EKONOMIA

MNOŻNIK WYDATKÓW

MNOŻNIK WYDATKÓW

1.

PODSTAWOWA IDEA MNOŻNIKA

2.

KONSUMPCJA I OSZCZĘDNOŚCI

3.

IMPORT

4.

MNOŻNIK RAZ JESZCZE

1. PODSTAWOWA IDEA MNOŻNIKA



ZMIANA POPYTU AUTONOMICZNEGO (przykłady):

Y=C+I+G+X-M

– Spadek stopy procentowej
– Fala innowacji
– Zmiana sytuacji gospodarczej za granicą
– Zmiana nastrojów konsumentów i inwestorów
– Zmiana wydatków rządowych



Kiedy autonomiczne wydatki wzrastają, globalny popyt

też wzrasta. Wrasta więc realny PKB. Ale

wzrost realnego

PKB jest większy od początkowego wzrostu

autonomicznego popytu.



Mnożnik jest to wielkość, o którą trzeba powiększyć/

pomnożyć zmianę w wydatkach globalnych, aby

zdeterminować zmianę w wydatkach równowagi i

realnym PKB.

BEZ PODATKÓW I IMPORTU:

MNOŻNIK > 1 (

wygenerowana konsumpcja

)

I

AD

Y

Yd

C

S



Wyobraźmy sobie następujący szok: inwestycje
wzrastają. Dodatkowe wydatki przedsiębiorstw
oznaczają, że globalny autonomiczny popyt i realny
PKB wzrastają. Wzrost realnego PKB zwiększa dochód
rozporządzalny, a z zerowymi podatkami, realny PKB i
rozporządzalny dochód wzrastają o tą samą kwotę.
Wzrost rozporządzalnego dochodu powoduje następnie
wzrost konsumpcji. A wzrost konsumpcji powiększa
jeszcze bardziej globalny popyt. Realny GDP oraz
dochód rozporządzalny zwiększają się znowu,
pociągając za sobą zwiększenie konsumpcji.
Początkowy wzrost inwestycji powoduje więc jeszcze
większy wzrost globalnego popytu, ponieważ prowokuje
wzrost w konsumpcji. Skala wzrostu globalnego popytu
na wskutek zwiększenia się inwestycji jest
zdeterminowana przez mnożnik.



Mnożnik jest większy niż 1, ponieważ ostateczny wzrost
PKB jest większy niż początkowy wzrost popytu
autonomicznego.

Różnica to wygenerowany popyt

(konsumpcja).

ż

Po ludzku:



Nadawcy telewizyjni zwiększają inwestycje w telewizję cyfrową, zamawiając

specjalne oprogramowanie.



Producenci oprogramowania dostają nowe zamówienia, zatrudniają więcej

pracowników (lub aktualni pracownicy dostają nadgodziny). Generalnie ludziom

„od oprogramowania” dostają się dodatkowe dochody.



Ludzie „od oprogramowania” trochę z tych dodatkowych dochodów zaoszczędzą,

a za resztę kupią np. książki.



Ludzie „od książek” produkują więcej książek i mają wyższe dochody. Z tych

dodatkowych dochodów część jest oszczędzana, część wydawana na.. np.

dodatkowe bilety do kina.



Ludzie „od kina” produkują więcej filmów i mają wyższe dochody. Z tych

dodatkowych dochodów część jest oszczędzana, część wydawana na.. np.

samochody….



Ludzie „od samochodów” produkują więcej aut i mają wyższe dochody. Z tych

dodatkowych dochodów część jest oszczędzana, część wydawana na….



W sumie zatrudnienie wzrosło, wzrosły dochody, powstały dodatkowe

oszczędności oraz dodatkowa konsumpcja (książek, kina, samochodów, itd.).



Popyt globalny wzrósł więc nie tylko o wydatki inwestycyjne (na

oprogramowanie), ale także o wygenerowaną konsumpcję (książki, kino,

samochody…)

MNOŻNIK – wzrost jednego z
elementów popytu generuje
kolejne wzrosty AD (przez wzrost
C)

wzrost z

biezacej

rundy

wzrost

skumulowany

z poprzednich

rund

+I

+C

+C

+C

+C

+C

+C

+C

+C

Mnożnik a skłonność do
konsumpcji i oszczędzania

MNOŻNIK tym większy im ……

I

AD

Y

Yd

C

S

2. KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ
DO KONSUMPCJI I
OSZCZĘDZANIA



Dochód rozporządzalny: Yd = Y –T (dochód – podatki)



Yd = C +S (konsumpcja + oszczędności)



Krańcowa skłonność do konsumpcji (MPC)

jest to część

zmiany w dochodzie rozporządzalnym, jaka jest

konsumowana.

MPC=dC/dYd



Kwota, o jaka wzrastają oszczędności, kiedy rozporządzalny

dochód wzrasta o jednostkę zależy od

krańcowej skłonności

do oszczędzania (MPS).

