CHEMIA LEKÓW

●

Przegląd substancji leczniczych w układzie

farmakologicznym

●

Mechanizm działania leków

●

Kontrola jakości leków

●

Celem nauczania jest zapoznanie

studentów

z chemizmem środków leczniczych

●●

tj. ich budową chemiczną

●●

nazewnictwem (nazwy chemiczne

międzynarodowe, zastrzeżone)

●●

zależnością aktywności biologicznej od

budowy chemicznej

●●

ich metabolizmem

●●

chemicznymi aspektami mechanizmów

działania leków

●●

metodami poszukiwania potencjalnych

nowych środków leczniczych

●

Celem jest również zapoznanie studentów

z różnymi metodami analizy chemicznej

leków

●●

metody analizy jakościowej i ilościowej

●●

metody klasyczne

●●

metody fizykochemiczne

●●

metody oceny jakości środków

leczniczych zgodnie z

wymogami

farmakopealnymi lub normami

zakładowymi

●

Umiejętność

●●

rozumienia i oceny zależności między

budową substancji leczniczej i

mechanizmem jej działania

●●

charakterystyki głównych grup

substancji leczniczych w układzie

farmakologicznym

●●

zastosowania podstawowych metod

klasycznej i instrumentalnej analizy

jakościowej i ilościowej substancji

leczniczych

●

Farmakologia

●●

postać leku

●●

wskazania terapeutyczne

●●

przeciwwskazania

●●

interakcje

●●

dawka

●●

działania niepożądane

Hipokrates (460 – 377 p.n.e)

Diokles (ur. 350 p.n.e)

Paracelsus, a właściwie Phillippus Aureolus

Theophrastus Bombastus von Hohenheim

(ur.

1493

lub

1494

, zm.

, zm.

24 września

1541

)

Paul Ehrlich

Środki działające na ośrodkowy układ nerwowy

II. Środki znieczulenia ogólnego

A. Środki wziewne (środki inhalacyjne)

1. Podtlenek azotu
2. Węglowodory i ich chlorowcopochodne
3. Etery i ich chlorowcopochodne

B. Środki nie wziewne (środki do stosowania
dożylnego)

1. Pochodne kwasu barbiturowego
2. Środki infuzyjne o budowie

niebarbituranowej

Układ Nerwowy

Układ nerwowy dzieli się na:

Centralny Układ Nerwowy (CNS)

Obwodowy Układ Nerwowy (PNS)

Jednostką funkcjonalną jest neuron

Synapsy neuronu: A — synapsa aksonowo-dendrytowa; B — synapsa

aksonowo-somatyczna; C-synapsa aksonowo-aksonowa bliższa (zazwyczaj

hamująca); D — synapsa aksonowo-aksonowa (zawsze hamująca)

Neuron składa się z:

●

ciała neuronu

●

1 akson (z wieloma zakończeniami)

●

wiele dendrytów

Między zakończeniem aksonu a miejscami

neuronu występuje synapsa

Składa się z:

●

szczeliny synaptycznej

●

błony presynaptycznej

●

błony postsynaptycznej

W pęcherzykach zakończenia aksonu

magazynowane są neuroprzekaźniki

produkowane w neuronie

Przechodzenie neuroprzekaźnika do szczeliny

synaptycznej

●

zmiany przenikalności jonów Na

, K

, Cl

przez kanały jonowe

●

reakcje biochemiczne

Somatyczny

●

bodźce zewnętrzne,

zarządzanie aparatem ruchu

Autonomiczny (wegetatywny)

●

regulacja przemiany materii i pracy

narządów wewnętrznych

●●

współczulny (sympatyczny)

●●

przywspółczulny

(parasympatyczny)

Autonomiczny

●

dwa neurony (włókno przedzwojowe-

zazwojowe)

●

mięśnie gładkie

●

cieńsze

●

brak osłonki mielinowej

●

niższa pobudliwość

●

wolniejsze przewodzenie

●

brak dróg dośrodkowych (włókien

czuciowych)

