1

2



Częste picie napojów alkoholowych,

niekoniecznie wysokoprocentowych,

obciążające organizm określoną dawką

działającego toksycznie etanolu w

dłuższym okresie czasu prowadzi u 20%

osób nadużywających alkoholu do

rozwoju choroby alkoholowej, inaczej

zespołu uzależnienia od alkoholu,

inaczej alkoholizmu.



Istotą uzależnienia alkoholowego jest

utrata kontroli nad ilością

wypijanego alkoholu, a nie jego

obiektywna ilość.

3

4

Standardowa porcja

Alkoholu:

Jedna standardowa porcja alkoholu

to 10 g 100% alkoholu

zawiera się w około:

250 ml piwa (5%) = 100 ml wina (12%) = 30 ml wódki (40%)

czyli:

•

butelka piwa (0,5 l) to 2 porcje alkoholu,

•

butelka wina (0,75 l) to 7,5 porcji alkoholu,

•

butelka wódki (0,5 l) to 17 porcji alkoholu.

Im więcej standardowych porcji alkoholu spożyje pijący podczas

jednej okazji picia, tym większe będzie stężenie alkoholu

w jego organizmie.

1.  Silna natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholu).
2.  Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w unikaniu

rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy z

kontrolowaniem picia do wcześniej założonego poziomu).

3.  Picie alkoholu w celu złagodzenia albo zapobieżenia alkoholowemu zespołowi

abstynencyjnemu oraz subiektywne poczucie skuteczności takiego

postępowania.

4.  Objawy abstynencyjne (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia,

nudności, wymioty, biegunki, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie

śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój drażliwy lub obniżony,

lęk).

5.  Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka

alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych

dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

6.  Zawężenie repertuaru zachowań związanych z piciem alkoholu do 1-2 wzorców.
7.  Postępujące zaniedbywanie alternatywnych do picia przyjemności, zachowań i

zainteresowań.

8.  Picie alkoholu mimo oczywistej wiedzy o jego szczególnej szkodliwości dla

zdrowia pijącego.

5



palimpsesty (tzw. „urwane filmy”)



ciągi oplicze - najczęściej
kilkudniowe do wielomiesięcznych
ciągów picia dzień po dniu



nieudane próby abstynencji



powikłania zespołu zależności
alkocholowej (ZZA), tj. delirium
tremens



padaczka poalkoholowa



polineuropatia alkoholowa

6

7



Szacuje się, że w Polsce

jest ok. 600-800 tys. Osób
uzależnionych od alkoholu.



Wśród konsumentów

alkoholu jest więcej mężczyzn
niż kobiet. Do spożywania trunków przyznało

się 91% badanych panów, gdy 19% pań

deklarowało, że są abstynentkami.



8 razy częściej uzależniają się mężczyźni.



Mężczyźni piją najwięcej między 20-30 r.ż.,

kobiety 30-40 r.ż.

8

9



Według badań

najwięcej Polaków
spożywających alkohol
jest w grupie osób w
wieku 18-24 lata (98%)
oraz wśród
mieszkańców największych miast (89%).



W 2012 r. spożycie 100 proc. alkoholu w przeliczeniu na

jednego mieszkańca Polski wyniosło 9,16 (i było o 0,09)

niższe niż w roku poprzednim.



Zmieniła się struktura spożywanych napojów alkoholowych.

W Polsce w ostatnich dwóch dekadach znacząco zmieniła się

struktura spożywanego alkoholu. Wzrosło spożycie piwa,

spadła konsumpcja wódki i win.

10

Uważa się, że uzależnienie jest zespołem

etiologicznie różnorodnym, wywoływanym

przez złożone wzajemne oddziaływanie

czynników genetycznych (40–50%) i

środowiskowych (50–60%).



Czynniki środowiskowe:
a) czynniki psychologiczne:
- teorie behawioralne
- modelowanie
b) czynniki społeczne



Czynniki genetyczne

11



ŚRODOWISKOWE

Czynniki psychologiczne

Teorie behawioralne

- tłumaczą występowanie alkoholizmu:

koncepcją warunkowania instrumentalnego, gdzie

wzmocnienia pozytywne, to przyjemne skutki picia alkoholu,

kontynuowane mimo świadomości niekorzystnych następstw,

natomiast wzmocnieniami negatywnymi są przykre

konsekwencje wynikające z zespołu abstynencyjnego, co

ponownie skłania do picia.

Modelowanie

– wzorce picia alkoholu wynikają z obserwacji

rodziny i krewnych i są przenoszone na kolejne pokolenia.

Czynniki społeczne

Rozpowszechnienie się określonego wzorca spożycia alkoholu w

danym środowisku a także przekonań na temat jego wpływu na

samopoczucie, funkcjonowania oraz sprawność szeroko

pojmowaną (fizyczna, seksualna, umysłowa). Istotna jest tu

również dostępność alkoholu, jego cena a także grupa

społeczna z jakiej się pochodzi.



GENETYCZNE -

dziedziczeniu podlega biochemiczne podłoże,

na którym może rozwinąć się alkoholizm

12

Proces diagnostyczny alkoholizmu nie jest wcale prosty. Jak odróżnić

uzależnienie od alkoholu od picia ryzykownego albo picia

szkodliwego?

Dla wstępnego rozpoznania ważnym terminem jest

„picie ryzykowne”.

