2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

1

Wykorzystywanie

seksualne dzieci w

rodzinie

Skutki dla rozwoju dziecka

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

2

Sexual Abuse & Incest #1

Sexual Abuse & Incest #1

• WYKOŻYSTYWNAIE SEKSUALNE - każde zachowanie osoby

dorosłej, starszej wobec dziecka, które służy podniecaniu się i
zaspakajaniu popędu seksualnego, jest przemocą seksualną
wobec tego dziecka

• Co piąta dziewczynka (około 20%) i co piętnasty chłopiec (około

6%) przeżywa jakąś formę nadużycia seksualnego

• Przemocy kazirodczej doznaje około 3% dziewcząt i 1% chłopców
• 80% przypadków wykorzystań seksualnych dokonują osoby z

najbliższego otoczenia dziecka, znane mu

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

3

Sexual Abuse & Incest #2

Sexual Abuse & Incest #2

• jedne z badań podają, że na 100% przypadków :
• - 29% sprawców jest członkami rodziny
• - 60% to znajomi i przyjaciele
• - 11% nieznajomi
• w tym samym badaniu 4,5% kobiet było

wykorzystywanych przez ojców (biologicznych, ojczymów
lub adopcyjnych), a kolejne 4,5 przez wujków

• 17% z tych dziewcząt było wykorzystywane przez

ojczymów

• 2,3% przez biologicznego ojca

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

4

Sexual Abuse & Incest #3

Sexual Abuse & Incest #3

• KAZIRODZTWO (incest) to aktywność seksualna lub małżeństwo

pomiędzy bardzo bliskimi członkami rodziny - jest uważana za tabu
kulturowe

• definicja kazirodztwa różni się w zależności od kultury, ponieważ

różnią się definicje bliskich członków rodziny i aktywności seksualnej

• według niektórych systemów prawnych za bliskich członków rodziny

uznaje się tylko pokrewieństwo z urodzenia, w innych także adopcyjne,
lub poprzez małżeństwo, dorastanie w tym samym domu rodzinnym

• W US poszczególne stany rozpoznają dwa poziomy kazirodztwa -

poważniejszy - obecny między krewnymi w pierwszej linii (np..ojciec-
córka, brat-siostra)

• mniej poważne zarzuty dotyczą krewnych w drugiej linii i bardziej

odległych

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

5

Sexual Abuse & Incest #4

Sexual Abuse & Incest #4

• nawet najbardziej poważnych zarzutów nie traktuje się jako zbrodnię -

maksymalny wymiar kary w N.Y. to 4 lata (wykroczenie jeśli dochodzi
do współżycia pomiędzy dalszymi krewnymi), a wiele stanów za
aktywność seksualną uznaje tylko pełny stosunek seksualny pomiędzy
osobami przeciwnej płci

• zupełnie inaczej traktowane jest kazirodztwo w Australii - grozi za nie

25 lat pozbawienia wolności, jeśli dotyczy dziecka (nawet jeśli dziecko
ukończyło 18 rok życia) i 5 lat za stosunek z przyrodnim bratem/siostrą

• kazirodztwo w zachodnich kulturach jest z reguły zabronione
• zazwyczaj inicjowane jest przez rodziców
• częste są też stosunki między rodzeństwem - w badaniach Martinsona

10-15% studentów przyznało się do tego typu aktywności seksualnej

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

6

Sexual Abuse & Incest #5

Sexual Abuse & Incest #5

statystyki

statystyki

• Badania Tyler (2002) - metaanaliza 41 badań dotyczących

konsekwencji nadużyć seksualnych dzieci

• liczba dzieci doświadczająca tego typu nadużyć znacznie wzrosła w

ostatnich latach - w US - to ponad 300.000 dzieci w 1993 r

• uważa się, że 1 dziewczynka na 4 i 1 chłopiec na 10 będzie cierpiał z

tego powodu

• ryzyko nadużycia wzrasta w okresie preadolescencji - dziewczęta są

bardziej narażone na wiktymizację

• oficjalne statystyki dotyczą tylko przypadków zgłoszonych - tymczasem

ocenia się że ich liczba w stosunku do rzeczywistości to 2,4/1000

• szacuje się że około 15% przypadków może być zgłaszanych
• badania wskazują że od 12 do 54% dziewcząt i 15% chłopców pada

ofiarą tego przestępstwa

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

7

Cechy sprawcy i czynu

(Leventhal, 1998)

