Podstawowe objawy

Podstawowe objawy

i algorytmy

i algorytmy

diagnostyczne

diagnostyczne

nowotworów.

nowotworów.

III Rok Wydz. Lek.

III Rok Wydz. Lek.

Zachorowania na najczęstsze

Zachorowania na najczęstsze

nowotwory w Polsce w 2006r

nowotwory w Polsce w 2006r

Mężczyźni

Mężczyźni

1.

1.

Płuco

Płuco

2.

2.

Jelito grube

Jelito grube

3.

3.

Gruczoł krokowy

Gruczoł krokowy

4.

4.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy

5.

5.

Skóra

Skóra

6.

6.

Żołądek

Żołądek

7.

7.

Nerka

Nerka

8.

8.

Krtań

Krtań

9.

9.

Trzustka

Trzustka

10.

10.

Nieznany punk wyjścia

Nieznany punk wyjścia

Kobiety

Kobiety

1.

1.

Pierś

Pierś

2.

2.

Jelito grube

Jelito grube

3.

3.

Płuco

Płuco

4.

4.

Trzon macicy

Trzon macicy

5.

5.

skóra

skóra

6.

6.

Jajnik

Jajnik

7.

7.

Szyjka macicy

Szyjka macicy

8.

8.

Żołądek

Żołądek

9.

9.

Trzustka

Trzustka

10.

10.

Nerka

Nerka

Najczęstsze przyczyny zgonów

Najczęstsze przyczyny zgonów

wśród chorób nowotworowych w

wśród chorób nowotworowych w

Polsce 2006r.

Polsce 2006r.

Mężczyźni

Mężczyźni

1.

1.

Płuco

Płuco

2.

2.

Jelito grube

Jelito grube

3.

3.

Nieznany punkt wyjścia

Nieznany punkt wyjścia

4.

4.

Prostata

Prostata

5.

5.

Żołądek

Żołądek

6.

6.

Pęcherz moczowy

Pęcherz moczowy

7.

7.

Trzustka

Trzustka

8.

8.

Krtań

Krtań

9.

9.

Nerka

Nerka

10.

10.

Mózg

Mózg

Kobiety

Kobiety

1.

1.

Pierś

Pierś

2.

2.

Płuco

Płuco

3.

3.

Jelito grube

Jelito grube

4.

4.

Nieznany punkt wyjścia

Nieznany punkt wyjścia

5.

5.

Jajnik

Jajnik

6.

6.

Żołądek

Żołądek

7.

7.

Szyjka macicy

Szyjka macicy

8.

8.

Mózg

Mózg

9.

9.

Nerka

Nerka

10.

10.

Trzon macicy

Trzon macicy

ONKOLOGIA

ONKOLOGIA



prewencja „pierwotna”

prewencja „pierwotna”



wczesna wykrywalność

wczesna wykrywalność



świadomość społeczeństwa

świadomość społeczeństwa



wiedza lekarzy

wiedza lekarzy



organizacja służby zdrowia

organizacja służby zdrowia

(dostępność)

(dostępność)



masowe badania przesiewowe

masowe badania przesiewowe



kwalifikowana terapia

kwalifikowana terapia



opieka paliatywna

opieka paliatywna

„

„

CZUJNOŚĆ”

CZUJNOŚĆ”

ONKOLOGICZN

ONKOLOGICZN

A

A

NOWOTWÓR

NOWOTWÓR

PEŁNOOBJAWOWY „ŁATWY

PEŁNOOBJAWOWY „ŁATWY

DIAGNOSTYCZNIE”, - JEST

DIAGNOSTYCZNIE”, - JEST

PRZEWAŻNIE

PRZEWAŻNIE

NIEULECZALNY !!!

NIEULECZALNY !!!

KONIECZNOŚĆ WDRAŻANIA

PODSTAWOWYCH PROCEDUR

DIAGNOSTYCZNYCH WE WSZYSTKICH

MAŁO SWOISTYCH OBJAWACH !

!

Podstawowy

Podstawowy

objaw

objaw

GUZ

GUZ

GUZ !!!!

GUZ !!!!



