Leki stosowane

Leki stosowane

w niedokrwistościach

w niedokrwistościach

niedoborowych i

niedoborowych i

hemolitycznych

hemolitycznych



Niedokrwistością nazywamy

zmniejszenie liczby krwinek
czerwonych lub zawartości
hemoglobiny poniżej normy
fizjologicznej.



Skuteczność leczenia

niedokrwistości zależy przede
wszystkim od właściwego
rozpoznania jej przyczyny.



Z punktu widzenia patogenezy

niedokrwistości można podzielić
na następujące grupy:

Podział niedokrwistości

Podział niedokrwistości

1. Niedokrwistości spowodowane

upośledzeniem wytwarzania erytrocytów w

następstwie:

- niedoboru czynników niezbędnych do

produkcji krwinek czerwonych (żelazo,

witamina B

12

, kwas foliowy,

erytropoetyna),

- niewydolności szpiku (niedokrwistości

hipoplastyczne i aplastyczne),

2. Niedokrwistości hemolityczne,

spowodowane nadmiernym rozpadem

krwinek czerwonych.

3. Niedokrwistości spowodowane utratą

krwi.

Podział niedokrwistości

Podział niedokrwistości

Z punktu widzenia terapeutycznego

niedokrwistości dzieli się na

następujące grupy:

1. Niedokrwistości niedobarwliwe -

spowodowane niedoborem żelaza.

2. Niedokrwistości

megaloblastyczne - spowodowane

niedoborem witaminy B

l2

lub kwasu

foliowego; leczy się je podawaniem

ww. witamin.

3. Niedokrwistości aplastyczne -

spowodowane uszkodzeniem szpiku i

jego niewydolnością produkcyjną.

Anemia hemolityczna

Anemia hemolityczna

4. Niedokrwistość hemolityczna -

niedokrwistość spowodowana nadmiernym

rozpadem (hemolizą) krwinek czerwonych.

Przyczyny jej są różne. W ok. 50% jest to

następstwo reakcji autoimmunologicznej -

wytwarzania się przeciwciał o charakterze

hemolizyn skierowanych przeciwko

własnym krwinkom czerwonym.

•

Ponadto anemia hemolityczna towarzyszy

różnego rodzaju procesom nowotworowym,

chorobie reumatycznej, colitis ulcerosa -i

in. Pewien procent anemii hemolitycznej

jest uwarunkowany genetycznie (np. u

chorych z „sierpowatością" erytrocytów).

Anemia hemolityczna

Anemia hemolityczna



Leczenie polega na stosowaniu

środków immunosupresyjnych, a
zwłaszcza glikokortykosteroidów.
Jeśli to nie skutkuje, pozostaje
wówczas splenektomia (wycięcie
śledziony, która niszczy erytrocyty) i
transfuzje. Prognoza jest na ogół w
większości przypadków pomyślna
przy właściwym leczeniu.

Do prawidłowej

Do prawidłowej

erytropoezy potrzeba:

erytropoezy potrzeba:

◦

Żelaza

◦

Witamin: B

12

, B

6

, kwasu foliowego, C

◦

Hormonów

◦

Białek

◦

Erytropoetyny

Wchłanianie Fe

Wchłanianie Fe

pokarmowego w

pokarmowego w

dwunastnicy i jelicie

dwunastnicy i jelicie

cienkim:

cienkim:



1 etap: łączenie się z receptorami na

powierzchni nabłonka jelit



2 etap: po wchłonięciu do komórki

łączenie z aminokwasami i białkami



3 etap: część przechodzi do

krwioobiegu gdzie łączy się ze swoistym

białkiem transferyną (syderofiliną),

część pozostaje związana wewnątrz

komórki przez wielkocząsteczkowe

białko apoferrytynę; powstaje

ferrytyna wydalana do światła p. pok.

wraz ze złuszczaniem się nabłonka



Przy niedoborze: ↑ wchłaniania w

jelitach, ↑ przechodzenia do
krwioobiegu, ↓ łączenia z
apoferrytyną



Przy nadmiarze: ↑ zespalania z

apoferrytyną i wydalania z
przewodu pokarmowego („blok
śluzówkowy wchłaniania żelaza”)



Transport w osoczu – transferyna

(β-globulina) może związać 2
atomy Fe, całkowita zdolność
wiązania żelaza (TIBC) przez to
białko wynosi: 54-72 μmol/dl
(260-400 μg/dl, średnio 300);
wysycenie transferyny
żelazem – 33%



Żelazo zapasowe → ferrytyna,

hemosyderyna



Ferrytyna → 24 podjednostki,

każda może wiązać 4500 at. Fe;
zlokalizowana głównie w
wątrobie, śledzionie, szpiku i w
osoczu; stężenie w osoczu
proporcjonalne do stanu zapasów
Fe w organizmie

Leki stosowane w

Leki stosowane w

niedokrwistościach

niedokrwistościach

spowodowanych niedoborem

spowodowanych niedoborem

żelaza

żelaza



Niedokrwistość wskutek

niedoboru żelaza, podstawowego
składnika „budulcowego"
barwnika krwinek czerwonych
hemoglobiny, może być
spowodowana głównie dwiema
przyczynami:

1. Nadmierną utratą żelaza w wyniku

przewlekłych krwawień.

2. Upośledzeniem „dostaw" żelaza do

szpiku w następstwie:

- zbyt małej podaży (niewłaściwa dieta),
- upośledzeniem wchłaniania (brak białka

transportującego żelazo -transferyny),

- niewłaściwą utylizacją żelaza w szpiku,
- zwiększonym zapotrzebowaniem na

żelazo.



