Dziecko upośledzone

Dziecko upośledzone

• Niedorozwój umysłowy = Upośledzenie

umysłowe – Powstały w okresie rozwojowym

stan w którym sprawność intelektualna jest

istotnie mniejsza od przeciętnej (100 pkt.)

• Opóźnienie umysłowe – Jest to okresowe

opóźnienie/zahamowanie rozwoju umysłowego,

które z biegiem czasu wyrównuje się.

• Otępienie – Jest to upośledzenie rozwoju

umysłowego pojawiające się po zakończeniu

okresu rozwojowego. Dotyczy osób starszych.

Ma charakter postępujący.

 

Dziecko upośledzone

• Stopnie upośledzenia umysłowego
Podstawą klasyfikacji jest iloraz inteligencji (I.I.), czyli

stosunek wieku umysłowego do wieku rzeczywistego.

• Norma: 70 – 130
Upośledzenie umysłowe lekkie:

50 – 70 punktów

Upośledzenie umysłowe umiarkowane:

35 – 49

punktów

Upośledzenie umysłowe znaczne:

20 – 34punkty

Upośledzenie umysłowe głębokie:

poniżej 20 punktów

Ociężałość umysłowa (norma):

70 – 80 punktów

Upośledzenie umysłowe

Biologiczne (organiczne)

• Genetyczne – ok. 25%, np.: Zespół Downa

• Środowiskowe – ok. 25%
- powstałe w okresie życia płodowego (np.:

zakażenie wirusem różyczki, cytomegali,

toksoplazmozy)

- powstałe w okresie okołoporodowym (np.:

niedotlenienie, poród kleszczowy)

- powstałe we wczesnym okresie rozwojowym, np.:

choroby zakaźne do 2 r .ż. (świnka, zapalenie opon

mózgowych, odra)

,

urazy głowy (2 – 8 lat)

,

poszczepienne odczyny mózgowe

,

zaburzenia

endokrynologiczne, np.: niedoczynność tarczycy

,

zatrucia, np.: ołowiem

Upośledzenie umysłowe

• Psychospołeczne – ok. 50%

Dziecko niewidome

• Osoba niewidoma – osoby, które absolutnie nic nie

widzą od urodzenia, albo wczesnego dzieciństwa.

• Ociemniali – osoby, które straciły wzrok później, po

okresie dojrzewania, np.; zaćma.

• Osoby słabo widzące – osoby, które na tablicy w

czasie badania wzroku widzą tylko dwa największe

rzędy liter.

• Osoby szczątkowo widzące – osoby, które na

tablicy w czasie badania wzroku widzą tylko

największą literę i to z odległości 3 m.

• Osoby niedowidzące – osoby z wadami wzroku,

np.: krótkowzroczność

Przyczyny zaburzenia

widzenia

• Wady refrakcji – krótkowzroczność, dalekowzroczność,

astygmatyzm

• Jaskra

• Zaćma

• Uszkodzenie nerwu wzrokowego

• Wady wzrodzone ukł. nerwowego, czaszki, oczodołów, gałki

ocznej

• Stany zapalne gałki ocznej

• Nowotwory gałki ocznej

• Zatrucie, np.: alkoholem metylowym

• Urazy oka

• Czasami po chorobach zakaźnych (odra, krztusiec, płonica)

może dojść do pogorszenia się wzroku chwilowo lub na

stałe

 

Fizyczny rozwój dziecka

niewidomego

• w pierwszych miesiącach życia przebiega

tak jak u dziecka zdrowego (I kwartał)

• dziecko potrzebuje więcej czasu na

lokalizację przedmiotu, podawać „grające”

przedmioty.

• potrafi zlokalizować przedmiot w 7-12 m.ż

• bawi się własnym ciałem, interesuje się nim

• może wystąpić przywiązanie do rzeczy

znanych dziecku, a niechęć do nowych

przedmiotów (starać się to zmienić)

• niechęć do jedzenia łyżeczką (w czasie

przejścia z butelki)

