Błąd medyczny

na etapie

przedszpitalny

m

Katedra i Zakład Medycyny Sądowej UM w Łodzi

dr n. med. Leszek Żydek

Określenia nieaktualne

• Błąd w sztuce lekarskiej

sztuka zależy od inwencji artysty
sztuka medyczna?
czy lekarz jest artystą?

• Błąd lekarski

personel medyczny inny niż lekarski

Błąd

medyczny

nie

jest

pojęciem kodeksowym

Stwierdzenie błędu medycznego nie
jest równoznaczne z sankcjami
karnymi

(błędy

skutkowe

i

bezskutkowe).

Dawne definicje błędu
medycznego

Prof. Leon Wachholz

(1867-1942)

„[…] nieumyślne uszkodzenie ciała lub pozbawienie

życia chorego, dokonane przez lekarza lub inną
osobę do działalności leczniczej upoważnioną, a
to wskutek nieświadomości zasad sztuki lub
zaniedbania […]”.

Prof. Bolesław Popielski

(1907-1997)

„[…]

jest

postępowanie

(działanie

bądź

zaniechanie) wbrew podstawowym, powszechnie
uznawanym zasadom współczesnej (aktualnej)
wiedzy lekarskiej […]”.

Prof. Marian Filar

popełnia błąd gdy:
• leczy, nie tak jak powinien
• leczy, choć nie powinien
• nie leczy, choć powinien

Rodzaje błędów medycznych

Błąd medyczny decyzyjny (diagnostyczny,

leczniczy)

np. brak badania, niewłaściwe badania, niewłaściwa

interpretacja wyników badań, brak zastosowania
leczenia, błędne leczenie

Błąd medyczny wykonawczy (techniczny)

np. nieprawidłowy sposób wykonania prawidłowo zaleconej

procedury medycznej

Błąd medyczny organizacyjny

np. nieprawidłowa organizacja pracy placówki medycznej,

użytkowanie wadliwie działającej aparatury

Błąd medyczny opiniodawczy

np. wadliwa opinia sądowo-lekarska

Rodzaje odpowiedzialności za błąd

medyczny

• odpowiedzialność karna

• odpowiedzialność cywilna

• odpowiedzialność administracyjna

• odpowiedzialność służbowa

Podstawą odpowiedzialności karnej jest
Kodeks karny

Art. 155. Kk nieumyślne spowodowanie śmierci
Art. 156. Kk spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
Art. 157. Kk spowodowanie naruszenia czynności narządu ciała
bądź rozstroju zdrowia
Art.

160.

Kk

narażenie

człowieka

na

bezpośrednie

niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu
Art. 162. Kk nieudzielenie pomocy człowiekowi narażonemu na
bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego
uszczerbku na zdrowiu
Art. 192. Kk wykonanie zabiegu leczniczego bez zgody pacjenta

Odpowiedzialności karnej podlega każda osoba
fizyczna,
w tym również ratownik medyczny

Ustawa z 6 czerwca 1997 roku

Kodeks karny

Istota odpowiedzialności karnej

Art. 1. Kk
§ 1. Odpowiedzialności karnej podlega ten tylko, kto

popełnia czyn zabroniony pod groźbą kary przez
ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia.

§ 2. Nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony,

którego społeczna szkodliwość jest znikoma.

§ 3. Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu

zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy
w czasie czynu.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA – KODEKS
KARNY 

Art. 32. Kk - Karami są:
•grzywna,
•ograniczenie wolności,
•pozbawienie wolności,
•25 lat pozbawienia wolności,
•dożywotnie pozbawienie wolności.
Art. 39. Kk - Środkami karnymi są:
1.pozbawienie praw publicznych,
2.zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego
zawodu
lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,
3.zakaz prowadzenia pojazdów,
4.przepadek,
5.obowiązek naprawienia szkody,
6.nawiązka,
7.świadczenie pieniężne,
8.podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Postępowanie karne

Postępowanie wyjaśniające (dowodowe)
•Prokuratura (Policja)

Postępowanie sądowe
•Sąd Rejonowy
•Sąd Okręgowy
•Sąd Najwyższy

Postępowanie wyjaśniające karne

prokurator – ratownik medyczny –
pokrzywdzony

•świadek (ratownik medyczny) – w sprawie – zeznania
•podejrzany (ratownik medyczny) – przeciwko –
wyjaśnienia
•oskarżony (ratownik medyczny) – akt oskarżenia –
wyjaśnienia

Jeżeli świadek uzyskał status oskarżonego nie
bierzemy pod uwagę jego zeznań, a tylko
wyjaśnienia.

