RC (UK)

DROGI ODDECHOWE

ODMA OPŁUCNOWA

URAZY KLATKI

PIERSIOWEJ



RC (UK)

DEFINICJA

Odma opłucnowa jest to obecność

powietrza w jamie opłucnej.

RC (UK)

RC (UK)

Mała odma opłucnowa

wymaga jedynie leczenia

spoczynkowego, ale w

warunkach szpitalnych.

Chory powinien leżeć na

boku po stronie odmy, co

sprzyja rozprężaniu płuca.

Duże odmy leczy się

stosując stały drenaż jamy

opłucnowej.

RC (UK)

Odma samoistna

Przyczyny:
• najczęściej jest wynikiem pęknięcia pęcherzy

rozedmowych

• do odmy samoistnej predysponują

wcześniejsze zmiany w miąższu płucnym

wywołane: przewlekłym nieżytem oskrzeli, astmą

oskrzelową, gruźlicą, sorkoidozą płucną, pylicą

guzami, ropniami płuc.

• może ją poprzedzić znaczny wysiłek fizyczny,

silny kaszel i parcie

• przyczyna może być też nieuchwytna, bez

wcześniejszych zmian w płucach

RC (UK)

Objawy:

• nagły, ostry, kłujący ból w klatce

piersiowej

• kaszel
• duszność
• płytki oddech
• tachypnoe (przyspieszony oddech)
• sinica
• utrata przytomności
• może też wystąpić nagły zgon

RC (UK)

Postępowanie

:

1. Zapewnienie drożności dróg oddechowych

2. Odbarczenie odmy przez nakłucie ściany

klatki piersiowej grubą igłą w drugiej

przestrzenie międzyżebrowej w linii

środkowoobojczykowej. UWAGA! Tylko

przeszkoleni ratownicy mogą wykonać

odbarczenie!

3. Poprawienie wentylacji zdrowego płuca

poprzez ułożenie poszkodowanego na boku po

stronie odmy. Stabilizuje to dodatkowo klatkę

piersiową

4. Wezwanie pogotowia ratunkowego

5. Regularna kontrola podstawowych funkcji

życiowych

RC (UK)

Odma urazowa

Przyczyny:
uszkodzenie opłucnej przez

złamane żebro w przebiegu

wypadków komunikacyjnych,

upadków z wysokości, masażu

pośredniego serca

uszkodzenie ściany klatki

piersiowej przez ciało obce (zakłucie

nożem)

uszkodzenie jatrogenne

(powikłanie kaniulacji żył

centralnych, biopsji)

RC (UK)

Objawy

:

jak w odmie samoistnej
widoczna rana klatki piersiowej;

przedmiot wywołujący odmę może

tkwić dalej w ranie

syk towarzyszący ruchom oddechowym

słyszalny w miejscu uszkodzenia

ściany klatki piersiowej spowodowany

przeciekiem powietrza.

RC (UK)

Postępowanie

:

1. Udrożnienie dróg oddechowych
2. Otwartą ranę klatki piersiowej

zabezpieczyć szczelnym, najlepiej foliowym,

jałowym opatrunkiem. Ma to za zadanie

zapobiec dalszemu dopełnianiu się odmy.

Jeśli nim nie dysponujemy, ranę przykryć

ręką lub należy poszukać innego materiału,

aby ranę zamknąć.

3. W odmie obustronnej należy najpierw

wykonać głębokie wdmuchnięcie powietrza

do płuc (patrz: resuscytacja krążeniowo-

oddechowa) i na szczycie wdechu założyć

opatrunek na rany klatki piersiowej.

RC (UK)

RC (UK)

4. Ciało obce penetrujące ścianę klatki

piersiowej należy pozostawić w miejscu

penetracji. Trzeba je ustabilizować tak, aby

nie powodowało dalszych uszkodzeń i

uszczelnić opatrunkiem ranę wokół.

5. Ułożenie poszkodowanego na chorym

boku

6. Wezwanie pomocy

7. Regularna kontrola podstawowych funkcji

życiowych

RC (UK)

Objawy:

• silny, nagły, kłujący ból w klatce

piersiowej

• płytki i szybki oddech
• duszność
• sinica
• poszerzone żyły szyjne
• objawy wstrząsu na skutek

zmniejszonego powrotu żylnego

• nie leczona może prowadzić do

utraty przytomności i zatrzymania

krążenia

RC (UK)

• Postępowanie:

• Odbarczenie odmy przez nakłucie ściany

klatki piersiowej grubą igłą w drugiej

przestrzenie międzyżebrowej w linii

środkowoobojczykowej. Na igłę należy

nałożyć gumowy balon z niewielkim

otworem. W trakcie wdechu opróżniony

balon zapobiegnie niekontrolowanemu

napływowi powietrza do jamy opłucnowej

przez igłę, natomiast w momencie wydechu

powietrze będzie mogło się ewakuować przez

otwór w balonie.