Dostępny palpacyjnie

Dostępny palpacyjnie

(

(

powłoki skórne, tarczyca, gruczoł

powłoki skórne, tarczyca, gruczoł

piersiowy, jądro, ślinianka, węzły

piersiowy, jądro, ślinianka, węzły

chłonne, błony śluzowe

chłonne, błony śluzowe

)

)



Narządów głębokich

Narządów głębokich



Wewnątrzczaszkowy

Wewnątrzczaszkowy



Jam ciała i przestrzeni

Jam ciała i przestrzeni

pozaotrzewnowej

pozaotrzewnowej

GUZ

GUZ



Pierwotny

Pierwotny

Łagodny

Łagodny

Złośliwy

Złośliwy



Przerzut

Przerzut



Wznowa

Wznowa



Zmiana nowotworopodobna

Zmiana nowotworopodobna

Inne podstawowe objawy

Inne podstawowe objawy



zmiany skóry i błon śluzowych

zmiany skóry i błon śluzowych



(

(

owrzodzenie, zmiana wyglądu, niepokój!)

owrzodzenie, zmiana wyglądu, niepokój!)



zaburzenia przewodu pokarmowego

zaburzenia przewodu pokarmowego



(trudności w połykaniu, bóle brzucha,

(trudności w połykaniu, bóle brzucha,

„niestrawność”, śluz)

„niestrawność”, śluz)



krew w wydzielinach, wydalinach

krew w wydzielinach, wydalinach



(stolec, mocz, drogi rodne, krwioplucie)

(stolec, mocz, drogi rodne, krwioplucie)



chrypka, uporczywy kaszel

chrypka, uporczywy kaszel

Zmiana skóry lub błon

Zmiana skóry lub błon

śluzowych

śluzowych



owrzodzenie, niegojąca się rana,

owrzodzenie, niegojąca się rana,

rosnąca zmiana niebarwnikowa)

rosnąca zmiana niebarwnikowa)



pobrać wycinek

pobrać wycinek

(zmiany podejrzane,

(zmiany podejrzane,

trwające ponad dwa tygodnie)

trwające ponad dwa tygodnie)

Zmiany barwnikowe –

Zmiany barwnikowe –

Czerniak

Czerniak

ABCD

ABCD



A

A

- asymetria - zmiana kształtu znamienia

- asymetria - zmiana kształtu znamienia

z okrągłej na niesymetryczną

z okrągłej na niesymetryczną



B

B

- brzegi - nierówne, postrzępione brzegi

- brzegi - nierówne, postrzępione brzegi

znamienia

znamienia



C

C

- kolor - zmiany w zabarwieniu

- kolor - zmiany w zabarwieniu

znamienia: ściemnienie, rozjaśnienie,

znamienia: ściemnienie, rozjaśnienie,

różne zabarwienia w obrębie tego samego

różne zabarwienia w obrębie tego samego

znamienia

znamienia



D

D

- rozmiar, średnica znamienia - ocenie

- rozmiar, średnica znamienia - ocenie

powinny być poddane wszelkie znamiona

powinny być poddane wszelkie znamiona

o wielkości powyżej 5 mm

o wielkości powyżej 5 mm

ABCDE

ABCDE



A

A

symmetry

symmetry



B

B

order

order



C

C

olour

olour



D

D

iameter

iameter



E

E

nlargement

nlargement

Podejrzana zmiana

Podejrzana zmiana

barwnikowa

barwnikowa



b

b

iopsja wycinająca (margines - kilka

iopsja wycinająca (margines - kilka

mm)

mm)

Verucca
seborrhoica

Melano
ma

Uporczywy kaszel

Uporczywy kaszel



z

z

djęcia Rtg AP i bok (nie

djęcia Rtg AP i bok (nie

małoobrazkowe!)

małoobrazkowe!)



b

b

adanie kliniczne

adanie kliniczne



z

z

apalenie płuc u palacza,

apalenie płuc u palacza,

szczególnie płatowe - zdjęcia

szczególnie płatowe - zdjęcia

kontrolne po 6 tygodniach

kontrolne po 6 tygodniach

Krwioplucie

Krwioplucie



b

b

adanie kliniczne (węzły!)

adanie kliniczne (węzły!)



z

z

djęcia Rtg AP i bok (nie

djęcia Rtg AP i bok (nie

małoobrazkowe!)

małoobrazkowe!)



b

b

ronchoskopia (do Oddziału

ronchoskopia (do Oddziału

Pulmonologii

Pulmonologii

)

)

Rak płuca

objawy wynikające z rozsiewu

nowotworu



Bóle kostne, złamania
patologiczne /kości/



Wzrost stężenia bilirubiny i fosfatazy
zasadowej, bóle pod prawym łukiem
żebrowym /wątroba/



