Kontrolowanie zachowania skazanego i realizacji obowiązków w

okresie próby – bez orzeczonego dozoru

Kontrola okresu próby – w ten sposób bardzo często jest

określane kontrolowanie zachowania skazanego i

realizowanie obowiązków w okresie próby przez organy,

które wykonują orzeczenia sądu w postępowaniu karnym

wykonawczym.

Istnieją trzy środki probacyjne względem których może

wystąpić konieczność skontrolowania zachowania

skazanego i realizacji jego obowiązków w okresie próby,

są to:

- warunkowe zawieszenie wykonania kary
- warunkowe umorzenie postępowania karnego
- warunkowe zwolnienie
Najliczniejszą grupę sprawców stanowią skazani z

warunkowym zawieszeniem wykonania kary.

Kodeks Karny przewiduje dwie odmiany warunkowego

zawieszenia kary:

• proste – kiedy sąd nie orzeka obowiązków czy dozoru na okres

próby, uznaje iż sama groźba wykonania jej pełni funkcje

motywacyjną do powstrzymania się od popełnienia przestępstwa i

przestrzegania przez skazanego porządku prawnego

• probacyjne – związane jest z orzeczeniem obowiązków skazanemu

lub jego dozoru, wiąże się z uznaniem przez sąd konieczności

wychowawczych oddziaływań na skazanego czyli orzeczeniem

dozoru i obowiązków, których kontrola ma na celu zapobieganie

powrotu do przestępstwa

Jeżeli sąd nie orzeka dozoru może zobowiązać skazanego do

informowania go lub kuratora o przebiegu okresu próby. Zdarza się

to jednak bardzo rzadko, a wg specjalistów jest wskazane z tego

względu iż w praktyce zdarza się, że skazany opuszcza swoje

miejsce zamieszkania i nie informuje o tym sądu czy kuratora,

ponieważ na przykład nie został do tego zobowiązany ani pouczony.

Ważnym elementem w kontroli kuratora jest sporządzanie wywiadu

środowiskowego. Na podstawie art. 14 k. k. w. organ, który wykonuje orzeczenie może

zarządzić zebranie informacji dotyczących skazanego, najczęściej w formie wywiadu

środowiskowego. Zaś przeprowadzenie takiego wywiadu wiąże się z naruszeniem

strefy prywatnej obywatela, która jest chroniona instytucyjnie. Wywiad taki w

postępowaniu karnym wykonawczym jest podstawowym dowodem przy rozstrzyganiu

przez sąd w sprawach skazanego. Nie tylko kurator posiada uprawnienia do

przeprowadzenia wywiadu, innym organem posiadającym takie uprawnienia jest

policja (wg art. 14 §2 k. k. w. z 26 sierpnia 2003 r.).

Zbieranie informacji może przybrać dwie formy:

•

dokonanie ustaleń w zakresie wskazanym przez organ zarządzający zebranie

informacji różnymi dopuszczalnymi technikami

•

w drodze przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, który zgodnie z metodologią

powinien być wykonany według standaryzowanego formularza

Według A. Kordika nie tylko kuratorzy powinni aktywnie angażować się w

zarządzanie zbierania informacji o zachowaniu skazanego i ich realizacji, ale także

sądy powinny wykazać większe zaangażowanie w przebieg okresu próby przez

nadzorowanie wykonania orzeczenia i reagować na informacje z przebiegu okresu

próby – a w szczególności jeśli dotyczy to negatywnego zachowania skazanego.

Najczęściej dzieje się tak, że największymi obowiązkami obarczani są kuratorzy.

Taka praktyka została uregulowana w §359 r. u. s. p., zgodnie z którym „wykonywanie

dozoru, a także kontrolę wykonywania kary ograniczenia wolności, wykonywania

nałożonych przez sąd obowiązków oraz kontrolę okresu próby realizuje kurator

sądowy”. Niemniej jednak niektórzy twierdzą, iż taka praktyka nie jest trafna – w

szczególności jeśli chodzi o skazanych, którzy zrealizowali swoje obowiązki zgodnie z

orzeczeniem sądu lub sąd nie nałożył żadnych obowiązków wobec nich.

Na podstawie art. 174 pkt 2 k. k. w. do zakresu działań sądowego kuratora

społecznego zalicza się „żądanie niezbędnych informacji i wyjaśnień od osób

znajdujących się w okresie próby, objętych dozorem lub tych, na których nałożono

obowiązki”. Jednakże zakres tych działań odnosi się także do kuratora zawodowego,

gdyż jest on uprawniony do wykonywania wszelkich działań, które przysługują

kuratorowi sądowemu.

