Historia ochrony przyrody w Polsce

(wybrane fakty)

Rok

Wydarzenie

1868

sejm galicyjski we Lwowie uchwalił ustawę o

ochronie świstaka i kozicy w Tatrach

1906

w Warszawie powstało Polskie Towarzystwo

Krajoznawcze

1919

utworzono pierwszą instytucję urzędową ochrony

przyrody: Tymczasową Państwową Komisję

Ochrony Przyrody

1921

utworzono w Białowieży rezerwat leśny, zaczątek

przyszłego parku narodowego

1925

powołano Państwową Radę Ochrony Przyrody

1928

w Warszawie powstała Liga Ochrony Przyrody

1929

w Białowieży rozpoczęto hodowlę restytucyjną

żubrów

1945

reaktywowano działalność PROP i LOP

1947

powstał Białowieski Park Narodowy

1961

ukazała się książka Antoniny Leńkowej

„Oskalpowana Ziemia”, która w zasadniczy sposób

wpłynęła na stan ekologicznej świadomości

społecznej

1965

Walery Goetel nazwał „sozologią” naukę o ochronie

przyrody i rodzącą się naukę o ochronie środowiska

1981

Liga Ochrony Przyrody opublikowała pierwszy

społeczny raport o stanie środowiska w Polsce

1991

Sejm uchwalił nową ustawę o ochronie przyrody,

aktualną do tej pory (nowa jest w przygotowaniu)

1992

ukazała się „Polska czerwona księga zwierząt” pod

red. prof. Z. Głowacińskiego

1993

ukazała się „Polska czerwona księga roślin” pod red.

prof. K. Zarzyckiego o i dr R. Kaźmierczakowej

Formy ochrony przyrody w

Formy ochrony przyrody w

Polsce

Polsce

1. Parki narodowe
2. Parki krajobrazowe
3. Rezerwaty przyrody
4. Obszary chronionego krajobrazu
5. Pomniki przyrody
6. Użytki ekologiczne
7. Stanowiska dokumentacyjne
8. Zespoły przyrodniczo - krajobrazowe
9. Ochrona gatunkowa

Parki narodowe

Parki narodowe

 Park narodowy obejmuje obszar chroniony wyróżniający

się

szczególnymi

wartościami

naukowymi,

przyrodniczymi,

społecznymi,

kulturowymi

i

wychowawczymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000
ha, na którym ochronie podlega całość przyrody oraz
swoiste cechy krajobrazu.

 Wszelkie działania na terenie parku narodowego

podporządkowane są ochronie przyrody i mają
pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami.

 Nadrzędnym celem parku narodowego jest poznanie,

zachowanie całości systemów przyrodniczych danego
terenu, wraz z warunkami ich funkcjonowania, oraz
odtwarzanie zniekształconych i zanikłych ogniw
rodzimej przyrody.

 Utworzenie Parku Narodowego następuje w drodze

rozporządzenia Rady Ministrów.

 Obecnie mamy w Polsce 23 parki narodowe.

Parki krajobrazowe

Parki krajobrazowe

 Są to obszary chronione ze względu na wartości

przyrodnicze, historyczne i kulturowe, a celem jego

utworzenia

jest

zachowanie,

popularyzacja

i

upowszechnianie

tych

wartości

w

warunkach

racjonalnego gospodarowania. Grunty orne, leśne i

inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku

krajobrazowego pozostawia się w gospodarczym

wykorzystaniu. Utworzenie parku krajobrazowego

następuje w drodze rozporządzenia wojewody.

 Obecnie mamy w Polsce 120 parków krajobrazowych.

Rezerwaty przyrody

Rezerwaty przyrody

 Są to obszary obejmujące zachowane w stanie

naturalnym lub mało zmienionym ekosystemy,
określone gatunki roślin i zwierząt, elementy
przyrody nieożywionej mające istotną wartość z
względów

naukowych,

przyrodniczych,

kulturowych bądź krajobrazowych.

 Uznanie obszaru za rezerwat następuje w drodze

rozporządzenia wojewody.

 Obecnie mamy w Polsce 1354 rezerwatów

przyrody, z czego najwięcej jest rezerwatów
leśnych i florystycznych.

 Są to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich

skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej,
historyczno

-

pamiątkowej

i

krajobrazowej

oraz

odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi
je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych
rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych,
źródła,

wodospady,

wywierzyska,

skałki,

jary,

głazy

narzutowe, jaskinie.

 Wprowadzenie tej formy ochrony przyrody następuje w

drodze rozporządzenia wojewody lub na mocy uchwały rady
gminy.

 Liczba pomników przyrody w Polsce szybko wzrasta; obecnie

mamy ich 33 882, z czego większość to pojedyncze drzewa i
grupy drzew, skałki, groty, jaskinie, głazy narzutowe.

Pomniki przyrody

Pomniki przyrody

 Są

to

zasługujące

na

ochronę

pozostałości

ekosystemów, mających znaczenie dla zachowania
unikatowych zasobów genowych i typów środowisk jak:
naturalne zbiorniki wodne, kępy drzew i krzewów,
śródpolne i śródleśne “ oczka wodne”, bagna,
torfowiska, wydmy, płaty nie użytkowanej roślinności,
starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce itp.

 Użytki

ekologiczne

ustanawia

się

w

drodze

rozporządzenia wojewody lub uchwały rady gminy.

 Obecnie mamy w Polsce 6 728 użytków ekologicznych.

Stanowiska dokumentacyjne

Stanowiska dokumentacyjne

 Są to ważne pod względem naukowym i

dydaktycznym miejsca występowania formacji
geologicznych, nagromadzeń skamieniałości i
utworów

mineralnych

oraz

fragmenty

eksploatowanych

i

nieczynnych

wyrobisk

powierzchniowych i podziemnych.

 Obecnie

mamy

w

Polsce

104

stanowisk

dokumentacyjnych.

Zespoły przyrodniczo -

Zespoły przyrodniczo -

krajobrazowe

krajobrazowe

 Wyznacza się je w celu ochrony wyjątkowo cennych

fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego
dla zachowania jego wartości estetycznych.

 Obecnie mamy w Polsce 184 zespołów przyrodniczo

-krajobrazowych.

 Stanowiska dukumentacyjne i zespoły przyrodniczo -

krajobrazowe ustanawia się w drodze rozporządzenia
wojewody lub uchwały rady gminy.

Ochrona gatunkowa

Ochrona gatunkowa

• Ma na celu zabezpieczenie dziko występujących

roślin i zwierząt, a w szczególności gatunków

rzadkich lub zagrożonych wyginięciem jak też

zachowanie

różnorodności

gatunkowej

i

genetycznej.

• Ochronę gatunkową roślin i zwierząt wprowadza

się w drodze rozporządzenia Ministra Środowiska

w porozumieniu z Ministrem Rolnictwa i Rozwoju

Wsi. Rozporządzenie to określa listę gatunków

objętych ochroną, sposoby wykonywania ochrony

oraz stosowne ograniczenia, zakazy i nakazy

przewidziane odpowiednimi przepisami. Poza tym

decyzje dotyczące ochrony gatunkowej mogą być

podjęte w drodze rozporządzenia wojewody lub

uchwały rady gminy.

Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata
roślin/:
• 418 gatunków roślin naczyniowych
• 136 gatunków mchów
• 50 gatunków wątrobowców
• 602 gatunków porostów
• 25 gat. grzybów wielkoowocnikowych
• 256 gatunków glonów

RAZEM: 2 563 gatunki

RAZEM: 2 563 gatunki

Obecnie ochroną ścisłą objęto w Polsce /ze świata
zwierząt/:
• 17 gatunków ryb
• 3 gatunki płazów
• 4 gatunki gadów
• 70 gatunki ptaków
• 32 gatunki ptaków

RAZEM: 130 gatunków

RAZEM: 130 gatunków

Babiogórski Park

Babiogórski Park

Narodowy

Narodowy

Reprezentuje przyrodę Karpat Zachodnich.
• Utworzony: 1954
• Wpisany na listę Światowych Rezerwatów

Biosfery: 1977

• Powierzchnia Parku: 1734 ha

Rzadkie rośliny naczyniowe:

 rogowica alpejska
 tocja alpejska
 okrzyn jeleni, obecny w herbie Babiogórskiego

Parku Narodowego (jedyne stanowisko na

Babiej Górze)

Poza tym: liczne inne rośliny naczyniowe, mchy,

wątrobowce, porosty, glony, grzyby

Charakterystyczne dla Parku kręgowce:

Charakterystyczne dla Parku kręgowce:

 ssaki: jeleń, niedźwiedź brunatny, wilk, rys,

lis, borsuk, kuny, darniówka tatrzańska,
żołędnica, koszatka

 płazy: traszka karpacka
 ptaki:

głuszec,

cietrzew,

sóweczka,

włochatka,

kruk,

pustułka,

dzięcioły,

siwerniak, płochacz halny

Ogród roślin babiogórskich, który umożliwia zapoznanie
się z gatunkami roślin występującymi na terenie Parku. Układ
ogrodu zaprojektowany jest w taki sposób aby prezentował
występujące na Babiej Górze zespoły i piętra roślinne. Na
usytuowanych tablicach obok ogrodu znajduje się cały projekt
ogrodu oraz występujące w nim rośliny. Ogród można oglądać
w okresie wegetacyjnym roślin

Ciekawe miejsca w Parku:

• piętro pogórza - dziewięćsił bezłodygowy, sasanka zwyczajna,

• regiel dolny - zespół buczyny karpackiej, roślinność zepołu mietlicy i
mieczyka, olszynka bagienna,

• regiel górny - z gatunków drzewiastych rośnie tu świerk, liczydło
górskie, mietlica alpejska

• piętro kosodrzewiny – kosodrzewina, wierzba śląska, ziołorośla z
miłosną górską,

• piętro halne - zespół kostrzewy pstrej..

Białowieski Park Narodowy

Białowieski Park Narodowy

•

Reprezentuje przyrodę Niziny Północnopodlaskiej.

•

Utworzony: 1932

•

Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977

•

Wpisany

na

listę

Światowego

Dziedzictwa

Ludzkości: 1979

•

Powierzchnia: 5346 ha

Rzadkie rośliny:



widłaki, paprocie, grzyby żagwiowate



poza tym: wiele gatunków mszaków, porostów,

grzybów, glonów, roślin kwiatowych



łącznie ponad 3000 gatunków roślin

Charakterystyczne zwierzęta:

 ssaki: żubry, łosie, wilki, rysie, jenoty,

gronostaje, łasice, wydry, bobry

 ptaki: żuraw, bocian czarny, jarząbek, orlik

krzykliwy, sóweczka, orzechówka, dziwonia,
orzełek

włochaty,

gadożer,

puchacz,

świstunka

zielonawa

(reprezentująca

syberyjski element faunistyczny)

 łącznie 10 000 gatunków zwierząt, w tym

6000 gatunków owadów

 kurhany wczesnośredniowieczne,
 ślady dawnych polan, na których uprawiano zboże i
rośliny okopowe do podkarmiania zwierzyny,
ślady po wypalaniu węgla drzewnego
 miejsce straceń z okresu II wojny światowej.
 Nad rzekami Hwoźną i Narewką istniały łąki kośne,
obecnie powoli zarastające lasem.

Ciekawe miejsca w Parku:

Ślady dawnej działalności człowieka:

Biebrzański Park Narodowy

Biebrzański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Kotliny Biebrzańskiej.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 59223 ha. w tym 11630 ha to rezerwat

Czerwone Bagno

• Rzadkie rośliny naczyniowe: brzoza niska, wierzba lapońska,

widłak wroniec, goździk piaskowy, rosiczki, wielosił błękitny,

gnidosz królewski, niebielistka trwała, kosaciec syberyjski, obuwik

pospolity, skalnica torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, fiołek

mokradłowy, miesięcznica trwała

• Reliktowe gatunki mchów: mszar nastroszony, mokradłosz,

prątnik, skorpionowiec brunatny, tujowiec

• Rzadkie ssaki: łoś, bóbr, wydra, piżmak, gronostaj, łasica, ryjówki,

badylarka, rzęsorek rzeczek, smużka, karczownik, nornik północny

• Rzadkie ptaki: bąk, bączek, bocian czarny, gęś gęgawa,

cyraneczka, rożeniec, płaskonos, cietrzew, błotniak zbożowy,

wodnik, kropiatka, zielonka, kulik wielki, orzeł bielik, orzeł

włochaty, kobuz, rybołów, sowa błotna, a także b. rzadkie: dubelt,

mewa mała i bekasik.

Ciekawe miejsca w Parku:

Stanowiska

archeologiczne

dokumentujące

aktywność

człowieka

we

wszystkich

poczynając

od

paleolitu

schyłkowego (10650 p.n.e.) w epoce kamiennej po
średniowiecze.
Stwierdzono tu łącznie 1919 stanowisk archeologicznych.
Jedne z ciekawszych stanowisk archeologicznych
zlokalizowane są w pobliżu Wizny, Góry Strękowej, Grądów
Woniecko, Niewiarowa, Sośni, i Woźnejwsi.

Grodzisko w Wiźnie to jedno z najcenniejszych i
najciekawszych

stanowisk

wczesnośredniowiecznych

w

Polsce. Obiekt ten jest dobrze udokumentowany w źródłach
pisanych (najstarszy dokument pochodzi z 1065 r.)
Stanowisko w Grądach Woniecko jest bardzo cenne ze wzg. na
odkrycie reliktów osady kultury łużyckiej (wczesna epoka
żelaza), które w rejonie Biebrzy i Narwi należą do rzadkości

W Woźnawiesi stwierdzono ślady osadnictwa schyłkowo
paleolitycznego, mezolitycznego i neolitycznego. Odsłonięto
tu rzadko spotykane elementy rozplanowania obozowiska
mezolitycznego

Bieszczadzki Park Narodowy

Bieszczadzki Park Narodowy

• Reprezentuje jedyne w Polsce pasmo Karpat Wschodnich i

najwyższą część Bieszczad Zachodnich z Tarnicą (1346 m) i

Haliczem (1333 m).

• Utworzony: 1973

• Uznany za Światowy Rezerwat Przyrody: 1992

• Powierzchnia: 27064 ha

• Charakterystyczna roślinność: buczyna karpacka, jawor, jodła,

olsza szara, olsza zielona (połoniny). Poza tym liczne gatunki

mchów, wątrobowców, porostów i grzybów kapeluszowych oraz

700

roślin

naczyniowych,

z

czego

27

gatunków

wschodniokarpackich, mających tu jedne w Polsce stanowiska

(głównie na połoninach).

