KRÓLOWIE

POLSCY

DYNASTIA

JAGIELLONÓW

Polska Jagiellonów

Król

Władysław

Jagiełło

(1348-1434)

Od 1377 r. wielki książę litewski, od
1396 król Polski. Założyciel dynastii
Jagiellonów. Wraz z jego wstąpieniem
na tron rozpoczęła się nowa epoka w
historii Polski. Związał Polskę z Litwą
panującą wówczas nad ogromnymi
obszarami Wschodu, od Bałtyku po
Morze Czarne, gdzie pogaństwo
etnicznej Litwy krzyżowało się z
prawosławiem podbitych przez nią
ziem ruskich. W ten sposób zostały
osiągnięte doraźne cele polityczne -
ekspansja Zakonu krzyżackiego
została powstrzymana przez świetne
zwycięstwo sił polsko-litewsko-ruskich
pod Grunwaldem 15 lipca 1410 r. Król
doprowadził w 1413 r. do Unii w
Horodle, poszerzającej związki Polski
i Litwy, oraz wydał dalsze przywileje
dla szlachty, aby zapewnić jej
poparcie dla dziedziczenia tronu przez
synów.

Władysła

w III

Warneńcz

yk

(1424-1444).

Król Polski od 1434 r., król węgierski
od 1440 r., syn Władysława Jagiełły i
Zofii Holszańskiej. W czasie jego
panowania faktyczne rządy w Polsce
sprawował kardynał Zbigniew
Oleśnicki. Węgry, już wówczas
poważnie zagrożone przez ekspansję
turecką, liczyły, że powiązane z
rodem Jagiellonów będą dla nich
ochroną. Młody i zapalczywy
Władysław łatwo uległ namowom
legata papieskiego i wyruszył przeciw
Turkom z niedostatecznie
przygotowanymi wojskami. Do
decydującej bitwy doszło pod Warną
10 listopada 1444 r. Bitwa zakończyła
się klęską dowodzonej przez
Władysława koalicji antytureckiej, a
sam król zginął na polu walki.
Władysław należy do najbardziej
znanych władców średniowiecznej
Polski.

Kazimierz

Jagiellończ

yk

(1427-1492).

Młodszy syn Władysława Jagiełły i Zofii
Holszańskiej, wielki książę litewski, król
polski od 1447 r. Ograniczył wpływy
kardynała Zbigniewa Oleśnickiego i
możnowładców z nim związanych, którzy
rządzili Polską za czasów jego
poprzednika. Prowadził aktywną politykę
dynastyczną, sadowiąc swego syna
Władysława na tronie czeskim w 1471 r. i
węgierskim w 1490 r. Pragnął umocnienia
władzy królewskiej, opierał się na
szlachcie, ograniczając wpływy
możnowładców. Kazimierz przyłączył do
Polski Prusy Królewskie prowadząc tzw.
wojnę trzynastoletnią z Zakonem
Krzyżackim zakończoną pokojem
toruńskim. Zachodnie ziemie państwa
krzyżackiego weszły w skład Królestwa.
Umocnił swą pozycję, zapewniając sobie
prawo mianowania na stolice biskupie.
Należy zaznaczyć, iż biskupi wchodzili do
Rady Królewskiej. Jego długie rządy
sprzyjaly rozwojowi gospodarczemu i
kulturalnemu kraju. Polska stawała się
mocarstwem europejskim

Jan

Olbracht

(1459-1501).

Syn Kazimierza Jagiellończyka. Królem
został w 1492 r. Panował w Polsce, na
Litwie rządy wielkoksiążęce
sprawował jego brat Aleksander.
Przeprowadzał reformy wzmacniające
pozycje szlachty. Statut piotrkowski
wydany w 1496 r. zastrzegał wyłącznie
dla szlachty dostęp do wyższych
dostojeństw kościelnych, zabronił
mieszczanom nabywania dóbr
ziemskich, ograniczał swobodę ruchów
chłopa. W polityce zagranicznej
koncentrował się na sprawach
tureckich, chciał poprawić sytuację
Polski poprzez kontrolowanie księstw
naddunajskich. W 1497 r. podjął
wyprawę przeciwko Turcji, która
zakończyła się klęską.

Aleksande

r

Jagielończ

yk

(1461-1506).

Syn Kazimierza Jagiellończyka, wielki
książę litewski od 1492 r., król polski
od 1501 r. Aleksander rozpoczął
swoje rządy od wydania przywileju
mielnickiego, w którym ustalał
wyłączność decyzyjną Senatu,
obradującego pod przewodnictwem
monarchy. Ten gest wobec magnaterii
spowodował ostre sprzeciwy szlachty,
która pamiętała sprzyjającą jej
politykę poprzedników Aleksandra.
Ruch szlachty opowiadał się za
zakazem łączenia stanowisk i
godności w jednym ręku oraz za
udziałem izby poselskiej w rządzeniu
państwem. To ostatnie zapewniała
Konstytucja Nihil novi uchwalona na
sejmie w Radomiu w 1505 r. - król i
jego następcy nie ustanowią nic
nowego bez wspólnej zgody senatu i
posłów ziemskich. Tak ukształtował
się ustrój polityczny państwa
nazywany demokracją szlachecką.

Zygmunt I

Stary

(1467-

1548).

Syn Kazimierza Jagiellończyka, wielki
książę litewski i król polski od 1506 r.
Ożeniony z bardzo aktywną politycznie
mediolańską księżniczką Boną Sforzą
dążył wraz z nią do umocnienia władzy
królewskiej. Pod jego rządami
rozpowszechniły się szeroko prądy
odrodzenia, znacznie wzrósł poziom
wykształcenia magnatów i szlachty.
Mikołaj Kopernik pracował nad dziełem
De revolutionibus orbium coelestium,
sam król korespondował z Erazmem z
Rotterdamu, pojawiły się pisma
autorstwa mieszczan, swobodnie
rozwijały się dyskusje wokół reformacji,
kontynuowana była walka szlachty
przeciw magnaterii i o ograniczenie praw
Kościoła, język polski zaczął dominować
w literaturze i polityce. Król przyłączył
do Polski Mazowsze z Warszawą -
ostatnią pozostałość rozbicia
dzielnicowego - i przyjął w Krakowie
hołd, tzw. hołd pruski, złożony przez
księcia Albrechta Hohenzollerna.
Państwo było potężne i niezagrożone.
Rozpoczynał sie wiek złoty

Zygmunt II

August

(1520-

1572).

Syn Zygmunta Starego i Bony Sforzy,
koronowany za życia ojca w 1529 r., od
tego też roku wielki książę litewski.
Rządy objął w 1548 r. Popierał
reformatorski ogólnoszlachecki ruch
egzekucji praw, w wyniku czego
uregulowano sytuację dóbr
Rzeczypospolitej (królewszczyzn),
utworzono stałe wojsko. Zwolennik
tolerancji, nie dopuszczał do
prześladowań i wojen religijnych, wołał
na sejmie "Nie jestem królem waszych
sumień". Nie mając potomstwa
zdolnego do dziedziczenia tronu dążył
do utrwalenia związków Polski z Litwą
na podstawie unii realnej i cel ten z
wielkimi trudami zrealizował na trzy
lata przed śmiercią - Unia Lubelska
1569 r. Jego miłość do Barbary
Radziwiłłówny doprowadziła do
małżeństwa i koronacji, co było
sprzeczne z interesami dynastii i
racjami stanu. Król przykładał wielką
wagę do spraw morskich i budowy
floty. Przyłączył do państwa polsko-
litewskiego Inflanty.

KONIEC