Wykład V

Zaburzenia afektywne

(nastroju)

Nie zależy mi na niczym.

Nie chce mi się jeździć konno,
gdyż ćwiczenie to jest
agresywne...

Nie chce mi się leżeć, bo albo
musiałbym pozostać w pozycji
leżącej, albo musiałbym wstać, a
tego też mi się nie chce...
Nic mi się nie chce

(Kierkegaard, 1844)

`

Zaburzenia afektywne są:

• Częste
• Powszechne
• Zróżnicowane

pod względem:

- symptomatologii
- dynamiki
- przebiegu
- patogenezy

(Sęk, 2005)

Zaburzenia afektywne są:

Trudne diagnostycznie i niespójne

klasyfikacyjnie.

Diagnostyka musi uwzględniać

jednocześnie ze zmianami nastroju:

stopień nasilenia zaburzeń,

naprzemienność, czas utrzymywania

się objawów, tendencje do nawrotów,

współwystępowanie objawów

psychotycznych

(Cierpiałkowska,

2007)

Nasilenie emocji w

zaburzeniach nastroju/

afektywnych

(Cierpiałkowska, 2007)

Zaburzenia

afektywne

Norma

Zaburzenia

afektywne

Depresja
dystymia

Znaczenie
kliniczne

Smutek

Radość
Lęk

Przyjemność
Złość

Hipomania
mania

Znaczenie
kliniczne

85% przeciwdepresyjnych

leków psychotropowych

przepisują interniści,

ginekolodzy i lekarze

rodzinni

(Nathan i inn., 1995; za Meyer, 2003)

Zaburzenia afektywne

występują pod postacią

Manii

Depresji

(Sęk, 2005)

Stany hipomaniakalne

w relacjach chorych

ZA kolorowo widzę
jest mi ZA wesoło
nie przejmuję się uczuciami innych
poczucie "gotowania się" w głowie
wyższe niż normalnie zapotrzebowanie
na seks
całe ciało jest pobudzone i gotowe
(śmiech),
ZA ciekawe skojarzenia
ZBYT dobry humor
oddychanie leciutkie, wszystko jest
bardzo przyjemne, jestem w niebie
oddychanie samo w sobie już jest
orgazmiczne

Forum choroba afektywna dwubiegunowa, www.gazeta.pl

Samemu trzeba zdecydować, że jest za
fajnie.
Za symptomy alarmowe uważam:

natłok/gonitwę myśli,

szał zakupowy,

wściekłość/agresja przy najmniejszym
sprzeciwie otoczenia.

Gdy któryś z nich się pojawi i nie opanuję
go w ciągu trzech dni, interwencyjnie
spotykam się z psychiatrą

Forum choroba afektywna dwubiegunowa, www.gazeta.pl

Symptomatologia depresji

(Meyer, 2003)

-

pogorszenie nastroju - (złe

samopoczucie) dysforia albo
apatyczny nastrój

- utrata albo zmniejszenie

wrażliwości na bodźce

- anhedonia (stała niezdolność do

odczuwania przyjemności)

Symptomatologia depresji

objawy drugorzędne

(Meyer,2003)

Wycofanie z kontaktów z innymi osobami,

• Poczucie beznadziejności,
• Myśli samobójcze lub o śmierci,
• Zaburzenia snu,
• Zaburzenia odżywiania
• Poczucie winy, brak poczucia własnej wartości
• Zaburzenia koncentracji
• Obniżona zdolność do podejmowania decyzji
• Nadużywanie substancji psychoaktywnych
• Płaczliwość

Typy zaburzeń afektywnych

(Cierpiałkowska, 2007)

Depresja
F 32,33,34

Epizod: depresji łagodny,

umiarkowany, ciężki BOP

(bez

objawów psychotycznych),

ciężki z OP,

Depresja nawracająca,
Dystymia (zaburzenie uporczywe)

Epizod
maniakalny
F 30

Hipomania
Mania BOP,
Mania z OP

Zaburzenia
afektywne
dwubiegun
owe
F 34, 31

Zab. afektywne dwubiegunowe:
obecnie epizod maniakalny BOP,

epizod maniakalny z OP, epizod
deperesyjny BOP, epizod

depresyjny z OP,
Cyklotymia (uporczywe
zaburzenie)