• Rzadkie gatunki ssaków: niedźwiedź brunatny, wilk, lis, borsuk,

wydra, żbik, ryś, żubr.

• Rzadkie ptaki: puchacz, puszczyk uralski, orlik krzykliwy, orlik

grubodzioby, orzeł przedni, gadożer, bocian czarny, zimorodek.

pluszcz, jarząbek, oraz dwa gatunki alpejskie: płochacz halny i

siwerniak.

Park Narodowy Bory Tucholskie

Park Narodowy Bory Tucholskie

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Zachodnio-pomorskiego.

• Utworzony: 1996

• Powierzchnia: 7309 ha

• Flora Parku: dominują bory sosnowe chrobotkowe,

czernicowe,

trzęślicowe,

bagienne.

Wśród

roślin

naczyniowych na szczególną uwagę zasługują składniki

reliktowej roślinności występującej w oligotroficznych

jeziorach lobeliowych.

• Fauna Parku: stwierdzono bogactwo gatunków kręgowców

(łącznie 231 gatunków).

• Ssaki: bóbr, wydra, 7 gatunków nietoperzy.

• Ptaki: orzeł bielik puchacz, żuraw, gągoł, tracz nurogęś.

• Ryby: pstrąg tęczowy, pstrąg potokowy, lipień.

• Minogi: rzeczny i strumieniowy.

Nad jeziorem Charzykowskim i Karsińskim znajdują się ważne
ośrodki turystyczne Borów Tucholskich. W ostatnich latach
szczególnie rozwinęła się agroturystyka np. we wsi Swornegace

Ciekawe miejsca w Parku:

Rzeka Brda od lat jest znanym szlakiem kajakowym. Poza Brdą
do uprawiania kajakarstwa doskonale nadają się Zbrzyca i
Chocina

Charzykowy zasłynęły jako kolebka żeglarstwa śródlądowego w
Polsce. Jezioro Charzykowskie ze swoimi licznymi zatoczkami
jest niezwykle atrakcyjne dla żeglarzy latem i bojerowców zimą.

Szlaki rowerowe pozwalają na dokładne zapoznanie się z
urokami Borów Tucholskich. Przez teren Parku prowadzą
znakowane szlaki piesze. Do najciekawszych pod względem
przyrodniczo - kulturowym zaliczany jest czerwony Szlak
Kaszubski im. Juliana Rydzkowskiego z Chojnic do Wiela.

Drawieński Park

Drawieński Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Południowo -Pomorskiego.
• Utworzony: 1990
• Powierzchnia: 8775 ha

• Flora Parku: 638 gatunków roślin naczyniowych, z czego 29

podlega ochronie całkowitej, w tym widłaki, storczykowate i

goździki. Liczne są gatunki kserotermiczne i bardzo rzadkie,

np. pajęcznica liliowata, chamedafne północna (gatunek

borealny), żurawina drobnolistkowa.

• Poza tym 148 gatunków mchów, 40 gat. wątrobowców, 123

gat. grzybów wielkoowocnikowych.

• Fauna ssaków: 33 gatunki, w tym bóbr, wydra, piżmak, tchórz,

kuna, zwierzyna łowna.

• Fauna ptaków: 151 gatunków, w tym bocian czarny, orzeł bielik,

puchacz, rybołów.

• Fauna ryb: 30 gatunków, w tym łosoś, troć, pstrąg potokowy,

lipień.

Obszar Parku w przeszłości był terenem mało sprzyjającym
osadnictwu. W zasadzie zawsze były to tereny leśne w różny
sposób zagospodarowane. Historia dowodzi, że przez omawiany
obszar Puszczy Drawskiej biegły granice państwowe, często
prowadzone rzekami (Drawą i Płociczną). Ziemie te przechodziły
w różne ręce i zostały okupione krwią walk narodowościowych i
pogranicznych rodów. Silniejsza eksploatacja lasów miała
miejsce w XVII-XVIII wieku, kiedy masowo wypalano węgiel
drzewny.

Obecnie przez obszar Parku i jego skrajem prowadzą cztery
atrakcyjne szlaki turystyczne tranzytowe, piesze i jeden
kajakowy. Na terenie Parku i w jego pobliżu są miejsca
biwakowania i pola namiotowe, stanice wodne, oraz kwatery
prywatne, a w dalszej odległości hotele. Park z roku na rok coraz
liczniej odwiedzany jest przez turystów, głównie amatorów
spływów kajakowych.

Ciekawe miejsca w Parku:

Gorczański Park

Gorczański Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Wysokiego wchodzącego

w skład Karpat Zewnętrznych.

• Utworzony; 1980
• Powierzchnia: 6763 ha

• Flora Parku: 930 gat. roślin naczyniowych, z czego 15

% to gatunki górskie, 250 gat. mszaków, 450 gat.

porostów, wiele gat. grzybów, śluzowców, glonów.

• Osobliwości flory: zarzyczka górska, paproć podejźrzon

lancetowaty, przywrotnik gorczański

• Ssaki: 37 gatunków, w tym wilk, ryś, jenot, borsuk,

niedźwiedź (bez ostoi), wydra

• Ptaki: 96 gatunków, w tym głuszec, cietrzew, jarząbek,

myszołów, puchacz, sokół wędrowny, kruk, bocian

czarny.

• Płazy : 11 gatunków, w tym salamandra plamista

Gorce, w tym także Park, posiadają wiele zabytków
architektury ludowej. Okoliczna ludność zachowała
niektóre zwyczaje. Na gorczańskich polanach oglądać
można szałasy pasterskie - niejednokrotnie uznane za
zabytki kultury materialnej. Najstarszym zabytkiem
sakralnym na obszarze Parku jest kapliczka na
polanie Jaworzyna Kamienicka, wzniesiona w 1904
r. przez Tomasza Chlipałę, zwanego Bulandą. Z
kapliczką i jej fundatorem - znanym gorczańskim bacą
i czarownikiem - związane są liczne legendy.

Park Narodowy Gór Stołowych

Park Narodowy Gór Stołowych

• Reprezentuje przyrodę Gór Stołowych.

• Utworzony: 1993

• Powierzchnia: 6280 ha

• Flora Parku: 510 gat. roślin naczyniowych, 272 gat.

mchów, 112 gat. wątrobowców, 211 gat. porostów.

Całkowitej ochronie podlega 35 gatunków, w tym 7 z

rodziny storczykowatych

• Fauna Parku: słabo poznana, wymaga weryfikacji.

• Ssaki: zwierzyna łowna, kuny, tchórze, łasice, zające,

jeże, wiewiórki.

• Gady: żmije, zaskrońce, padalce.

• Płazy: traszki górskie, salamandry plamiste, żaby,

ropuchy.