W większości przypadków

niedokrwistość niedobarwliwą
leczymy usuwaniem przyczyny
niedoboru żelaza, np.
optymalizacją diety. Ale często
jest to niewystarczające i
wówczas należy podawać
choremu preparaty żelaza.



Zasadą leczenia jest podawanie

preparatów najprostszych, przede
wszystkim preparatów żelaza
dwuwartościowego, jak siarczan
żelazawy, glukonian żelazawy,
bursztynian żelazawy, fosforan
żelazawy i jabłczan żelazawy.



Przy leczeniu niedokrwistości

niedobarwliwej zakłada się
również niedobór innych metali,
jak miedź, magnez, kobalt, w
związku z tym stosuje się ich
preparaty.

Związki żelaza

Związki żelaza



Żelazo jest podstawowym

składnikiem hemoglobiny.



Niedobór żelaza wywołuje

niedokrwistość niedobarwliwą.



Stosuje się wówczas preparaty

żelaza, które jednak trudno
wchłaniają się z jelit.



Wchłanianie żelaza z przewodu

pokarmowego zwiększa równoczesne
podawanie witaminy C.

Preparaty pozajelitowe

Preparaty pozajelitowe



Bardziej skuteczne, lecz

równocześnie bardziej toksyczne i
niebezpieczne są preparaty
żelaza do wstrzykiwań
dotkankowych, dożylnych lub
domięśniowych.



Przy podawaniu pozajelitowym

żelaza można łatwo doprowadzić
do przedawkowania.

Preparaty pozajelitowe

Preparaty pozajelitowe



Należy wówczas podać właściwą

odtrutkę, tj. deferoksaminę, która
wiąże żelazo z wytwarzaniem
kompleksu ulegającego łatwo
wydaleniu z moczem.



Zasadą leczenia jest podawanie

maksymalnych dawek dobrze
tolerowanych przez chorego.

Wyrównywanie

Wyrównywanie

niedoborów

niedoborów



Wyrównanie niedokrwistości

następuje po 2-3 miesiącach
leczenia.



Celem uzupełnienia rezerw

tkankowych żelaza należy
kontynuować leczenie przez
dalsze 3-6 miesięcy.

Wchłanianie i

Wchłanianie i

tolerancja

tolerancja



Wchłanianie żelaza jest lepsze,

jeżeli przyjmowane jest między
posiłkami i na czczo, natomiast
tolerancja jest lepsza, jeżeli
przyjmowane jest bezpośrednio
po posiłku.

Dawkowanie

Dawkowanie



U niemowląt i małych dzieci

profilaktycznie 1-2 mg Fe

2+

/kg

m.c., Dawkowanie leczniczo 4,5-
6 mg Fe

2+

/kg m.c. U dzieci

starszych nie przekraczać dawki
100-150 mg Fe

2+

/dobę

Działania niepożądane

Działania niepożądane



Przy stosowaniu doustnym

niekiedy wymioty, nudności,
biegunka.



Podawanie dożylne może

spowodować reakcje
uczuleniowe, a nawet wstrząs.

Preparaty żelaza

Preparaty żelaza

stosowane doustnie:

stosowane doustnie:

1. Ferrum gluconicum - glukonian żelazawy,

substancja.

2. Hemofer - chlorek żelazawy, krople 0,157 g/1 ml i

0,044 g/1 ml.

3. Hemofer prolongatum (Ferro-Gradumet,

Resoferon, Tardyferon) - siarczan żelazawy,

drażetki 0,105; 0,125 i 0,27 g oraz tabletki 0,525 g.

4. Ferrlecit - bursztynian żelazawy, drażetki 0,28 g.
5. Additiva Ferrum - tabl. musujące 18 mg Fe

++

.

6. Venofer - kompleks wodorotlenku żelaza i

sacharozy, ampułki 100 mg Fe/5 ml. roztwór do

wstrzyknięć lub wlewów dożylnych (po

rozpuszczeniu w 100 ml w roztworze fizjologicznym

NaCI). Dawki ustalane indywidualnie, średnio 25-50

mg na dobę (początkowo) i 100-200 mg w dalszych

dniach.

Preparaty żelaza

Preparaty żelaza

stosowane pozajelitowo:

stosowane pozajelitowo:



Ferrum-lek - kompleksowe

związki żelaza, ampułki 0,1 g/2
ml (i.m.) i 0,1 g/5 ml (i.v.).

Preparaty złożone

Preparaty złożone

zawierające żelazo:

zawierające żelazo:

1. Ascofer - glukonian żelazawy

0,2 g + kwas askorbinowy 0,02 g,
drażetki: stosuje się doustnie 3
razy dziennie po 2-3 drażetki.

2. Sorbifer Durules - siarczan

żelazawy 0,32 g + kwas
askorbinowy 0,06 g, tabletki
powlekane; stosuje się doustnie
1-2 razy dziennie 1 tabletkę.

Preparaty żelaza z

Preparaty żelaza z

kwasem foliowym

kwasem foliowym

1. Ferrograd Folic - tabl.

powlekane (100 mg Fe

++

+ 0,35

mg kwasu foliowego).

2. Hemofer F prolongatum -

draż. (105 mg Fe

++

+ 0,35 mg

kwasu foliowego).

3. Tardyferon-Fol - siarczan

żelaza + kwas foliowy.