Rozpoznanie tego sposobu używania alkoholu może być sygnałem

ostrzegawczym. Jest to pierwsza jaskółka zwiastująca możliwość

pojawienia się uzależnienia od alkoholu, jeżeli oczywiście dalsze

picie w taki sposób będzie kontynuowane. Wszystko teraz zależy od

tego jak długo organizm będzie przyzwyczajał się. Jeżeli zostanie

zlekceważony etap picia ryzykownego, szanse na znalezienie się

wśród osób uzależnionych osób zdecydowanie rosną.

13

Ryzykowne spożywanie alkoholu – picie nadmiernych ilości

alkoholu (jednorazowo i w określonym okresie czasu) nie

pociągające za sobą aktualnie negatywnych konsekwencji, przy

czym można oczekiwać, że konsekwencje te pojawią się, o ile

obecny wzór picia alkoholu nie zostanie zmieniony.

14

Kategorię

„picie szkodliwe”

wprowadzono dla pełnego opisu

problemów pojawiających się u osoby uzależnionej. Jest to
model picia alkoholu powodujący powstawanie szkód
zdrowotnych, w formie zaburzeń:



stanu somatycznego (np. marskość wątroby z powodu
przewlekłego picia)



psychicznego (np. stany depresyjne spowodowane
nadmiernym piciem)



zaburzeń zachowania (np. napadów agresji, wszczynania
bójek pod wpływem alkoholu), które prowadzą do
niesprawności i wpływają niekorzystnie na relacje
międzyludzkie.

Aby rozpoznać szkodliwe używanie alkoholu opisany wzór picia

powinien

Utrzymywać się przez co najmniej miesiąc lub
występować w sposób powtarzający się w ciągu 12
miesięcy.

Niektóre schorzenia, można wykryć na podstawie badań

dodatkowych np. laboratoryjnych czy obrazowych. W

przypadku choroby alkoholowej takie badania mają tylko

pomocnicze znaczenie. Znane są testy, na podstawie, których

z dużym prawdopodobieństwem możemy podejrzewać

Alkoholizm, niektóre z nich pacjent może wykonać

samodzielnie, inne wykonuje personel medyczny,  najbardziej

znane to Michigan Alcoholism Screning Test (MAST),  CAGE,

Karty Jellinka,  Test Baltimorski  i  uważany obecnie za

najbardziej wartościowy wśród testów przesiewowych AUDIT.

Test AUDIT (Alcohol Use Disorder Identification Test – Test

Rozpoznawania Problemów Alkoholowych) to badanie

przesiewowe, czyli nie ma bezwzględnej wartości

diagnostycznej, ale jest pomocny w określeniu

prawdopodobieństwa występowania problemów alkoholowych

(w tym uzależnienia od alkoholu) u osoby badanej.

Test składa się z dwóch części, tj. z wywiadu alkoholowego

i badania klinicznego.

15

1.    pełna morfologia krwi

2.    badanie aktywności enzymów wątrobowych i wskaźników

wydolności wątroby

3.    wykonujemy badanie lipazy i amylazy w moczu i surowicy

w przypadku Ostrego Zapalenia Trzustki o alkoholowej

etiologii.

4.    oznaczamy glikemię - obniżenie glukozy we krwi może

wystąpić najczęściej po wypiciu alkoholu na pusty żołądek co

powoduje zahamowanie syntezy glukozy, podwyższenie jest

dość typowym objawem  w obrazie alkoholowego zespołu

abstynencyjnego.

5.    konieczne jest oznaczenie „elektrolitów”  - występuje

obniżenie poziomu: wapnia, potasu, sodu, magnezu i

fosforanów (spowodowane zwykle złym odżywianiem się

chorego).

6.    podwyższona aktywność CPK jest

wskaźnikiem uszkodzenia mięśni ( w mechanizmie częstych

urazów i uszkodzenia spowodowanego alkoholem).

16



W zależności od ilości i częstotliwości picia alkoholu możemy

mówić o różnych typach picia. Alkohol można pić w różny

sposób.



Najpopularniejsze jest picie towarzyskie. Jest to picie

okazjonalne, często rzadziej niż raz na tydzień, zazwyczaj w

granicach 1-2 drinków, w gronie przyjaciół. Takie picie jest

nieszkodliwe. Oczywiście „niewinność” takiego picia znika,

kiedy mając we krwi jeszcze zbyt wysoki poziom alkoholu

wsiądziemy za kierownicę.



Nieco ryzykowniejszym poziomem picia jest picie

umiarkowane. Jest to picie kilka razy w tygodniu, w ilościach

1-2 drinki.



Niewątpliwie niekorzystnym typem picia jest picie intensywne.

Oznacza ono w zasadzie kilka drinków dziennie, ale może

sięgać kilkunastu. Z reguły picie takie prowadzi do

przejściowego zaburzenia funkcji motorycznych i

poznawczych. Jeżeli picie takie przekracza te normy, oznacza

to, że trzeba je zakwalifikować jako picie problemowe. Jest ono

definiowane jako „jakakolwiek konsumpcja alkoholu, która

prowadzi do istotnego ryzyka uszkodzenia fizycznego,

problemów psychologicznych, wypadków, kłopotów z prawem

lub innych problemów społecznych”.