• CECHY SPRAWCY
• - 1/4 do 1/3 sprawców płci męskiej to przestępcy
• - wielu z nich donosi, że również byli wykorzystywani seksualnie

w dzieciństwie (dokładny odsetek zależy od wielkości badanej
próby)

• - wielu sprawców wykorzystywało więcej niż jedno dziecko
• CECHY CZYNU - można wyróżnić kilka typów wykorzystywania

seksualnego od przypadków bardzo poważnych (pełny stosunek)
do mniej poważnych

• wykorzystywanie w rodzinie w 23% jest klasyfikowane jako

bardzo poważne, 41% jako poważne i 36% jako mniej poważne

• wykorzystywanie poza rodziną to: 53% - bardzo poważne, 27%

poważne i 20% mniej poważne

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

8

Czynniki ryzyka nadużyć

Czynniki ryzyka nadużyć

seksualnych

seksualnych

• CZYNNIKI RYZYKA - w przeciwieństwie do innych rodzajów nadużyć,

przynależność do niższej klasy społecznej nie jest czynnikiem ryzyka, ale
jest:

• mieszkanie z ojczymem
• zaburzenia rozwojowe lub kalectwo dziecka
• płeć żeńska
• konflikt pomiędzy rodzicami i nierozwiązane, częste konflikty w rodzinie
• krytycyzm ze strony rodziców
• słabe przywiązanie do rodziców
• niska spójność (cohesion) rodziny (słabsze wsparcie i wzajemna troska)
• negatywne relacje z rodzicami
• niestabilność emocjonalna rodzica
• nadopiekuńczość ojcowska
• nadużywanie alkoholu i narkotyków przez rodziców
• powyższe czynniki tłumaczą 10% wariancji

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

9

Konsekwencje w zależności od wieku, płci i

cech nadużycia

• wczesne dzieciństwo - 3-5 lat: zaburzone zachowania seksualne,

zaburzenia inernalizacyjne i eksteranalizacyjne

• środkowe dzieciństwo - depresja, PTSD, fantazje samobójcze, lęk

seksualny, zaburzone zachowania seksualne, zaburzenia inernalizacyjne i
eksteranalizacyjne (czynniki ochronne - wspierający członkowie rodziny i
rówieśnicy)

• adolescencja - depresja, PTSD, zaburzenia inernalizacyjne i

eksteranalizacyjne, myśli samobójcze, ryzykowne zachowania seksualne,
używanie substancji psychoaktywnych, próby samobójcze, udział w
ganagach, ciąża, ucieczki z domu (czynniki ochronne - wspierający
członkowie rodziny - minimum 1 osoba, która kontroluje zachowanie
dziecka)

• różnice płciowe - według niektórych badań - chłopcy częściej mają myśli

i próby samobójcze i nadużywają alkoholu, częściej angażują się w
ryzykowną aktywność seksualną, wcześniej inicjują, mają więcej
problemów z zachowaniem i emocjami w porównaniu do dziewcząt

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

10

Konsekwencje w zależności od wieku, płci i

cech nadużycia

• Według innych badań (Chandy, Bloom, Resnic, 1996) - chłopcy częściej

mają trudności w szkole, używają marihuany, popełniają przestępstwa,

• dziewczęta częściej doświadczają zaburzeń odżywiania, myśli i prób

samobójczych, nadużywają alkoholu

• Cechy nadużycia:
• - niektóre badania wskazują na to, że czas trwania i częstość oraz czas

rozpoczęcia nadużyć nie wpływa na nasilenie ich konsekwencji lub
przeciwnie

• - wykorzystywanie przez ojca wpływało silniej na konsekwencje

(według niektórych badań, inne tego nie potwierdzały - 3:3)