Przedawnienie w postępowaniu karnym

Art. 101. Kk § 1. Karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego

popełnienia upłynęło lat:

• 30 – gdy czyn stanowi zbrodnię zabójstwa;
• 20 – gdy czyn stanowi inną zbrodnię;
• 10 – gdy czyn stanowi występek zagrożony karą pozbawienia

wolności przekraczającą 3 lata;

• 5 – gdy czyn jest zagrożony karą pozbawienia wolności nie

przekraczającą 3 lat […].

§ 2. Karalność przestępstwa ściganego z oskarżenia prywatnego

ustaje z upływem roku od czasu, gdy pokrzywdzony dowiedział się

o osobie sprawcy przestępstwa, nie później jednak niż z upływem 3

lat od czasu jego popełnienia.

§ 3. W wypadkach przewidzianych w § 1 lub 2, jeżeli dokonanie

przestępstwa zależy od nastąpienia określonego w ustawie skutku,

bieg przedawnienia rozpoczyna się od czasu, gdy skutek nastąpił.

Art. 102. Kk Jeżeli w okresie przewidzianym w Art. 101. wszczęto

postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią

przestępstwa

ustaje

z

upływem

5 lat od zakończenia tego okresu.

Uprawnienia

podejrzanego

lub

oskarżonego
w postępowaniu karnym

•składanie wyjaśnień

•odmowa składania wyjaśnień

•składanie wniosków o dokonanie czynności
i obecność przy tych czynnościach

•korzystanie z pomocy obrońcy

Odpowiedzialność karna za błąd

medyczny

• stwierdzenie błędu medycznego (opinie

biegłych)

• związek przyczynowy pomiędzy błędem

medycznym
a skutkiem (materialnym), przy czym
skutek musi się zawierać w treści
artykułów Kodeksu karnego

• ustalenie winy (prawnik)

Opinie sądowo-lekarskie wydają

Katedry i Zakłady Medycyny Sądowej – opinie
zespołowe

Biegli indywidualni – opinie indywidualne

Biegły – posiadający wiadomości
specjalne (specjalista)

Biegły z listy Prezesa Sądu Okręgowego (lekarz
specjalista)

Biegły do sprawy (w miarę możliwości lekarz
specjalista)

Opiniowania z pozycji ex ante

Ocena postępowania medycznego jest
prowadzona wyłącznie z pozycji ex ante,
czyli z pozycji jedynie tych informacji,
którymi dysponował personel medyczny w
chwili podejmowania czynności medycznych.

Wyniki późniejszych badań przyżyciowych
lub badań pośmiertnych, znane ex post,
mogą być jedynie potwierdzeniem słuszności
wniosków

opinii

sądowo-lekarskiej

(markerem biologicznym).

Wina może być umyślna lub nieumyślna

Art. 9. Kk:
§ 1. Czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli

sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go

popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to

się godzi.
§ 2. Czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli

sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go

jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w

danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia

tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć.
§ 3. Sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą

ustawa uzależnia od określonego następstwa czynu

zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł

przewidzieć.

W praktyce błędy medyczne są nieumyślne.

Zaniechanie

działania

medycznego

Art. 2. Kk
Odpowiedzialności karnej za przestępstwo
skutkowe popełnione przez zaniechanie
podlega ten tylko, na kim ciążył prawny,
szczególny

obowiązek

zapobiegnięcia

skutkowi.

Nieumyślne spowodowanie śmierci

Art. 155. Kk
Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka,

podlega karze pozbawienia wolności od 3
miesięcy do lat 5.