Objawy neurologiczne /OUN/



Anemia /szpik kostny/



Objawy towarzyszące zespołom
paraneoplastycznym

Rak płuca - diagnostyka



Rtg klatki piersiowej

zawsze w 2 projekcjach

-podejrzenia raka płuca
- każde zapalenie miąższu płucnego!!
palacze>40 rż!!
- kontrola po 6 tyg. od zakończenia
antybiotykoterapii,
-uporczywy kaszel lub zmiana jego
charakteru
- nawracające zakażenia,
-krwioplucie

Guz płuca położony

Guz płuca położony

centralnie -bronchoskopia

centralnie -bronchoskopia

Guz płuca położony

Guz płuca położony

obwodowo-BACC /TK

obwodowo-BACC /TK

Guz śródpiersia

Guz śródpiersia

-mediastinoskopia

-mediastinoskopia

Długotrwała chrypka

Długotrwała chrypka



Ponad trzy tygodnie -

Ponad trzy tygodnie -

obligatoryjna

obligatoryjna

laryngoskopia

laryngoskopia

(laryngolog!)

(laryngolog!)

Dolegliwości ze strony

Dolegliwości ze strony

układu pokarmowego

układu pokarmowego



Utrudnione połykanie

Utrudnione połykanie



Uczucie pełności w nadbrzuszu,

Uczucie pełności w nadbrzuszu,

zgaga, odbijanie

zgaga, odbijanie



Zaparcia, biegunki

Zaparcia, biegunki



Śluz w stolcu

Śluz w stolcu



Krew w stolcu

Krew w stolcu

1.

1.

Wywiad i badanie przedmiotowe,

Wywiad i badanie przedmiotowe,

bpr.

bpr.

2.

2.

Badanie na krew utajoną w kale.

Badanie na krew utajoną w kale.

3.

3.

Badania obrazowe i endoskopowe

Badania obrazowe i endoskopowe

mające na celu uwidocznienie

mające na celu uwidocznienie

zmiany nowotworowej (guz,

zmiany nowotworowej (guz,

owrzodzenie).

owrzodzenie).

4.

4.

Pobranie materiału do badania

Pobranie materiału do badania

histopatologicznego (wycinek,

histopatologicznego (wycinek,

biopsja, materiał pooperacyjny).

biopsja, materiał pooperacyjny).

Utrudnione połykanie

Utrudnione połykanie



Gardło? przełyk? żołądek?

Gardło? przełyk? żołądek?



Badanie endoskopowe albo

Badanie endoskopowe albo

badanie radiologiczne górnego

badanie radiologiczne górnego

odcinka przewodu pokarmowego

odcinka przewodu pokarmowego



Badanie laryngologiczne

Badanie laryngologiczne

Uczucie pełności w

Uczucie pełności w

nadbrzuszu, zgaga,

nadbrzuszu, zgaga,

odbijanie

odbijanie



Gastroskopia lub badanie

Gastroskopia lub badanie

radiologiczne

radiologiczne



Usg jamy brzusznej

Usg jamy brzusznej



Badanie kału na obecność krwi

Badanie kału na obecność krwi

utajonej

utajonej

Podejrzenie raka żołądka,

Podejrzenie raka żołądka,

przełyku-

przełyku-

gastroskopia!

gastroskopia!



andrea-digestive-

andrea-digestive-

clinic.com

clinic.com

Świeża krew lub śluz na

Świeża krew lub śluz na

stolcu, ciemnobrunatny

stolcu, ciemnobrunatny

stolec, naprzemienne

stolec, naprzemienne

biegunki i zaparcia, wzdęcia

biegunki i zaparcia, wzdęcia



Przy mało swoistych objawach: badanie

Przy mało swoistych objawach: badanie

na obecność krwi utajonej w kale

na obecność krwi utajonej w kale



Bpr

Bpr



Rektoskopia

Rektoskopia



Rektosigmoidoskopia

Rektosigmoidoskopia



Kolonoskopia lub badanie

Kolonoskopia lub badanie

dwukontrastowe

dwukontrastowe

health.allrefer.com

Bóle nadbrzusza, uczucie

Bóle nadbrzusza, uczucie

pełności, objawy

pełności, objawy

dyspeptyczne

dyspeptyczne



rak żołądka:

rak żołądka:



gastroskopia i/lub badanie

gastroskopia i/lub badanie

radiologiczne

radiologiczne



niedopuszczalne - leczenie objawowe

niedopuszczalne - leczenie objawowe

bez weryfikacji endoskopowej (także

bez weryfikacji endoskopowej (także

eradykacja Helicobacter, leczenie

eradykacja Helicobacter, leczenie

typowej klinicznie choroby wrzodowej)

typowej klinicznie choroby wrzodowej)