Góry Stołowe są obszarem bardzo atrakcyjnym i dobrze
zagospodarowanym turystycznie. Obszar Parku przecina gęsta
sieć pieszych szlaków turystycznych (o łącznej długości ok. 100
km), w tym odcinek głównego szlaku sudeckiego im. M.
Orłowicza. Udostępniają one wszystkie osobliwości skalne
masywu t.j.

 wspaniałe "skalne miasto" na Szczelińcu Wielkim (919 m
n.p.m.) jest to najwyższy szczyt Gór Stołowych
 skalne labirynty Błędnych Skał w masywie Skalniaka (915 m
n.p.m.)
 Skalne Grzyby i Radkowskie Skały
 piękne widokowo Skały Puchacza
 położone w krajobrazie przypominającym sawannę Łężyckie
Skałki

Kampinoski Park

Kampinoski Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Równin Środkowopolskich.
• Utworzony: 1959
• Powierzchnia: 35655 ha
• Osobliwość położenia: jest to Park Narodowy zlokalizowany

bardzo blisko dużej aglomeracji i stolicy kraju, co jest wyjątkiem w

Europie

• Flora Parku: b. bogata. Ponad 1000 gat. roślin naczyniowych, z

czego 51 podlega całkowitej ochronie gatunkowej, ponad 1200 gat.

mchów, liczne wątrobowce, porosty, grzyby, glony.

• Rzadkie rośliny: chamedafne północna, gnidosz królewski,

wielosił błękitny, wężymord stepowy, wiśnia kwaśna.

• Fauna Parku: około 5000 gatunków.
• Ssaki: łosie, sarny, dziki, jelenie (rzadko), lisy, borsuki, kuny, wilki

(rzadko), bobry, rysie.

• Ptaki: ponad 160 gatunków, w tym rzadkie: pszczołojad, błotniak

zbożowy, błotniak stawowy, orlik, kobuz, bocian czarny, żuraw.

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija, jaszczurka zwinka, jaszczurka

żyworodna, padalec.

• Płazy: ropucha szara, ropucha paskówka, ropucha zielona,

grzebiuszka ziemna.

• Bardzo bogaty świat owadów i pajęczaków.

Ponad 80% drzew pomnikowych tworzy pięć alei położonych w
sąsiedztwie Parku. Najokazalszą z nich jest

„Aleja Chopina":

Ciekawe miejsca w Parku:

Jest to droga z Łaz do Zawad, na której na 3 km odcinku rośnie
759 lip drobnolistnych, 11 jesionów wyniosłych i l dąb
szypułkowy o obwodach pni od 100 do 470 cm.

• Aleja w Białutach

: 18 jesionów wyniosłych o obwodach 80 do

260 cm,

•

Aleja w Lesznie

od ul. Błońskiej w kierunku Białut: 36 lip

drobnolistnych o obwodach i 17 jesionów wyniosłych o obwodach
100 do 280 cm

•

Aleja w Dąbrowie Leśnej

: przy ul. Lipowej 45 lip drobnolistnych

o obwodach 110 do 220 cm

•

Aleja przy ul. Partyzantów

29 dębów szypułkowych o obwodach

160 do 280 cm.

Miejsca pamięci narodowej :

Cmentarz w Palmirach, Cmentarz

AK w Wierszach, Pomnik w Truskawiu, Pomnik w Śladowie,
Kamień Orlika, Cmentarz wojenny w Laskach, Cmentarz

Karkonoski Park

Karkonoski Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Sudetów.
• Utworzony: 1959
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 5563 ha

• Flora Parku: uboższa od flory Karpat. 900 gatunków roślin

naczyniowych, 270 gat. mszaków, 81 gat. śluzowców, wiele

gatunków porostów, grzybów, glonów. Wiele gatunków rzadkich.

• Fauna Parku: 50 gat. ssaków, 151 gat. ptaków, 15 gat. płazów i

gadów, 66 gat. ślimaków, 160 gat. pająków, wiele gat. owadów.

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, zające, borsuki, lisy, kuny, wiewiórki
• Ptaki: głuszec. płochacz halny, cietrzew, drozd obrożny.
• Osobliwość skalna: liczne granitowe ostańce (około 100).

• Uwaga. Lasy Karkonoszy uległy klęsce ekologicznej w latach

80-tych z powodu trujących wyziewów elektrociepłowni Polski,

Czech i Niemiec. Obecnie skażenie powietrza jest mniejsze,

jednak straty są niepowetowane.

Rocznie Karkonoski Park Narodowy odwiedza ponad 1,5
mln turystów. Infrastruktura turystyczna obejmuje 112
km szlaków, 10 wyciągów i 12 schronisk. Najbardziej
atrakcyjną porą wędrówek po Karkonoszach jest okres
od połowy maja do połowy października.

Magurski Park Narodowy

Magurski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Beskidu Niskiego.
• Utworzony: 1995
• Powierzchnia: 19962 ha

• Flora Parku: Jeszcze dość słabo poznana. Około 500 gat. roślin

naczyniowych, w tym 45 gatunków górskich, np. tojad dzióbaty,
tojad mołdawski, modrzyk górski, żywokost sercowaty, przenęt
purpurowy. Ochronie całkowitej podlegają 33 gatunki.

• Fauna Parku: 30 gat. ssaków, 135 gat. ptaków, liczne płazy, gady,

bezkręgowce.

• Ssaki: zwierzyna łowna. niedźwiedzie, wilki, rysie, lisy, kuny

leśne, kuny domowe, tchórze, wydry, bobry, wiewiórki, popielice,
orzesznice, ryjówki.

• Ptaki: orzeł przedni, orlik krzykliwy, pszczołojad, puchacz, bocian

czarny, dzięcioł trójpalczasty, dzięcioł białogrzbiety.

• Gady: żmija, gniewosz, zaskroniec.
• Płazy: salamandra plamista, traszka górska, traszka karpacka,

traszka grzebieniasta, kumak górski.

• Osobliwości przyrody nieożywionej: liczne wychodnie skalne,

przełomy Wisłoki, Ryjoka i Krempnej.

• kamienne narzędzia z epoki neolitu znalezione w miejscowości
Pielgrzymka,

• liczne znaleziska z epok brązu i żelaza z obszaru górnej Wisłoki i
rzymskie monety odnalezione w Nowym Żmigrodzie świadczą, że
okolica była zamieszkiwana od najdawniejszych czasów.

• W X i XI w miała miejsce pierwsza akcja osadnicza prowadzona
przez zakony Benedyktynów z Tyńca i Cystersów z Koprzywnicy.
Nasilenie kolonizacji przypada na okres rządów Kazimierza
Wielkiego

• Najkrwawsze walki na terenie Beskidu Niskiego podczas I wojny
światowej toczyły się podczas tzw. „Operacji Gorlickiej”. 2 maja
1915 roku połączone armie austro – węgierska i pruska rozpoczęły
ofensywę, w wyniku której wojska cmentarzy wojennych.
Świadectwem tamtych wydarzeń jest 406 porozrzucanych wzdłuż
ówczesnej linii frontu, od Krakowa i Zakopanego do Jasła i
Krempnej, w których chowano wszystkich poległych żołnierzy,
także rosyjskich.

Ciekawe miejsca w Parku:

Ślady z historii osadnictwa na tych terenach:

Narwiański Park

Narwiański Park

Narodowy

Narodowy

Reprezentuje przyrodę bagiennej doliny Narwi od Suraża do Rzędzian
• Utworzony: 1996
• Powierzchnia: 7350 ha
• Flora Parku: szczególnie cenne 33 zespoły roślinności wodnej i

szuwarowej (50% wszystkich zespołów roślinnych tej grupy
występujących na terenie Polski)

• Ssaki: m. in. bóbr, łoś, jenot, piżmak, tchórz, kuny leśna i domowa,

ryjówki, rzęsorki, nietoperze

• Ptaki: 183 gatunki, z czego większość to ptaki wodno - błotne (61 %

gatunków należących do ornitofauny słodkowodnej Polski). Rzadsze
gatunki: bąk, bączek, bocian czarny, kaczki płaskonos, głowienka,
krakwa, błotniak stawowy, błotniak popielaty, pszczołojad, kania
czarna, jastrząb, krogulec, orlik, wodnik batalion, kulik wielki,
dubelt, brzęczka, trzcinniczek, trzciniak, potrzos, wąsatka (b.
rzadka).

• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, padalce, zaskroniec,

gniewosz, żmija

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, kumak nizinny, grzebiuszka

ziemna, ropuchy (szara, zielona, paskówka), rzekotka drzewna.

• Ryby: 22 gatunki, w tym m. in. jaź, krąp, miętus, sum, brzana, kiełb,

wzdręga, śliz, moza, różanka.

Gniazduje tu 67 gatunków ptaków w tym: wodniczka - 50 par i
derkacz - 70 par. Dalsze 15 gatunków znajdują się w Polskiej

Czerwonej Księdze Zwierząt

.

• Siedziba Narwiańskiego Parku Narodowego znajduje się w

Kurowie

.

Pierwsze wzmianki o Kurowie pochodzą z 1425 r. W XVI w.
wchodziło w skład dóbr waniewskich należących od 1501 r. do
Radziwiłłów. W XVII wieku, po częstych zmianach właścicieli
stało się ośrodkiem samodzielnych dóbr. W 1677 r. cały majątek
waniewski - w tym Kurowo - dostał się w ręce Orsettich i
pozostawał w ich posiadaniu najprawdopodobniej do 1832 r. gdy
został odkupiony przez Stefana Roztworowskiego. W 1865 r.
majątek liczył 1769 morgów (ok. 990 ha).

Ciekawe miejsca w Parku:

Ojcowski Park Narodowy

Ojcowski Park Narodowy

Reprezentuje przyrodę Wyżyny Krakowsko - Częstochowskiej
• Utworzony: 1956
• Powierzchnia: 1592 ha

• Flora Parku: 950 gat. roślin naczyniowych, 161 gat. mchów,

73 gat. wątrobowców, 2600 gat. grzybów, wiele gat. porostów,

śluzowców, glonów. Z gat. rzadszych: miesiącznica trwała,

języcznik zwyczajny, dereń świdwa, trzmielina brodawkowata.

• Ssaki: z rzadszych gatunków jenot, gronostaj, piżmak, łasica

łaska, 10 gat. nietoperzy

• Ptaki: 120 gat., w tym np. pluszcz, zimorodek, pliszka górska
• Gady: jaszczurka zwinka, padalec, zaskroniec, gniewosz, żmija
• Płazy: traszki, ropuchy, żaby
• Bezkręgowce: m.in. 100 gatunków ślimaków, 3300 gat.

owadów

• Osobliwości przyrodniczo - historyczne: jaskinie i

schroniska skalne; najstarsze jaskinie z okresu starszego

paleolitu (ok. 120 tys. lat p. n.e.). Zamki obronne w Ojcowie,

Pieskowej Skale, Grodzisku.

• Ruiny zamku Kazimierza Wielkiego w Ojcowie,
• Pieskowa Skała, Jaskinia Łokietka (Królewska), leżąca ok.
130 m. nad dnem Doliny Prądnika, na Chełmowej Górze,
• Jaskinia Ciemna (Ojcowska) o łącznej długości korytarzy
186 m mieści się na Górze Koronnej,
• Jaskinia Wierzchowska Górna jest największą ze znanych
jaskiń na obszarze krakowskim, a drugą na Wyżynie
Krakowsko-Częstochowskiej. Łączna długość jej korytarzy
wynosi 975 m,
• Hala Wielka Dolna jest jedną z największych komór na
Jurze,
• Jaskinia Nietoperzowa, zwana też Jerzmanowicką lub
Księżą leży w górnym końcu Doliny Będkowskiej, ma długość
326 m i jest jedną z dłuższych jaskiń Jury. Jest oświetlona
elektrycznie i udostępniona do zwiedzania z przewodnikiem
mieszkającym w pobliżu.
Co ciekawe, grota jest własnością prywatną,
Źródełko Miłości , niestety woda ze źródełka jest od dłuższego
czasu NIEZDATNA DO PICIA z powodu wykrycia w niej
bakterii Coli.

Ciekawe miejsca w Parku:

Pieniński Park Narodowy

Pieniński Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pienińskiego Pasa Skałkowego.
• Utworzony: 1932; reaktywowany: 1954
• Powierzchnia: 2231 ha

• Flora Parku: 1100 gat. roślin naczyniowych, w tym

naskalne sesleria skalna i kostrzewa blada, rzadkie:
dziewięćsił bezłodygowy, goryczki orzęsiona i austriacka,
storczyki, pszonak pieniński, chaber barwny, złocień
Zawadzkiego, jałowiec sawina; 250 gat. mszaków, 360
gat. porostów

• Ssaki: 45 gat., w tym borsuk, ryś, żbik, wilk

• Ptaki: 170 gat., w tym orzeł przedni, orlik krzykliwy,

krogulec, puchacz, nagórnik skalny, pomurnik, jarząbek

• Bezkręgowce: b. liczne owady, w tym motyle (1600 gat.),

chrząszcze, muchówki, liczne pajęczaki

Za najstarsze ślady pojawienia się grup ludzkich w Pieninach
uważa się znaleziska z jaskini Aksamitka w Haligowcach
(Słowacja) sięgające starszej epoki kamienia (35 tys. lat
p.n.e.)

Kolejny etap osadnictwa wyznaczają materiały znalezione w
rejonie wylotu doliny Macelowego Potoku, u podnóża Trzech
Koron. Znalezisko datowane na 9 tys. lat p.n.e. świadczy o
pobycie ludności zbieracko-łowieckiej należącej do tzw. kultur
tylczakowych (schyłkowy paleolit)

Początek osadnictwa w polskich Pieninach wiąże się
bezpośrednio z ufundowanym w roku 1280 klasztorem
Klarysek w Starym Sączu. Nieco wcześniej powstał zamek
Pieniny, który wiązać można z osobą św. Kingi, żony księcia
Bolesława Wstydliwego

Pierwszą wsią ufundowaną przez klaryski na prawie
magdeburskim były Sromowce Wyżne o pierwotnej nazwie
Przekop, wymienione w dokumencie z roku 1323. Nazwa wsi
wywodzi się od przekopywania lasów na zasieki broniące
przeprawy przez Dunajec.

Ciekawe miejsca w Parku:

Poleski Park Narodowy

Poleski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Polesia Lubelskiego. Obejmuje

najlepiej zachowany obszar torfowisk i bagien z licznymi

jeziorami.

• Utworzony: 1990

• Powierzchnia: 9647 ha

• Flora Parku: 928 gat. roślin naczyniowych, 154 gat.

porostów, liczne gatunki mszaków, grzybów, śluzowców,

glonów.

• Ssaki: łoś, wilk, lis, jenot, wydra.