Najcięższy

zarzut

możliwy

do

postawienia

personelowi medycznemu. W praktyce jest
udowadniany

w

wyjątkowych

sytuacjach.

Wymaga wykazania związku przyczynowo-
skutkowego pomiędzy błędnym postępowaniem
medycznym a zgonem, czyli wykazania, że
zastosowanie

prawidłowego

postępowania

medycznego uchroniłoby (niemal z pewnością)
chorego od zgonu.

Przypadek
Chłopiec 6 lat, dotychczas nie leczony

25.02.2005 r. wizyta u pediatry,
wywiad: wymioty, gorączka od dnia wieczoru poprzedniego dnia
badanie: oglądanie gardła i osłuchiwanie klatki piersiowej
zalecenia: Fenactil, Ibufen, Gastrolit, Duomox

27.02.2005 r. wizyta pogotowia ratunkowego
podczas badania zatrzymanie krążenia
resuscytacja i transport do szpitala

27.02.2005 r. szpitalny oddział ratunkowy
resuscytacja nie skuteczna

Sekcja zwłok wykazała:
perforację wyrostka robaczkowego, ograniczone ropne zapalenie
otrzewnej

Opinia sądowo-lekarska
przyjęcie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy błędem
medycznym a zgonem (Art. 155. Kk).

Przypadek
Kobieta 25 lat zgłasza się do Ambulatorium Pogotowia
Ratunkowego z powodu silnych dolegliwości bólowych
podbrzusza związanych z miesiączką

W wywiadzie podaje uczulenie na Pyralginę
badanie: GSC 15 pkt, ciśnienie tętnicze 120/80 mmHg, tętno 70/min., w
badaniu brzucha brak objawów otrzewnowych, skarży się na tępy ból
podbrzusza nie wzmagający się przy ucisku
zalecono: Pyralginę + Papawerynę + NoSpę
Po krótkiej chwili dochodzi do przyspieszenia tętna do 160/min., spadku
ciśnienia tętniczego krwi do 60/40 mmHg, utraty przytomności,
wystąpienia sinicy centralnej i zatrzymania krążenia. Podjęta akcja
resuscytacyjna była nieskuteczna

Sekcja zwłok nie wykazała uchwytnej przyczyny śmierci
Pośmiertne badanie toksykologiczne wykazało stężenie terapeutyczne
Pyralginy we krwi
Jako przyczynę zgonu uznano wstrząs anafilaktyczny

Opinia sądowo-lekarska
przyjęcie związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy błędem
medycznym a zgonem (Art. 155. Kk), ponieważ gdyby nie błędne
podanie Pyralginy pacjentka z pewnością przeżyłaby

Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu

Art. 156. Kk
§ 1. Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:
pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności
płodzenia, innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby
nieuleczalnej

lub

długotrwałej,

choroby

realnie

zagrażającej życiu, trwałej choroby psychicznej, całkowitej
lub znacznej trwałej niezdolności do pracy w zawodzie lub
trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia ciała,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§ 2. Jeżeli sprawca działa nieumyślnie podlega karze
pozbawienia wolności do lat 3.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1. jest
śmierć człowieka, sprawca podlega karze pozbawienia
wolności od lat 2 do 12.

Ciężkie skutki w rozumieniu art. 156 Kk

Długotrwałe leczenie Gentamycyną powodujące
obustronną głuchotę u młodego mężczyzny –
pozbawienie słuchu

Brak rozpoznania ciała obcego po urazie w jamie
brzusznej
i brak jego usunięcia, co doprowadziło do zapalenia
otrzewnej – choroba realnie zagrażająca życiu

Usunięcie macicy u młodej kobiety bez wskazań
medycznych

–

pozbawienie

zdolności

płodzenia

Naruszenie czynności narządu ciała lub
rozstroju zdrowia

Art. 157. Kk
§ 1. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała
lub rozstrój zdrowia inny niż określony w Art. 156.

§

1.

podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat
5.

§ 2. Kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała
lub rozstrój zdrowia trwający nie dłużej niż 7 dni, podlega
grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia
wolności do lat 2.

§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w par. 1 lub 2
działa

nieumyślnie,

podlega

grzywnie,

karze

ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do
roku.

