REGUŁY POMIARU CECH

PSYCHOLOGICZNYCH



1. Cechy powinny być definiowane nie tylko w

terminach operacyjnych, ale także w
terminach związków z innymi konstruktami
teoretycznymi lub zjawiskami
obserwowalnymi, w ramach określonej teorii:



- definiowanie w terminach zjawisk

obserwowalnych – definicja semantyczna;



- powiązanie z innymi konstruktami

teoretycznymi – definicja synktaktyczna



2. Żaden pomiar cechy psychologicznej nie ma

charakteru uniwersalnego:



- zawsze jest to pomiar pośredni – na podstawie

wybranych wskaźników wnioskujemy o
wystąpieniu danej cechy;



- ta sama cecha (ten sam konstrukt) może zostać

opisany przez różne zestawy zachowań;



→ pomiar psychologiczny oparty jest na

ograniczonej (arbitralnie) próbce zachowań, które
badacz uzna za najbardziej adekwatne lub
reprezentatywne



3. Wyniki pomiaru zawsze obarczone jest błędem

(jak każdy pomiar)



- dokonuje się go w jednym punkcie czasowym,

wielokrotny pomiar przynosi zróżnicowane wyniki
(zapominanie, uczenie się, nastrój, fluktuacja
uwagi, wpływ badacza)



4. Wyniki pomiaru nie zawsze dają się przełożyć

na skale o dobrze zdefiniowanych jednostkach –
nie zawsze wiemy, jakie są rzeczywiste różnice
między badanymi (większość pomiarów oparta na
skali porządkowej)



WYBÓR ADEKWATNYCH WSKAŹNIKÓW

DECYDUJE O JAKOŚCI DIAGNOZY

OCENA WSKAŹNIKÓW

DIAGNOSTYCZNYCH



Wskaźniki ocena się w oparciu o:



- proporcję podstawową



- czułość



- swoistość



- błędne wskazania



- błędne odrzucenia



- moc prognozy pozytywnej



- moc prognozy negatywnej



- efektywność

PROPORCJA

PODSTAWOWA



Częstość występowania danego zjawiska

(zmiennej) w populacji a częstość
diagnozowania danego zjawiska przy użyciu
konkretnego wskaźnika.



Wartości powinny być do siebie zbliżone.



Jeśli dysleksja występuje u około 5-7% dzieci,

to taka też powinna być proporcja w
badaniach diagnostycznych.

CZUŁOŚĆ WSKAŹNIKA



Prawdopodobieństwo wystąpienia predyktora

(wskaźnika) gdy osoba badana spełnia
kryterium.



Im wyższa wartość tym lepiej.



Na przykład – obniżony nastrój (predyktor)

występuje u około 85% chorych na depresję –
tak więc wskaźnik, jakim jest obniżony nastrój
ma wysoką czułość

SWOISTOŚĆ WSKAŹNIKA



Warunkuje trafne odrzucenia.



Warunkowe prawdopodobieństwo nie

wystąpienia predyktora (wskaźnika) gdy osoba
badana nie spełnia kryterium.



Im wyższa wartość tym lepiej.



Obniżony nastrój może być uważany za

swoisty wskaźnik, jeżeli osoby, które nie mają
obniżonego nastroju z dużym
prawdopodobieństwem nie mają depresji.

BŁĘDNE WSKAZANIA



Prawdopodobieństwo wystąpienia predyktora

(wskaźnika) mimo, że osoba badana nie
spełnia kryterium.



Im niższa wartość tym lepiej.



Czy wskaźnik jakim jest obniżony nastrój

zawsze prowadzi do diagnozy depresji ?

BŁĘDNE ODRZUCENIA



Prawdopodobieństwo niewystąpienia

predyktora (wskaźnika) mimo, że osoba
badana spełnia kryterium.



Im niższa wartość tym lepiej.



Osoba badana w sytuacji badania nie

przejawiła zachowań agresywnych – czy
możemy być pewni, że nie jest agresywna ?

MOC PROGNOZY

POZYTYWNEJ



Prawdopodobieństwo wystąpienia w

przyszłości danego zjawiska w oparciu o
aktualna diagnozę (predyktor) w oparciu o
dany wskaźnik.



Im wyższa wartość tym lepiej.



Wyniki w teście inteligencji, jako wskaźnik

sukcesu (prognoza) na uczelni. Czy osoby z
wysokimi wynikami w teście inteligencji będą
odnosiły sukcesy na uczelni ?

MOC PROGNOZY

NEGATYWNEJ

Prawdopodobieństwo niewystąpienia
zjawiska mimo pojawienia się w diagnozie
predyktora (wskaźnika).
Im niższa wartość tym lepiej.
Wyniki w teście inteligencji a
prawdopodobieństwo, ze student nie

osiągnie

sukcesu na uczelni.

EFEKTYWNOŚĆ TESTU



Proporcja trafnych wskazań i trafnych

odrzuceń do błędnych wskazań i błędnych
odrzuceń.



Im wyższa wartość tym lepiej.



Niewiele wskaźników jest naprawdę

efektywnych.

DANE DIAGNOSTYCZNE



Zadania testowe



Zadania rzeczywiste



Obserwacja



Dane biograficzne



Wywiad

ZADANIA TESTOWE



Zadania do wykonania przez badanego o

znanych cechach i właściwościach
psychometrycznych.



Wszystkie narzędzia, które spełniają kryterium

testu psychometrycznego:



- standaryzacja,



- normalizacja,



- obiektywizacja,



- trafność,



- rzetelność

ZADANIA RZECZYWISTE



Zadania do wykonania przez badanego,

których wykonanie oceniane jest przez
diagnostę.



Na przykład:



- rysunek dziecka (narysuj swój dom)



- „in-basket” w selekcji



- narracja badanego na określony temat

OBSERWACJA



Rodzaje obserwacji:



- bezpośrednia (w trakcie badania)



- pośrednia (w trakcie wykonywania innych

zadań)



- jawna/ukryta



- naturalna (poza badaniem, w warunkach

naturalnych)



- ustrukturalizowana/nieusrukturalizowana

DANE BIOGRAFICZNE



Informacje zarówno od badanego (wywiad

psychologiczny), jak i z dokumentacji.



Pomagają określić psychospołeczny kontekst

badania.



Pozwalają na określenie psychologicznej

sylwetki badanego.



NIEZALEŻNIE OD FORMY ZBIERANIA

DANYCH NIE WOLNO WYKRACZAĆ POZA

KONTRAKT