W obwodowym układzie nerwowym są 2

grupy neuronów

●

czuciowe (dośrodkowe, aferentne,

sensory)

doprowadzają za pośrednictwem aksonu

impulsy

do CNS

●

ruchowe (odśrodkowe, eferentne)

za pośrednictwem aksonów

wyprowadzają impulsy z CNS do

komórek

nerwowych PNS

Neuroprzekaźniki

●

produkowane przez neurony

●

magazynowane w pęcherzykach

synaptycznych aksonów

●

przenoszą informację przechodząc przez

szczelinę synaptyczną

●

mogą stymulować lub hamować

biochemiczne mechanizmy reakcji

●●

działanie na kanały jonowe receptorów

●●●

otwieranie lub zamykanie kanałów

●●

polaryzacja lub depolaryzacja błon

komórkowych

●●

wpływ na procesy transportu komórkowego

●●

działanie farmakologiczne

Natura neuroprzekaźników

●

aminy

●

aminokwasy

●

peptydy

●

pochodne puryny

●

pochodne kwasu arachidonowego

(prostaglandyny)

●

tlenek azotu

Najważniejsze neuroprzekaźniki w CNS

●

acetylocholina

●

noradrenalina

●

adrenalina

●

dopomina

●

histamina

●

serotonina

●

asparaginian

●

glutaminian (pobudzające)

●

GABA

●

tauryna

●

β-alanina

●



-alanina

●

cysteina (hamujące)

●

ATP

●

tlenek azotu

Nueroprzekaźniki w PNS

●

acetylocholina

●

noradrenalina

●

ATP

Nazwy neuronów uwalniające określone

neuroprzekaźniki

●

adrenergiczne

Zakończenia układu parasympatycznego

●

cholinergiczne

W układzie sympatycznym

●

większość jest adrenergiczna

●

część cholinergiczna

Neuroprzekaźniki rozkładane są przez enzymy

●

esteraza cholinowa – (acetylocholina)

●

oksydaza adrenalinowa –

(noradrenalina)

Nadmiar/niedomiar neuroprzekaźników w CNS

●

choroby np. choroba Parkinsona

Leki wpływające na poziom i efekt

neuroprzekaźników

●

leki utrzymujące odpowiedni poziom

neuroprzekaźnika, tzw. proleki,

rozpadające się do neuroprzekaźników

●

środki zwiększające lub zmniejszające

aktywność enzymów rozkładających

neuroprzekaźniki

●

powodujące pobudzenie receptorów

innym związkiem chemicznym (lekiem)

Tlenek azotu

●

neuroprzekaźnik nowego typu

●

nie jest magazynowany w pęcherzykach

●

synteza odbywa się z argininy dzięki

obecności syntazy tlenku azotu i

przy

obecności Ca

kalmoduliny

●

jest bardzo nietrwały chemicznie

●

produkcję pobudzają aminokwasy

pobudzające

●●

Asp

●●

Glu

●

produkowany jest

●●

w CNS

●●

w narządach obwodowych (jelita,

nadnercza, śródbłonek

naczyń

krwionośnych)

●

działa rozkurczająco na mięśnie jelit

●

rozszerza naczynia krwionośne

●

hamuje krzepnięcie krwi

A. Środki wziewne (środki inhalacyjne)

1. Podtlenek azotu
2. Węglowodory i ich chlorowcopochodne
3. Etery i ich chlorowcopochodne

B. Środki nie wziewne (środki do stosowania
dożylnego)

1. Pochodne kwasu barbiturowego
2. Środki infuzyjne o budowie

niebarbituranowej

●

wprowadzone pod koniec XIX wieku

●

Wiliam Morton, Boston 1846 (1842)

eter

etylowy

●

James Simpson, Szkocja, 1847, chloroform

●

1930, tiopental

●

1956, halotan

●

działanie przeciwbólowe

●

amnezja

●

utrata przytomności

●

zniesienie odruchów autonomicznych

●

zniesienie napięcia mięśniowego

Dzielą się na

●

leki wziewne (anestetyki wziewne)

●●

gaz

●●

ciecz

●

leki nie wziewne (środki do stosowania

dożylnego)

