NARZĄD ŻUCIA W OKRESIE
NIEMOWLĘCYM DO MOMENTU
WYRZYNANIA ZĘBÓW MLECZNYCH
- ETAPY ROZWOJU ZĘBÓW.
Narząd żucia to jednostka morfologiczno-
czynnościowa, składająca się z:
jamy ustnej wraz z zębami,
przyzębiem i tkankami miękkimi
szczęki i żuchwy oraz niektórych
innych kości twarzoczaszki
stawów skroniowo-żuchwowych
mięśni żujących oraz niektórych
mięśni wyrazowych
gruczołów ślinowych
Rola narządu żucia:
jest pierwszym etapem przewodu
pokarmowego (pobieranie pokarmów
-ssanie, odgryzanie, rozdrabnianie, żucie,
picie, połykanie-, przygotowanie
mechaniczne i wstępne trawienie)
bierze udział w kształtowaniu mowy
uczestniczy aktywnie w wyrażaniu
nastrojów i uczuć
określa w dużym stopniu wygląd
estetyczny człowieka
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Rozwój twarzy
-
u noworodka przeważa mózgowa
część czaszki, część twarzowa
stanowi 1/7-1/8 wielkości głowy
-
na pourodzeniowy wzrost mają
wpływ: oddychanie, ssanie,
połykanie, żucie, artykulacja,
wyrzynanie zębów
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Rozwój twarzy
szczęka rośnie głównie przez
apozycję, w kierunku pionowym
między 1-2 rż kostnieje szew
pomiędzy kością przysieczną, a
szczęką
Przemieszczenie pierwotne i wtórne
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Rozwój twarzy
żuchwa składa się z dwóch kostnych
części, połączonych chrząstką, który
przekształca się w kościozrost w 1
rż
krótkie gałęzie, małe wyrostki
kłykciowe, wydatne wyrostki
dziobiaste oraz duży kąt
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Pod koniec życia płodowego rozwija się
w jamie ustnej specjalny narząd
anatomiczno-fizjologiczny, który będzie
służyć noworodkowi do przyjmowania
pokarmów. Składa się on z:
1.-poduszek wargowych (obrzękają w
czasie karmienia i umożliwiają lepsze
przyssanie brodawki piersiowej),
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
-kosmków wargowych i policzkowych
(ułatwiają przytrzymanie brodawki
piersiowej, zanikają w ciągu kilku
miesięcy)
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
- fałdów dziąsłowych (obrzękają podczas
przyjmowania pokarmów, zanikają po 3-
4 miesiącach)
- bocznych wałów podniebiennych
(przebiegają równolegle do wałów
dziąsłowych, tworząc łożysko dla
brodawki piersiowej, zanikają po 1 roku
życia u niemowląt karmionych
naturalnie),
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
- fałdów podniebiennych poprzecznych
(odgrywają dużą rolę w wyciskaniu pokarmu z
brodawki piersiowej)
2. dziecko rodzi się z bezzębnymi wałami
dziąsłowymi
wyjątek- zęby wrodzone (dentes natales)
najczęściej są to siekacze dolne bez
wykształconych korzeni, usuwane ze względu
na utrudnione karmienie
-zęby noworodkowe (dentes neonatales)
wyrzynające się w ciągu 30 dni od urodzenia.
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
3. wały dziąsłowe mają kształt
półkolisty, są pokryte błoną
śluzową, tworzącą na grzbiecie
wałów grzebień, dzielący go na
część przedsionkową i językową
4. na wale dziąsłowym widoczne są
uwypuklenia, które odpowiadają
poszczególnym zębom mlecznym
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
5. za zawiązkami kłów mlecznych górnych
i dolnych, na błonie śluzowej wałów
dziąsłowych znajdują się bruzdy zębowe
policzkowe (są to punkty orientacyjne
bezzębnych wałów dziąsłowych, dla
wzajemnego położenia żuchwy i szczęki
– dolna bruzda jest usytuowana dotylnie
w stosunku do bruzdy górnej
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
6. wały dziąsłowe stykają się tylko w
odcinkach bocznych, w odcinku przednim
występuje szpara niedogryzowa (dzięki
temu wyrzynające się jako pierwsze
siekacze mleczne nie są obciążone,
ponieważ wysokość zgryzu ustalona jest
przez boczne wały dziąsłowe)
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
7. w położeniu spoczynkowym wały dziąsłowe
są od siebie oddalone, a w szparze znajduje
się język (styka się z błoną śluzową wargi
dolnej i policzków)
8. wał szczęki w przekroju ma kształt
czworokąta, wał żuchwy stożka
9. brodawka przysieczna jest bardzo wyraźnie
zaznaczona, często łączy się z wędzidełkiem
wargi górnej z tyłu za nią znajdują się fałdy
podniebienne
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
10. wędzidełko wargi górnej jest wydatne, jego przyczep
schodzi nisko na wał dziąsłowy
11. wędzidełko języka jest umiejscowione wysoko na
szczycie stożka wału
12. wszystkie wędzidełka są usytuowane wysoko i w miarę
rozwoju i wzrostu wyrostka przemieszczają się w dół
13. wał zębowy żuchwy jest słabiej zaznaczony niż szczęki
14. wał szczękowy obejmuje mniejszy ustawiony dotylnie
wał dolny (fizjologiczne tyłożuchwie)
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
15. u noworodka zawiązki zębów
mlecznych od strony powierzchni
zgryzowych szczęki i żuchwy nie są
pokryte kością. Wyrzynają się
przez błonę śluzową na grzbiecie
wyrostka zębodołowego (zanik
przez ucisk)
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
16.