• opóźnienie lokomocji (nie zna otoczenia)
• później siada, raczkuje, wstaje i zaczyna

samodzielnie chodzić

• chodzą sztywno i niepewnie
• czasami mają problem ze skakaniem i

bieganiem

• często pojawiają się wady kręgosłupa,

zwiotczenie mięśni i wiązadeł

• opóźnienie lokomocji (nie zna otoczenia)
• później siada, raczkuje, wstaje i zaczyna

samodzielnie chodzić

• chodzą sztywno i niepewnie
• czasami mają problem ze skakaniem i

bieganiem

• często pojawiają się wady kręgosłupa,

zwiotczenie mięśni i wiązadeł

• niekiedy pojawiają się BLINDYZMY

(zachowania stereotypowe):

• uciskanie gałek ocznych
• kiwanie się do przodu i tyłu
• kręcenie się w kółko

• pocieranie dłoni o siebie

Psychiczny rozwój dziecka

niewidomego

• dziecko niewidome poznaje świat głównie

zmysłem słuchu i dotyku

• mogą pojawić się pewne opóźnienia w rozwoju

mowy (dziecko nie widzi sposobu układania się

ust podczas artykułowania i gestów)

• są ostrożniejsze i rzadziej wykazują

spontaniczną ciekawość świata (ze względu

bezpieczeństwa)

• wykazują lęk przed niepowodzeniem

• występuje opóźnienie w zakresie

samodzielności (brak naśladownictwa, częste

wyręczanie)

• uboższa ekspresja zewnętrzna (nie

widzi co my pokazujemy, naszych
gestów, mimiki)

• utrudnione odczytywanie emocji

innych ludzi

• niskie poczucie własnej wartości
• (ważne jest jak mówimy, jak

śpiewamy, ile jest w tym ekspresji)

Społeczny rozwój dziecka

niewidomego

• W dużej mierze zależy od najbliższej

rodziny

- Czy nie izoluje dziecka, czy nie wyręcza, czy nie

ochrania go za bardzo

• Ważna jest edukacja przedszkolna (stres,

nowe miejsce, rozłąka z rodzicami)

- U dzieci wykształcana jest wrażliwość opuszków

palców, przystosowanie do czytania alfabetu
Brajla

 

• W Polsce są 2 przedszkola dla dzieci

niewidomych, oraz przedszkola
specjalne dla dzieci niedowidzących

Podstawowe problemy

• Stopnia niedowidzenia i czasu

pojawienia się kalectwa

• Zagrożenie bezpieczeństwa
• Kłopoty z orientacją w nowym otoczeniu
• Mała samodzielność
• Poczucie odizolowania
• Trudności w interpretowaniu sytuacji

społecznych

Opieka nad dzieckiem

niewidomym

• Ułatwienie orientacji w otoczeniu
• Nieprzekładanie przedmiotów
• Otoczenie musi być bezpieczne (jak najmniej

sprzętów)

• Systematyczne uczenie samoobsługi

(samodzielności)

• Umożliwienie kontaktu z innymi dziećmi
• Nie dotykać dziecka bez ostrzeżenia
• Mówimy o każdej czynności
• Nie krzyczymy i nie wykonujemy gwałtownych

ruchów

• Organizując czas wolny dzieciom

Dziecko głuche i

niedowidzące

• Badania przesiewowe słuchu u

noworodków

- czy są zaburzenia, czy nie
- czy dziecko reaguje na dźwięk
- są im poddawane wszystkie noworodki
- jeśli nie ma to dostaje certyfikat
- jeśli są to dostaje skierowanie do

audiologa i zaczyna się rehabilitacja

 

Przyczyny wad słuchu

Wrodzone
• powstałe w okresie ciąży, np.:

toksoplazmoza, cytomegalia, opryszczka,
różyczka

• wrodzone wady małżowiny usznej, przewodu

słuchowego, rozszczep podniebienia

• używanie używek przez mamę
Genetyczne
• głuchota dziedziczna

• zagrożenia okresu okołoporodowego
- poród kleszczowy
- intensywna terapia przez czas dłuższy niż 7 dni
- mechaniczna wentylacja przez czas dłuższy niż

5 dni

- punktacja w skali Abgard 0-4
- wcześniactwo poniżej 33 tyg ciąży
- stosowanie leków ototoksycznych, np.:

amikacyna

• Zaburzenia we wczesnym dzieciństwie
- poważne infekcje w okresie noworodkowym
- choroby zakaźnie (0-2), np.: odra, szkarlatyna
- urazy głowy z utratą przytomności lub

złamaniem kości czaszki

- wysiękowe zapalenie ucha, jeśli trwa powyżej 3

miesięcy, nawracające (trąbka słuchowa u

dzieci jest krotka i bardziej prosta)