MPS=dS/dYd

MCP+MPS=1

dC+dS=dYd

dC/dYd + dS/dYd=1

3. IMPORT



Import jest zdeterminowany przez wiele czynników,
ale w krótkim okresie, przy stałych cenach dominuje
jeden czynnik: realny PKB w kraju.



Przy innych czynnikach bez zmian, im większy realny
PKB w kraju, tym większa ilość importowanych dóbr.
Ten związek jest określony przez

krańcową skłonność

do importu.



KRAŃCOWA SKŁONNOŚĆ DO IMPORTU:

MMP= dM/dY

ą

4. MNOŻNIK RAZ JESZCZE

I AD Y Yd

C S

M

T

IMPORT (M) I PODATKI (T) ZMNIEJSZAJĄ

MNOŻNIK:



Import (M) sprawia,

ż

e mnożnik jest mniejszy niż

byłby bez importu. Dzieje się tak, poniewa

ż

część wzrostu konsumpcji jest przeznaczona na

dobra i usługi importowane. A tylko dobra i

usługi produkowane w Polsce zwiększają realny

PKB w Polsce. Im większa krańcowa skłonność

do importu, tym mniejsza zmiana w polskim

PKB.



Podatki dochodowe (T) także zmniejszają

MNOŻNIK. Jesli płacimy podatki dochodowe,

dochód rozporządzalny wzrasta o mniej niż

wzrost realnego PKB. Konsekwentnie,

konsumpcja wzrasta mniej niż bez podatków. Im

większa krańcowa stopa opodatkowania, tym

mniejsza zmiana w rozporządzalnym dochodzie i

w realnym PKB.

Po ludzku:



Część książek, samochodów jest

wyprodukowana za granicą (nasz import).

Kupowanie ich zwiększa więc popyt na

towary zagraniczne, a nie nasze.



Z dochodu trzeba jeszcze zapłacić

podatek dochodowy. Mniej pieniędzy

zostaje na oszczędności i dodatkowe

książki czy samochody.

5. MNOŻNIK a POZIOM CEN

poziom

cen

realny

PKB

P0

SAS0

LAS0

AD0

E0

Y0

E1

=Y2

P1

P2

Y1

AD1

w rośnie

E2

SAS1

wzrost

popytu

autonomicznego

efekt mnożnika

(dodatkowy

wzrost konsumpcji)



Na początku gospodarka znajduje się w równowadze długookresowej

(równowaga stacjonarna lub równowaga pełnego zatrudnienia). Punkt A

leży na przecięciu się LAS, SAS i AD.



Przykładowo autonomiczne inwestycje wzrastają i przesuwają AD w

prawo. Efekt mnożnika generuje dodatkowy wzrost konsumpcji. Globalny

popyt na produkty krajowe wzrasta więc jeszcze bardziej.



W obliczu zwiększonego popytu, przedsiębiorstwa zwiększają podaż

oraz zwiększają ceny. Równowaga krótkookresowa ustala się w punkcie

E1. Realny PKB wzrósł w stosunku do równowagi początkowej. Mamy

lukę inflacyjną.



W tej sytuacji, realny PKB jest powyżej potencjalnego PKB. Siła robocza

jest bardziej niż w pełni wykorzystana, występuje nadmiar wolnych

miejsc pracy. Jako że poziom cen wzrósł, siła nabywcza płacy nominalnej

zmalała. Pracownicy domagają się teraz podwyżek. Płace nominalne

zaczynają wzrastać. Zwiększające się płace podnoszą koszty, co

zmniejsza SAS. Krzywa SAS zaczyna się przesuwać w lewo w kierunku

SAS1. Następuje przesuwanie się równowagi wzdłuż AD1. Wzrost płac

powoduje wzrost kosztów dla firm, które podnoszą ceny. Mamy spiralę

płacowo cenową. Jednak płace wzrastają bardziej, w wyniku czego płaca

realna sprzed szoku jest przywrócona. Kiedy płaca nominalna i poziom

cen wzrosły o ten sam procent, realny PKB równa się potencjalnemu PKB

i gospodarka znajduje się w równowadze w punkcie D.

Długoterminowy

mnożnik równa się zero.



Jest to logiczne, gdyż w długim okresie to globalna podaż determinuje

produkcję, a w naszym przypadku globalna podaż pozostała bez zmian.

konkluzja



Zmiany w C, I, G czy X-M powodują proporcjonalnie
większą zmianę w globalnym popycie (ponieważ
generują

dodatkowy wzrost konsumpcji

).



Jednak, kiedy poziom cen się zmienia, efekt mnożnika
staje się coraz mniejszy.



W końcu, w długim okresie, szok jest całkowicie
zabsorbowany i gospodarka ostatecznie powraca do
pełnego zatrudnienia.