A. Środki wziewne (środki inhalacyjne)

Środki wziewne są wygodne w dawkowaniu

●

gazy dawkowane w l/min

(przepływomierze)

●

ciecze (kalibrowane parowniki)

●

podtlenek azotu i tlen jako gazy

nośne

(minimum 30%)

Wymogi

●

bezbarwne

●

nie tworzą z powietrzem mieszaniny

wybuchowej

●

nie mogą zmieniać się podczas

przechowywania

(eter – tworzy nadtlenki)

●

duża rozpiętość między dawką znieczulającą

a toksyczną

●

działanie ~ do dawki

●

działanie szybko po podaniu

●

głębokie znieczulenie ze zniesieniem

napięcia

mięśni

●

nietoksyczne dla narządów miąższowych

●

powinny powodować

●●

utratę świadomości

●●

sen

●●

zniesienie czucia bólu

●●

zniesienie odruchów nerwowych

●●

zmniejszenie napięcia mięśni

(ważne np. gdy trzeba przecinać

mięśnie

brzucha)

Działanie – hipotezy

●

dla oddziaływania istotne są

właściwości

fizykochemiczne

●●

masa cząsteczkowa – im

mniejsza, tym

lepiej

●●

współczynnik podziału O/W

odpowiedni

●●

środek musi być lipofilowy

●

czas wprowadzenia krótki

●●

przy możliwie małej dawce

„uśpić”

●●

mała dawka powinna utrzymywać

znieczulenie

Hipotezy dotyczące działania

●

blokowanie neuronów w mózgu

●

oddziaływanie z lipidami i zmiana

przewodnictwa

(reguła Meyer-Overton)

●

hiperpolaryzacja błony w komórkach

nerwowych

●

GABA

receptor kanał jonowy Cl

wewnątrz

domen membranowych

●

aktywują GABA

1. Podtlenek azotu

1. PODTLENEK AZOTU

(Azotu podtlenek)

ATC - N 01

●

premedykacja

●

podtrzymywanie

●

działanie

●●

silne przeciwbólowe (50%- 50%

ENTONOX)

●●

słabo ogólnie znieczulający (70%-

30%)

●●

szybkie wybudzenie

●●

brak odruchu wymiotnego

2. Węglowodory i ich chlorowcopochodne

2. ETYLEN

CH2=CH2

●wzrost masy

●● wzrost siły działania
(alifatyczne do C7, =)

●● wzrost toksyczności

3. CYKLOPROPAN



●

zamknięcie pierścienia powoduje wzrost

siły

działania

3. Etery i ich chlorowcopochodne

ETER

ETYLOWY

-O-C

5. ETER METYLOWY

-O-CH

●

działa silniej niż etylowy

●●

ale powstają toksyczne produkty

●

wyższe etery działają

●●

wolniej

●●

dłużej

METOKSYFLURAN

(

Methoxyfluranum,

Pentran)

Eter metylo-1,1,-difluoro-2,2-dichloroetylowy

●

niepalny

●

wprowadzenie chloru i fluoru stabilizuje

związek

7. ROFLURAN

(

Rofluranum,

Rofluran

)

Eter metylo-1,1,2-trifluoro-2-bromoetylowy

●

niepalny

8. ENFLURAN

(

Enfluranum,

Ethrane)

Eter 2-chloro-1,1,2-

trifluoroetyldifluorometylowy

●

niepalny

9. IZOFLURAN

(

Izofluranum,

Forene)

1-Chloro-2,2,2-trifluoroetylo-

difluorometylowy

●

niepalny

10. DEZFLURAN

(

Desfluranum,

Suprane)

Eter difluorometylo-1-fluoro-2,2,2-

trifluoroetylowy

●

niepalny

11. SEWOFLURAN

(

Sevofluranum,

Pentran)

Eter fluorometylo-2,2,2-trifluoro-1-

(

trifluorometylo

)

-etylowy

●

niepalny

●

atomy F

QSAR

●

właściwości hydrofobowe

●

właściwości steryczne

●

właściwości elektronowe

y = k

x + k

P= C(oktanol)/C(woda)

log 1/C = k

log P + k

Wiązanie z białkami – wybrane leki

Log 1/C = 0,75 log P + 2,30

Log 1/C = -k

(logP)