Sposób wykonywania czynności związanych z kontrolowaniem zachowania
skazanego w okresie próby przez kuratora.
Zgodnie z § 12 obowiązkami kuratora dla dorosłych są:

- zbieranie co najmniej raz na 6 miesięcy informacji o zachowaniu skazanego, jeśli sąd nie
zarządzi inaczej
- przeprowadzanie wywiadu przed wystąpieniem do sądu z wnioskiem
- występowanie do instytucji i właściwych urzędów oraz osób fizycznych w celu uzyskania
informacji o sposobie realizacji nałożonych na skazanego obowiązków
- przyjmowanie od skazanego informacji o przebiegu okresu próby i sposobie wykonywania
nałożonych obowiązków oraz dokonanie ich weryfikacji
- bezzwłoczne powiadamianie sądu o popełnieniu przestępstwa lub o innych rażącym
naruszeniu porządku prawnego przez skazanego

Jeżeli sąd nie wydał zarządzenia o częstotliwości zbieranych informacji na temat
zachowania skazanego, to należy to czynić co 6 miesięcy w całym okresie próby.
W przypadku skazanego, który zachowuje się pozytywnie i zrealizował swoje
obowiązki kurator sądowy może wystąpić do sądu (tego który orzekał w pierwszej
instancji i jest właściwym do wykonania orzeczenia) o wydanie zarządzenia w
przedmiocie wydłużenia częstotliwości zbierania informacji lub także o zarządzenie
zebrania informacji o zachowaniu skazanego w terminie kończącym upływ próby.
Jeżeli sąd nie zarządzi zebrania informacji przez przeprowadzenie wywiadu
środowiskowego, kurator zbiera informacje innymi sposobami, które są
uregulowane w k. k. w. i powołanym rozporządzeniu.
Kurator po otrzymaniu orzeczenia sądu do wykonania może wezwać skazanego do
sądu w wyznaczonym przez niego terminie lub udać się do jego miejsca
zamieszkania w celu uzyskania od niego wyjaśnień co do przebiegu próby i realizacji
obowiązków. Pierwsza rozmowa kuratora ze skazanym powinna mieć charakter
rozpoznawczy, pouczający i informacyjny.

Jak głoszą Zasady Tokijskie, skazany według którego zastosowany środek o
charakterze nieizolacyjnym powinien uzyskać pisemne pouczenie i ustne
wyjaśnienie warunków na jakich dany środek jest stosowanym, a przede wszystkim
jego prawa i obowiązki.
Kurator powinien informować skazanego o jego uprawnieniach i obowiązkach, a
także przypominać obowiązki wynikające z wyroku sądy, przypominać terminy ich
realizacji, a także wyjaśnić jaką role pełni kurator.
W przypadku popełnienia przestępstwa przez skazanego, uchylania się od
nałożonych obowiązków, od wykonania orzeczonych środków karnych i uiszczenia
grzywny kurator ma obowiązek wystąpienia do sądu z wnioskiem o zarządzenie
wykonania kary.
Kurator powinien także poinformować skazanego o tym, iż w zależności od jego
zachowania w okresie próby sąd może ustanawiać, rozszerzać i zmieniać
obowiązki , a także oddać skazanego pod dozór, a także zwolnic go z wykonywania
obowiązków oraz uznać za wykonane niektóre środki karne.

Do technik zbierania informacji należą:

- wzywanie do sądu w celu udzielenia wyjaśnień co do przebiegu próby i wykonywania
nałożonych na skazanego obowiązków
- dokonywanie ustaleń przez kuratora w miejscu zamieszkania lub pobytu skazanego oraz
przez kontakty z rodziną skazanego
- przeprowadzenie wywiadu środowiskowego
- stosowanie pisemnych wystąpień do instytucji i urzędów oraz osobiste dokonywanie
ustaleń w instytucjach i urzędach oraz u osób fizycznie o sposobie realizacji obowiązków
- analizę i weryfikowanie w dostępnych źródłach informacji uzyskanych od skazanego
- dokonywanie ustaleń czy skazany przestrzega porządku prawnego

Czynności związane ze zbieraniem informacji o skazanym kurator zawodowy może
wykonywać samodzielnie lub zlecić je kuratorowi społecznemu.
Kurator zawodowy w zależności od zebranych informacji może złożyć stosownie do
sytuacji wnioski do sądu w o wszczęcie postępowania incydentalnego(służy do
rozstrzygania kwestii ubocznych pojawiających się w ramach postępowania właściwego
np. wyłączenie sędziego z postępowania).
Gdzie modyfikowanie orzeczenia w trakcie trwania próby powinno służyć potrzebom
wychowawczego oddziaływania na osobę poddaną próbie. Jednakże obowiązkiem
kuratora przed wystąpieniem z takim wnioskiem jest przeprowadzenie wywiadu
środowiskowego.
Przedmiotem czynności kuratora nie jest wykonywanie przez niego czynności
administracyjnych, ale przede wszystkim kontrolowanie zachowania skazanego w czasie
próby.
Kontrola zachowania skazanego, który pozostał w społeczeństwie jest konieczna,
ponieważ wynika z niej jedna z podstawowych funkcji społecznych jaką jest utrzymanie
porządku prawnego w państwie. Kontrola taka powinna być wykonywana przez kuratora
zgodnie z jej celem a także zachowaniem godności dla osoby poszkodowanej tak by
wykonywane przez nią obowiązki i zastosowany środek probacyjny nie był bardziej

dolegliwy niż wynika to z orzeczenia sądu.