ICD-10

(Pużyński, 2002)

Epizod maniakalny
F30.0 – 30.9

Różne nasilenie

epizodu, o cechach

psychotycznych lub

bez cech
psychotycznych

Zaburzenie
Afektywne
Dwubiegunowe
(F31.0-F31.9

Ocena nasilenia

manii i depresji,

naprzemienność,
stan remisji

ICD-10

(Pużyński, 2002)

Zaburzenie afektywne

jednobiegunowe,
epizod depresji F32.0-

32.9
Depresje nawracające
F33.0-33.9

Określane: nasilenie

depresji, udział
czynników

somatycznych,
psychotyczność,

remisja

Uporczywe przewlekłe
zaburzenia

afektywne

F34.0-34.9
Cyklotymia/dystymia

Pokrewne zaburzeniom
osobowości, utrzymują

się przez wiele lat,
łagodny przebieg,

powinowactwo
zaburzeń nastroju

Inne nieokreślone
zaburzenia afektywne

F.38

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Epizody nastroju:

• Większy epizod depresyjny,
• Epizod maniakalny,
• Epizod mieszany,
• Epizod hipomaniakalny

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Zaburzenia depresyjne
• Większe zaburzenie depresyjne,

pojedynczy epizod,

• Większe zaburzenie depresyjne,

nawracające,

• Zaburzenie dystymiczne
• Zaburzenie depresyjne

nieokreślone inaczej (NOS)

Diagnoza

dystymii

wymaga stwierdzenia co

najmniej dwóch z poniższych objawów, które muszą
się one utrzymywać co najmniej dwa lata (niekiedy
dopuszcza się mniejszy przedział czasowy). Okresy
remisji nie są dłuższe niż dwa miesiące.

Uczucie zmęczenia/Deficyt uwagi/Trudności
decyzyjne,/Zaburzenia snu/Zaburzenia
łaknienia/Niska samoocena/Poczucie
beznadziejności

Brak motywacji/anhedonia/ brak radości z życia/
brak, ograniczenia zainteresowań/ trudności,
ograniczenia w kontaktach towarzyskich/
niemożność podejmowania działań przy
jednoczesnym poczuciu marnowania czasu/ brak
dbałości o higienę (często).

U połowy osób chorych na dystymię występuje stałe
napięcie psychiczne - niesprecyzowany niepokój
albo lęk, zbliżony do niepokoju odczuwanego w
zespole lęku uogólnionego.

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Zaburzenia dwubiegunowe
• Zaburzenia dwubiegunowe (I typu)
- pojedynczy epizod maniakalny
- ostatnio epizod hipomaniakalny
- ostatnio epizod maniakalny
- ostatnio epizod depresyjny
- ostatnio epizod nieokreślony

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Zaburzenia dwubiegunowe II

(typu) (Nawracające większe
epizody depresyjne z Epizodami
hipomaniakalnymi)

• Zaburzenia cyklotymiczne
• Zaburzenia dwubiegunowe NOS

Cyklotymia

Zaburzenie afektywne o charakterze

utrzymujących się wahań nastroju i

aktywności w postaci łagodnych

epizodów subdepresji i hipomanii,

które występują zamiennie, bez

związku z wydarzeniami życiowymi.

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Inne zaburzenia nastroju:
• Zaburzenia nastroju spowodowane

... (stan ogólnomedyczny)

• Zaburzenia nastroju wywołane

substancją

• Zaburzenia nastroju NOS

Zaburzenia nastroju DSM-IV TR

(Wciórka, 2008)

• Uszegółowienia opisujące obecny lub ostatni

epizod:

• Nasilenia/Psychotyczności/Remisji dla Większego

zaburzenia/ Epizodu maniakalnego/ epizodu

mieszanego;

• Uszczegółowienia: Przewlekłości, Cech

katatonicznych, Cech melancholicznych, Cech

atypowych, Początku połogu

• Uszczegółowienia opisujące przebieg

nawracających epizodów:

• Przebiegu Podłużnego, przebiegu Sezonowego,

Szybkiej zmiany faz

Zaburzenia z objawami depresji

występujące po porodzie –

porównanie

(Bielawska-Batorowicz 2006)