• Ptaki: 146 gat., w tym rzadkie wodniczka, bąk, kulik wielki,

żuraw, cietrzew, bocian czarny, sowa błotna

• Gady: żmija, zaskroniec, jaszczurki, żółw błotny

• Bezkręgowce: m. in. bogata fauna zooplanktonu (265

taksonów)

• Uwaga: położenie Parku w pobliżu lubelskiego zagłębia

węglowego zagraża odwodnieniem terenu i degradacją

głównego

przedmiotu

ochrony

Poleskiego

Parku

Narodowego

Ciekawe miejsca w Parku:

Najstarszą ścieżką w PPN jest „Dąb Dominik”. Trasa ścieżki
przebiega według dwu wariantów, w zależności od stopnia
zainteresowania turysty. Centralnym obiektem jest tu
dystroficzne Jezioro Moszne otoczone spleją. Na tym
pływającym podłożu wykształciły się torfowiskowe zespoły
roślinne zbliżone do podbiegunowej tundry. Szczególnym
fragmentem Poleskiego Parku Narodowego są rozległe
torfowiska

nawęglanowe Bagno Staw i Bagno Bubnów.

Roztoczański Park Narodowy

Roztoczański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Roztocza Środkowego.
• Utworzony: 1974
• Powierzchnia: 7885 ha
• Flora: 750 gat. roślin naczyniowych, w tym rzadkie gat.

górskie: tojad dzióbaty, czosnek siatkowy, paprotnik Brauna;
atlantyckie; wąkrota zwyczajna, widłak torfowy; borealne:
zimoziół północny, bagnica torfowa, turzyca strunowa;
pontyjskie: traganek długokwiatowy, przetacznik ząbkowany.

• Ssaki: zwierzyna łowna, poza tym borsuki, kuny, ryjówki,

zębiełek białawy, popielica, koszatka, żołędnica, nietoperze
(kilkanaście gat.), bobry, koniki polskie typu tarpana.

• Ptaki : 190 gatunków
• Gady: jaszczurki zwinka i żyworodna, zaskroniec, padalec,

żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, salamandra

plamista, żaby i ropuchy

Przez teren parku przebiega pięć szlaków turystycznych:
centralny, krawędziowy, partyzancki, roztoczański i szlak
obwodnica RPN im. A. Wachniewskiej. Dla turystów
udostępnione jest pięć pieszych ścieżek poznawczych oraz jedna
trasa rowerowa.
Obszary parku i przyległe tereny były miejscem walk Powstania
Styczniowego, I i II wojny światowej, czego dowodem są mogiły
w Zwierzyńcu i okolicy.

Ciekawe miejsca w Parku:

Słowiński Park

Słowiński Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Koszalińskiego. Utworzony w celu

ochrony rozległego pasa wydm nadmorskich zalesionych i
ruchomych, tzw. białych.

• Utworzony: 1967
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1977
• Powierzchnia: 18 247 ha
• Flora Parku: 830 gat. roślin naczyniowych oraz wiele gat. mszaków,

porostów, grzybów i glonów. Wśród roślin naczyniowych występują:
gatunki typowe dla wybrzeża morskiego, jak sit bałtycki, miłek
nadmorski, lnica wonna; gatunki subatlantyckie jak woskownica
europejska, wrzosiec bagienny, przygiełka brunatna; gatunki
borealne jak malina moroszka, bażyna czarna, modrzewnica
zwyczajna, borówka bagienna, zimoziół północny, bagno zwyczajne.
Ochroną całkowitą objęto 32 gatunki roślin.

• Ssaki: jeleń, sarna, dzik, borsuk, lis, kuna, jenot, wydra, piżmak,

okresowo łoś, na plaży spotyka się niekiedy foki szare i morświny.

• Ptaki: 150 gat. lęgowych, w tym orzeł bielik, orlik krzykliwy, ohar,

puchacz, mewa żółtonoga, i 100 gat. przelotnych. Osobliwość
kulturowa: wieś Kluki - ostatnia ostoja rdzennej ludności tego
regionu - Słowińców.

Ciekawe miejsca w Parku:

Park nazwę swą zawdzięcza grupie ludności Kaszubskiej -
Słowińcom,

którzy

niegdyś

zamieszkiwali

podmokłe,

niedostępne,

nieatrakcyjne

gospodarczo

tereny.

W

miejscowości Kluki znajduje się skansen, w którym
prezentowana jest bogato kultura tej grupy etnicznej.

Na terenie parku oznakowanych jest 140 km pieszych
szlaków turystycznych, które przebiegają przez najbardziej
charakterystyczne przyrodniczo i krajobrazowo tereny.

Świętokrzyski Park

Świętokrzyski Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Wyżyny Środkowo - małopolskiej.
• Utworzony: 1950
• Powierzchnia: 5910 ha
• Flora Parku: 700 gat. roślin naczyniowych, 190 gat.

mszaków, 260 gat. porostów, wiele grzybów i glonów.
Ochroną całkowitą objęto 30 gat. roślin naczyniowych. w tym:
pióropusznik strusi, tojad dzióbaty, pełnik europejski,
goryczka wąskolistna.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk. kuna kamionka, tchórz,

wiewiórka

• Ptaki: ponad 100 gatunków, w tym cietrzew, orlik krzykliwy,

bocian czarny

• Gady: zaskroniec, gniewosz, żmija
• Bezkręgowce: liczne ślimaki i stawonogi (chrząszcze,

motyle, pajęczaki i in.)

• Cenne zabytki historyczne: budynki klasztorne w Świętej

Katarzynie i na Świętym Krzyżu

• Uwaga: W wielu miejscach Parku stare jodły obumierają, a

ich miejsce zajmują buk, jawor, wiąz.

Ciekawe miejsca w Parku:

Najcenniejszym

zabytkiem

jest

zespół

klasztorny

Benedyktynów

z pierwszej połowy XII wieku położony na Św.

Krzyżu, w którym powstał prawdopodobnie najstarszy polski
zabytek piśmiennictwa - Kazania Świętokrzyskie.

Interesującym elementem krajobrazu są

kapliczki

. Do

najbardziej znanych należą kapliczki św. Franciszka i św.
Mikołaja położone przy szlaku turystycznym ze Św. Katarzyny
na Św. Krzyż.

Pozostałe obiekty zabytkowe znajdują się poza parkiem.
Należą do nich klasztor sióstr benedyktynek z 1633 r. w Św.
Katarzynie; kościoły w Bielinach - wczesnobarokowy z
pierwszej połowy XVII wieku, w Bodzentynie - gotycki z
połowy XV wieku oraz w Słupi Nowej - późnorenesansowy z
drugiej połowy XVII wieku.

Tatrzański Park Narodowy

Tatrzański Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Tatr - najwyższego masywu górskiego

Karpat Zachodnich

• Utworzony: 1954
• Uznany za Światowy Rezerwat Biosfery: 1992
• Powierzchnia: 21 164 ha

• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, 600 gat. mszaków,

550 gat. porostów, 900 gat. glonów, wiele gat. grzybów. Wśród
roślin

naczyniowych

wiele

gatunków

wysokogórskich

(alpejskich): dębik ośmiopłatkowy, wierzba żyłkowana, sasanka
alpejska, liczne goryczki, pierwiosnek maleńki, sasanka
słowacka, traganek zwisłokwiatowy, owsica spłaszczona.

• Ssaki: kozica, świstak (gatunki alpejskie, w Polsce tylko w

Tatrach), jelenie, sarny, dziki, niedźwiedzie, rysie, ryjówki,
nietoperze, gryzonie,

• Ptaki: orzeł przedni, puchacz, głuszec, jarząbek, płochacz halny,

siwerniak, pomurnik

• Obiekty zabytkowe: pozostałości dawnego górnictwa i

hutnictwa w Kuźnicach i Dolinie Kościeliskiej oraz szałasy i inne
urządzenia pasterskie.