17



Faza wstępna prealkoholowa, trwająca od
kilku miesięcy do kilku lat, zaczyna się od
konwencjonalnego stylu picia. Człowiek
odkrywa, że picie alkoholu nie tylko daje
przyjemne doznania, ale także łagodzi przykre
stany emocjonalne. Wzrasta tolerancja na
alkohol.



Faza ostrzegawcza zaczyna się w momencie
pojawienia się luk pamięciowych – palimpsestów.



Faza krytyczna rozpoczyna się od utraty
kontroli nad piciem.



Faza chroniczna, przewlekła zaczyna się wraz
z wystąpieniem wielodniowych ciągów.

18

W fazie tej dochodzi do uzależnienia

psychicznego. Picie towarzyskie
przeradza się w miarę czasu w picie na
rozładowanie napięć, stresów, poprawy
samopoczucia. Pijący zaczyna szukać
sytuacji, w których prawdopodobnie
będzie alkohol. Z reguły jeszcze nie
upija się i ma zachowaną kontrolę nad
piciem.

Stopniowo zwiększa się jego

tolerancja na alkohol. Ma mocną głowę.

Nie ponosi jeszcze emocjonalnych
skutków swego picia.

19



W fazie tej coraz częściej

szuka się okazji do picia

.

Na przyjęciach pijący

sam inicjuje kolejki

,

”podkręca tempo” picia

aby dostosować ilość

wypijanego alkoholu do swych zwiększonych
zapotrzebowań.



Po wypiciu polepsza się jego samopoczucie.

Alkohol przynosi mu ulgę, rozpręża się

.



Nie można odmówić sobie alkoholu.



Często aby nie pokazać się w swoim otoczeniu,
pije w sposób ukryty (np. dopijanie przed
imprezą).



Często zaczyna

urywać się film

. Nie pamięta co się

z tą osobą działo (co mówił, co robił) nawet po
niewielkiej ilości alkoholu. 

20



Faza ta charakteryzuje się tym, że zaraz po spożyciu nawet niewielkiej

ilości alkoholu zjawia się przeważnie pragnienie dalszego picia,



Rozwija się w pełni

utrata kontroli nad rozpoczętym piciem

. Utraty

kontroli zaczynają zdarzać się coraz częściej, wydłuża się czas picia i ilość

wypijanego alkoholu.

Szuka się usprawiedliwienia przede wszystkim dla

siebie, a następnie dla swego otoczenia,



Pojawiają się wyrzuty sumienia

„kac moralny”



„klin” przynosi ulgę



zaniedbywanie rodziny



konflikty małżeńskie



nieobecności w pracy



zaniedbywanie wyglądu zewnętrznego



zaburzenia popędu seksualnego



poczucie pustki, bezradności



Pojawiają się nietypowe wcześniej zachowania, jak np.: niezadowolenie,

agresywność, itp.



Zaczyna się obarczać winą swe otoczenie. Czasami wskutek nacisku

społeczeństwa, podejmuje abstynencję (tydzień, miesiąc, nawet 6 i 9

miesięcy). Jednak okresowo powraca do picia. Zaczyna bardziej izolować

się od świata zewnętrznego. Próbuje „pokonać” alkohol, udowadniając w

różny sposób, że panuje nad nim.

21



Picie zaczyna być ciągłe. Czasami upijanie się kilka razy w ciągu dnia.

Przełomowym momentem jest tu

regularne picie ranne.

Giną resztki oporu,

wstydu. Upijanie się w pracy, na ulicy. Stan taki trwa całymi tygodniami,

miesiącami, aż do objawów zatrucia.



Pojawiają się objawy zespołu abstynencyjnego (bóle głowy, osłabienie, drżenie,

nudności, wymioty, zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, jadłowstręt, biegunki,

kołatanie serca, poty, lęki). Czasami przeradzają się one w objawy psychoz

alkoholowych. Przykre objawy abstynencyjne ustępują po wypiciu alkoholu.



picie poranne

„kac gigant”



spadek tolerancji na alkohol



sięganie po alkohol niekonsumpcyjny



rozpad więzi rodzinnej



kradzieże w celu kupienia alkoholu



degradacja zawodowa i społeczna



otępienie alkoholowe



alkohol jedynym celem w życiu



padaczka alkoholowa



choroby somatyczne polineuropatia,
marskość wątroby



skrajne wyczerpanie organizmu

22

W ten sposób wytwarza się
błędne koło picia.



Dla tych, którzy doszli do

tego momentu uzależnienia
są tylko dwa wyjścia:



Śmierć - pijąc



Trzeźwe życie - nie pijąc.

23

LECZENIE

Osoby uzależnione od alkoholu mogą

być w Polsce objęte pomocą
w zakresie leczenia tego zaburzenia
nieodpłatnie, tzn. również wtedy, gdy
nie są ubezpieczone. Zatem placówki
leczenia uzależnienia (otrzymujące
na leczenie pacjentów środki z NFZ)
nie mają prawa odmówić opieki
osobom uzależnionym z powodu
braku ubezpieczenia.

Do poradni leczenia uzależnienia

pacjenci mogą się zgłaszać bez
skierowania od lekarza pierwszego
kontaktu z dowodem osobistym lub
innym dokumentem
potwierdzającym tożsamość.
Skierowanie jest wymagane
natomiast przy przyjęciu na oddziały
całodobowe i dzienne. Po takie
skierowanie można się zgłosić do
poradni leczenia uzależnienia.

