Polityka dynastyczna

Jagiellonów

Polityka Jagiellonów

Za czasów panowania dynastii Jagiellonów w
Polsce, rozwiązano w kraju wiele
dotychczasowych kwestii spornych:
- Uporządkowano sprawy między monarchą a

Kościołem ( wprowadzono nowy tytuł –
prymasa)

- Utrwalił się udział możnowładztwa w

rządzeniu państwem;

- Nadania przywilejów

;

- Utrwalono priorytety polityki dynastycznej;

Po śmierci Władysława Jagiełły rada
królewska dokonała elekcji jego syna
Władysława III – wówczas 10-letniego
chłopca. W imieniu małoletniego króla
rządy sprawował jego opiekun –

Zbigniew Oleśnicki

– biskup krakowski.

Wówczas to na pierwszy plan
wysunęła się tzw.

rada królewska

–

organ doradczy króla, w skład którego
wchodzili dostojnicy kościelni oraz
wojewodowie i kasztelanowie.
Równocześnie nadane im przywileje
wprowadzały zasadę

indygenatu.

Zasada indygenatu

Polegała na tym, że urzędy i funkcje w danej
ziemi mogą pełnić tylko ludzie wywodzący się
z danej ziemi.

Przykład: wojewodą Małopolski mógł zostać
tylko urzędnik, który urodził się w Małopolsce.

Efekt – większe znaczenie uzyskali urzędnicy
małopolscy i wielkopolscy – zarządcy dwóch
najważniejszych regionów państwa.

Sejm

Z biegiem czasu spotykające się na zjazdach
rycerstwo obradowało o wspólnej polityce
stanowej. Do XIV w. zjazdy takie zwano

wiecami,

natomiast od końca XIV nazywano je

sejmami

.

Zadanie domowe – opisz kompetencje sejmów z
czasów Jagiellonów.

Obok zjazdów ogólnopolskich odbywały się tez
zjazdy rycerstwa danej prowincji (np. Małopolski) –
były to tzw.

sejmy prowincjonalne

oraz

sejmy

ziemskie

– gromadzące rycerstwo danej ziemi

.

Rządy Władysława

Warneńczyka

W wyniku koligacji rodzinnych Jagiellonów z
Luksemburgami, na tron Węgier ( po
wygaśnięciu męskiej linii rodu Luksemburgów)
powołano młodszego syna Władysława Jagiełły
– Kazimierza. Nie otrzymał on jednak tronu,
gdyż miał zbyt małe poparcie polskiego
możnowładztwa. Tron Węgier otrzymał
Władysław – starszy syn Jagiełły. Od tej pory
przebywał on prawie cały czas na Węgrzech
przygotowując się do wojny z nacierającymi na
Europę Turkami.

Śmierć Władysława III

Krucjaty antytureckie w Europie nie
zatrzymały pochodu Turków. W czasie
jednej z bitew

- pod Warną w 1444 r.

zginął

król Polski i Węgier – Władysław III (zwany
odtąd Warneńczykiem). Zniszczeniu uległa
również unia polsko – węgierska.
Tymczasem w 1440 r. pod nieobecność
Władysława III w Polsce, bojarzy litewscy
wybrali królem Polski

Kazimierza

Jagiellończyka

, który w 1444 r.

automatyczne został nieodwołalnie królem
Polski.

Bitwa pod Warną – 1444 r.

Rządy Kazimierza

Jagiellończyka

Kazimierz od początku panowania pragnął
wzmocnić swoją władzę jako króla. Pomagał
mu w tym Zbigniew Oleśnicki oraz wsparcie
bojarów litewskich, którzy wywalczyli sobie
edykt stwierdzający, że Polska i Litwa łączą
się w unii jako dwa osobne państwa, oraz że
tylko Litwini mogą sprawować urzędy w
Litwie.

W r. 1447 Kazimierz został koronowany i
panował do 1492 r.

Wojna trzynastoletnia

Za czasów Kazimierza Jagiellończyka na nowo
pojawił się problem rosnących w siłę Krzyżaków oraz
problem oderwanego od Polski Pomorza Gdańskiego,
co hamowało handel morski.

W 1440 r

. w Prusach (tereny zajęte przez Krzyżaków)

rycerze utworzyli tajny

Związek Pruski

, który zwrócił

się do Króla i poprosił o opiekę wobec ucisku
krzyżackiego.
Król nadał rycerstwu w Prusach przywileje oraz
ogłosił

akt inkorporacji (przyłączenia)

ziem Zakonu

do Korony. Oznaczało to wybuch wojny z Krzyżakami

W

1454 – 1466

trwała tzw.

wojna

trzynastoletnia

, której pierwsza faza nie była

zbyt pomyślna dla strony polskiej. Po klęsce
wojsk polskich pod Chojnicami Krzyżacy zdobyli
przewagę. Jednak z biegiem czasu Zakon zaczął
odczuwać problemy finansowe, stracił Malbork (i
przeniósł stolicę do Królewca) i musiał wycofać
się z większości ziem.

Wojnę zakończył pokój w

Toruniu (II) w 1466 r:
- Do Korony przyłączono część ziem krzyżackich

( tzw. Prusy Królewskie) oraz ziemię
chełmińską;

- Pozostała część Zakonu (Prusy Krzyżackie lub

Zakonne) z Królewcem stała się lennem Polski;

Polityka wewnętrzna

Jagiellończyka

- Wzmocnienie władzy królewskiej;
- Nadanie

nowych przywil

ejów – np. nieszawski z 1454 r.,

cerekwicki itd.

- Wprowadzono

nowe dochody z regaliów

(posiadłości

władcy);

- Nowe kierunki polityki dynastycznej – Czechy (żoną

Kazimierza była Elżbieta Habsburżanka

„matka królów”,

dzięki której po śmierci króla Czech, tron czeski
ofiarowywano najstarszemu synowi Kazimierza –
Władysławowi Jagiellończykowi)

- Węgry również, po śmierci króla Macieja Korwina,

ofiarowały tron Władysławowi;

- W ten sposób Jagiellonowie objęli panowanie w 4

państwach – w Polsce, na Węgrzech, w Czechach i Wlk.
Księstwie Litewskim.

Panowanie Jana Olbrachta

Po śmierci Kazimierza w 1492 r. rządy w Polsce
objął jego syn -

Jan Olbracht

, który nie był

władcą na miarę swego ojca. W polityce
zagranicznej poniósł porażkę i nie potrafił
stawić czoła najazdom Turków. W efekcie
Polska straciła panowanie nas Hospodarstwem
Mołdawskim.
Okres rządów Jana Olbrachta ma jednak duże
znaczenie dla spraw wewnętrznych kraju. W

1493 r. „narodził” się sejm

polski w takiej

formie jaka znana była w tym czasie na
Zachodzie Europy.

W skład sejmu weszła rada

królewska jako senat oraz przedstawicielstwo
szlachty – jako izba poselska