Ciekawe miejsca w Parku:

Najstarsze zabytki w Tatrach dotyczą dawnego górnictwa i
hutnictwa. Najwięcej ich zachowało sie w

dolinie Kościeliskiej

oraz w Kuźnicach

. Są to resztki urządzeń górniczych, stare

sztolnie oraz budynki.
• Wiele z pośród licznych znaków poszukiwaczy skarbów
można także uznać za zabytki. Najsłynniejsze to znaki
rysowane na Pisanej Skale w Kościeliskiej Dolinie.
• Ważną grupą zabytków są zabytki sakralne. Do
najważniejszych z nich należą krzyż na Giewoncie,
• Pustelnia Brata Alberta, Wiktorówki, Figurka w ścianie
Zawratowej Turni,
• Figurka św. Katarzyny w Bramie Kraszewskiego,
• Kaplica Najświętrzego Serca Pana Jezusa w Jaszczurówce
• kapliczka hawiarska ("zbójnicka")
• figura Matki Boskiej w Wielkiej Turni,

Wielkopolski Park Narodowy

Wielkopolski Park Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pojezierza Wielkopolskiego
• Utworzony: 1957
• Powierzchnia: 5356 ha

• Flora Parku: 900 gat. roślin naczyniowych, 197 gat.

mszaków, 150 gat. porostów, 500 gat. glonów, 300 gat.

grzybów wyższych, 43 gat. śluzowców. Ochrona całkowita

dotyczy 20 gat. roślin naczyniowych, m.in. występuje

jarząb brekinia, goździk siny, zimoziół północny, pięciornik

płonny.

• Ssaki: jeleń, dzik, sarna, lis, borsuk, kuna, zając, królik
• Ptaki: 186 gat., w tym ponad 100 lęgowych
• Gady: zaskroniec, padalec, jaszczurka zwinka i żyworódka
• Płazy: kumak, rzekotka, ropucha paskówka
• Stawonogi: b. liczne owady (2500 gat.)
• Osobliwości przyrody nieożywionej: pomnikowe głazy

narzutowe, największy o obwodzie 10,5 m

• Zabytki

historyczne:

grodzisko

z

okresu

wczesnohistorycznego nad Jez. Budzyńskim

Ciekawe miejsca w Parku:

Na terenie Parku znajdują się liczne zabytki.
• Do najcenniejszych należy drewniany kościół w Łodzi z
XVII w.
• Inne zabytkowe kościoły o nieco mniejszej wartości
możemy spotkać w Puszczykowie, Stęszewie i Wirach. W
Szreniawie

i

Trzebawiu

zachowały

się

do

dziś

dziewiętnastowieczne dwory.
• Ciekawym obiektem są także ruiny zameczku
zbudowanego w 1827 roku przez Tytusa Działyńskiego dla
swojej siostry Klaudyny Potockiej na wyspie Zamkowej na J.
Góreckim

Wigierski Park Narodowy

Wigierski Park Narodowy

• Reprezentuje

przyrodę

wschodniej

części

Pojezierza

Wschodnio - bałtyckiego, określanego jako Pojezierze
Litewskie.

• Utworzony: 1989
• Powierzchnia: 15 113 ha
• Flora Parku: 800 gat. roślin naczyniowych, 160 gat. mszaków,

300 gat. porostów, wiele gatunków grzybów, śluzowców,
glonów. Ochroną całkowitą objęto 43 gatunki, w tym kruszczyk
błotny, storczyk krwisty, lipiennik Loesela, rosiczki, storczyk
plamisty, listera jajowata, widłak wroniec, obuwik pospolity.
Występują rośliny borealne jak turzyca delikatna, skalnica
torfowiskowa, wełnianeczka alpejska, wielosił błękitny

• Ssaki: bóbr, wydra, piżmak, jeleń, sarna, dzik, łoś borsuk, lis,

ryś kuna, tchórz, zając szarak, zając bielak

• Ptaki: łabędź, gągoł, bąk, orzeł bielik, rybołów, kania ruda
• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg

strumieniowy

• Obiekt zabytkowy: cenny zespół klasztorny Ojców

Kamedułów na półwyspie jez. Wigry (XVII wiek)

Ciekawe miejsca w Parku:

Duże zmiany w krajobrazie omawianego obszaru nastąpiły
po sprowadzeniu nad Wigry przez Jana II Kazimierza
zakonu Kamedułów, co nastąpiło na początku 1667 roku.
Już w rok później zakon stał się właścicielem obu leśnictw
(przełomskiego i perstuńskiego), czyli ogromnego obszaru.
Od połowy XIX wieku eksploatacja zasobów przyrodniczych
nabrała charakteru planowej gospodarki. Po wytyczeniu
pierwszych oddziałów leśnych, początkowo o powierzchni
100 ha, rozpoczęte zostały wielkopowierzchniowe wyręby
lasu

Woliński Park

Woliński Park

Narodowy

Narodowy

• Reprezentuje przyrodę Pobrzeża Południowo- Bałtyckiego.

Charakterystyczne są wyniosłe morenowe wzgórza,

nadmorskie wydmy, malownicze bezodpływowe jeziora (np.

Jez. Turkusowe).

• Utworzony: 1960
• Powierzchnia: 5001 ha
• Flora Parku: 1000 gat. roślin naczyniowych, wiele gat.

mszaków, porostów, grzybów, glonów

• Ssaki: jelenie, sarny, dziki, borsuki, lisy, wydry, kuny,

gronostaje, wiewiórki, żubry (rezerwat hodowlany), u

wybrzeży pojawiają się foki szare i morświny.

• Ptaki: 230 gatunków, w tym orzeł bielik, kobuz, kania ruda,

kania czarna, pszczołojad, błotniak stawowy, gołąb siniak

• Gady: padalec, jaszczurki zwinka i żyworódka, zaskroniec,

gniewosz gładki, żmija zygzakowata

• Płazy: traszki grzebieniasta i zwyczajna, grzebiuszka

ziemna, ropucha szara, żaby: śmieszka, jeziorkowa, trawna,

moczarowa

• Liczne bezkręgowce: małże, ślimaki, owady, pajęczaki i

inne

Ciekawe miejsca w Parku:

Na obszarze Parku (i w sąsiedztwie jego granic) znajdują
się ślady pozostałości grodzisk i miejsc związanych z
osadnictwem z czasów historycznych.

Szczególnie liczne są ślady związane z czasami ostatniej
wojny: okopy, bunkry oraz pozostałości fundamentów
broni V-3 w Wicku.

W okolicach Wapnicy znajdują się pozostałości po
odkrywkowych kopalniach kredy (Jezioro Turkusowe) oraz
ruiny przerabiającej je cementowni.

Park Narodowy Ujście Warty

Park Narodowy Ujście Warty

• Reprezentuje przyrodę Krainy Wielkopolsko-Kujawskiej
• Utworzony: 2001
• Powierzchnia: 8037, 6 ha
• Flora Parku: Zbiorowiska roślinne na terenie Parku

reprezentują wysoki poziom różnorodności biologicznej.
Ponad 400 gatunków roślin naczyniowych to około 30% flory
tego obszaru. O dużym zróżnicowaniu świadczy też
występowanie na tym terenie blisko 50 zespołów roślinnych.
Dodatkowo możliwe jest monitorowanie zmian wynikających
ze świadomych manipulacji hydrologicznych. Roślinność
dolin rzecznych w całej Europie została już w większości
bardzo silnie przekształcona.