• - pokrewieństwo ze sprawcą wpływało na zaburzenia poznawcze u

ofiary i więcej zaburzeń internalizacyjnych (lęk, depresja)

• - jeszcze inne badania wykazały, że pokrewieństwo ze sprawcą

powodowało częstsze myśli samobójcze

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

11

CSA & zaburzenia

CSA & zaburzenia

seksualne

seksualne

• Badania Kinzl, Traweger, Biebl (1995) nad studentkami

uniwersytetu

• wiele zachowań interpersonalnych, również zachowania

seksualne, zależą od wczesnych doświadczeń rodzinnych z
osobami znaczącymi (attachment fiures)

• negatywne doświadczenia z dzieciństwa powodują wrażliwość

psychologiczną w postaci negatywnej samooceny, ograniczonej
pewności siebie i zaburzeń w intymnych relacjach

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

12

CSA & zaburzenia

CSA & zaburzenia

seksualne

seksualne

• wyniki - na podstawie badań można stwierdzić że zarówno

wykorzystywanie jak i dysfunkcjonalna rodzina może
prowadzić do zaburzeń seksualnych:

• - ofiary wielokrotnego wykorzystywania seksualnego

częściej przejawiały zaburzenia popędu i orgazmu,

• osoby które tylko raz doświadczyły incydentu CSA lub nie

doświadczyły wcale nie przejawiały częstszych zaburzeń

• - wczesne, negatywne doświadczenia rodzinne były

powiązane z wszystkimi badanymi zaburzeniami
seksualnymi

• - kobiety, które zgłaszały zaburzenia orgazmu doświadczyły

tez w dzieciństwie nieadekwatnej edukacji seksualnej

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

13

Konsekwencje

wykorzystywania #1

podsumowanie

• silne poczucie winy, czuje się odpowiedzialne za zachowania

seksualne podejmowane wobec niego (szczególnie w przemocy
kazirodczej)

• zmiana zachowania - zamknięcie się, smutek, depresja
• poczucie bycia złym, gorszym, innym
• myśli samobójcze
• koszmary, lęki nocne
• spożywanie alkoholu, narkotyzowanie się
• niepohamowane objadanie się
• dolegliwości psychosomatyczne - bóle brzucha, nudności,

wymioty zapalenia przewlekłe dróg moczowych, sromu

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

14

Konsekwencje

wykorzystywania #2

podsumowanie

• specyficzne wypowiedzi na temat własnego ciała: ze jest

brudne lub uszkodzone, zwłaszcza ze wskazywaniem na
okolice narządów płciowych,

• odmowa chodzenia do szkoły, zaniedbywanie obowiązków,
• tajemniczość,
• akcenty przemocy seksualnej w rysunkach,

zabawach,fantazjach,

• nienormalna agresywność
• zachowania seksualne dziecka wobec dorosłych i rówieśników
• nasilona masturbacja dziecięca
• nieadekwatny do poziomu rozwoju dziecka język dotyczący

sfery seksualnej

• ucieczki z domu

2.05.21 12:17

Rodzina i osobowość

15

Konsekwencje

wykorzystywania #3

• Depresja i tendencje samobójcze
• zaburzenia lękowe
• PTSD
• zaburzenia osobowości (m.in.. borderline)
• wycofanie i izolacja
• poczucie małowartościowości
• brak samoakceptacji
• poczucie winy
• zaburzenia seksualne (awersja seksualna, uzależnienie od seksu)
• uzależnienie lub nadużywanie substancji psychoaktywnych
• trudności z nawiązaniem więzi (utrzymanie związku) lub zbytnia

zależność od partnera

• tendencja do wchodzenia w destrukcyjne relacje (powtarzanie

cyklu wykorzystywania)