Dokumentacja związana z kontrolą skazanego w okresie próby
„W sprawach, w których właściwy do wykonania orzeczenia jest kurator sądowy,
odpis orzeczenia należy przesłać do zespołu kuratorskiej służby sadowej wraz z
zarządzeniami sądu dotyczącymi sposobu wykonania orzeczenia” (§ 358 ust. 2
r.u.p.) – co oznacza, że sąd wydaje zarządzenie wraz z dyspozycjami w jaki sposób
ma kurator wykonać to orzeczenie.

W zespole kuratorskiej służby sądowej w kontrolce „P” rejestruje się nazwiska i
imiona osób, względem których zaszła konieczność zastosowania kontroli próby w
związku z:
- warunkowym przedterminowym zwolnieniem
- warunkowym zawieszeniem kary
- grzywny
- ograniczenia wolności
- warunkowym umorzeniem postępowania karnego lub udzieloną przerwą w karze

Każdy skazany posiada założoną obwolutę , w której są gromadzone uzyskane przez
kuratora informacje o zachowaniu skazanego i realizacji obowiązków w okresie
próby.
Sąd powinien wskazać czy i z jaką częstotliwością należy przedstawiać mu
zgromadzoną dokumentację, jeśli zaś nie wyda takiego zarządzenia to kurator
powinien przedstawić zebrane informacje np. gdy będzie składał wniosek o
wszczęcie postępowania incydentalnego.
Gdy upłynie okres próby, kierownik zespołu kuratorskiego wydaje polecenie
odnotowania sposobu zakończenia kontroli zachowania skazanego w okresie próby
w kontrolce „P” a także przekazuje zgromadzoną dokumentacje w obwolucie

sądowi.

INFORMACYJNO – KONTROLNA FUNKCJA KURATORA W
PRZEPROWADZANIU WYWIADÓW ŚRODOWISKOWYCH

Jednym z istotnych elementów należących do zadań kuratora
sądowego jest przeprowadzanie przez niego wywiadów
środowiskowych, gdyż stanowią one źródło informacji o
skazanym lub oskarżonym (podejrzanym – jeżeli wywiad został
zlecony na etapie postępowania prokuratorskiego), informacje
dotyczą najczęściej zachowania, mają one niejednokrotnie
znaczny wpływ na treść orzeczenia sądu lub decyzję organu
zlecającego wywiad.
Wyróżniamy dwa rodzaje wywiadów środowiskowych
przeprowadzanych przez kuratorów dla dorosłych: wywiad
zarządzony na podstawie art. 14 & 1 k.k.w. I zarządzony na
podstawie art. 214 & 1 lub & 1 i 2 k.p.k.

1. WYWIAD ZARZĄDZONY NA PODSTAWIE ART. 14 & 1
K.K.W.
Wywiad środowiskowy przeprowadzany przez kuratora
sądowego w postępowaniu wykonawczym jest określany
jako "wywiad z art. 14 k.k.w."
Organem uprawnionym do zarządzenia zebrania informacji o
skazanym w drodze wywiadu środowiskowego (z brzmienia
art. 14 & 1 k.k.w. ) jest każdy organ wykonujący orzeczenie.
Organami tymi są (art. 2 k.k.w.)
- sąd pierwszej instancji,
- sąd penitencjarny,
- prezes sądu lub upoważniony sędzia,
- sędzia penitencjarny,
- dyrektor zakładu karnego, aresztu śledczego, a także
dyrektor

- okręgowy i Dyrektor Generalny Służby Więziennej albo
osoba –
kierująca innym zakładem przewidzianym w przepisach
prawa
karnego wykonawczego oraz komisja penitencjarna,
- sądowy kurator zawodowy,
- sądowy lub administracyjny organ egzekucyjny,
- urząd skarbowy,

-odpowiedni terenowy organ administracji rządowej lub
samorządu
terytorialnego,
- inny organ uprawniony przez ustawę do wykonywania
orzeczeń.

