DEFICYT

BUDŻETOWY

I

DŁUG PUBLICZNY

BIBLIOGRAFIA:

•

D. Begg, Mikroekonomia, wyd.2,
Warszawa 1996r.

•

M. Nasiłowski, System rynkowy,
Warszawa 1998r.

•

http://www.dlugpubliczny.org.pl

ROLA PAŃSTWA W

GOSPODARCE

Państwo odgrywa ważną rolę w gospodarce.
Ustanawia przepisy prawa, kupuje dobra
poczynając od najdrobniejszych jak zakup
długopisów kończąc na samolotach.
Państwo świadczy także usługi takie jak
obrona narodowa oraz dokonuje
płatności takich jak emerytury czy zasiłki.
Nakładając podatki , a także zaciągając
pożyczki państwo ma olbrzymi wpływ na na
ceny, stopy procentowe czy wielkość
produkcji.

Źródło: D. Begg, Mikroekonomia, wyd.2, Warszawa 1996r

.

DEFICYT BUDŻETOWY

Rodzaje deficytu budżetowego:



Deficyt budżetowy

rzeczywisty

– różnica

pomiędzy

dochodami a wydatkami państwa.



Deficyt budżetowy

strukturalny

- (deficyt przy

pełnym

zatrudnieniu) wystąpiłby wtedy gdy nie ma

bezrobocia.



Deficyt budżetowy

cykliczny

- różnica pomiędzy

deficytem rzeczywistym a strukturalnym.

DOCHODY I WYDATKI

PAŃSTWA

DOCHODY:



podatki bezpośrednie (od dochodu; w świecie 15-70%)



podatki pośrednie zawarte w cenie produktu, są zawsze

cenotwórcze (np. podatek VAT - od wartości dodanej, podatek

obrotowy)



kary, grzywny (np. za zanieczyszczanie środowiska naturalnego)



opłaty skarbowe



część zysku przedsiębiorstw, których państwo jest właścicielem,

lub współwłaścicielem.

WYDATKI:



wydatki związane z tradycyjnymi funkcjami państwa: (obrona

narodowa, administracja i wymiar sprawiedliwości)



wydatki związane z realizacją celów społecznych (oświata, kultura,

ochrona zdrowia, świadczenia socjalne)



wydatki związane z interwencjami w gospodarce (subwencje,

dotacje)



wydatki na obsługę zadłużenia zewnętrznego i wewnętrznego

CO POWODUJE POWSTANIE

DEFICYTU BUDŻETOWEGO?



Nadmierne wydatki budżetowe

np. na :

militaryzację

gospodarki,

rozbudowanie

administracji państwowej, inwestycje publiczne,

transfery, wysokie koszty obsługi kosztu długu

zagranicznego i wewnętrznego).



Zbyt niskie dochody budżetowe

, które z kolei

mogą wynikać z niskiej stopy opodatkowania,

mało skutecznego systemu ściągania podatków,

czy też ze spadającego poziomu produkcji i

dochodu narodowego. Dlatego też deficyt jest z

reguły większy w okresie recesji gospodarczej,

gdy dochód narodowy spada i mniejszy w okresie

ożywienia, kiedy dochód narodowy wykazuje

znaczny wzrost.

Źródło: M. Nasiłowski, System rynkowy, Warszawa 1998r. str. 211-214

CO POWODUJE POWSTANIE

DEFICYTU BUDŻETOWEGO?



Oczekiwania społeczeństwa

, że państwo

będzie

spełniać

funkcję

gwaranta

bezpieczeństwa socjalnego, finansując cześć

konsumpcji mniej zamożnych grup społecznych.



Sposób uchwalania budżetu

w systemie

parlamentarnym. Różne siły społeczne- z jednej

strony

zainteresowane

są

minimalizacją

podatków, z drugiej zaś maksymalizacją

wydatków.

Natomiast

nikt

nie

jest

zainteresowany w zrównoważeniu dochodów z

wydatkami.

200

800

E

ILUSTRACJA DEFICYTU, RÓWNOWAGI

I NADWYŻKI BUDŻETU PAŃSTWA

Równowaga budżetu w punkcie E zostanie osiągnięta przy poziomie
dochodu narodowego 800, ponieważ właśnie wtedy wydatki z
budżetu państwa są równe iloczynowi stopy podatkowej i wysokości
produktu krajowego brutto. Oznacza to ,że 200= 0,25 *800

λ

tg λ= wysokość stopy podatkowej

Źródło: opracowanie własne na podstawie M. Nasiłowski, System rynkowy, Warszawa 1998r.

SPOSOBY FINSOWANIA

DEFICYTU BUDŻETOWEGO:



Zaciąganie kredytów w bankach komercyjnych

Powoduje zmniejszenie możliwości kredytowych dla sektora

prywatnego, co jest niekorzystne dla inwestorów prywatnych,

bo może spowodować wzrost stopy procentowej kredytów.

Nazywa się to efektem wypierania.



Zmniejszenie

wydatków

przez

rząd

Najprostszą metodą walki z deficytem są drastyczne cięcia w

wydatkach budżetowych w celu ich dostosowania do

osiąganych dochodów. Powoduje to zmniejszenie nakładów na

oświatę, kulturę, służbę zdrowia itp. Może to doprowadzić do

wielu negatywnych następstw w rozwoju społeczno-

gospodarczym kraju oraz w stanie zdrowia społeczeństwa.

Poza tym tego typu cięcia mogą poprawić sytuację chwilowo.

Zmniejszenie wydatków prowadzi do obniżenia popytu i

zahamowania wzrostu dochodu narodowego. W efekcie to co

budżet zyska w dłuższym okresie straci.