-

redukcja szkód, które wynikają
ze spożycia alkoholu,

-

nauczenie pacjenta życia w
abstynencji,

-

poprawa funkcjonowania
pacjenta.

Powszechnie uznaje się, że osoby z

zaburzeniami spowodowanymi
używaniem alkoholu wymagają

pomocy

medycznej

, gdy występują np. ostre

objawy zespołu odstawienia, zatrucie
organizmu czy psychozy alkoholowe,

psychoterapeutycznej

w związku z

przyczynami osobowościowymi i
konsekwencjami psychicznymi
alkoholizmu i

oddziaływań

rehabilitacyjnych

o charakterze

somatycznym, społecznym i zawodowym.

27



Podjęcie leczenia odwykowego znacząco
zwiększa szansę na utrzymanie
abstynencji przez osobę uzależnioną



Podstawową metodą leczenia
uzależnienia w zakładach lecznictwa
odwykowego jest psychoterapia.



Farmakoterapia jest stosowana jako
metoda pomocnicza i wykorzystywana
głównie w leczeniu alkoholowych
zespołów abstynencyjnych, czasem jako
wsparcie psychoterapii.

28



umacnianie się w dążeniu do trzeźwości przez korzystanie z

ambulatoryjnych form wsparcia



praca nad rozwojem osobistym w grupach samopomocowych

„AA”



umiejętne konstruowanie i rozładowywanie napięć

psychicznych w sytuacji stresowej



troska o swoje zdrowie i kondycję fizyczną



nawiązywanie kontaktów z rodziną



korzystanie z form pomocy psychologicznej



powrót do pracy zarobkowej i rezygnacja z pasożytniczego

trybu życia



twórcze wykorzystanie czasu wolnego



uczenie się bycia na trzeźwo w różnych sytuacjach

towarzyskich



dbanie o integrację rodziny, tworzenie ciepłego klimatu dla

potomstwa



sukcesy w pracy służące odbudowie poczucia własnej wartości



angażowanie się w pomaganie tym którzy potrzebują pomocy

29



Farmakoterapia w leczeniu
uzależnionych od alkoholu jest rzadko
stosowana. Trudno bowiem wskazać leki,
które mogłyby utrzymać abstynencję.
Takim lekiem jest

disulfiram

(Anticol) –

wywołuje zmiany w metabolizmie alkoholu, co powoduje
bardzo przykre odczucia (duszność, czerwienienie się,
nudności i wymioty).



Ostatecznie większe zastosowanie mają
leki zapobiegające nawrotom, w tym
najbardziej skuteczne

naltrekson i akamprozat.

30

Pomaga w
zwalczaniu
głodu
alkoholowego

Pozwala w zwalczaniu
nieprzyjemnych doznań
psychicznych i
fizycznych
występujących w
zespole abstynencyjnym



Psychoterapia stanowi jedną z ważnych, a
właściwie najważniejszą formę oddziaływań
leczniczych w procesie zdrowienia, który polega
na uczeniu się życia nie tylko związanego z
zaprzestaniem picia, ale przede wszystkim
„trzeźwego” w obszarze życia emocjonalnego,
poznawczego, motywacyjnego i społecznego.
Jest to proces długotrwały, wymagający czasami
ogromnego wysiłku i wielu lat życia.



Podstawowe cele psychoterapii to:



zachowanie trwałej abstynencji,



poprawa zdrowia psychicznego i fizycznego,



nabycie umiejętności potrzebnych do rozwiązywania
problemów emocjonalnych i społecznych.

31

Opieka środowiskowa jest instytucją polityki społecznej

państwa mającą na celu umożliwianie osobom i
rodzinom przezwyciężania trudnych sytuacji
życiowych, których nie są one w stanie pokonać
wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i
możliwości.

Przychodnie, ośrodki zdrowia prowadzą wczesne rozpoznawanie
ryzykownego i szkodliwego picia alkoholu przez osoby nie
uzależnione oraz podejmują interwencje w celu ograniczenia picia
alkoholu przez tych pacjentów. Stosują procedury przesiewowe, które
służą wczesnemu wykrywaniu uzależnienia od alkoholu i kierowanie
podejrzanych do konsultacji w poradniach leczenia odwykowego.

32



Zespół Leczenia Środowiskowego jest to

nowa forma opieki  dla osób z zaburzeniami

psychicznymi i uzależnieniami.



Celem opieki środowiskowej jest poprawa stanu

zdrowia pacjenta – zapobieganie nawrotom

choroby, uzależnienia i zmniejszenie liczby

hospitalizacji z tychże powodów . Osiągniecie

tego założenia jest możliwe dzięki stosunkowo

częstym kontaktom z pacjentem, jego rodziną

i najbliższym otoczeniem. Każdy pacjent przyjęty

do Zespołu ma swojego terapeutę, z którym

realizuje indywidualny program terapeutyczny.



Rehabilitacja taka ma również za zadanie

poprawę funkcjonowania psychospołecznego -

zdobycie większej samodzielności, pokonywanie

izolacji społecznej, uwrażliwianie członków

rodziny pacjenta na objawy nawrotów choroby.

