Czy zachowujemy się inaczej w

obecności innych osób?

makarowski.pl

Czy jest jakaś różnica pomiędzy

zdawaniem egzaminu w zatłoczonej

sali a zdawaniem egzaminu w

samotności ?

obecność innych może mieć dwojaki

charakter

1. mogą oni w tym samym czasie

także wykonywać dane zadanie

(np. pisanie egzaminu na wspólnej sali

-

scena

)

2. mogą tworzyć

widowni

ę, podczas

kiedy my wykonujemy jakieś zadanie

4

W obu tych sytuacjach nie mamy do

czynienia ze współpracą. Inne osoby

jedynie znajdują się w tym samym

pomieszczeniu!

Zadania, które będziemy rozważać

to zadania indywidualne

6

Eksperyment z karaluchami

Robert Zajonc (1969)

Zajonc badał

facylitację
społeczną
posługując się
zachowaniami
karaluchów

7

Pytanie – kiedy będą uciekać szybciej i

sprawniej – jeśli będą obserwowane

przez inne karaluchy

czy jeśli będą

biegły same

?

karaluchy wykonywały to

zadanie

szybciej w obecności

innych

niż wtedy, kiedy były

same. Ich wyniki zatem

polepszyły się w obecności

innych karaluchów

9

Pytanie – kiedy będą uciekać szybciej i

sprawniej – jeśli będą obserwowane

przez inne karaluchy

czy jeśli będą

biegły same

?

10

W tym wypadku obserwowanie przez

inne karaluchy

spowalniało

wykonywanie zadania

ponieważ …

11

Eksperyment Jamesa Michaelsa

(1982)

12

Czteroosobowe grupy studentów obserwowały
z odległości kilku bilardzistów. Niektórzy z nich
prezentowali dość

wysoki poziom

zaawansowania

(czyli ich średnia wynosiła 2/3

trafnych uderzeń), inni zaś względnie

niski

poziom zaawansowania

(1/3 trafnych

uderzeń).
Obserwatorzy od czasu do czasu mieli
podchodzić do stołu bilardowego i przyglądać
się grze z bliska.

13

Zmiana ilości trafień pod

wpływem obserwatorów

14

Jeśli zadanie jest proste –

obecność innych

pomaga

nam

Jeśli zadanie jest

trudne, obecność

innych nam

przeszkadza

Dlaczego przy wykonywaniu zadań

prostych widownia nam pomaga, a

przy wykonywaniu zadań trudnych

– przeszkadza?

Chen (1937) –

mrówki noszą więcej ciężarów w obecności

innych mrówek, niż w samotności

Triplett (1898) – dzieci nawijały żyłkę na kołowrotek,
samotnie lub w obecności innych
– dzieci działające w obecności innych nawinęły więcej żyłki
od pracujących samotnie

17

1. Pobudzenie - Obecność

innych podwyższa

pobudzenie psychiczne ludzi

18

2. Obecność innych nas

ożywia

(to odnosi się zarówno do zwierząt jak i ludzi )

19

3. Obecność innych
wywołuje w nas lęk

przed oceną

20

4. Obecność innych

rozprasza naszą uwagę

21

stres

22

No to jak z tym egzaminem?

Lepiej go pisać w zatłoczonej sali czy w

zacisznym pokoiku?

23

A jak lepiej uczyć się do

egzaminu?

W samotności czy razem z

innymi?

Facylitacja społeczna
to wpływ samej fizycznej obecności innych
osób na poziom działania jednostek,
prowadzący

do lepszego wykonania zadań

łatwych i gorszego wykonania zadań trudnych

Powodem facylitacji jest przeżywane przez
jednostkę pobudzenie i napięcie wynikające z
samej obecności innych oraz fakt, że mogą oni
dokonywać oceny naszego działania

Facylitacja społeczna- Zajonc zauważył, że
obecność innych ludzi wpływa na nas
pobudzająco (pod względem fizjologicznym)
Pobudzenie to prowadzi do ujawnienia się
reakcji dominującej

Jeśli dobrze robisz
jajecznicę to w
obecności cioci Krysi i
jej nowego chłopaka
wyjdzie Ci on wręcz
znakomita, ale jeśli nie
jesteś zbyt dobrym
wiolonczelistą to lepiej
nie graj dziewczynie na
pierwszej randce

26

PRÓŻNIACTWO

SPOŁECZNE

CZYLI KIEDY OBECNOŚĆ INNYCH OSÓB

USPOKAJA NAS

27

Próżniactwo społeczne

występuje wówczas, kiedy

mamy do czynienia z

zadaniami grupowymi

Zadania grupowe – takie,

w których nasz

indywidualny wynik nie

podlega ocenie

Czy uspokojenie, które wywołuje w

nas grupowe wykonywanie

zadania przyczynia się do tego, że

zadanie wykonujemy

lepiej czy gorzej?