+ k

log P + k

Etery stosowane w znieczuleniu ogólnym

Log 1/C = - 0,22 (log P)

+ 1,04 log P + 2,16

●

różne związki różne k

, k

●

log P

podobne, podobny mechanizm

●

log P

= 2,3

eter

chloroform

halotan

0.98

1.97

2.3

wzrost aktywności =>

logP = 2.59 => log P= 1.17

Stała hydrofobowości

●

wyznaczanie teoretycznie

Benzen

log P = 2.13

Chlorobenzen

log P = 2.84

Benzamid

log P = 0.64

Cl = 0.71

CONH

= -1.49

log

(chlorobenzamid)

= log P

(benzen)

+ π

CONH2

= 2.13 + 0.71 + (-1.49) = 1.35

logP

exp

=1.51

Jako główny traktuje się łańcuch zawierający

największą liczbę grup głównych

Łańcuch z największą liczbą wiązań

podwójnych i potrójnych liczonych wspólnie

Łańcuch o największej liczbie atomów węgla

(najdłuższy)

Łańcuch z najniższymi lokantami dla wiązań

wielokrotnych

Łańcuch z najniższymi lokantami dla wiązań

wielokrotnych

Łańcuch zawierający największą ilość

podstawników określonych przy pomocy

przedrostków

12. HALOTAN

(

Halotanum

, Halan, Narcotan)

C-CHClBr

2-bromo-2-chloro-1,1,1-trifluoroetan

1-bromo-1-chloro-2,2,2-trifluoroetan

1,1,1-trifluoro-2-bromo-2-chloroetan

●

szeroko stosowany

●●

niepalny, niewybuchowy

●●

metabolizowany w 20%

●●

silnie znieczulający, słabo

przeciwbólowy

●●

toksyczny, 3 miesięczne przerwy

13.CHLOROETAN

C-CH

●

temperatura wrzenia 12.15

●

znieczulenie miejscowe

PL: Desflurane, Halothane, Isoflurane, Nitrous

oxide, Sevoflurane

USA: Desflurane (Suprane), Enflurane

(Ethrane), Halothane (Flothane), Isoflurane

(Forane), Methoxyflurane (Penthrane),

Nitrous

oxide (gas, supplied in blue cyllinders),

Sevoflurane (Ultane)

WHO: Ether, Halothane, Nitrous oxide

B. Środki nie wziewne (środki do stosowania

dożylnego)

●

stosowane do wywołania

●●

podstawowego znieczulenia

chirurgicznego

●●

krótkotrwałego znieczulenia

chirurgicznego

●

przed właściwym znieczuleniem

Droga podania

●

dożylnie

●

ewentualnie w formie czopków

1. Pochodne kwasu barbiturowego

14. HEKSOBARBITAL

(

Hexobarbitalum natricum,

Evipan natrium)

5-(1-cycloheksenylo)-1,5-dimetylo-1,3-

diazinano-2,4,6-trion

Kwas 5-cykloheksenylo-5-metylo-N-metylo-

barbiturowy

15. TIOPENTAL

(

Thiopentalum natricum

, Thiopental)

5-etylo-5-(1-metylobutylo)-

heksahydropirymidyno-2-tio-4,6-dion

●

najczęściej stosowany do znieczulenia

dożylnego

●

pozbawiony działania przeciwbólowego

●

kojarzony z podtlenkiem azotu

●

metabolizowany w tkankach

16. METOHEKSYTAL

(

Metohexitalum natricum

, Brietal)

Kwas 5-allilo-5-(1-metylo-2-pentynylo)-N-

metylobarbiturowy

●

działa silniej i krócej niż tiopental

●

krócej – do 10 minut

●

wprowadzanie i podtrzymywanie

znieczulenia

ogólnego

2. Środki infuzyjne o budowie niebarbituranowej

17. ETOMIDAT

(

Etomidate

, Hypnomidate)