33



Spotkania odbywają się zarówno w
domu pacjenta, jak i w siedzibie
Zespołu. Terapeuci utrzymują stały
kontakt z pacjentem, jego rodziną oraz
innymi instytucjami np. szpital, opieka
społeczna, organizacje społeczne. W
skład Zespołu wchodzi lekarz
psychiatra, psycholog, pielęgniarka,
terapeuta środowiskowy i pracownik
socjalny.

34



utrzymanie bieżącego kontaktu z pacjentami,
w tym udzielanie porad lekarskich



farmakoterapia, której zadaniem jest usuwanie
skutków ubocznych i poprawa funkcjonowania
społecznego pacjenta,



psychoedukacja, której celem ma być
zwiększenie aktywności pacjenta w procesie
własnego leczenia, rewidowanie poglądów na
temat istoty choroby, jej przyczyn,
rozróżniania objawów i metod leczenia,



psychoterapia indywidualna i grupowa,



prowadzenie profilaktyki zapobiegającej
nawrotowi choroby

35



poznawanie pacjenta pod kątem rodzaju schorzenia,

osobowości,



uczestnictwo i obserwacja zajęć grupowych w

pracowniach oraz pomoc instruktorom terapii

zajęciowej w realizacji zajęć warsztatowych,



prowadzenie badań psychologicznych z wykorzystaniem

narzędzi w postaci testów



bezpośrednie rozmowy z pacjentem i jego rodziną w

sprawach trudności emocjonalnych i kontroli relacji

między nimi,



interwencje w sytuacjach konfliktowych, w przypadkach

trudności wychowawczych, nadpobudliwości

emocjonalnych niwelujących nieprawidłowe

zachowania,



prowadzenie zajęć terapeutycznych indywidualnych i

grupowych o charakterze integracyjno – socjalizacyjnym

według autorskiego programu,



współpraca z rodzinami pacjentów, służenie im

psychologiczną poradą i wsparciem.

36



współudział w leczeniu osoby z uzależnieniem alkoholowym poprzez uczestnictwo
w planowaniu i realizacji terapii w wymiarze indywidualnym i społecznym;



prowadzenie stałej oceny jej postępów oraz wybór adekwatnych oddziaływań
medycznych i psychospołecznych;



stała dostępność dla pacjenta i jego rodziny, zapewniająca ciągłość i udostępnienie
właściwych form opieki zdrowotnej i oparcia społecznego;



prowadzenie interwencji środowiskowych dotyczących pacjenta, jego rodziny oraz
szerzej rozumianej społeczności lokalnej;



integracja i koordynacja dostępności oddziaływań różnych placówek i specjalistów



zapewnienie dostępu i efektywnego wykorzystania świadczeń oferowanych przez
system opieki;



współpraca z innymi ośrodkami i informowanie ich o sytuacji pacjenta;



edukowanie otoczenia pacjenta w sprawach dotyczących problemów związanych z
chorobą alkoholową, objawami jej nawracania;



tworzenie i rozwijanie sieci oparcia społecznego; przeciwdziałanie wykluczeniu
społecznemu osób uzależnionych od alkoholu.

37



rozpoznawanie sytuacji rodzinnej
pacjenta i udzielanie pomocy w
zapewnieniu potrzeb socjalno –
bytowych pacjentów, w koniecznych
przypadkach także ich rodzinom,



przeciwdziałanie negatywnym
zjawiskom patologicznym w środowisku
oraz profilaktyka opiekuńcza,



współpraca z rodzinami pacjentów

38



Kształtowanie terapeutycznej relacji z pacjentem

uzależnionym od alkoholu wymaga od pielęgniarki aby

znała, rozumiała siebie, swoje silne i słabe strony, a

także szanowała godności pacjenta i jego prawa do

stanowienia o sobie.



Ważnym elementem pracy pielęgniarki jest postawienie

diagnozy pielęgniarskiej poprzedzonej gromadzeniem

danych o pacjencie i środowisku oraz analizowaniem i

systematyzowaniem danych, dzięki czemu pielęgniarka

może zdiagnozować, zarówno problemy zdrowotne

pacjenta, jak i psychiczne, których źródłem może być

sam pacjent, jak i najbliższe otoczenie – rodzina.



Pielęgniarka ocenia poziom wiadomości pacjenta

dotyczących: choroby alkoholowej, mogących wystąpić

powikłań, objawów choroby, wpływu choroby na

najbliższą rodzinę, sytuacji zawodowej, aktywności

fizycznej, dotychczasowych prób leczenia.

39

40

Pielęgniarka określa sprawność intelektualną i

motoryczną pacjenta oraz jego motywację do
terapii, zdobywania nowych wiadomości i
doświadczeń.

Pielęgniarka powinna:



nawiązać kontakt werbalny z osobą uzależnioną,



obserwować pacjenta i przekazywać swoje
spostrzeżenia członkom zespołu terapeutycznego,



informować pacjentów o konieczności
uczestnictwa w mitingach AA,



omówić historię ruchu Anonimowych Alkoholików,



omówić zasady działania Klubów Abstynenckich.