- przewlekłe choroby takie jak cukrzyca
- przeszkodzenia akustyczne (np.: słuchanie za

głośno muzyki, telewizora)

 

Fazy rozwoju dziecka

Dziecko słyszące

Dziecko niedosłyszące

Gruchanie – I kwartał

Gruchanie – rozwija się do wieku

przedszkolnego

Gaworzenie – II, III, IV kwartał

Brak gaworzenia

Mowa bierna – od II, III kwartału

Brak mowy biernej (częściowy lub

całkowity)

Wyrazy z powtarzaną sylabą (12-

15m)

Jako efekt długotrwałej

systematycznej rehabilitacji

występują takie same etapy jak u

dziecka słyszącego, lecz znacznie

później

Wyrazy dźwiękonaśladowcze (12-

18m)
Wyraz ze zróżnicowaną sylabą –

powyżej 18m
Nazwa czynności – powyżej 18m
Zlepki i zdania pojedyncze

nierozwinięte – ok. 2 r. ż.
Zdanie pojedyncze rozwinięte i

zdania złożone – ok. 3 r.ż

Zdanie pojedyncze rozwinięte i

zdania złożone – ok. 3 r.ż

Rodzaje niedosłuchu

• Lekki ubytek słuchu 21-40 dB

• Średni ubytek słuchu 41-70 dB

• Poważny ubytek słuchu 71-90 dB

• Głęboki ubytek słuchu 91 dB i więcej
 

• Rodzaje niedosłuchu

• (za względu na umiejscowienie wady)

• Odbiorczy

• Przewodzeniowy (można usunąć przyczynę)

Niedosłuch lekki

• Dziecko nie słyszy mowy cichej i

szeptu

• Nie słyszy mowy w hałaśliwym

otoczeniu

• Ma problem z różnicowaniem głosek

dźwięcznych i bezdźwięcznych

Średni

• Dziecko nie słyszy mowy cichej i szeptu

• Nie słyszy mowy w hałaśliwym otoczeniu

• Ma problem z różnicowaniem głosek dźwięcznych i

bezdźwięcznych

• Nie słyszy mowy z dalszej odległości

• Nie słyszy intonacji wypowiedzi

• Nie rozumie znacznej części audycji radiowych,

tekstów piosenek i nagrań audio

• Nie rozumie tekstów filmów zagranicznych z da

bingiem

• Niewiele kojarzy z przedstawień teatralnych,

szczególnie lalkowych (jeśli są w teatrze to powinny

siedzieć blisko sceny, żeby widzieć ruchy ust)

Poważny

• Słaby rozwój mowy we wszystkich

zakresach

• Dziecko nie reaguje adekwatnie na

dźwięki otoczenia

• Mowę odbierają tylko drodze

wzrokowo-słuchowej (musi widzieć
osobę mówiącą)

Głęboki

• Słaby rozwój mowy we wszystkich zakresach
• Głos jest głuchy lub piskliwy
• Mowa nosowa
• Często zakłócona jest melodia mowy i

intonacja

• Dziecko mówi bardzo szybko, albo

nadmiernie przeciąga głoski

• Mowę odbiera głównie na drodze wzrokowej 

Autyzm

• Autyzm – jest to zaburzenie

rozwojowe. Charakteryzuje się
ograniczeniem lub brakiem kontaktu
ze środowiskiem, dziwacznością
zachowań i zainteresowań.

- pierwsze objawy pojawiają się przed 3

rokiem życia

- częściej występuje u chłopców niż u

dziewczynek w stosunku 4:1

Autyzm

- występuje na całym świecie, tylko w

krajach wysoko uprzemysłowionych ze
względu na większe możliwości
medyczne wykrywany jest częściej 2-6
osób na 1000 ma autyzm

- 150-siąta kobieta jest matką dziecka z

autyzmem (różne stopnie choroby).