Ester etylowy kwasu 4- (1-fenyloe

ylo)

imidazolokarboksylowego

R (+) aktywny S(-) nieaktywny

●

kilkanaście razy silniej niż tiopental

●

pozbawiony działania przeciwbólowego

●

działa 2-3 minuty

●

wprowadzanie do narkozy

18. KETAMINA

(

Ketaminum hydrochloricum

, Ketalar)

2-(2-Chlorofenylo)-2-

metyloaminocykloheksanon

Mechanizm działania

●

powoduje „znieczulenie dysocjacyjne”

urojenia, omamy, działanie

przeciwbólowe,

amnezja

●

uprzednio podany diazepam znosi efekt

katatonii

●

stosowany u dzieci, zmiana opatrunków

po oparzeniach

●

działa hamująco na kwas glutaminowy

pobudzający receptory NDMA (N-

metylo-

D-asparaginian)

19. MIDAZOLAM

(

Midazolam maleate

, Dormicum)

8-chloro-6-(2-fluorofenylo)-1-metylo-

4H-Imidazo(1,5-a)(1,4) benzodiazepina

●

słabo rozpuszczalne w wodzie

●

wydłużony okres wybudzenia

●

wydłużony okres amnezji po podaniu

20. PROPOFOL

(

Propofolum

, Diprivan)

2,6-diizopropylofenol

●

jeden z ważniejszych anestetyków

●

nie daje efektu kumulacji

●

wysoka cena (zabiegi jednodniowe)

21. FENTANYL

(

Fentanyl chloride

, Fentanyl)

N-fenylo-N-[2-(fenyloetylo)-4-piperydylo]-

propionamid

22. MORFINA

(

Morphine hydrochloride

, Morphinum

hydrochloricum)



)-4,5-epoksy-17-metylo-7-morfineno-

3,6-diol

Pochodna fenantrenu (pierścienie…A,B,C)

●

sedacja bez utraty przytomności

● ●

benzodiazepiny

● ●

opioidy

●

sedacja z utratą świadomości

● ●

tiopental

● ●

ketamina

● ●

prpofol

PL:

Etomidate, Fentanyl, Ketamine,

Lorazepam, Metohexital, Propofol, Thiopental

USA: Etomidate (Amidate), Fentanyl

(Sublimaze), Ketamine (Ketalar), Lorazepam

(Ativan, Alzapam), Metohexital (Brevital

sodium), Propofol (Diprivan), Thiamylal

(Surital), Thiopental (Pantothal)

WHO: Ether, Halothane, Nitrous oxide

Metodologia ustalania ATC/DDD i zmian

●

WHO Collaborating Centre for

Drug Statistics Methodology

slo, Norway

WHO-Oslo

Website: www.whocc.no

Definicje

●

Klasyfikacja Anatomiczno

Terapeutyczno Chemiczna (ATC)

●

Zdefiniowana Dawka Dzienna (DDD)

Średnia dawka terapeutyczna

niezbędna

dla dziennej terapii w

podstawowym

wskazaniu,

u dorosłych

Cel wprowadzenia ATC/DDD

●

od roku 1976

LCCLLCC

●

A przewód pokarmowy i metabolizm

●●

1-szy poziom

główna grupa anatomiczna

●

A10 leki stosowane w leczeniu

cukrzycy

●●

2-gi poziom

terapeutyczna podgrupa

●

A10B doustne leki obniżające poziom

glukozy we krwi

●●

3-ci poziom

farmakologiczna podgrupa

●

A10BA BIGUANIDY

●●

4-ty poziom

chemiczna podgrupa

●

A10BA02 METFORMINA

●●

5-ty poziom, substancja

chemiczna

●

INN

USAN

BAN

Zasady klasyfikacji ATC

●

leki są klasyfikowane zgodnie

z ich głównym zastosowaniem

terapeutycznym

●

jeden kod ATC dla każdej postaci

farmaceutycznej

●

różne kody mogą być nadane substancji

dostępnej w dwóch lub więcej dawkach

lub postaciach, jeżeli różnią się

wyraźnie

zastosowaniem terapeutycznym

A10BD02

Glucovance

Tab

Metformina 0.5

g/Glibenclamid 2.5 mg

A10BD02

Glucovance

Tab

Metformina 0.5

g/Glibenclamid 5 mg

A10BD03

Avandamet

Tab

Metformina 0.5 g/Roziglitazon

1 mg

A10BD03

Avandamet

Tab

Metformina 0.5 g/Roziglitazon

2 mg

A10BD03

Avandamet

Tab

Metformina 0.5 g/Roziglitazon

4 mg

Epinefryna (adrenalina)