Świeża krew w stolcu

Świeża krew w stolcu



oglądanie odbytu, badanie palcem

oglądanie odbytu, badanie palcem



rektoskopia jest zalecana także w

rektoskopia jest zalecana także w

przypadku podejrzenia guzków

przypadku podejrzenia guzków

krwawniczych (proktolog?)

krwawniczych (proktolog?)



badania negatywne -

badania negatywne -

rektosigmoidiskop lub kolonoskop

rektosigmoidiskop lub kolonoskop

Zaparcia, biegunki,

Zaparcia, biegunki,

„niestrawność”

„niestrawność”



jak wcześniej - diagnostyka jelita

jak wcześniej - diagnostyka jelita

grubego

grubego



b

b

adanie kontrastowe jelita - mniej

adanie kontrastowe jelita - mniej

czułe lecz chętniej wybierane przez

czułe lecz chętniej wybierane przez

chorych

chorych



przy objawach mało swoistych -

przy objawach mało swoistych -

badanie krwi w stolcu !!!!

badanie krwi w stolcu !!!!

Guz w piersi

Guz w piersi



badanie kliniczne

badanie kliniczne

w korelacji z

w korelacji z

USG i maammografią

USG i maammografią



BAC

BAC

i oligobiopsja

i oligobiopsja

!!!!!!!!

!!!!!!!!

C

C

hore

hore

z guzem

z guzem

piersi

piersi

powinny być

powinny być

kierowane do

kierowane do

specjalistycznych

specjalistycznych

poradni

poradni

Rak jajnika - objawy



We wczesnym stadium –
często rozpoznanie przypadkowe –

bez objawów



Objawy niecharakterystyczne:

wzdęcia, zaparcia
uczucie pełności w jamie brzusznej
objawy dyzuryczne
bóle w podbrzuszu
powiększenie obwodu brzucha –

wodobrzusze

Rak jajnika - diagnostyka



Czujność lekarzy pierwszego
kontaktu



Badanie ginekologiczne dwuręczne
przez pochwę i przez odbytnicę



Badania obrazowe



Usg przezbrzuszne i przezpochwowe



Tomografia jamy brzusznej i miednicy

mniejszej



Punkcja otrzewnej i badanie cytologiczne płynu



Stężenie markera CA-125

(AFP, ßHCG w nowotworach zarodkowych jajnika)

Rak jajnika - diagnostyka

•

Każdy stwierdzonych klinicznie guz
jajnika powinien być diagnozowany i
leczony jak nowotwór

•

Co czwarty jest guzem
nowotworowym

•

Guzy jajnika powinny być
leczone chirurgicznie !!!

Dolegliwości ze strony

Dolegliwości ze strony

układu moczowego

układu moczowego



Krwiomocz

Krwiomocz



Dysuria (uczucie parcia na mocz

Dysuria (uczucie parcia na mocz

pomimo niepełnego pęcherza

pomimo niepełnego pęcherza

moczowego, trudności w oddawaniu

moczowego, trudności w oddawaniu

moczu)

moczu)

Krwiomocz

Krwiomocz



w

w

ywiad

ywiad



USG nerek, pęcherza moczowego, stercza

USG nerek, pęcherza moczowego, stercza



badanie moczu (krwiomocz może być

badanie moczu (krwiomocz może być

przejściowy!)

przejściowy!)



do urologa - cystoskopia !!!

do urologa - cystoskopia !!!

1.

1.

Wywiad, badanie przedmiotowe,

Wywiad, badanie przedmiotowe,

badanie

badanie

per rectum.

per rectum.

2.

2.

Badania laboratoryjne, markery,

Badania laboratoryjne, markery,

badanie ogólne moczu.

badanie ogólne moczu.

3.

3.

Badania obrazowe i endoskopowe.

Badania obrazowe i endoskopowe.

4.

4.

Pobranie materiału do badania

Pobranie materiału do badania

histopatologicznego.

histopatologicznego.

5.

5.