Każdy z tych organów w związku z wykonywaniem orzeczenia sądu, ma uprawnienie do zarządzenia zebrania
informacji o skazanym w tym także w drodze wywiadu środowiskowego. Ważny jest także cel zlecenia wywiadu,
jeżeli wywiad nie jest niezbędny dla danego organu, albo obejmowałby informacje, które dany organ sam jest
zobowiązany ustalić, to wówczas nie ma podstawy do wydania takiego zarządzenia.
Art. 14 k.k.w. Daje podstawę do zbierania informacji dotyczących tylko i wyłącznie skazanego (osoby skazanej
prawomocnym wyrokiem sądu na jedną z kar przewidzianych przez Kodeks karny).
Kuratorzy zawodowi dla dorosłych, począwszy od stycznia 2007 roku, w związku ze zmianą zarządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 12 grudnia 2003 roku w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych
oraz innych działów administracji sądowej, mają obowiązek prowadzenia kontroli okresu próby w stosunku do osób,
którym sąd warunkowo umorzył postępowanie karne.
Organ wykonujący orzeczenie sądu, wydając zarządzenie na podstawie art. 14 & 1 k.k.w. O zebraniu informacji o
skazanym w formie wywiadu środowiskowego wskazuje także podmiot, który powinien go wykonać. Minister
Sprawiedliwości w porozumieniu z właściwym ministrem do spraw wewnętrznych i Ministrem Obrony Narodowej
określił inne organy uprawnione do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego i tak na podstawie rozporządzenia
Ministra Sprawiedliwości z 26 sierpnia 2003 roku w sprawie określenia innych niż kurator sądowy organów
powołanych do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego, jego zakresu oraz trybu przeprowadzania (Dz. U. Nr
152, poz. 1495) wskazano, że innymi organami do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego są: komenda
powiatowa lub komenda rejonowa policji, właściwa ze względu na miejsce zamieszkania lub pobytu skazanego, w
przypadku żołnierza czynnej służby wojskowej, takim organem jest dowódca jednostki wojskowej lub terenowa
jednostka organizacyjna Żandarmerii Wojskowej, właściwi ze względu na miejsce położenia jednostki wojskowej, w
której skazany pełni służbę. Zatem wywiad nie musi być zlecony kuratorowi sądowemu i również kurator sądowy
może zarządzić, aby taki wywiad został przeprowadzony przez odpowiednia jednostkę.
Jeżeli kurator sądowy został wo wskazany do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego przez organ zarządzający,
to wywiad taki może wykonać zarówno kurator społeczny na zlecenie kuratora zawodowego.
Nie zarządza sie przeprowadzania wywiadu środowiskowego w postępowaniu wykonawczym dotyczącym ścigania
należności sądowych czy wykonywania kary grzywny. Przepisy Kodeksu Karnego Wykonawczego regulują tryb
postępowania przy wykonywaniu tego rodzaju orzeczeń, w związku z tym sąd ma odpowiednie instrumenty prawne
do ustalenia sytuacji materialnej skazanego.
Przeprowadzający wywiad powinien zebrać informacje dotyczące:
- sytuacji rodzinnej i majątkowej skazanego,
- źródeł utrzymania skazanego,
- zachowań skazanego, zwłaszcza świadczących o naruszeniu przez niego porządku prawnego, a w przypadku
żołnierza czynnej służby wojskowej – również o naruszeniu dyscypliny wojskowej,
- wykonywania przez skazanego obowiązków nałożonych przez sąd,
Wynik wywiadu powinien także zawierać imię i nazwisko skazanego, datę jego urodzenia i adres zamieszkania,
oznaczenie organu i osoby, która wywiad przeprowadziła, źródła uzyskania informacji oraz datę sporządzenia i
podpis osoby sporządzającej.

2. WYWIAD ZARZĄDZONY NA PODSTAWIE ART. 214 K.P.K

Art. 214. § 1. W razie potrzeby sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator lub
Policja, zarządza w stosunku do oskarżonego przeprowadzenie wywiadu środowiskowego
przez zawodowego kuratora sądowego.

§ 2. Przeprowadzenie wywiadu środowiskowego jest obowiązkowe:

1) w stosunku do oskarżonego o zbrodnię, który w chwili czynu nie ukończył 21 roku
życia,

2) gdy istnieje uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego,

3) w sprawie o umyślne przestępstwo przeciwko życiu.

Jest to jedyny rodzaj wywiadu, który może zostać przeprowadzony przez kuratora sądowego
w postępowaniu karnym prowadzonym przed wydaniem przez sąd orzeczenia. Wywiad taki
powinien zostać zarządzony szczególnie w celu ustalenia danych co do właściwości i
warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia oskarżonego.
Do wydania zarządzenia o przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego na podstawie art.
214 k.p.k. Uprawniony jest sąd i prokurator.
Wywiad środowiskowy może przeprowadzić przede wszystkim kurator sadowy, ale też inny
podmiot uprawniony na podstawie odrębnych przepisów, a w szczególnie uzasadnionych
przypadkach także policja.
Wynik wywiadu środowiskowego powinien zawierać:
- imię i nazwisko osoby przeprowadzającej wywiad,
- imię i nazwisko oskarżonego,
- zwięzły opis dotychczasowego życia oskarżonego oraz dokładne informacje o jego
środowisku, w tym rodzinnym, szkolnym lub zawodowym, ponadto informacje o jego stanie
majątkowym i źródłach dochodów,
- informacje dotyczące stanu zdrowia oskarżonego, o nadużywaniu przez niego alkoholu,
środków odurzających, środków zastępczych lub substancji psychotropowych,
- własne spostrzeżenia i konkluzje osoby przeprowadzającej wywiad, zwłaszcza dotyczące
właściwości i warunków osobistych oraz dotychczasowego sposobu życia (art. 214 & 4
k.p.k.)