Ciało obce pozostawione w powłokach głowy
po

chirurgicznym

zaopatrzeniu

rany.

Ropienie rany. Po usunięciu ciała obcego
wygojenie rany. (Art. 157. Kk § 1.)

Narażenie życia i zdrowia

Art. 160. Kk
§

1.

Kto

naraża

człowieka

na

bezpośrednie

niebezpieczeństwo

utraty

życia

albo

ciężkiego

uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia

wolności do lat 3.
§ 2. Jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą

narażoną

na

niebezpieczeństwo,

podlega

karze

pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
§ 3. Jeżeli sprawca czynu określonego w § 1 lub 2 działa

nieumyślnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia

wolności albo pozbawienia wolności do roku.
§ 4. Nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1-3

sprawca,

który

dobrowolnie

uchylił

grożące

niebezpieczeństwo.
§ 5. Ściganie przestępstwa określonego w § 3. następuje

na wniosek pokrzywdzonego.

Narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na

zdrowiu

Najczęstsze przestępstwo przypisywane personelowi medycznemu
za popełnienie zawinionego błędu medycznego. Jest to
przestępstwo skutkowe (materialne), przy czym skutkiem staje się
samo narażenie życia i zdrowia. Narażenie to nie musi się
zrealizować (przy realizacji spełnione są kryteria innej kwalifikacji
karnej Art. 155 i 156 Kk), musi jednak z punktu widzenia
medycznego nastąpić lub spotęgować się stan niebezpieczeństwa.

Pacjent był w stanie bezpiecznym, a błędne postępowanie
medyczne spowodowało powstanie stanu niebezpiecznego.

Pacjent był w stanie niebezpiecznym, a błędne postępowanie
medyczne spowodowało powstanie stanu bardziej niebezpiecznego.

Istnieją sytuacje kliniczne, gdy stan jest na tyle niebezpieczny, że
nawet błędne postępowanie medyczne nie może zwiększyć już tego
niebezpieczeństwa. Wówczas błędne postępowanie medyczne nie
powoduje skutku.

Bezpośrednie narażenie

ma miejsce wtedy, gdy potencjalny
skutek, czyli utrata życia lub powstanie
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu:

•jest wysoce prawdopodobny;

•może nastąpić w najbliższym czasie;

•jest kolejnym ogniwem ciągu zdarzeń.

Przypadek

62 letni mężczyzna, palacz nikotyny, z dusznością, z podejrzeniem

POChP

1 wizyta 16.05.2006 r. pogotowia ratunkowego

badanie osłuchowe płuc i serca

rozpoznanie POChP

podanie Aminophilliny

2 wizyta pomocy doraźnej 17.05.2006 r.

badanie osłuchowe płuc i serca

rozpoznanie podejrzenia astmy oskrzelowej

zalecenie konsultacji pulmonologicznej

3 wizyta pogotowia ratunkowego 17.05.2006 r.

badanie osłuchowe płuc i serca

określono stan pacjenta jako dobry bez konieczności leczenia

W dniu 18.05.2006 r. pacjent zawieziony prywatnym transportem do

szpitala, gdzie rozpoznano w EKG zawał mięśnia serca, a w badaniach

laboratoryjnych wysokie wartości enzymów wskaźnikowych. Wdrożono

leczenie inwazyjne i farmakologiczne zakończone sukcesem.

Wnioski opinii sądowo-lekarskiej
Biegli wskazali w opinii na narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo

utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk).

W sytuacji, gdyby nie wystąpił zawał serca, postępowanie medyczne

byłoby błędne, ale nie powodowałoby skutku opisanego w Art. 160. Kk.

Przypadek

55 letnia kobieta, zatrzymanie krążenia w miejscu publicznym

Przypadkowo przechodząca lekarka stwierdza brak tętna i oddechu. Na

tej podstawie stwierdza zgon i nie podejmuje czynności
resuscytacyjnych.

Przybyłe na miejsce pogotowie ratunkowe stwierdza elektryczną

czynność serca. Podjęta resuscytacja okresowo przywraca krążenie.
Po przybyciu do szpitala następuje zgon.