Badanie ginekologiczne u kobiet.

Badanie ginekologiczne u kobiet.

Rak pęcherza moczowego

objawy

Bezbolesny krwiomocz

–

zawsze!!! powinien być
diagnozowany

Częstomocz
Objawy dyzuryczne
Osłabienie powodowane
niedokrwistością
Objawy wynikające z rozsiewu procesu
nowotworowego

Rak pęcherza moczowego

diagnostyka



Badane moczu z oceną

cytologiczną



Badanie przedmiotowe z

badaniem per rectum



Usg jamy brzusznej i miednicy

mniejszej



Cystoskopia



Badania pozwalające ustalić

występowanie przerzutów (rtg

klatki piersiowej, scyntygrafia

kości)



Pobranie wycinków do

badania histopatologicznego

w trakcie cystoskopii

http://www.zdrowastrona.pl/uploads/images/sprzet_badania/ukl_mocz/cystoskopia.jpg
http://www.doctormed.pl/images/300px-Cystoscopy-im-20050425.jpg

Rak nerki – objawy i

diagnostyka

•

Objawy pojawiają się w zaawansowanym stadium

choroby

•

Krwiomocz, czasem o charakterze okresowym, bóle

w okolicy lędźwiowej i w podbrzuszu naśladujące kolkę

nerkową (skrzepy w moczowodach), obrzęki kończyn

dolnych, wyczuwalny guz w jamie brzusznej

•

Objawy ogólne (HA, poliglobulia, gorączka, anemia,

hiperkalcemia, jadłowstręt, kacheksja)



W przypadku każdego podejrzenia raka nerki

należy wykonać USG brzucha z oceną
nerek



Inne badania obrazowe (CT, RTG) wykonuje

się w celu oceny zaawansowania choroby



Angiografia jest często konieczna przed

planowanym zabiegiem operacyjnym

http://www.meddean.luc.edu/Lumen/Meded/Radio/curriculum/Harrisons/Oncology/re
nalcancer6c.jpg

Rak jądra - objawy

•

Niebolesne powiększenie
jądra

•

Bóle brzucha

•

Kaszel i duszność

•

Bóle kostne

•

Objawy neurologiczne

http://breakingdaily.com/wp-content/uploads/istock_000001217691xsmall.jpg

Rak jądra - diagnostyka

•

USG jąder

•

Badanie histopatologiczne jadra
usuniętego z dostępu pachwinowego
(nie przez mosznę!)

•

Morfologia i badania biochemiczne
(LHD, beta-HCG, AFP), badania
wykonać przed orchidektomią

•

Badania obrazowe brzucha, miednicy
i klatki piersiowej (ocena
zaawansowania)

Nieprawidłowe

Nieprawidłowe

krwawienie z dróg

krwawienie z dróg

rodnych lub plamienie

rodnych lub plamienie



badanie ginekologiczne

badanie ginekologiczne



weryfikacja histologiczna (abrazja

weryfikacja histologiczna (abrazja

kanału i trzonu,

kanału i trzonu,

pipelle

pipelle

) - zawsze u

) - zawsze u

kobiet w wieku około i

kobiet w wieku około i

pomenopauzalnym

pomenopauzalnym

Nowotwory tarczycy - objawy



Guz szyi związany z tarczycą lub
nagłe powiększenie wola o
wieloletnim przebiegu



Powiększenie węzłów chłonnych
szyjnych



Nagła duszność, chrypka, zaburzenia
połykania

Nowotwory tarczycy -

diagnostyka

•

Usg tarczycy

•

BACC

•

Rgt klatki piersiowej, CT szyi i klatki
piersiowej, scyntygrafia

•

Badania laboratoryjne: TSH, fT3, fT4,
kalcytonina, wapń

Osłabienie

Osłabienie



objaw niecharakterystyczny, częsty

objaw niecharakterystyczny, częsty



liczne przyczyny:

liczne przyczyny:



kacheksja

kacheksja



anemizacja

anemizacja



hiperkalcemia

hiperkalcemia



gorączka

gorączka



inne

inne

Gorączka

Gorączka



Ok. 20% gorączek niewiadomego

Ok. 20% gorączek niewiadomego

pochodzenia to objaw nowotworu

pochodzenia to objaw nowotworu

(infekcja, kolagenozy)