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 11 czerwca 2003 roku
w sprawie regulaminu czynności w zakresie przeprowadzania
wywiadu środowiskowego oraz wzoru kwestionariusza tego
wywiadu wydane na podstawie delegacji ustawowej zawartej w
art. 214 & 9 k.p.k. W & 5 ust. 1 określiło, że wywiad powinien
obejmować:
- informacje dotyczące:
- zachowania oskarżonego,
- warunków środowiskowych oskarżonego,
- sytuacji bytowej oskarżonego i jego rodziny,
- sposobu spędzania przez oskarżonego wolnego czasu,
- przebiegu i oceny pracy zawodowej lub nauki oskarżonego,
- kontaktów oskarżonego ze środowiskowymi grupami patologii
społecznej z uwzględnieniem nadużywających alkoholu lub
środków odurzających,
- stanu zdrowia oskarżonego, z uwzględnieniem stanu zdrowia
psychicznego, uzależnienia od alkoholu lub środków
odurzających

Przeprowadzający wywiad zbiera informacje o oskarżonym (podejrzanym) od jego
rodziny i sąsiadów, od przełożonych w jego miejscu pracy, nauczycieli lub
wychowawców w szkole oraz os innych osób lub instytucji, które mogą mieć
niezbędną wiedzę o nim.
Kuratorem właściwym do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego jest kurator, w
którego rejonie działania mieszka oskarżony. W zdecydowanej większości sądów
rejonowych kuratorzy zawodowi mają wyznaczony dany rejon, w którym pracują.
Jeżeli oskarżony mieszka poza rejonem kuratora wówczas powinien on zwrócić się do
innego odpowiedniego podmiotu o przeprowadzenie wywiadu w określonym zakresie
( np wniosek do szkoły czy zakładu pracy o wystawienie pisemnej opinii).
Istnieją dwa wyjątki odnoszące się do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego na
podstawie art. 214 k.p.k. Dotyczą one nieletniego, który odpowiada przed sądem i
żołnierza w czynnej służbie wojskowej. W przypadku nieletniego do przeprowadzenia
wywiadu stosuje się przepisy dotyczące wywiadów środowiskowych
przeprowadzanych w sprawach nieletnich. Należy zatem zastosować art. 24 ustawy z
26 października 1982 roku o postępowaniu w sprawach nieletnich (tekst jedn. Dz. U.
z 2002 r. Nr 11, poz. 109 ze zm.) oraz rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 16
sierpnia 2001 roku w sprawie szczegółowych zasad i trybu przeprowadzania
wywiadów środowiskowych o nieletnich ( Dz. U. Nr 90, poz. 1010) wydanego na
podstawie art. 24 & 6 powołanej ustawy. W sytuacji, jeżeli prowadzona jest sprawa
przeciwko żołnierzowi w czynnej służbie, podmiot przeprowadzający wywiad w
szczególnie uzasadnionych przypadkach może zwrócić się o nadesłanie o nadesłanie
niezbędnych informacji do dowódcy jednostki. W sytuacji gdy przestępstwo, o
popełnienie którego żołnierz jest oskarżany podlega rozpoznaniu przez sąd
powszechny, wówczas sąd lub prokurator mogą zarządzić przeprowadzenie wywiadu
środowiskowego przez kuratora sądowego, w drugim przypadku żołnierz podlega
właściwości sądu wojskowego, a podmiotem uprawnionym do zebrania informacji o
żołnierzu jest wojskowy kurator społeczny.
W określonych przypadkach kurator sądowy podlega wyłączeniu i e tym zakresie
zgodnie z art. 214 & 8 k.p.k. - w sposób odpowiedni stosuję się przepisy o wyłączeniu
sędziego.