• UWAGA! Tylko przeszkoleni ratownicy mogą

wykonać odbarczenie!

RC (UK)

RC (UK)

RC (UK)

RC (UK)

RC (UK)

Odma prężna

Jest następstwem rozerwania płuca lub dróg

oddechowych. Powietrze przepływa tutaj
tylko w jednym kierunku. Dochodzi do
ciągłego gromadzenia się powietrza w jamie
opłucnej, zapadnięcia płuca oraz hipoksji.
Drugie płuco też nie jest w pełni wydolne,
ponieważ dochodzi do przesunięcia
śródpiersia i ucisku. Pogorszenie powrotu
krwi żylnej wiedzie do spadku rzutu serca. W
cięższych przypadkach do niskiego rzutu
dołącza się niewydolność mięśnia sercowego
wskutek hipoksji.

RC (UK)

Objawy

:

- ból i duszność,
- wdechowe ustawienie chorej połowy

klatki piersiowej,

- ruchy opaczne,
- bębenkowy odgłos opukowy,
- zniesienie szmeru oddechowego,
- rozszerzenie zastoinowe żył

szyjnych,

- duszność, sinica, wstrząs,
- objawy rentgenowskie,

RC (UK)

Skutki

:

* każdy wdech powoduje

dopełnienie się odmy bez

możliwości ewakuacji powietrza z

opłucnej w trakcie wydechu.

Gromadzące się powietrze może

nawet spowodować ucisk na stronę

zdrową i tam też zaburzać

wentylację.

* rosnące ciśnienie w klatce

piersiowej zmniejsza powrót krwi

żylnej do serca.

RC (UK)

• Odma prężna szybko prowadzi do

śmierci, jeśli się jej nie odbarczy.

• Rozpoznanie opiera się na cechach

klinicznych – zaburzenia

oddechowe, przemieszczenie

tchawicy na stronę przeciwległą,

jednostronny brak szmerów

oddechowych, czasem również

przepełnienie żył szyjnych.

RC (UK)

• Postępowanie musi być

natychmiastowe:

• Wprowadzenie igły do II przestrzeni

międzyżebrowej w linii środkowoobojczykowej

potwierdza rozpoznanie i pozwala na

tymczasowe odbarczenie odmy. Na koniec

wprowadzonej igły można nałożyć obcięty palec

gumowej rękawiczki aby przepływ był tylko

jedno stronny (innym sposobem jest założenie

rurki i umieszczeni jej końca pod wodą poniżej

poziomu pacjenta).

• Następnie należy wprowadzić dren opłucnowy w

4 lub 5 przestrzeni międzyżebrowej, pomiędzy

linią pachową środkową a przednią.

RC (UK)

Krwiak opłucnej.

• Po uszkodzeniu klatki piersiowej

powstaje często jako następstwo

uszkodzenia naczyń międzyżebrowych

(czasami też tętnicy piersiowej

wewnętrznej). Duży i zagrażający życiu

krwiak może być następstwem

znacznego rozerwania miąższu

płucnego, uszkodzenia wnęki płuca,

rozerwania aorty lub bezpośredniego

skaleczenia serca. Natomiast krwawienia

z miąższu płuca mają tendencję do

samoistnego ustania.

RC (UK)

Masywny krwiak opłucnej.

O masywnym krwiaku opłucnej u dorosłej osoby

mówi się, gdy można oczekiwać utraty ponad 1500

ml krwi do jamy klatki piersiowej. U pacjenta

wystąpią obawy wstrząsu hipowolemicznego,

odgłos opukowy stłumiony i brak szmerów

oddechowych po stronie krwiaka. Żyły szyjne

mogą być zapadnięte z powodu wstrząsu lub

wypełnione wskutek towarzyszące odmy lub

tamponady serca. Przed umieszczeniem drenu w

klatce piersiowej, należy zapewnić dostęp do żyły.

Do chwili wykluczenia uszkodzenia serca i dużych

naczyń nie należy u pacjenta doprowadzać do

niekontrolowanego podwyższenia ciśnienia

(masywne szybkie przetaczanie płynów ). W takim
przypadku zastosowanie może mieć

resuscytacja

hipotensyjna.

RC (UK)

Tamponada serca.

Dla tamponady serca

charakterystyczna jest triada

objawów (triada Becka):

- podwyższone ośrodkowe ciśnienie

żylne (obrzmienie żył szyjnych ).

- spadek ciśnienia tętniczego.
- głuche tony serca.