C01C A24

ATC C

Układ sercowo-naczyniowy

(anatomiczna

grupa główna)

ATC C01

Leki stosowane w chorobach serca

(podgrupa

terapeutyczna)

ATC C01C

Leki pobudzające układ sercowo-

(podgrupa

naczyniowy

farmakologiczna)

(bez glikozydów nasercowych)

ATC C01C A

Leki wpływające na receptory

(podgrupa

adrenergiczne i dopaminergiczne

chemiczna)

ATC C01C A24

Adrenalina|Epinefryna

(substancja

chemiczna)

●

Farmakopea Europejska

●

Farmakopea Polska

●

USP

●

Farmakopea Brytyjska

●

Farmakopea Japońska

●

Inne

Aspirin -

aspiryna

Acetylsalicylic acid

kwas acetylosalicylowy

IUPAC:

2-acetyloxybenzoic acid ~

kwas 2-acetoksybenzoesowy

łac.

Acidum acetylsalicylicum

MW: 180.157420 g/mol

MF: C

Document Outline

Slide 1
Slide 2
Slide 3
Slide 4
Slide 5
Slide 6
Slide 7
Slide 8
Slide 9
Slide 10
Slide 11
Slide 12
Slide 13
Slide 14
Slide 15
Slide 16
Slide 17
Slide 18
Slide 19
Slide 20
Slide 21
Slide 22
Slide 23
Slide 24
Slide 25
Slide 26
Slide 27
Slide 28
Slide 29
Slide 30
Slide 31
Slide 32
Slide 33
Slide 34
Slide 35
Slide 36
Slide 37
Slide 38
Slide 39
Slide 40
Slide 41
Slide 42
Slide 43
Slide 44
Slide 45
Slide 46
Slide 47
Slide 48
Slide 49
Slide 50
Slide 51
Slide 52
Slide 53
Slide 54
Slide 55
Slide 56
Slide 57
Slide 58
Slide 59
Slide 60
Slide 61
Slide 62
Slide 63
Slide 64
Slide 65
Slide 66
Slide 67
Slide 68
Slide 69
Slide 70
Slide 71
Slide 72
Slide 73
Slide 74
Slide 75
Slide 76
Slide 77
Slide 78
Slide 79
Slide 80
Slide 81
Slide 82
Slide 83
Slide 84
Slide 85
Slide 86
Slide 87
Slide 88
Slide 89
Slide 90
Slide 91
Slide 92
Slide 93
Slide 94
Slide 95
Slide 96
Slide 97
Slide 98
Slide 99
Slide 100
Slide 101
Slide 102
Slide 103
Slide 104
Slide 105
Slide 106
Slide 107
Slide 108
Slide 109
Slide 110
Slide 111
Slide 112
Slide 113
Slide 114
Slide 115
Slide 116
Slide 117
Slide 118
Slide 119
Slide 120
Slide 121
Slide 122
Slide 123

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Anestezjologia tekst, Wziewne środki znieczulenia ogólnego
Środki znieczulenia ogólnego
Wziewne środki znieczulenia ogólnego, CHIRURGIA I ANESTEZJOLOGIA
ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO, farmakologia(8)
Wziewne środki znieczulenia ogólnego, Ratownictwo medyczne, Farmakologia, Farmakologia, Anestezjolog
Środki znieczulenia ogólnego
ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO, farmakologia(8)
ŚRODKI ZNIECZULENIA OGÓLNEGO
Wziewne środki znieczulenia ogólnego
ŚRODKI ZNIECZULENIA OGOLNEGO

więcej podobnych podstron

W 2 Środki znieczulenia ogólnego

Document Outline