METODYKA PROWADZENIA WYWIADU ŚRODOWISKOWEGO

Wywiady środowiskowe podlegają wpisowi do kontrolki "Du" w wydziale
wykonawczym, a jeżeli nie ma takiego wydziału, to w odpowiednim wydziale karnym
lub grodzkim. Jednak wywiady zarządzone na podstawie art. 14 k.k.w. podlegają
rejestracji w kontrolce "Du" tylko wtedy, kiedy zostały zlecone przez sąd, w przypadku
wywiadów zarządzonych na podstawie art. 214 k.p.k. rejestracji w kontrolce "Du"
podlegają wszystkie bez względu na podmiot jaki zarządził jego przeprowadzenie. W
zespole kuratorskim z kolei wszystkie wywiady podlegają rejestracji w kontrolce "W".
Wpisuje sie w niej nazwiska i imiona osób wobec których został zarządzony wywiad
środowiskowy, tryb zarządzenia wywiadu (art. 14 k.k.w., art.214 k.p.k.), organ
zarządzający przeprowadzenie wywiadu i numer sprawy, datę wpływu, nazwisko
kuratora sądowego, któremu przydzielono do przeprowadzenia wywiad, oraz datę
przesłania wywiadu środowiskowemu organowi zarządzającemu.
Po dokonanej rejestracji zlecenie wywiadu powinno trafić do kuratora zawodowego,
który po jego otrzymaniu powinien podjąć decyzję czy przeprowadzi wywiad
samodzielnie, czy przekaże zlecenie do wykonania kuratorowi społecznemu. Termin
wykonania wywiadu zarówno dla zarządzonego na podstawie art. 14 & 1 k.k.w jaki 214
k.p.k. wynosi 14 dni. Termin może być określony odmiennie przez organ zarządzający i
może wynosić zarówno 10 dni jak i 21 dni. Odnosi się on do kuratora zawodowego i
dlatego gdy wywiad zostanie przekazany kuratorowi społecznemu ma on krótszy
termin na jego wykonanie. Wywiad środowiskowy może być przeprowadzany w
godzinach od 6.00 do 22.00. Przed przystąpieniem do zbierania informacji kurator jest
zobowiązany okazać legitymację i oraz poinformować osoby udzielające informacji o
nazwie i adresie organu zarządzającego przeprowadzenie wywiadu oraz o jego celu.
Wynik wywiadu musi zawierać informacje wiarygodne, sprawdzone, dlatego tez osoba
przeprowadzająca wywiad powinna uzyskać informacje z wielu źródeł.
W trakcie wywiadu środowiskowego kurator powinien wykazać się umiejętnością
prowadzenia rozmowy w taki sposób, aby uzyskać od rozmówcy potrzebne informacje.
Wynik wywiadu powinien być uj ety w formie pisemnego sprawozdania, w przypadku
wywiadu zarządzonego na podstawie art. 214 k.p.k. ustawodawca przewidział
kwestionariusz, który należy wypełnić.

Udział sądowego kuratora zawodowego w wykonywaniu kary

pozbawienia wolności poza zakładem karnym

w systemie dozoru elektronicznego

Sejm uchwalił 7 września 2007 roku ustawę o wykonywaniu kary
pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru
elektronicznego. jest ona ustawą wprowadzająca niestosowany
dotychczas w Polsce system odbywania kary pozbawienia wolności.
Wymieniona ustawa została uchwalona na okres 5 lat, czyli do roku
2013. Ten czas jest przeznaczony do przetestowania w Polsce
dozoru elektronicznego. Ustawa ta przewiduje wiele różnorodnych
zadań do wykonania przez sądowego kuratora zawodowego. System
dozoru elektronicznego jest z powodzeniem stosowany w wielu
państwach np. Wielkiej Brytanii (Anglii i Walii), Danii, Szwecji,
Francji i USA.

System dozoru elektronicznego jest jednym z systemów
wykonywania kary pozbawienia wolności polegającym na kontrolowaniu
zachowania skazanego przebywającego poza zakładem karnym za
pomocą aparatury monitorującej. Aparaturą tą są:
Nadajnik – jest to urządzenie, które umieszczone na ręce lub nodze
skazanego będzie wysyłało sygnał do stacjonarnego urządzenia
monitorującego
Elektroniczne urządzenie rejestrujące (jest to stacjonarne
urządzenie monitorujące i przenośne urządzenie monitorujące),
stacjonarne urządzenie monitorujące umieszczone w miejscu stałego
pobytu skazanego lub w miejscu wyznaczonym przez sąd, przenośne
urządzenie monitorujące stosowane przez zawodowego kuratora
sądowego, pracowników upoważnionego podmiotu dozorującego oraz
przez osobę, do której skazanemu zakazano się zbliżać
Centrala monitorowania (jest to centrum komputerowe wyposażone w
urządzenia do przetwarzania danych osobowych)

Zalety dozoru elektronicznego:
Odbywanie kary jest znacznie tańsze niż odbywanie tej
samej kary w zakładzie karnym
Nie powoduje negatywnych konsekwencji dla
skazanego takie jak: utrata pracy, osłabienie więzi
rodzinnych, pogorszenie sytuacji materialnej rodziny,
trudności z późniejszą readaptacją społeczną
Dozór elektroniczny spełnia również represyjny
stawiany każdej karze

Sądem właściwym do rozpoznania wniosku o
zezwolenie na odbywanie przez skazanego kary
pozbawienia wolności w systemie dozoru
elektronicznego jest sąd penitencjarny. Wniosek taki
składa się do sądu na piśmie z uzasadnieniem.