(infekcja, kolagenozy)



najczęściej nowotwory hematologiczne,

najczęściej nowotwory hematologiczne,

rak płuca, piersi, jelita grubego, nerki,

rak płuca, piersi, jelita grubego, nerki,

wątroby

wątroby



badanie krwi, podstawowe badania

badanie krwi, podstawowe badania

obrazowe

obrazowe

Ból

Ból



pomyśleć o nowotworze!

pomyśleć o nowotworze!



zawsze podstawowe badania -

zawsze podstawowe badania -

morfologia, USG, Rtg

morfologia, USG, Rtg



nie leczyć objawowo bez

nie leczyć objawowo bez

rozpoznania

rozpoznania

Chudnięcie

Chudnięcie



zawsze budzi podejrzenie

zawsze budzi podejrzenie

nowotworu!

nowotworu!



uznawane niekiedy za sukces w

uznawane niekiedy za sukces w

odchudzaniu

odchudzaniu



obowiązuje dokładna diagnostyka

obowiązuje dokładna diagnostyka

(krew, badania obrazowe)

(krew, badania obrazowe)

1. Gorączka - [czyli temperatura ponad 38

o

C ], nie

mająca innych przyczyn

2. Nocne poty - [mogą występować niezależnie od

gorączki]

3. Spadek masy ciała o co najmniej 10% w ciągu

6m-cy

1.

Gorączka

- [czyli temperatura ponad

38

o

C

], nie

mająca innych przyczyn

2.

Nocne poty

- [mogą występować niezależnie od

gorączki]

3.

Spadek masy ciała

o co najmniej

10%

w ciągu

6m-cy

Brak objawów ogólnych - A

Brak objawów ogólnych - A

Objawy ogólne - B

Objawy ogólne - B

Objawy ogólne w

Objawy ogólne w

chłoniakach złośliwych

chłoniakach złośliwych

Podstawa

Podstawa

rozpoznania

rozpoznania

nowotworu

nowotworu

Badanie histopatologiczne

Badanie histopatologiczne

powiększenie węzłów chłonnych.

powiększenie węzłów chłonnych.

Powiększone węzły

Powiększone węzły

chłonne

chłonne



Wywiad, badanie przedmiotowe,

Wywiad, badanie przedmiotowe,

obrazowe, laboratoryjne

obrazowe, laboratoryjne



Biopsja lub wycięcie

Biopsja lub wycięcie



Badanie histopatologiczne

Badanie histopatologiczne

Przyczyny

Przyczyny

nienowotworowe:

nienowotworowe:



zakażenia bakteryjne,

zakażenia bakteryjne,



wirusowe,

wirusowe,



pierwotniakowe,

pierwotniakowe,



grzybicze z odczynowym

grzybicze z odczynowym

powiększeniem węzłów

powiększeniem węzłów



leki

leki



Swoiste zapalenie węzłów chłonnych

(gruźlica, kiła, toksoplazmoza,

mononukleoza zakaźna, bruceloza,
sarkoidoza, choroba kociego pazura )



Choroby autoimmunologiczne

(rzs, LE i zespół Sjogrena)



Choroby spichrzeniowe.

Nowotwory

Nowotwory



Łagodne

guzy

węzłów chłonnych

(np. choroba Castlemana.



Złośliwe

choroby układu chłonnego

(chłoniaki , białaczki)



Pierwotne

nowotwory złośliwe

(np. mięsak Kaposiego u HIV+)



Przerzuty

nowotworowe.

Uogólniona limfadenopatia prawie zawsze

jest objawem chłoniaka złośliwego.

Dokładne dane kliniczne

Dokładne dane kliniczne

rozpoznanie pierwotne

rozpoznanie pierwotne



czas trwania choroby

czas trwania choroby



stan i lokalizacja węzłów

stan i lokalizacja węzłów



stan wątroby, śledziony

stan wątroby, śledziony



lokalizacja pozawęzłowa

lokalizacja pozawęzłowa



morfologia krwi z rozmazem

morfologia krwi z rozmazem



opis mielogramu

opis mielogramu



dane o szczepieniu

dane o szczepieniu



stosowane leki

stosowane leki

(hydantoina, chemioterapia,

(hydantoina, chemioterapia,

karbamazepina, meprobamat, phenobarbital,

karbamazepina, meprobamat, phenobarbital,

sulfonamidy,PAS)

sulfonamidy,PAS)