fizjologiczne tyłożuchwie, na skutek
intensywnego wzrostu żuchwy ulega wyrównaniu
w pierwszych 4 miesiącach ( pierwsze fizjologiczne
wysunięcie żuchwy- prawidłowe ssanie, zwłaszcza
w czasie karmienia naturalnego to czynnik
pobudzający doprzedni wzrost żuchwy)
karmienie naturalne- dziecko w pozycji ukośnej,
żuchwa dziecka jest wysunięta, mięśnie
intensywnie pracują podczas ssania
karmienie sztuczne- dziecko częściej w pozycji
poziomej i często dodatkowy ucisk butelki na
cofniętą bródkę, powodując pozbawienie żuchwy
doprzednich bodźców wzrostowych, żuchwa
dodatkowo pociągana jest do tyłu
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
17. staw skroniowo-żuchwowy- dół stawowy u
noworodka jest nieznacznie zaznaczony,
niemal brak guzka stawowego, który
uwypukla się stopniowo w miarę zwiększania
się czynności. Wyraźniej zaznacza się
dopiero między 7 a 8 miesiącem życia
18. wszystkie mięśnie wchodzące w skład
narządu żucia rozwijają się już w okresie
życia płodowego, niemniej w pełni kształtują
się dopiero po urodzeniu pod wpływem
czynności ssania, połykania, żucia, mowy i
mimiki.
Narząd żucia w okresie
niemowlęcym
18. podniebienie jest płaskie, dno
jamy ustnej płytkie
19. krtań ułożona jest wysoko w
stosunku do jamy nosowo –
gardłowej, a wejście do niej
znajduje się powyżej dolno –
tylnego brzegu podniebienia
miękkiego. Fenomen okresu
noworodkowego.
Rozwój zębów (odontogenesis)
Rozwój zębów jest procesem trwającym od
6 tygodnia życia płodowego do 16 roku
życia, a nawet dłużej biorąc pod uwagę
opóźnione wyrzynanie trzecich trzonowców
6 tydzień życia płodowego- w okolicy
przyszłych wyrostków zębodołowych
szczęki i żuchwy powstają zgrubienia
nabłonka ektodermalnego, które rozdzielą
się na listewki wargowe i zębowe
Rozwój zębów (odontogenesis)
pod koniec 8 tygodnia życia płodowego-
na dowargowych powierzchniach
listewek zębowych (lamina dentales)
powstają zgrubienia po 10 w szczęce i w
żuchwie, stanowiących zawiązki zębów
mlecznych, zwane narządami
szkliwnymi (organum adamantinum)
Rozwój zębów (odontogenesis)
okres czapeczki- narząd szkliwny
przybiera kształt czapkowaty, wpukla
się w niego tkanka mezoblastyczna
okres dzwonu- nabłonek narządu
szkliwnego rozrasta się i otacza coraz
wyraźniej wpuklającą się tkankę
mezoblastyczną, która stanowi tzw.