Smutek

poporodow

y

Depresja

poporodow

a

Psychoza

poporodow

a

Częstość

występowa

nia

Do 80-

85%

Ok. 10-

15%

Ok. 0.1-

0,2%

Smutek poporodowy/depresja

poporodowa/psychoza

poporodowa

Czas

trwania

Pojawia

się

zwykle w

2-4 dni
po

porodzie,

mija po 2

tygodnia

ch

Pojawia

się w

ciągu

pierwsze
go

miesiąca

po

porodzie,

czas

trwania

jak w
epizodzie

depresyj

nym

Pojawia

się w

ciągu

pierwsze
go

miesiąca

po

porodzie,

trwa od

kilku

tygodni
do kilku

miesięcy

Smutek poporodowy/depresja

poporodowa/psychoza

poporodowa

Główne

objawy

Wybuchy

płaczu,

niepokój,

drażliwoś

ć,
wahania

nastroju,

zaburzen

ia snu i

łaknienia

Obniżenie

nastroju,
niepokój,
poczucie
winy,

osłabienie
nastroju,
obniżenie
libido,

negatywna
ocena siebie
w roli matki,

obawy o
skrzywdzenie
dziecka, zab.
snu,koncentr

acji,
łaknienia

Dezorienta

cjaurojenia
,

halucynacj
e, częste i

szybkie
zmiany

nastroju,
bezsennoś

ć

Smutek poporodowy/depresja

poporodowa/psychoza

poporodowa

Czynniki

ryzyka

Objawy

depresji w
okresie

ciąży,
wcześniejs

ze zab.
depresyjne

, zespół
napięcia

przedmiesi
ączkowego

Objawy

depresji w
okresie

ciąży,
wcześniejs

ze zab.
depresyjne

,
konfliktow

y
małżeńskie

, brak
wsparcia

społ, stres
w ciąży

Wcześniejs

ze
zaburzenia

afektywne
dwubiegun

owe,
pierwsza

ciąża,
wcześniejs

za
psychoza

poporodow
a

Smutek poporodowy/depresja

poporodowa/psychoza

poporodowa

Interwen

cja

Informacj

a,

wsparcie

Eliminacja

stresów,
psychotera

pia
leczenie

farmakolog
.

hospitaliza

cja,
leczenie
farmakolog

.

Depresja poporodowa u

mężczyzn

• Częstość występowania 10-30%
• Pojawia się w ciągu 6 tygodni p

porodzie, może się nasilać przez

następne 6 miesięcy

•

Poziom depresji zależy w głównej mierze od:

- Depresji partnerki
- Nierealistycznych oczekiwań dotyczących okresu

poporodowego

- Braku zadowolenia z relacji małżeńskich

(Bielawska- Batorowicz, Kossakowska-Petrycka,

2008)

Profil samobójcy

(Meyer, 2003)

• Usiłowanie

• Niezamężna (biała)

kobieta ,

doświadczająca w

przeszłości

stresujących przeżyć,

brak w dzieciństwie

poczucia

bezpieczeństwa,

obecnie brak wsparcia,

szczególnie ze strony

partnera, bliskiego

przyjaciela (brak)

• Skuteczna próba

• Samotny (biały)

mężczyzna, w wieku

powyżej 45 lat, w

przeszłości choroby

somatyczne,

zaburzenia

emocjonalne,

tendencja do

nadużywania

alkoholu

Rodzaje samobójstw

(Meyer,

2003)

• Realistyczne – przewidywanie cierpienia
• Altruistyczne – podporządkowane etyce grupy
• Nieumyślne – manipulacyjne przypadkowe
• Złośliwe – manipulacyjne
• Dziwaczne - psychotyczne
• Anomiczne – brak przystosowania do

warunków społeczno - ekonomicznych

• Negatywne Ja – dokonane w konsekwencji

nawracających epizodów depresyjnych i prób

suicydalnych

Kreatywność a

zaburzenia afektywne

Virginia Woolf, Sylvia Plath,
Ernest Hemingway, F. Scott
Fitzgerald, Eugene O’Neill, John
Ruskin, Honoriusz Balzac, Edgar
Allan Poe, Henry James

Robert Schumann, Hector Berlioz,
Georg Frederic Handel

Winston Churchill

Byron, Colderidge, Shelley,
Tennyson