41



Wspólnie z zespołem terapeutycznym prowadzi zajęcia

w zakresie:

- istoty choroby alkoholowej,

- stanów po odstawieniu alkoholu, zaburzeń

somatycznych, ogólnego wyczerpania – późnych

następstw alkoholizmu,

- umiejętności nazywania i wyrażania uczuć

- pomoc w rozwijaniu uczuć sfery wyższej,

- pomoc w radzeniu sobie z innymi problemami

związanych z codziennym funkcjonowaniem człowieka,
- pomoc w nawiązywaniu kontaktów z ludźmi, rodziną i

zespołem terapeutycznym,



Pielęgniarka kształtuje u pacjenta postawę:

- akceptacji siebie w tej chorobie

- współpracy z zespołem terapeutycznym

- odpowiedzialności za własne życie i postępowanie

- dążenia do podnoszenia jakości swojego życia
- dążenia do poprawy relacji z rodziną i bliskimi

Aktywny udział pacjenta jest zależny

od jego poziomu wiedzy na temat
radzenia sobie z problemem
alkoholowym. W dużej mierze zależy
on od

motywacji

pacjenta do procesu

terapii.

Pacjent musi być w pełni

przygotowany, zmotywowany i
gotowy do udziału w planie
terapeutyczno-edukacyjnym.

42

43



współpracuje z zespołem terapeutycznym



wykazuje się odpowiedzialnością za swoje dalsze życie,



dąży do podnoszenia jakości swojego życia



uświadamia sobie, że jest osobą uzależnioną



analizuje swoje dotychczasowe próby kontroli picia i

akceptuje fakt, że nie będzie już potrafił spożywać

alkoholu w sposób, w jaki pił, zanim się uzależniła



podejmuje decyzję o rozstaniu z alkoholem



uczy się skutecznych sposobów radzenia sobie z

głodem alkoholowym i nawrotami choroby



uczy się, jak bez pomocy alkoholu, leków i innych

substancji chemicznych, skutecznie radzić sobie ze

swoimi emocjami, problemami, życiowymi zadaniami i

relacjami z innymi ludźmi

44

Wszystko to jest możliwe do osiągnięcia, o ile osoba,

która zaczyna leczenie, zdecyduje się w nie
zaangażować, a nie tylko będzie biernie uczestniczyć
w terapii.

Zaangażowanie

zaś wymaga nie tylko

aktywnego poznawania swojego uzależnienia, ale
przede wszystkim podejmowania działań zgodnie z
zaleceniami terapeutów i lekarzy. Wymaga
cierpliwego, systematycznego uczestnictwa w
zajęciach terapeutycznych co najmniej przez
kilkanaście miesięcy, oczywiście z malejącą
częstotliwością w miarę czynionych postępów. Ważne
jest, aby okresowo zgłaszał się do poradni odwykowej
w miejscu, w którym mieszka.

Praca Zespołu leczenia środowiskowego

koncentruje się na trzech różnych rodzajach
oddziaływań – opiece domowej, opiece
ambulatoryjnej, oraz kontakcie z
najbliższym otoczeniem pacjentów,
szczególnie ich rodzinami. Zespół większość
prac wykonuje w środowisku pacjentów.

W ramach opieki nad pacjentem i jego

rodziną realizuje kompleksowy program
terapeutyczny porady diagnostyczne i
terapeutyczne, kontrolne pacjenta i
członków rodziny;

45



Współpraca z rodziną pacjenta odgrywa olbrzymią i często

niedocenianą rolę. Na początku rodzina, obarczona

funkcjonującymi w społeczeństwie negatywnymi stereotypami

poznawczymi i uprzedzeniami, przeżywa szok związany z faktem

zachorowania swojego bliskiego.



W dalszym przebiegu choroby, dotknięta społecznym

napiętnowaniem, dźwiga brzemię opieki i odpowiedzialności.



W pierwszym okresie potrzebuje informacji i pomocy

psychologicznej, na dalszym etapie potrzebna jest

psychoedukacja i systematyczne udzielanie wsparcia (grupa

wsparcia dla rodzin, grupa psychoedukacyjna lub

terapeutyczna). Ważne jest aby z czasem rodzina była zdolna

aktywnie uczestniczyć w leczeniu i rehabilitacji chorego,

stanowić środowisko wspomagające o walorach terapeutycznych.



Rodziny tworząc grupy samopomocy, aktywnie uczestniczą w

rehabilitacji uzależnionego, stanowiąc dla niego podstawowe

źródło społecznego oparcia, dostarczając cennych informacji

zwrotnych (rozpoznawanie zwiastunów nawrotu).

46



Należy uświadomić rodzinę, aby nie wdawała się z osobą

uzależnioną od alkoholu w niepotrzebne kłótnie, gdyż kłótnia

z uzależnionym od alkoholu może źle wpłynąć na rodzinę i

samego chorego,



Rodzina koniecznie powinna zaakceptowanie fakt

uzależnienia członka rodziny i przestać się wstydzić. Często

bowiem jest tak, że uzależnienie bliskiej osoby traktowany

jest jako "hańba" dla jego rodziny. To bardzo złe podejście do

sprawy,



Dużym błędem jest picie alkoholu z osobą uzależnioną.