SPOSOBY FINSOWANIA

DEFICYTU BUDŻETOWEGO:



Zwiększanie długu publicznego

Dług publiczny to całkowita kwota zadłużenia rządu w

formie należytej zapłaty, z tytułu sprzedanych

papierów wartościowych skarbu państwa, w celu

pokrycia deficytu budżetowego. Możliwości finansowania

deficytu publicznego z rosnącym zadłużeniem publicznym

zależą od stopnia chłonności i poziomu rozwoju rynku

kapitałowego. Skarb państwa emituje obligacje i sprzedaje je

na wolnym rynku. Obligacje te charakteryzują się wysoką

płynnością. Wykupywanie starych obligacji wraz z odsetkami

następuje zwykle z dochodów pochodzących z emisji nowych

obligacji. Powoduje to stały wzrost zadłużenia publicznego.

Jeśli rynek jest chłonny i rozwinięty to obligacje znajdują

swoich nabywców. Jeżeli rynek jest niechłonny to aby

sfinansować deficyt budżetowy, niesprzedane obligacje musi

wykupić bank centralny (zwykle w drodze emisji pieniądza, co

może uruchomić spiralę inflacji).

RÓŻNE PODEJEJŚCIA

BUDŻET ZRÓWNOWAŻONY



Ekonomia neoklasyczna reprezentuje pogląd ,że

budżet

państwa

podobnie

jak

budżet

gospodarstwa

domowego

powinien

być

zrównoważony. W zdrowej gospodarce nie należy

wydawać więcej niż wynoszą dochody danego

podmiotu gospodarczego. Niektórzy ekonomiści

uważają ,że zasada równoważenia dochodu jest

słuszna w odniesieniu do władz lokalnych oraz

gospodarstw domowych chociaż i tu istnieje

możliwość pokrycia części wydatków za pomocą

kredytu. Budzi ona jednak wątpliwości w

odniesieniu do całej gospodarki narodowej.

RÓŻNE PODEJEJŚCIA

ZASADA KEYNSA



Zasada stworzona w latach trzydziestych
przez Johna Maynarda Keynesa. Uważał on ,że
w rozwiniętej gospodarce rynkowej występuje
zjawisko

niedostatecznego

popytu

konsumpcyjnego i inwestycyjnego w stosunku
do

dużych

możliwości

podaży

dóbr

konsumpcyjnych i inwestycyjnych. W takiej
sytuacji finansowanie deficytu budżetowego,
długiem publicznym może być źródłem
dodatkowego popytu wpływającego korzystnie
na wzrost dochodu narodowego.

10 krajów o najmniejszym

zadłużeniu publicznym w 2009

roku

Źródło: Międzynarodowy Fundusz Walutowy, World Economic Outlook X 2010

Źródło:

http://informatykagospodarcza.2taj.net/pytania_na_egzamin_magisterski/WS22_deficyt_budz

etowy

źródło: http://www.cmavision.com/market-data

PRAWDOPODOBIEŃSTWO

BANKRUCTWA

Jakie kraje i kiedy

ogłosiły bankructwo?

Na zadłużeniu publicznym można bankrutować na różne sposoby. Po

pierwsze, trzeba rozróżnić bankructwo na zadłużeniu wewnętrznym (w

uproszczeniu: długi wobec własnych obywateli danego państwa) i

zewnętrznym (w uproszczeniu: wobec zagranicznych instytucji).



W latach 1990-2009 zbankrutowały między innymi:

na zadłużeniu zagranicznym :

Argentyna (2001 rok), Wybrzeże Kości Słoniowej (2000), Ekwador

(1999 i 2008), Indonezja (1998 i 2000), Kenia (2001), Nigeria (2001 i

2005), Paragwaj (2002), Rosja (1998), RPA (1993), Turcja (prawie,

pomoc MFW w 2000), Urugwaj (2003), Wenezuela (1995 i 2004),

Zimbabwe (2000).



na zadłużeniu wewnętrznym:

Argentyna (2000 rok), Argentyna (2007), Ekwador (1999), Angola

(1992), Rosja (1998), Sri Lanka (1996), Wenezuela (1998), Zimbabwe

(2006).

RÓŻNICE W

DEFINIOWANIU DŁUGU

PUBLICZNEGO

Rząd polski i Komisja Europejska różnie definiują dług

publiczny. Kluczowe znaczenie ma tu klasyfikacja

Krajowego Funduszu Drogowego (KFD), który według

Komisji Europejskiej jest częścią sektora finansów

publicznych, a według rządu nie. Niestety prawda jest taka,

że to Komisja Europejska ma rację – długi zaciągnięte przez

KFD spłacają polscy podatnicy. Zresztą polski rząd poniekąd

zgadza się z argumentami Komisji Europejskiej i oblicza

zawsze dług publiczny według obu kategorii: unijnej i

krajowej. Po co więc całe to zamieszanie? Krajowa

metodologia powstała niemal tylko i wyłącznie po to, żeby

zmniejszyć ryzyko przekroczenia progu ostrożnościowego

wynoszącego 55%, który nakłada na rząd konkretne,

obowiązkowe oszczędności. A że oszczędności nie są

popularne, rząd woli zmienić definicję długu, niż zacząć

oszczędzać.

DŁUG PUBLICZNY POLSKI



DŁUG PUBLICZNY
POLSKI:

ok. 766 666 160 900 zł.



DŁUG PUBLICZNY POLSKI

W PRZELICZENIU NA

JEDNEGO MIESZKAŃCA:

ok. 20 132 zł.