Sekcja zwłok wykazała tamponadę osierdzia oraz pełnościenny zawał

mięśnia serca z rozerwaniem ściany lewej komory serca.

Wnioski opinii sądowo-lekarskiej

Biegli nie wskazali narażenia na bezpośrednie niebezpieczeństwo

utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk),
ponieważ stan wyjściowy był na tyle niebezpieczny, że nie można
było już istotnie zwiększyć niebezpieczeństwa.

W sytuacji, gdyby nie wystąpił zawał serca z rozerwaniem ściany lewej

komory serca i następową tamponadą byłoby możliwe wykazanie
skutku opisanego w Art. 160. Kk.

Przypadek

40 letni nieprzytomny mężczyzna, z zachowanym krążeniem

leżał na wysepce oddalonej o około 20 m, oddzielonej od
brzegu zbiornika wodnego płytkim brodem o głębokości
około 50 cm

Lekarz pogotowia ratunkowego odmawia przejścia przez bród do

pacjenta z uwagi na swoją niepełnosprawność związaną z
upośledzoną ruchomością kończyn dolnych.

Po upływie kilkudziesięciu minut pacjent został przeniesiony na brzeg

przez wezwaną Straż Pożarną. Przeprowadzone badania wykazało
brak akcji serca, brak oddechu oraz obecność plam opadowych.

Sekcja zwłok wykazała, że przyczyną śmierci był zawał serca.

Wnioski opinii sądowo-lekarskiej

Wykazano narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty

życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk), ponieważ
udzielona wcześniej pomoc medyczna stwarzała szansę na
uratowanie chorego, choć nie dawała pewności co do przeżycia.

Przypadek

50 letni mężczyzna znaleziony śpiący na ławce w parku
Wezwane pogotowie ratunkowe stwierdza:
• utrudniony kontakt
• bełkotliwą mowę,
• wyczuwalną woń alkoholu
Lekarz decyduje o skierowaniu mężczyzny do Izby Wytrzeźwień.
Po 3 godzinach do mężczyzny w Izbie Wytrzeźwień wezwano Pogotowie

Ratunkowe z powodu braku oznak życia – stwierdzono zgon (wczesne

znamiona śmierci)

Sekcja zwłok początkowo nie ustaliła przyczyny zgonu, a wykonane

badanie toksykologiczne wykazało 4,9 promille alkoholu etylowego we

krwi, jako przyczynę śmierci uznano ostre zatrucie alkoholem

etylowym.

Wnioski opinii sądowo-lekarskiej
Wykazano narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub

ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk), ponieważ leczenie

toksykologiczne stwarzało szansę na uratowanie życia pacjenta.

Przypadek

25 letni mężczyzna znaleziony w parku z raną powłok

brzucha

Lekarz pogotowia ratunkowego stwierdza brak akcji serca, brak

oddechu i stwierdza zgon

Świadkowie zdarzenia zeznają, że pierwsze plamy opadowe zaczęły

się pojawiać po około 20 minutach od stwierdzenia zgonu, a

stężenie pośmiertne nie występowało

Sekcja zwłok wykazała:
• ranę brzucha dotycząca jedynie powłok, bez uszkodzenia dużych

naczyń i narządów wewnętrznych

• krwiak podtwardówkowy nad lewą półkulą mózgu
Wnioski opinii sądowo-lekarskiej
Wykazano narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty

życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk), ponieważ

podjęcie akcji resuscytacyjnej i przewiezienie mężczyzny do

szpitala, w celu podjęcia leczenia neurochirurgicznego stwarzało

szansę na uratowanie życia.