Rodzina nie powinna stwarzać sytuacji do picia w domu ani

nie pozwalać na przebywanie uzależnionego w miejscach

gdzie jest alkohol,



Rodzina powinna angażować uzależnionego w prace domowe,

powinna dawać możliwości wykazania się. Szukanie zajęć i

spędzanie aktywnie wolnego czasu może sprawić, że

uzależniony nie będzie myślał o alkoholu,

47

48



Motywowanie do leczenia, monitorowanie stanu zdrowia i

szybkie reagowanie w wypadku pogorszenia stanu zdrowia

o tym powinna również pamiętać rodzina,



Jeśli osoba uzależniona zaczyna się leczyć, nie należy

liczyć na natychmiastowe efekty leczenia. Jest to choroba

przewlekła, leczenie również wymaga czasu, a nawroty są

prawdopodobne. Bardzo potrzebne jest w tym czasie

wspieranie osoby, która się leczy. Abstynencja to wielkie

cierpienie i wyrzeczenie dla alkoholika, szczególnie w

początkowej fazie. Rodzina powinna pomóc mu w tym,

wspierać go uprzejmością, miłością, zrozumieniem.



Rodzina powinna zapoznać się z istotą choroby, jej

objawami, a także powinna umieć rozpoznać zwiastuny

nawrotu choroby. Powinna znać zasady terapii odwykowej.



Rodzina wraz z uzależnionym powinna brać udział w:
- mityngach AA, okresowych wizytach w Poradni

Odwykowej w miejscu zamieszkania

49

Rodzinom, w których ktoś pije alkohol w sposób

patologiczny, niezbędna jest

pomoc profesjonalistów

.

Musi ona być udzielona zarówno osobie chorej jak i jego

najbliższym. Będąc bowiem w bliskim kontakcie z osobą

uzależnioną od alkoholu sami stajemy się

ofiarami

koalkoholizmu czyli wpółuzależnienia

od destruktywnych

zachowań alkoholika. Syndrom ten nie znika samoistnie

po tym jak alkoholik zaprzestanie picia. Najczęściej

natomiast jest czynnikiem podtrzymującym osobę

uzależnioną w jej pijackich nawykach i ułatwiającym jej

nawrót w stronę alkoholu.

Zatem jednoczesne poddanie się terapii osoby

uzależnionej i członków rodziny daje większe szanse na

powodzenie przedsięwzięcia, którego głównym celem

jest to, by

OSOBA UZALEŻNIONA ZOSTAŁA

WYLECZONA A CHORA RODZINA ZACZĘŁA

FUNKCJONOWAĆ NA ZDROWYCH ZASADACH

.

Fundacja Rozwoju Profilaktyki, Edukacji i Terapii

Problemów Alkoholowych

Celem statutowym Fundacji jest prowadzenie i

wspieranie działań, programów oraz placówek

służących profilaktyce i rozwiązywaniu

problemów alkoholowych oraz gromadzenie

środków i zasobów materialnych w celu

utrzymywania i wspierania tych działań,

programów i placówek. Fundacja prowadzi

szeroką działalność w obszarze profilaktyki i

rozwiązywania problemów alkoholowych o

zasięgu ogólnopolskim, współpracując w tym

zakresie z administracją państwową,

samorządową, organizacjami pozarządowymi,

uczelniami wyższymi, szkołami, placówkami

opiekuńczo-wychowawczymi.

50

Misją

Towarzystwa Profilaktyki i

Przeciwdziałania Uzależnieniom

 jest

zapobieganie uzależnieniom i związanym
z tym różnym formom patologii
społecznej dzieci, młodzieży i osób
dorosłych oraz zwiększenie skuteczności
działań w tym zakresie.
Stowarzyszenie zajmuje się m.in.
profilaktyką środowiskową, ekologią
społeczną, przeciwdziałaniem
uzależnieniom oraz pracą wychowawczą
i profilaktyczną.

51

Głównym celem działania Państwowej

Agencji Rozwiązywania Problemów
Alkoholowych jest inicjowanie i
doskonalenie działań związanych z
profilaktyką i rozwiązywaniem problemów
alkoholowych w Polsce oraz pomoc i
współdziałanie z organizacjami
pozarządowymi i administracją
samorządową, ustawowo zobowiązaną do
realizowania programów profilaktycznych i
naprawczych w społecznościach lokalnych.

52

53

Aktualnie w Polsce działa wiele

organizacji pozarządowych zajmujących się
rozwiązywaniem problemów alkoholowych
(zarejestrowanych jest ponad 500 takich
organizacji).

54



PUNKT INFORMACYJNO – KONSULTACYJNY DS.

ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH

- prowadzenie wstępnych rozmów informacyjno-terapeutycznych z

osobami z problemem alkoholowym i ich rodzinami.
- Telefon Zaufania dla osób z problemem alkoholowym
- prowadzenia działalności bieżącej Ośrodka Profilaktyki i Rozwiązywania

Problemów alkoholowych oraz gminnej komisji rozwiązywania problemów

alkoholowych.



ZAJĘCIA GRUPOWE EDUKACYJNO – WSPIERAJĄCE

- Grupa edukacyjno-wspierająca dla osób uzależnionych
- Trening umiejętności służących trzeźwieniu dla osób uzależnionych
- Grupa edukacyjno-wspierająca dla osób współuzależnionych



GMINNA KOMISJA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW

ALKOHOLOWYCH

- Zadaniem gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych jest

kreowanie lokalnej polityki wobec alkoholu. W jej skład wchodzą

specjaliści przygotowani do nowoczesnych działań w sferze różnorodnych

problemów alkoholowych..
- Na gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych spoczywa

obowiązek podejmowania czynności zmierzających do orzeczenia o

zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania

się leczeniu odwykowemu.