• Ptaki: stwierdzono tu 245 gatunków ptaków oraz lęgi 160

gatunków - są to między innymi: 4 gatunki perkozów, 7-8
gatunków kaczek, 5 gatunków chruścieli, 9-10 gatunków
ptaków siewkowych. Występują: wodniczka, derkacz, rycyk,
żuraw, bąk, bączek rybitwa czarna. Ssaki:

• Ryby: 20 gatunków, w tym sieja, sielawa, stynka, pstrąg

strumieniowy

Ruiny miasta- twierdzy Kostrzyn. Nazywane są też „Kostrzyńskimi
Pompejami”. Do chwili obecnej oglądać można układ urbanistyczny
miasta z czytelnymi granicami placów i przebiegiem ulic. Na terenie
miasta zachowane są ruiny kościoła farnego p.w. Najświętszej
Marii Panny i zamku. Częściowo zachowana jest natomiast
twierdza. Obejrzeć można: bastiony „Król”, „Brandenburgia”, „Filip”,
fragmenty murów kurtynowych, rawelin „August Wilhelm”, bramy:
Berlińską

i

Chyżańską.

 
Twierdza pierścieniowa. Tworzą ją forty wybudowane wokół
Twierdzy Starego Miasta Kostrzyna. Po polskiej stronie jest ich 3:
Żabice, Czarnów i Sarbinowo.  Największym  i  najefektowniejszym  z
nich jest fort w pobliżu wsi Sarbinowo.

Ciekawe miejsca w Parku:

Zespół pałacowo- folwarczno- parkowy w Dąbroszynie (pałac, folwark,
oraz park pałacowy)

Kościół p.w. Św. Józefa w Dąbroszynie

Kościół p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Słońsku.

Ruiny zamku Joannitów w Słońsku

Udział Polski w międzynarodowych

Udział Polski w międzynarodowych

konwencjach dotyczących ochrony

konwencjach dotyczących ochrony

przyrody

przyrody

 Konwencja Ramsarska (1971 r.) o obszarach wodno-

błotnych

mających

znaczenie

międzynarodowe,

zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego -
zawarta w w mieście Ramsar nad Morzem Kaspijskim
(Iran). Na międzynarodowej liście polskich obszarów
wodno-błotnych znajdują się m. in. Jez. Łuknajno i Jez.
Świdwie

 Konwencja Paryska (1972 r.) o ochronie światowego

dziedzictwa kulturalnego i naturalnego zobowiązuje do
ochrony niepowtarzalnych obszarów z naturalną przyrodą i
pomników kultury. Na liście Światowego Dziedzictwa
Przyrody znajduje się Białowieski Park Narodowy

 Konwencja

Waszyngtońska

(1973

r.)

o

międzynarodowym handlu dzikimi roślinami i zwierzętami
gatunków zagrożonych wyginięciem. Obejmuje długie listy
gatunków, których przewóz za granicę wymaga zezwolenia
organów ochrony przyrody

 Konwencja Berneńska (1979 r.) o ochronie dzikiej fauny i

flory europejskiej oraz ich siedlisk naturalnych. W Polsce jest
realizowana poprzez sieć rezerwatów i ochronę gatunkową

 Konwencja z Rio de Janeiro (1972 r.) o różnorodności

biologicznej zobowiązuje kraje objęte konwencją do ochrony
zasobów biologicznych na obszarach chronionych i poza
nimi

Parki narodowe - zasady korzystania

Parki narodowe - zasady korzystania

• W parkach narodowych tylko część powierzchni znajduje się pod

całkowitą ochroną jako tzw. rezerwaty ścisłe, wyłączone z
jakiejkolwiek ingerencji człowieka. Na pozostałych terenach
prowadzone są pewne zabiegi gospodarcze.

• Park narodowy jest udostępniony do zwiedzania pod określonymi

warunkami:

 na terenie parku wolno poruszać się tylko po wyznaczonych

trasach

 wycieczki

mogą

zwiedzać

parki

pod

kierunkiem

wykwalifikowanych przewodników lub pracowników parku

 obozować można tylko w miejscach wyznaczonych
 na terenie parków zabronione jest zakłócanie ciszy,

zaśmiecanie i zanieczyszczanie wód, zrywanie roślin i
niszczenie drzew, zbieranie grzybów, owoców, łowienie ryb i
zwierząt, niszczenie skał i jaskiń, rozniecanie ognisk i
wprowadzanie psów

 pracownicy Parku oraz Straż Ochrony Przyrody mają prawo

do legitymowania osób oraz nakładania i ściągania grzywien
w postaci manadatów karnych na zasadach określonych w
ustawie o ochronie przyrody z 1991 r.

 za wstęp do parku mogą być pobierane opłaty; zasady i

stawki ustala dyrektor parku narodowego.

Rezerwaty przyrody -

Rezerwaty przyrody -

zróżnicowanie wg. głównego

zróżnicowanie wg. głównego

przedmiotu ochrony

przedmiotu ochrony

 leśne służą ochronie ekosystemów leśnych złożonych

głównie z jednej, rzadkiej lub ginącej rośliny, np. cis
pospolity chroniony jest w 27 rezerwatach, jarząb brekinia
w 11 rezerwatach, modrzew polski w 20 rezerwatach

 florystyczne służą ochronie jednego lub kilku gatunków

roślin z jednej grupy siedliskowej lub ekologicznej, np. swoje
rezerwaty mają różanecznik żółty, dyptam jesionolistny,
brzoza karłowata, jeziora lobeliowe, łąki trzęślicowe

 faunistyczne służą ochronie siedlisk i/lub miejsc lęgowych

gatunków zwierząt zagrożonych wyginięciem, np. swoje
rezerwaty mają bobry, suseł perełkowany, nietoperze, żółw
błotny, mięczaki, ptaki wodno- błotne, ryby (np. Stawy
Milickie)

 torfowiskowe służą ochronie unikatowych ekosystemów

torfowiskowych, ich układu hydrologicznego i roślinnego. Są
rezerwaty torfowisk atlantyckich, wysokich, niskich, górskich,
itp.

 krajobrazowe chronią oryginalne, wybitne rysy krajobrazu, w

tym krajobrazy naturalne z zabytkami jak np. Zamek
Czorsztyn, przełomy rzek jak np. przełom Białki pod
Krempachami, wyspy na jeziorach, np. Wyspa Konwaliowa (d.
leszczyńskie), klify nadmorskie, np. Przylądek Rozewie (d.
gdańskie)

 przyrody nieożywionej zabezpieczające cenne obiekty

historyczno-geologiczne, np. jaskinie, wzgórza ostańcowe,
głazowiska, pozostałości tektoniczne

 stepowe chronią murawy i zarośla kserotermiczne np. Góry

Pieprzowe ( d. tarnobrzeskie)

 wodne chronią całe ekosystemy rzek (np. Drwęcy) lub jezior

(np. Jez. Czerniakowskie w Warszawie)

 słonoroślowe chronią roślinność halofilną, obecnie tylko przy

słonych źródłach środlądowych (np. Ciechocinek przy tężniach)