Diagnostyka

Diagnostyka

Powiększonych węzłów

Powiększonych węzłów

chłonnych podejrzanych o

chłonnych podejrzanych o

proces nowotworowy

proces nowotworowy

Biopsja aspiracyjna

Biopsja aspiracyjna

cienkoigłowa BAC

cienkoigłowa BAC

(+)

(+)



Bardzo skuteczna w

Bardzo skuteczna w

diagnozowaniu przerzutów

diagnozowaniu przerzutów

BAC

BAC

(-)

(-)



Mniej skuteczna w diagnozowaniu
nowotworów układu chłonnego



duże ryzyko błędu w przypadku
chłoniaków



konieczność potwierdzenia
badaniem hist.- pat.

przypadków pozytywnych
negatywnych (przy niezgodności
klinicznej)

Węzły >1cm

Węzły >1cm

niebolesne, nie ustępujące po

niebolesne, nie ustępujące po

leczeniu przeciwzapalnym przez

leczeniu przeciwzapalnym przez

okres nie dłuższy niż 2-3

okres nie dłuższy niż 2-3

tygodnie wymagają

tygodnie wymagają

weryfikacji histopatologicznej.

weryfikacji histopatologicznej.

Biopsja chirurgiczna węzła

Biopsja chirurgiczna węzła

chłonnego

chłonnego



pobierać węzły najwcześniej powiększone

pobierać węzły najwcześniej powiększone



nie pobierać węzłów spoza pakietu (często

nie pobierać węzłów spoza pakietu (często

odczynowe)

odczynowe)



cały węzeł z torebką

cały węzeł z torebką



jeśli pakiet węzłów (głęboki wycinek klinowy)

jeśli pakiet węzłów (głęboki wycinek klinowy)



w razie możliwości nie pobierać węzłów

w razie możliwości nie pobierać węzłów

pachwinowych lub pachowych

pachwinowych lub pachowych



unikać zgniecenia

unikać zgniecenia

Markery nowotworowe:

Markery nowotworowe:



Wykrywane w surowicy krwi

Wykrywane w surowicy krwi



Charakteryzują się bardzo

Charakteryzują się bardzo

zróżnicowaną czułością i swoistością

zróżnicowaną czułością i swoistością



Ułatwiają rozpoznanie nowotworu

Ułatwiają rozpoznanie nowotworu



Wykorzystywane są w okresie

Wykorzystywane są w okresie

obserwacji pacjenta po zakończonym

obserwacji pacjenta po zakończonym

leczeniu onkologicznym

leczeniu onkologicznym



CEA-

CEA-

marskość wątroby, palacze, przewlekłe

marskość wątroby, palacze, przewlekłe

procesy zapalne,

procesy zapalne,

rak jelita grubego

rak jelita grubego

, rak płuca,

, rak płuca,

rak wątroby, rak trzustki, rak piersi, rak pęcherza

rak wątroby, rak trzustki, rak piersi, rak pęcherza

moczowego, rak szyjki macicy, rak stercza

moczowego, rak szyjki macicy, rak stercza



AFP

AFP

- rak wątrobowokomórkowy, nienasieniakowe

- rak wątrobowokomórkowy, nienasieniakowe

nowotwory jądra wywodzące się z komórek

nowotwory jądra wywodzące się z komórek

rozrodczych, rak żołądka i jelita,

rozrodczych, rak żołądka i jelita,

nienowotworowe choroby wątroby

nienowotworowe choroby wątroby



Beta-HCG

Beta-HCG

- choroba trofoblastyczna, nowotwory

- choroba trofoblastyczna, nowotwory

jądra, nowotwory zarodkowe: neuroblastoma,

jądra, nowotwory zarodkowe: neuroblastoma,

nefroblastoma

nefroblastoma



PLAP

PLAP

- nasieniak jądra

- nasieniak jądra



Ca125

Ca125

-

-

rak jajnika

rak jajnika

, procesy zapalne w miednicy

, procesy zapalne w miednicy

mniejszej,

mniejszej,

endometrioza

endometrioza

, ciąża, wodobrzusze,

, ciąża, wodobrzusze,

marskość wątroby, rak nerki, rak żołądka

marskość wątroby, rak nerki, rak żołądka



Ca15.3

Ca15.3

- rak piersi

- rak piersi



Tyreoglobulina-

Tyreoglobulina-

rak pęcherzykowy i

rak pęcherzykowy i

brodawkowaty tarczycy

brodawkowaty tarczycy



Kalcytonina

Kalcytonina

- rak rdzeniasty tarczycy

- rak rdzeniasty tarczycy



PSA

PSA

- rak stercza, uwaga na fPSA

- rak stercza, uwaga na fPSA

(frakcja wolna) i PSAD (stężenia PSAx

(frakcja wolna) i PSAD (stężenia PSAx

objętość gruczołu krokowego ml

objętość gruczołu krokowego ml

oceniona w USG)

oceniona w USG)



