POLITYKA DYNASTYCZNA JAGIELLONÓW W XV i XVI WIEKU

W pierwszej połowie XV w. Jagiellonowie podjęli próby opanowania tronów Czech i Węgier. Władysław Jagiełło nie przyjął ofiarowanej mu przez husytów korony czeskiej jego syn i następca w Polsce i na Litwie, Władysław Jagiellończyk (1434-1444), w 1440 r. został wybrany przez Węgrów na króla. Związek polskowęgierski (unia personalna) istniał do 1444 r. - krół Władysław zginął w bitwie pod Warną.

Po śmierci w 1457 r. króla Czech i Węgier, Wiadysława Habsburga Pogrobowca, w obu państwach zostali wybrani królowie narodowi: w Czechach, król husycki Jerzy z Podiebradu, na Węgrzech Maciej Korwin. Król polski, Kazimierz Jagiellończyk, żonaty z siostrą Władysława Pogrobowca, Elżbietą Rakuszanką, powołując się na prawo dynastyczne Habsburgów, zgłosił pretensje do opróżnionych tronów. Wobec trwającej wojny z Krzyżakami i trudności w polityce wewnętrznej, król polski poszedł na kompromis z królem czeskim. W zamian za poparcie atakowanego Jerzego z Podiebradu, w 1468 r. król czeski uznał syna Kazimierza Jagiellończyka, Władysława, swoim następcą w Czechach - potwierdziła to następnie elekcja szlachty czeskiej po śmierci Jerzego z Podiebradu (1471). Jagiellonowie rozszerzyli swoje władztwo na Czechy. Z pretensjami do tronu czeskiego wystąpił król Węgier, Maciej Korwin. Wojna zakończyła się w 1479 r. pokojem w Ołomuńcu - Morawy, Śląsk i Lużyce przypadłyjako dożywocie Maciejowi Korwinowi.

Po śmierci króla Macieja Korwina w 1490 r. Kazimierz Jagiellończyk podjął kolejną próbę opanowania tronu węgierskiego dla swojego młodszego syna Jana Olbrachta. Podobne starania rozpoczął Władysław Jagiellończyk, król czeski, brat Olbrachta. W starciu zbrojnym zwyciężył król Czech, który koronował się na króla Węgier, jednocząc w swoich rękach dwa państwa.

Pokonany Jan Olbracht powrócił do Polski gdzie w 1492 r. zmarł jego ojciec Kazimierz Jagiellończyk. Opróżniony tron polski objął Jan Olbracht ( 1492-1501 ). Na przełomie XV i XVI w. władztwo jagiellońskie obejmowało państwa: Koronę (Polskę), Litwę Czechy, Węgry - rozciągało się na północy od Morza Bałtyckiego, na wschodzie od ziem ruskich, na południu do Morza Czarnego i Adriatyckiego, na zachodzie do rzek Odry, Nysy Łużyckiej i środkowego biegu Dunaju, po granice z Italią.

Polityka dynastyczna, charakterystyczna nie tylko dla dynastii jagiellońskiej, zmierzała do opanowania drogą układów dynastycznych, umów międzypaństwowych, państw i terenów sąsiadujących. Mistrzami w tej trudnej i skomplikowanej grze pol itycznej byli Habsburgowie - drogą mariaży zajęli wiele tronów europejskich, wygrywając rywalizację o wpływy w Europie Środkowej z Jagiellonami. W 1515 r. w Wiedniu doszło do podpisaniajagiellońsko-habsburskich układów dynastycznych - Ludwik Jagiellończyk (syn króla Węgier i Czech - Władysława) pojął za żonę Marię Habsburg, a jego siostra Anna wyszła za mąż za Ferdynanda Habsburga,

syna cesarza Maksymiliana. Kiedy w 1526 r. w bitwie z Turkami pod Mohaczem zginął bezpotomnie Ludwik Jagiellończyk, król Czech i Węgier, Ferdynand Habsburg zajął opuszczone trony. Habsburgowie stali się najpotężniejszą dynastią na świecie, panując także w Hiszpanii, Niderlandach i na ziemiach włoskich.