GRUPY WSPARCIA DLA OSÓB UZALEŻNIONYCH

- Grupy wsparcia dla osób uzależnionych wspomagają oddziaływania

terapeutyczne, stanowią także wzmocnienie dla osób, które ukończyły

podstawowy program terapii

Różnorodność form opieki nad

chorymi z pozwala na
zachowanie płynności leczenia
od  ambulatoryjnego poprzez
leczenie środowiskowe i
oddziały dzienne do
stacjonarnych  dla chorych
wymagających intensywnego
leczenia i opieki w warunkach
całodobowych

55

ANONIMOWI
ALKOHOLICY

Anonimowi Alkoholicy są

wspólnotą mężczyzn i kobiet,
którzy podczas spotkań dzielą
się nawzajem
doświadczeniem, siłą i
nadzieją, aby rozwiązać swój
wspólny problem i pomagać
innym w drodze do trzeźwości.



Jedynym warunkiem
uczestnictwa we wspólnocie jest
chęć zaprzestania picia.

Podstawowym celem AA jest
trwać w trzeźwości i pomagać
innym alkoholikom w jej
osiągnięciu.

ALWERNIA:

Stowarzyszenie założone przez Ojców

Kapucynów przy kościele pw.
Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
w Bydgoszczy , które pomaga osobom
uzależnionym od alkoholu, osobom
współuzależnionym oraz wszystkim,
którym jakiekolwiek inne uzależnienie, czy
to od internetu, telewizji, pornografii,
seksu, itp. burzy relacje rodzinne, nie
pozwala na nawiązanie prawidłowych
kontaktów z rówieśnikami, wpływa
negatywnie na stan emocjonalny i fizyczny.

MONAR:

•

Ośrodek działający w Bydgoszczy przy
ul. Świętej Trójcy 15. prowadzi grupy
wsparcia dla osób po terapii (dla tzw.
NEOFITÓW).



Oferta terapeutyczna obejmująca:

-program radzenia sobie "na trzeźwo",
-treningi umiejętności interpersonalnych,
-praca nad komunikacją i asertywnością
-warsztaty aktywnego poszukiwania pracy

PORADNIA TERAPII UZALEŻNIENIA OD
ALKOHOLU I WSPÓŁUZALEŻNIENIA W
BYDGOSZCZY:



Poradnia działająca przy ul.
Dworcowej 67. w Bydgoszczy oferuje
program zdrowienia dla osób
uzależnionych od alkoholu, z
zaburzeniami nawyków i popędów tj.
uzależnień behawioralnych,
współuzależnionych oraz Dorosłych
Dzieci Alkoholików. Realizuje także
programy korekcyjne dla kierowców,
którzy utracili prawo jazdy przez
alkohol.

61



Uzależnienie od alkoholu

jest chorobą ośrodkowego układu

nerwowego polegającą na nieprawidłowym wzorcu spożywania

alkoholu, prowadzącym do szkód zdrowotnych, psychologicznych i

społecznych.



Uzależnienie jest

chorobą ciała, umysłu i ducha.

Ten prosty przekaz

wskazuje jednocześnie drogę do zdrowienia. W równej mierze należy

leczyć ciało, a więc konsekwencje nadmiernego spożywania alkoholu,

które ujawniają się w dysfunkcji poszczególnych układów

(pokarmowego, krążenia, nerwowego i innych) oraz psychikę, w taki

sposób, aby nie tylko przywrócić człowiekowi zdolność do kierowania

swoim życiem, ale też poprawić jego jakość.



Alkoholizm jest schorzeniem rozpowszechnionym w dzisiejszym

świecie, ale wciąż jest tematem wstydliwym.



Rozpoczęcie przez chorego leczenia nie gwarantuje braku nawrotów

do picia. Wymaga się jednak od samego chorego dużej cierpliwości i

chęci do działania a przede wszystkim od jego rodziny dużego

wsparcia i siły.



Pielęgniarka jest najbliżej z samym chorym i jego rodziną, przebywa

najczęściej w ich środowisku i spędza najwięcej czasu wspólnie z

nimi. Dzięki temu pielęgniarka może szybko zauważyć zaniedbanie i

pierwsze symptomy choroby. Tak więc jej rola jest znacznie istotna w

terapii uzależnienia u chorego.

62



Woronowicz B., Pomoc uzależnionym i ich rodzinom

- rola ruchów samopomocowych, AL-ANON Grupy

rodzinne, 2002 r.



Załuska M., Prot K., Bronowski P., Psychiatria

środowiskowa jako środowiskowa opieka nad

zdrowiem psychicznym, Instytut Psychiatrii i

Neurologii, Warszawa 2007



Problemy w małżeństwie z alkoholikiem, Poznań

2007



Cierpiałkowska L., Ziarko M., Psychologia uzależnień

– alkoholizm, Wydawnictwa Akademickie i

Profesjonalne, Warszawa 2010



Margasiński A. Rodzina alkoholowa z uzależnionym

w leczeniu, Oficyna Wydawnicza Impuls, Kraków 2010



Górna K., Jaracz K., Rybakowski F. i wsp.

Pielęgniarstwo Psychiatryczne, Wydawnictwo

Lekarskie PZWL, Warszawa 2012

63

•

http://www.monar.bydgoszcz.pl/

•

http://www.alwernia.bydgoszcz.pl/

•

http://www.aa.org.pl/



Dziękujemy za
uwagę ;)

65