Systemem dozoru elektronicznego może zostać skazany który:
1. ma odbyć karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą 6 miesięcy
2. odbywa karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku, jeżeli czas
pozostały do odbycia tej kary nie przekracza 6 miesięcy
W obu przypadkach warunkiem do udzielenia przez sąd takiej zgody jest
posiadanie przez skazanego określonego miejsca stałego pobytu.
3. ma do odbycia dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar
pozbawienia wolności
4.względem którego orzeczono zastępczą karę pozbawienia wolności za
przestępstwo lub przestępstwo skarbowe

Sąd penitencjarny, w terminie 7 dni od wpływu wniosku o zezwolenie na
odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru
elektronicznego, wydaje postanowienie. Sąd w postanowieniu:
- określa miejsce, czas, rodzaj, lub sposób wykonywania nałożonych
obowiązków
- wyznacza termin i określa sposób zgłoszenia przez skazanego
upoważnionemu podmiotowi dozorującemu gotowości do umieszczenia
stacjonarnego urządzenia monitorującego i założenia nadajnika
- określa koszty postępowania wykonawczego związanego z
wykonywaniem kary pozbawienia wolności w systemie dozoru
elektronicznego oraz termin ich uiszczenia

Obowiązki kuratora w trakcie wykonywania wobec skazanego kary
pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego polegają
przede wszystkim na czynnościach związanych z organizowaniem i
kontrolowaniem jej wykonywania, ale także na czynnościach
wynikających z pełnionego nad skazanym dozoru kuratorskiego. W
związku z tym kurator nie tylko kontroluje skazanego, ale również
podejmuje w stosunku do niego działania o charakterze
wychowawczym, resocjalizacyjnym i dąży do jego społecznej
readaptacji.

W okresie trwania kary sądowy kurator zawodowy ma także możliwość
wpływania na sposób jej wykonywania. W związku z tym, że skazany
ma nałożony obowiązek przebywania w określonych miejscach, sąd
penitencjarny na wniosek sądowego kuratora zawodowego, nakłada na
upoważniony podmiot dozorujący obowiązek umieszczenia we
wskazanym miejscu, na określony czas przenośnego lub stacjonarnego
urządzenia monitorującego.

Następną kategorią obowiązków są obowiązki określone przez omawianą ustawę i
odnoszące się do powinności skazanego wynikających z charakteru systemu, w
którym kara ta jest wykonywana. Są one wymienione w art. 8 ust. 1, na podstawie
którego skazany jest w szczególności zobligowany do:
1. pozostawania we wskazanym przez sąd penitencjarny miejscu w wyznaczonym
czasie, chyba że przepisy stanowią inaczej
2. udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary w systemie dozoru
elektronicznego i wykonywania nałożonych na niego obowiązków a zwłaszcza
kontaktowania się z sądowym kuratorem zawodowym
3. noszenie nadajnika
4. dbania o powierzone mu stacjonarne urządzenie monitorujące i nadajnik, a
zwłaszcza ich ochronę przed utratą, zniszczeniem, uszkodzeniem lub uczynieniem
niezdatnymi do użytku
poddania się czynnościom kontrolnym upoważnionego podmiotu dozorującego
mającym na celu 5. sprawdzenie prawidłowości funkcjonowania stacjonarnego
urządzenia monitorującego
6. odbierania połączeń telefonicznych przychodzących do stacjonarnego urządzenia
monitorującego
7. uiszczenie w określonym terminie równowartości kosztów postępowania
wykonawczego związanych z wykonywaniem kary pozbawienia wolności w systemie
dozoru elektronicznego

W związku z realizacją obowiązku zawartego w pkt. 1, skazany jest
zobowiązany pozostawać w miejscu stałego pobytu lub w innym wskazanym
miejscu w wyznaczonym czasie. Jednocześnie sąd penitencjarny określa
przedział czasu w ciągu doby i w poszczególnych dniach tygodnia, w których
skazany ma prawo oddalić się z miejsca stałego pobytu lub innego
wskazanego miejsca, na okres nieprzekraczający 12 godzin dziennie, w
szczególności w celu:

świadczenia pracy

wykonywania praktyk religijnych lub korzystania z posług religijnych

sprawowania opieki nad osobą małoletnią, osobą niedołężną lub chorą

kształcenia lub samokształcenia oraz wykonywania twórczości własnej

korzystania z urządzeń lub zajęć kulturalno-oświatowych lub sportowych

komunikowania się z obrońcą, pełnomocnikiem oraz wybranym przez
siebie przedstawicielem