- każde dziecko jest inne i powinno być

traktowane indywidualnie

Obserwacja autyzmu

• w trakcie spontanicznej aktywności

• w samotności

• z rodzicami

• z terapeutami

• w sytuacjach społecznych

• w reakcji z innymi ludźmi

• we współpracy

• z zabawie

• przy realizacji zadań

Przyczyny autyzmu

• uszkodzenia C.U.N.
• alergie
• uwarunkowane genetyczne
• wiek ojca powyżej 40 lat
• po szczepiące świnka, odra, różyczka
• zatrucia rtęcią
• zespół nieszczelnego jelita, często

spowodowany drożdżakami (grzybami)

Objawy autyzmu

• Trudności w kontaktach z innymi dziećmi
• Śmiech (chichot) nieodpowiedni do sytuacji
• Kontakt wzrokowy ograniczony lub brak

kontaktu wzrokowego

• Wyraźna niewrażliwość na ból
• Chęć pozostania w samotności, trzymanie

się na uboczu

• Kręcenie przedmiotami
• Niewłaściwe przywiązanie do przedmiotów

• Zauważalna nadmierna lub skrajnie ograniczona

ruchliwość fizyczna

• Niepodatność na zwykłe metody nauczania
• Dążenie do monotonii; opór przed zmianami

rutyny

• Brak prawdziwego strachu przed

niebezpieczeństwem

• Ciągła dziwaczna zabawa
• Echolalia (powtarzanie słów lub zdań w miejsce

rozmowy)

• Niechęć do przytulania (kiedy osoba dorosła

inicjuje to przytulanie)

• Brak odpowiedzi na bodźce słuchowe,

pozorna głuchota

• Trudności w wyrażaniu potrzeb, zamiast

słów gestykulacja lub pokazywanie palcem

• Napady złego nastroju – skrajna rozpacz

bez wyraźnego powodu

• Nierównomierny rozwój podstawowych i

subtelnych zdolności ruchowych (może nie

chcieć kopać piłki, ale potrafi stawiać

klocki

Zachowanie dziecka
autystycznego

• brak umiejętności nawiązywania odpowiednich do

wieku kontaktów z rówieśnikami

• zaburzenia mowy (brak mowy werbalnej lub

niewielki zasób słownictwa, echolalia). Braku mowy

dziecko nie próbuje kompresować za pomocą

gestów i mimiki. Dzieci z rozwiniętą mową nie

inicjują rozmowy

• zaburzenia komunikacji niewerbalnej

• ograniczony kontakt wzrokowy

• kontakt fizyczny jest tylko wtedy, gdy dziecko samo

go inicjuje

• brak potrzeby dzielenia się z innymi swoimi

osiągnięciami, swoim zadowoleniem (dziecko nie

chwali się)

• wykorzystywanie innych osób jedynie

jako „narzędzi”

• nieokazywanie uczuć
• niechęć do zmian
• stereotypie – powtarzające się

rutynowe zachowania, np.:
kilkugodzinne kręcenie kółkiem
(zachowania stereotypowe)

• manieryzmy ruchowe, np.: trzepotanie

lub machanie rączkami, dziwne ruchy
całego ciała

• zabawa jest schematyczna – nie potrafią

bawić się na „niby”

• paniczne lęki połączone z agresją lub

autoagresją

• brak abstrakcyjnego myślenia
• nadwrażliwość na zmiany pogody

• ZABURZENIA SENSORYCZNE – występuje

zaburzone funkcjonowanie jednego lub kilku

zmysłów. Może występować nadwrażliwość

lub zbyt mała wrażliwość.

- SŁUCH (90 – 95%) –

zatykanie uszu, uderzanie

głową, krzyk lub przytulanie się do głośnych

urządzeń

.

- WZROK – lęk przed dużą przestrzenią, przed

schodzeniem po schodach, zasłanianie i

mrużenie oczu lub wpatrywanie się w

błyszczące, jaskrawe, wirujące przedmioty.

–

DOTYK – unikanie kontaktu, silna reakcja na ból lub

jej brak, unikanie delikatnego dotyku (różna

powierzchnia ciała może mieć różną wrażliwość)

–

SMAK – tolerancja, np.: dwóch potraw

–

WĘCH – wąchanie wszystkiego, lub unikanie

zapachów

• 10% osób z autyzmem przejawia genialne

zdolności w pewnych wąskich dziedzinach,

najczęściej w muzyce, mechanice, matematyce,

plastyce.

• Zaburzenia sensoryczne są efektem

nieprawidłowego przetwarzania bodźców w C.U.N.