RC (UK)

• Jednak nie zawsze spotyka się

występowanie tej typowej triady – w

stanie wstrząsu żyły szyjne mogą

być zapadnięte, na miejscu

wypadku często panuje hałas i

trudno jest ocenić tony serca,

natomiast spadek ciśnienia

tętniczego może wystąpić w wielu

stanach chorobowych.

RC (UK)

Nakłucie worka osierdziowego jest wskazane

u pacjentów z podejrzeniem tamponady
serca, gdy początkowe działania
resuscytacyjne nie przynoszą efektu.
Nakłucie worka osierdziowego należy
wykonywać ostrożnie, usunięcie nawet 20 ml
krwi może znacznie poprawić sytuację
pacjenta. W 25% przypadków krew w worku
osierdziowym jest skrzepnięta i nie uda nam
się jej odprowadzić. Należy zdawać sobie
sprawę, że podczas nakłuwania możne
uszkodzić mięsień sercowy lub spowodować
śmiertelny krwotok.

RC (UK)

Odma śródpiesiowa.

• Może wystąpić przy złamaniu

żeber, ranach klatki piersiowej,

urazowym rozerwaniu tchawicy lub

dużego oskrzela.

RC (UK)

Objawy odmy śródpiersiowej:
- duszność i ból za mostkiem,
- sinica,
- napięte i wypełnione żyły szyi,
- tachykardia,
- wstrząs z obniżeniem ciśnienia

tętniczego,

- przydatna tutaj jest diagnostyka

rentgenowska.

RC (UK)

• Odma ograniczona początkowo do

śródpiersia rozprzestrzenia się

później na szyję i klatkę piersiową –

rozpoznanie wtedy już nie powinno

sprawiać trudności.

• Jeśli objawy stają się groźne, należy

wykonać odbarczenie przez

mediastinotomię. Nacięcie nad

wcięciem mostka oraz palcem

rozpreparowanie wiotkiej tkanki za

mostkiem

RC (UK)

Odma podskórna.

• Oznacza obecność powietrza w wiotkiej

tkance podskórnej. Powietrze drogą

podskórną może przemieścić się do różnych

tkanek, gromadzi się przede wszystkim w

tkankach o wiotkiej budowie. Odmę

podskórną rozpoznajemy czując pod palcami

charakterystyczne trzeszczenia. W

zaawansowanych przypadkach odma

podskórna rozciąga się od głowy do stóp,

dając obrzmienie i trzeszczenia zwłaszcza na

głowie, szyi, klatce piersiowej, mosznie. Stan

pacjenta nie jest zwykle zagrożony. Należy

zwrócić uwagę na zwalczenie przyczyny.

RC (UK)

Złamanie jednego żebra.

- silny ból przy głębokim wdechu,

kaszlu, ruchach klatki piersiowej.

- bolesność przy ucisku złamanego

żebra i przy uciśnięciu mostka w

kierunku kręgosłupa.

RC (UK)

• Zdjęcie RTG jest niezbędne, aby

wykluczyć takie powikłania jak

wysięk, odma, krwotok opłucnej.

Złamanie żebra okolicy śledziony

może spowodować uszkodzenie

tego narządu.

RC (UK)

Leczenie niepowikłanego złamania

żebra:

- opaska elastyczna na klatkę piersiową

lub przylepiec przy najgłębszym

wydechu,

- leki przeciwbólowe i przeciwkaszlowe,
- niezdolność do pracy przez 4-6

tygodni.

U chorych w podeszłym wieku należy

zalecić leki ćwiczenia oddechowe i

antybiotyki.

RC (UK)

Złamanie wielu żeber.

• Wiotka klatka piersiowa – może

powodować patologiczną ruchomość

klatki piersiowej i ciężkie zaburzenia

oddychania. Konieczne jest jak

najwcześniejsze dostarczenie chorego

do szpitala. W większości przypadków

leczenie polega na podawaniu środków

przeciwbólowych, antybiotyków,

nałożeniu opaski lub przylepca i

ćwiczeniach oddechowych.

RC (UK)

• W niektórych przypadkach

konieczna jest jednak sztuczna

wentylacja pacjenta dodatnimi

ciśnieniami. Próby stabilizacji

chirurgicznej są zwykle mało

skuteczne.

RC (UK)

Złamanie mostka

• Najczęstszą postacią złamania jest

rozerwanie chrząstkozrostu mostkowego na

granicy rękojeści i trzonu mostka, przy czym

rękojeść ulega przemieszczeniu do tyłu.

• W większości przypadków postępowanie

sprowadza się do zalecenia spokoju i

zmniejszenia bólu za pomocą narkotyków.