brodawkę zębową (papilla dentis)
Rozwój zębów (odontogenesis)
rozrastający się nabłonek nadaje kształt
najpierw koronie, a później korzeniowi, który
zostaje objęty przez pochewkę Hertwiga
narząd szkliwny daje początek szkliwu w
wyniku działania komórek szkliwotwórczych
(adamantoblastów), a w brodawkach zębowych
po przetworzeniu mezynchymy w komórki
zębinotwórcze (odontoblasty) dochodzi do
wytworzenia zębiny i niezależnie od nich
miazgi zębowej
Rozwój zębów (odontogenesis)
w miarę rozwoju miazgi powiększa się ilość
naczyń krwionośnych, a od podstawy brodawki
zębowej wrastają rdzenne i bezrdzenne włókna
nerwowe
procesy zębinotwórcze rozpoczynają się w 5
miesiącu życia płodowego, szkliwotwórcze
nieco później, natomiast cement powstaje z
komórek cementotwórczych (cementoblastów),
gdy po całkowitym uformowaniu korony
zaczyna rozwijać się korzeń zęba
Rozwój zębów (odontogenesis)
po wytworzeniu się zawiązków zębów mlecznych
tkanka łączna przerasta listewkę zębową ,
częściowo ją niszczy i oddziela od niej zawiązki
zębowe, które rozwijają się dalej samodzielnie
-między 6 a 9 miesiącem życia płodowego z
reszty pierwotnej listewki zębowej wyrasta
listewka drugorzędowa, na której pojawiają się
kolejno kolbowate zgrubienia, po 10 w szczęce i w
żuchwie, dając początek zębom stałym
Rozwój zębów (odontogenesis)
pod koniec życia płodowego wrastająca pierwotna
listewka zębowa tworzy zawiązki pierwszych
trzonowców stałych, a następnie drugich ok. 6
miesiąca życia po urodzeniu i trzecich- 5 rok życia
4-6 miesiąc życia płodowego rozpoczyna się
proces wapnienia w uzębieniu mlecznym
po ukończeniu 1 roku życia są zwapniałe
całkowicie wszystkie korony i częściowo korzenie
zębów mlecznych, z których jako ostatnie kończą
wapnieć korzenie drugich trzonowców w wieku
4.5 lat
Rozwój zębów (odontogenesis)
Rozwój zębów (odontogenesis)
mineralizacja zęba zaczyna się zawsze w
najwyższym punkcie korony, potem proces
obejmuje szyjkę i przechodzi na korzeń. Z tą
chwilą rozpoczyna się ruch erupcyjny zęba w
kości w kierunku tworzącego się na jego
przejęcie wyrostka zębodołowego
wyrzynanie zęba, czynna faza tego procesu
kończy się z chwilą zetknięcia z zębem
przeciwstawnym. W fazie biernej tworzy się
fizjologiczny rowek dziąsłowy.
Rozwój zębów (odontogenesis)
Wyrzynanie się zębów mlecznych
zęby mleczne wyrzynają się między 6 a
30 miesiącem życia
- jako pierwsze dolne zęby sieczne
ok. 6 mż (6-9 mż)
- górne zęby sieczne 8-10 mż. Po
całkowitym wyrznięciu siekaczy górnych
nagryz jest głęboki, korony zębów
górnych pokrywają całkowicie korony
zębów siecznych dolnych
Wyrzynanie się zębów mlecznych
- czwórki mleczne (pierwsze trzonowce) 15-21
mż. Po ich wyrznięciu nagryz ulega spłyceniu
tzw. Pierwsze fizjologiczne podniesienie
zwarcia. Spowodowane jest to przez:
-
zwiększenie się odległości podstaw szczęk
jako wynik wzrostu wyrostków zębodołowych
-wyrznięciem się pierwszych trzonowców
mlecznych
-wzrostem długości gałęzi żuchwy
- kły mleczne 16-20 mż
Wyrzynanie się zębów mlecznych
- drugie trzonowce mleczne 20-30 mż
-
rozwój korzeni zębów mlecznych trwa
jeszcze przez rok do półtora od momentu
wyrznięcia się ostatniego zęba
trzonowego mlecznego
-
po wyrznięciu zębów trzonowych
pogłębia się dół stawowy i powiększa się
guzek stawowy, głowa żuchwy przesuwa
się do przodu, w kierunku stoku guzka
Wyrzynanie się zębów mlecznych
Wyrzynanie się zęba to przesuwania się
zęba z miejsca jego rozwoju w kościach
szczęk do jego funkcyjnej pozycji w
jamie ustnej. Wyróżniamy trzy fazy:
- przederupcyjną – kończy się
kształtowanie korony, dokonuje się
mineralizacja szkliwa i zębiny,
rozpoczyna się kształtowanie korzenia
Wyrzynanie się zębów mlecznych
-
przedfunkcyjna – rozpoczyna się
ukazaniem korony zęba w jamie
ustnej i trwa do momentu
uzyskania kontaktu z zębem
przeciwstawnym
-
funkcyjna – dalszy wzrost korzenia,
tkanek okołowierzchołkowych
Wyrzynanie się zębów mlecznych