utrzymywania więzi z rodziną lub innymi bliskimi osobami

korzystania z opieki medycznej lub udziału w terapii

dokonania niezbędnych zakupów

W trakcie wykonywania dozory elektronicznego sędzia
penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na
oddalanie się poza miejsce, w którym zgodnie z
postanowieniem sądu powinien przebywać. Taka zgoda
musi być uzasadniona względami szczególnie ważnymi
dla skazanego a wynikającymi z jego warunków
zdrowotnych, rodzinnych lub osobistych. Może ona być
wyrażona na 7 dni. Również za uprzednią zgodą sędziego
penitencjarnego, może nastąpić usunięcie stacjonarnego
urządzenia monitorującego lub nadajnika. Ustawa
przewidziała jeszcze jedną okoliczność uzasadniającą
udzielenie skazanemu przerwy w wykonywaniu kary
pozbawienia wolności w systemie dozoru
elektronicznego. dotyczy to sytuacji, gdy zostaną
stwierdzone poważne uchybienia w funkcjonowaniu
upoważnionego podmiotu dozorującego i ich
nieusunięcie powoduje nieprawidłowe wykonywanie kary.

Zasady udzielania przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia
wolności.
Sad może udzielić skazanemu przerwy w wykonywaniu kary pozbawienia
wolności jeżeli przemawiają za tym ważne względy zdrowotne, rodzinne lub
osobiste. Okres ten nie może łącznie przekroczyć jednego roku ,wyjątkiem są
kobiety ciężarne lub w okresie 3 lat po urodzeniu dziecka i sprawowania nad
nim opieki.

Kurator zawodowy jest uprawniony do składania wniosków o przerwę w
wykonywaniu kary pozbawienia wolności lub odwołania przerwy w
wykonywaniu kary. Sporadycznie kurator zawodowy może wnieść wniosek o
przerwę wykonywanej karze pozbawienia wolności gdy skazany odbywa karę
pozbawienia wolności. Częściej jednak wnioski wnoszone są gdy skazany
odbywa przerwę w wykonywaniu kary pozbawienia wolności i okres tej
pierwszej przerwy mija i istnieją przesłanki do wystąpienia przez kuratora
zawodowego o dalszą przerwę. Przesłanki te są zawężone do przypadku
choroby psychicznej, innej ciężkiej choroby lub innego wypadku losowego. Inny
wypadek losowy należy rozumieć jako zdarzenie przypadkowe, zaskakujące ,
niekorzystne w skutkach dla skazanego np. powódź, pożar.

Kodeks Karny Wykonawczy w sposób praktyczny wiąże instytucje przerwy w
wykonywaniu kary pozbawienia wolności z warunkowym zwolnieniem
orzeczonym do 3 lat. Kurator zawodowy może wystąpić z wnioskiem o
warunkowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności skazanemu
któremu wcześniej udzielono przerwy w karze.
Sąd który udziela skazanemu przerwe w wykonywaniu kary
pozbawienia wolności może :
–zobowiązać skazanego do utrzymywania kontaktu z kuratorem zawodowym w
okresie przerwy w miejscu pobytu.
–niezmieniania miejsca pobytu bez zgody sądu .
–podjęcie starań o znalezienie pracy zarobkowej.
–meldowanie się we wskazanej jednostce policji.

Kurator zawodowy powinien :
–Sprawdzać raz na 3 miesiące czy skazany wykorzystuje przerwę zgodnie z
celem jej udzielenia i wykonuje nałożone obowiązki
–Żąda od skazanego niezbędnych informacji na temat przerwy w odbywaniu
kary pozbawienia wolności
–W przypadku niezgłoszenie się skazanego w ciągu 7 dni od zwolnienia z
zakładu karnego lub stwierdzenia okoliczności o których mowa w art. 156 § 3
k.k.w. Powiadamia niezwłocznie sąd penitencjarny lub składa wniosek o
odwołanie odbywania przerwy w karze.

Skazany który została przyznana przerwa w wykonywaniu kary
pozbawienia wolności i któremu przyznano nadrzur kuratora
jest zobowiązany sam utrzymywać kontakt z kuratorem nie
odwrotnie. Spotkania mogą być odbywane w sądzie, w miejscu
zamieszkania lub pobytu skazanego lub w przypadku złego
stanu zdrowia skazanego tylko w miejscu jego zamieszkania lub
pobytu. Czestotliwość tych spotkań nie jest określona jednak
kurator zawodowy zobowiązany jest co 3 miesiące sprawdzać
czy skazany wykorzystuje przerwę zgodnie z celem. Skazany
który opuścił zakład karny i jest na przerwie w wykonywaniu
kary ma prawo do uzyskiwania pomocy w społecznej
readaptacji w ramach funduszu pomocy penitencjarnej. Sąd nie
musi zobowiązać skazanego do utrzymywania kontaktów z
kuratorem w czasie przerwy. Sąd może odwołać przerwe w
wykonywaniu kary pozbawienia wolności z powodu nie
wykonywania obowiązków określonych w art. 153 § 4 k.k.w.

Dokumentacja związana z kontrolą skazanego w okresie
próby
Zespół Kuratorskiej Służby Sądowej
Dokumentacja w formie notatek służbowych