30

Efekt Riengelmanna

im więcej ludzi wykonuje jakąś pracę

tym gorszy jest rezultat w porównaniu

sumą pojedynczych rezultatów

RINGELMANN (1920) :

im więcej ludzi równocześnie wykonuje jakąś pracę, tym gorszy
rezultat uzyskują w porównaniu z tym, co wynikałoby
z dodawania ich rezultatów uzyskiwanych indywidualnie

Ciągnięcie liny:

Liczba

osób

Wysiłek

indywidualny

wkładany w

pracę

1

2
3
4

5
6
7
8

100%

93%
85%
77%

70%
63%
56%
49%

CZYNNIKI MODYFIKUJĄCE EFEKT

•

identyfikowalność wkładu jednostki

•

ważność zadania

•

ważność grupy

•

grupa oceniana jako całość

•

oczekiwany poziom wykonania innych

•

niepowtarzalność wkładu jednostki

•

wielkość grupy

•

płeć

•

kultura

•

złożoność zadania

Eksperyment Williamsa, Harkinsa i

Latane (1981)

Grupy porównawcze

• W I-szej grupie

studenci
badani byli
pojedynczo
(siła krzyku
każdego z nich
rejestrowana
była
indywidualnie)

• W II-giej grupie

badanych
poinformowan
o, że

rejestrowana
będzie jedynie
siła krzyku
całej grupy

)

33

W drugiej sytuacji (gdy badani myśleli,

że krzyczą razem z innymi) ujawniał

się mniejszy poziom krzyku, czyli

zachodziło próżniactwo społeczne

Eksperyment J.Jacksona i K.Williamsa

(1985)

Zaproszono badanych do sali

komputerowej, parami

Na ekranach pojawił się labirynt

Poproszono ich o przebycie tego

labiryntu

Labirynty proste i labirynty złożone

część uczestników badacze

poinformowali, że będą oceniali

indywidualną pracę każdego z nich

druga grupa została poinformowana,

że wyniki wszystkich uczestników

zostaną uśrednione

Jakie były wyniki?

Pessin i Husband, 1933 – badanych proszono o
rozwiązywanie
zagadek lub uczenie się

bezsensownych sylab

Obecność innych powodowała spadek
poziomu wykonania
w porównaniu z działaniem w
samotności

Efekt hamowania społecznego

Fizyczna obecność innych nie zawsze działa
pobudzająco. Są sytuacje, w których
przebywanie wśród innych uspokaja nas i
wywołuje poczucie bezpieczeństwa

W takich warunkach występuje zjawisko

próżniactwa społecznego = polegającego
na zmniejszeniu wysiłku i własnego wkładu w
działanie wykonywane grupowo

.

Wówczas

łatwe zadania wykonujemy gorzej, ale poziom
wykonania zadań trudnych podnosi się
Kluczowy dla wystąpienia tego zjawiska jest
brak możliwości oceny indywidualnego wkładu
poszczególnych jednostek w zadanie zbiorowe

Dlaczego sama obecność innych wywołuje wzrost pobudzenia

Czyli ogólnej mobilizacji organizmu ?

wyjaśnienie R.B. Zajonca

Wzrost pobudzenia jest wyrazem

czujności i przygotowania się do reakcji
na potencjalne działanie innych
pojawiających się w otoczeniu osób

Który kot jest czujny?

Dlaczego sama obecność innych wywołuje wzrost pobudzenia ?

wyjaśnienie R.B. Zajonca

obecność innych wzbudza lęk przed oceną

Obecność innych powoduje konflikt między dwoma tendencjami
(a) tendencją do

kierowania uwagi

na wykonywane

zadanie

Ten konflikt wywołuje wzrost pobudzenia

Dlaczego sama obecność innych wywołuje wzrost pobudzenia ?

wyjaśnienie R.B. Zajonca

(b) tendencją do

kierowania uwagi

na obecne

osoby

Szczególnie wtedy gdy jednostka pragnie porównać
swoje wyniki z wynikami innych osób

Teoria Hulla-Spence’a
Nasilenie popędu podnosi tendencję do
wykonania reakcji dominującej

Istotą zadań łatwych jest ich dobre wyuczenie,
co oznacza, że dominującą reakcja jest w ich
przypadku poprawna

Istotą zadań trudnych jest to, że wymagają
one dopiero uczenia się, a dominująca reakcja
ma charakter (jeszcze) niepoprawny

Dobry pianista na koncercie gra lepiej, niż sam
- w domu

ponieważ zagranie świetnie wyuczonego i
wielokrotnie powtarzanego utworu, jest
zadaniem łatwym, w którym dominują reakcje
poprawne, a pobudzenie wywołane przez
widownię powoduje, że wykonanie jest jeszcze
lepsze – podobnie ze sportowcami

Uczeń fortepianu na egzaminie gra gorzej niż
w domu

U niego dominują reakcje niepoprawne,
nasilające się wraz z pobudzeniem
wywołanym przez komisję, audytorium

obecnoś

ć

innych

wzrost

pobudzeni

a

(popędu)

Wzrost tendencji

do wykonywania

reakcji

dominującej

Reakcja

dominująca jest

poprawna

Reakcja

dominująca jest

niepoprawna

Wzrost

poziomu

wykonania

Spadek

poziomu

wykonania

Zadania łatwe

Zadania trudne

za: Wojciszke B. (2002), Człowiek wśród ludzi – Zarys psychologii społecznej

Model popędu Roberta
Zajonca

Model uwagi Roberta Barona

Pojawienie się innych prowadzi do
rozproszenia uwagi i stanowi dodatkowe
obciążenie dla osoby skupionej na zadaniu

Wiadomo, że obciążenie samo w sobie
prowadzi do zawężenia pola uwagi i pomijania
pewnych bodźców

Gdy zadanie jest proste

, oznacza to że tylko

nieliczne istotne sygnały wymagają uwagi, a
zawężenie pola uwagi powoduje pomijanie i
tak nieistotnych sygnałów, co skutkuje większą
skutecznością

Gdy zadanie jest złożone

, oznacza to

konieczność obdarzania uwagą wielu istotnych
sygnałów, a zawężenie pola uwagi powoduje
pomijanie ważnych sygnałów, co prowadzi do
spadku poziomu wykonania