Przypadek

33 letni mężczyzna znaleziony na ulicy przez straż miejską
Wezwane pogotowie ratunkowe stwierdza:
• utrudniony kontakt – GCS 9,
• bełkotliwą mowę,
• ranę tłuczoną głowy,
• wyczuwalną woń alkoholu
Lekarz decyduje o skierowaniu mężczyzny do Izby Wytrzeźwień
Po 5 godzinach do mężczyzny w Izbie Wytrzeźwień wezwano Pogotowie

Ratunkowe z powodu braku oznak życia – stwierdzono zgon (wczesne

znamiona śmierci)

Sekcja zwłok wykazała:
• krwiak podtwardówkowy w okolicy prawego płata potylicznego mózgu
• badanie toksykologiczne 2,4 promille alkoholu etylowego we krwi
Wnioski opinii sądowo-lekarskiej
Wykazano narażenie na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub

ciężkiego uszczerbku na zdrowiu (Art. 160. Kk), ponieważ podjęcie

diagnostyki szpitalnej stwarzało szansę na uratowanie życia pacjenta.

Nie

udzielenie

pomocy

(również

lekarskiej)

Art. 162. Kk
§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu
grożącym

bezpośrednim

niebezpieczeństwem

utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez
narażenia siebie lub innej osoby na utratę życia
albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega
karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela
pomocy, do której jest konieczne poddanie się
zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, którym
możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony
instytucji lub osoby do tego powołanej.

Art. 304. Kodeksu postępowania

karnego

§ 1. Każdy dowiedziawszy się o popełnieniu przestępstwa

ściganego z urzędu ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym
prokuratora lub Policję. Przepis art. 191 § 3 stosuje się
odpowiednio.

§ 2. Instytucje państwowe i samorządowe, które w związku ze swą

działalnością dowiedziały się o popełnieniu przestępstwa
ściganego z urzędu, są obowiązane niezwłocznie zawiadomić o
tym prokuratora lub Policję oraz przedsięwziąć niezbędne
czynności do czasu przybycia organu powołanego do ścigania
przestępstw lub do czasu wydania przez ten organ stosownego
zarządzenia, aby nie dopuścić do zatarcia śladów i dowodów
przestępstwa.

§ 3. Zawiadomienie o przestępstwie, co do którego prowadzenie

śledztwa przez prokuratora jest obowiązkowe, lub własne dane
świadczące o popełnieniu takiego przestępstwa Policja
przekazuje wraz z zebranymi materiałami niezwłocznie
prokuratorowi.

Odpowiedzialność cywilna

Dotyczy wszystkich na terenie Polski

Podstawą odpowiedzialności są przepisy
Kodeksu cywilnego

art. 415 Kodeksu cywilnego

„Kto z winy swej wyrządził
drugiemu szkodę, obowiązany jest
do jej naprawienia”

Obowiązek udowodnienia zaistnienia i
zakresu

szkody

spoczywa

na

poszkodowanym

Proces cywilny

rozpoczyna pozew wniesiony do sądu z żądaniem
odszkodowania lub zadośćuczynienia od sprawcy strat
materialnych lub spowodowania uszczerbku na
zdrowiu, prowadzącego do strat materialnych

Uczestnicy postępowania

powód – poszkodowany
pozwany – sprawca (osoba fizyczna lub prawna)

Zasada konstytucyjna – Art. 45

Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego
rozpatrzenia sprawy bez uzasadnionej zwłoki przez
właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd

Odpowiedzialność

cywilna

jest

niezależna od odpowiedzialności
karnej,

administracyjnej

i

służbowej

Celem tej odpowiedzialności jest
naprawienie szkody pacjenta

Szkodą jest każdy uszczerbek na
dobrach prawnie chronionych

Wyróżnia się dwa rodzaje
szkody

szkodę

majątkową

–

uszczerbek

materialny na osobie lub mieniu

szkodę niemajątkową – doznaną krzywdę,
czyli cierpienie fizyczne i kalectwo

Niewykonanie

lub

nienależyte

wykonanie

zobowiązania

powoduje

odpowiedzialność

kontraktową w rozumieniu art. 471 Kodeksu

cywilnego

(pomiędzy sprawcą a poszkodowanym istniał stosunek

prawny w chwili powstania szkody)

Wyrządzenie

szkody

spowodowane

czynem

niedozwolonym

powoduje

odpowiedzialność

deliktową w rozumieniu art. 415 Kodeksu cywilnego

(pomiędzy sprawcą a poszkodowanym nie musiał występować

jakikolwiek związek prawny)