Jeśli utrzymują się ciężkie zaburzenia

oddechowe, podejmuje się oddychanie pod

dodatnim ciśnieniem. Złamaniu mostka

towarzyszą często złamania kręgu.

RC (UK)

Wstrząśnienie i ściśnięcie klatki

piersiowej (zamknięcie żyły

głównej górnej).

• Ściśnięcie klatki – przejechanie,

przysypanie ziemią. Ucisk powoduje

zamknięcie żyły głównej górnej. U

pacjenta wzrasta gwałtownie

ciśnienie na twarzy i szyi.

• Wybroczyny na twarzy. Obraz

chorego jest przerażający, lecz

następstwa ściśnięcia na ogół mijają

bez szczególnego leczenia.

RC (UK)

Stłuczenie płuca.

• Uszkodzenie to stwarza zagrożenie

dla życia z powodu podstępnego

rozwoju zaburzenia czynności płuc.

Następuje niedodma i przeciek krwi

nieutlenowaniej, pogarsza się

podatność płuc i wzrasta opór dróg

oddechowych. U niektórych

pacjentów staje się konieczna

intubacja i wentylacja mechaniczna.

RC (UK)

Stłuczenie mięśnia

sercowego.

• Stłuczenie serca należy do najczęściej

nierozpoznawalnych przyczyń śmierci po

urazie klaki piersiowej. Dochodzi do niego

wskutek bezpośredniego ucisku na serce lub

pod działaniem szybkiej decelaracji. Często

towarzyszy mu złamanie mostka, w takiej

sytuacji z reguły dochodzi do uszkodzenia

prawej komory. Z objawów może u pacjent

wystąpić ból w klatce piersiowej, zaburzenia

rytmu i przewodzenia, podwyższone mogą

być enzymy sercowe (jak przy zawale),

krańcową postacią jest wstrząs kardiogenny.

RC (UK)

Urazowe rozerwanie aorty.

• Rozerwanie aorty lub tętnic

płucnych w około 90% przypadków

prowadzi do natychmiastowej

śmierci. Jest zazwyczaj

następstwem urazu tępego lub

deceleracji, co typowo zdarza się w

wypadkach drogowych lub upadku z

dużej wysokości.

RC (UK)

• Aorta jest trwale przymocowana w

trzech punktach: przy zastawce

aortalnej, w miejscu więzadła

tętniczego oraz w rozworze przepony.

Najczęstszym miejscem rozerwania jest

punkt połączenia z więzadłem

tętniczym, gdzie aorta jest związana z

tętnicą płucną. To czy pacjent przeżyje

może zależeć od powstania krwiaka

utrzymywanego przez nieuszkodzoną

błonę zewnętrzną aorty (przydankę).

Dalsze losy pacjenta zależą w tym

przypadku od wczesnego rozpoznania i

natychmiastowej operacji

(kardiochirurgia).

RC (UK)

• W przypadku podejrzenia rozerwania

aorty – należy dążyć do tego, aby

ciśnienie skurczowe krwi nie

przekraczało 100 mmHg (a w

przypadkach, gdy musimy pacjentowi

podać płyny należy zastosować się do

resuscytacji hipotensyjnej).

RC (UK)

Rozerwanie przepony.

• Urazy tępe powodują duże

promieniowe rozerwanie przepony i

wpuklanie się narządów jamy

brzusznej do klatki piersiowej. Ze

względów anatomicznych częściej w

urazach dochodzi do uszkodzenia

lewej kopuły przepony. Rozerwanie po

obu stronach zdarza się rzadko.

Postępowaniem w takich przypadkach

jest operacyjne zaopatrzenie

rozerwania.

RC (UK)

Uszkodzenia dużych dróg

oddechowych.

• Wystąpienie odmy na szyi, śródpiersiu

czy w ścianie klatki piersiowej – powinno

zawsze budzić podejrzenie uszkodzenia

dróg oddechowych. Do złamania

chrząstek krtani dochodzi rzadko;

wskazuje na nie chrypka, odma

podskórna, czasami może wystąpić

całkowite zamknięcie dróg oddechowych.

Przy dużych zaburzeniach oddechowych

należy podjąć próbę intubacji, jeśli się

niepowiedzie wykonujemy tracheotomię.

RC (UK)

• Przerwanie tchawicy lub oskrzeli

zwykle prowadzi do wystąpienia odmy

(może to być odma podskórna,

śródpiersiowa, prężna lub nawet

wszystkie naraz), innymi objawami

mogą być zaburzenia oddychania,

krwioplucie.

• Rozpoznanie trzeba potwierdzić

bronchoskopowo. Rozerwanie oskrzeli

wymaga natychmiastowej naprawy w

warunkach sali operacyjnej.