Jeżeli niewykonanie lub nienależyte wykonanie przez

dłużnika (sprawcę) istniejącego zobowiązania jest

jednoczenie czynem niedozwolonym np. wyrządzeniem

szkody pacjentowi, uszkodzeniem ciała lub powstaniem

rozstroju

zdrowia,

to

może

on

odpowiadać

z

odpowiedzialności kontraktowej bądź deliktowej. W tej

sytuacji zachodzi zbieg odpowiedzialności w rozumieniu

art. 443 Kodeksu cywilnego

Odpowiedzialność

cywilna

jest

odpowiedzialnością majątkową dłużnika

W zasadzie jest to odpowiedzialność nieograniczona, a
ograniczenia występują przy egzekucji
Dłużnik (sprawca) odpowiada za dług całym swoim
majątkiem obecnym i posiadanym w przyszłości

Przesłanki odpowiedzialności cywilnej

•Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania,
•Powstanie szkody o charakterze majątkowym (na osobie
lub mieniu) lub niemajątkowym (krzywda)
•Związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy działaniem i
powstałą szkodą

Wysokość pieniężnego odszkodowania
odpowiadać musi wartości materialnej
szkody w znaczeniu art. 444 Kodeksu
cywilnego

Odszkodowanie

obejmuje

wszelkie

wynikłe wydatki poniesione przez
poszkodowanego lub jego rodzinę.

Zwrot kosztów za poniesione
wydatki

•utracone zarobki podczas leczenia i rehabilitacji
•koszty pobytu w szpitalu
•koszty zabiegów rehabilitacyjnych
•nabycie protez i sprzętu rehabilitacyjnego
•koszty dodatkowej opieki pielęgniarskiej
•koszty konsultacji specjalistycznych
•koszty niezbędnej diety
•koszty przejazdów chorego na leczenie

Jeżeli poszkodowany na skutek szkody stał
się inwalidą i zachodzi ew. konieczność
przyuczenia poszkodowanego do innego
zawodu, sprawca zobowiązany jest do
pokrycia kosztów kursów zawodowych,
praktyk oraz np. zakupu odpowiednich
podręczników

Poszkodowany ma prawo do czasowej lub
stałej

renty

wyrównawczej

z

tytułu

utraconych zarobków do wysokości jak przed
szkodą

Jeżeli wskutek

uszkodzenia ciała

lub

doznania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć
poszkodowanego, z tytułu art. 446 Kodeksu
cywilnego

rodzinie

poszkodowanego

przysługuje zwrot kosztów leczenia i
pochówku.

Dzieciom osoby zmarłej (i innym osobom
będącym

na

jej

utrzymaniu,

np.

współmałżonkowi) wypłacana jest również
renta do czasu uzyskania zdolności do pracy
zarobkowej. Na sprawcę przechodzą również
ew. obowiązki alimentacyjne.

Zakład leczniczy ponosi odpowiedzialność za
następujące uchybienia w stosunku do
pacjenta:

•odmowę udzielenia pomocy medycznej
•nie skierowanie pacjenta do specjalisty
•brak odpowiednich kwalifikacji (decyzji) personelu
•zaniedbania dotyczące bezpieczeństwa oraz higieny pacjenta
•zarażenie pacjenta chorobą zakaźną
•złe warunki sanitarne i złe warunki leczenia
•pozostawienie narzędzi lub materiałów w polu operacyjnym
•postępowanie niezgodne z zasadami aseptyki
•działanie bez zgody pacjenta lub jego opiekunów prawnych (w
przypadku, gdy uzyskanie takiej zgody było konieczne i możliwe)
•przepisanie lub podanie niewłaściwego leku
•nie poinformowanie pacjenta o grożącym mu, a możliwym do
przewidzenia ryzyku wykonywanych zabiegów operacyjnych lub
inwazyjnych metod diagnostycznych

Kategorie uszczerbku

Stały – upośledzenie sprawności organizmu nie
rokujące

poprawy

nigdy

(np.

amputowana

kończyna)

Długotrwały – upośledzenie sprawności organizmu
na okres dłuższy niż 6 miesięcy, rokujący poprawę.

Dziękuję z uwagę