Ca19.9

Ca19.9

- rak trzustki, rak jelita grubego

- rak trzustki, rak jelita grubego



Cyfra 21-

Cyfra 21-

rak płuca, rak żołądka, rak

rak płuca, rak żołądka, rak

przełyku

przełyku



LDH i beta2 mikroglobulina-

LDH i beta2 mikroglobulina-

chłoniaki

chłoniaki

Odchylenia w badaniach

Odchylenia w badaniach

laboratoryjnych obserwowane w

laboratoryjnych obserwowane w

chorobach nowotworowych:

chorobach nowotworowych:



OB-

OB-

wzrasta w niektórych nowotworach,

wzrasta w niektórych nowotworach,

szczególnie z towarzyszącą

szczególnie z towarzyszącą

paraproteinemią i dysproteinemią:

paraproteinemią i dysproteinemią:

szpiczak mnogi, makroglobulinemia

szpiczak mnogi, makroglobulinemia

Waldensroma, ziarnica złośliwa,

Waldensroma, ziarnica złośliwa,

rzadziej inne nowotwory złosliwe

rzadziej inne nowotwory złosliwe

Odchylenia w badaniach

Odchylenia w badaniach

laboratoryjnych obserwowane w

laboratoryjnych obserwowane w

chorobach nowotworowych:

chorobach nowotworowych:



Proteinogram-

Proteinogram-

hipoproteinemia w

hipoproteinemia w

zaawansowanych nowotworach za

zaawansowanych nowotworach za

znacznym katabolizmem lub

znacznym katabolizmem lub

nadmiernym wzmożonym wydalaniem

nadmiernym wzmożonym wydalaniem

białka,

białka,



Paraproteinemia

Paraproteinemia

w chorobach

w chorobach

rozrostowych układu limfatycznego,

rozrostowych układu limfatycznego,



Hipergammaglobulinemia

Hipergammaglobulinemia

w

w

zespołach paraneoplastycznych

zespołach paraneoplastycznych

Odchylenia w badaniach

Odchylenia w badaniach

laboratoryjnych obserwowane w

laboratoryjnych obserwowane w

chorobach nowotworowych:

chorobach nowotworowych:



Fosfataza zasadowa-

Fosfataza zasadowa-

choroby

choroby

wątroby, szczególnie z cholestazą,

wątroby, szczególnie z cholestazą,

przerzuty nowotworowe do watroby,

przerzuty nowotworowe do watroby,

choroby kości przebiegające z

choroby kości przebiegające z

kościotworzeniem,

kościotworzeniem,

nowotwory

nowotwory

kości pierwotne i przerzutowe,

kości pierwotne i przerzutowe,

zespoły paraneoplastyczne

zespoły paraneoplastyczne



Fosfataza kwaśna, PAP izoenzym

Fosfataza kwaśna, PAP izoenzym

stercza-

stercza-

zaawansowany rak stercza

zaawansowany rak stercza



Hiperkalcemia-

Hiperkalcemia-

spowodowana

spowodowana

najczęściej przerzutami do kości (rak

najczęściej przerzutami do kości (rak

piersi, szpiczak mnogi, rak płuca, jelita

piersi, szpiczak mnogi, rak płuca, jelita

grubego, gruczołu krokowego lub

grubego, gruczołu krokowego lub

wydzielaniem białka podobnego do

wydzielaniem białka podobnego do

parathormonu (zesp. paraneoplastyczny w

parathormonu (zesp. paraneoplastyczny w

raku płuca, nerki, raku urotelialnym)

raku płuca, nerki, raku urotelialnym)



Hiponatremia-

Hiponatremia-

w przebiegu biegunki,

w przebiegu biegunki,

wymiotów, potów, krwawienia, obrzeków,

wymiotów, potów, krwawienia, obrzeków,

nefropatii miąższowej po uszkodzeniu

nefropatii miąższowej po uszkodzeniu

przez cytostatyki, SIADH (SCLC,

przez cytostatyki, SIADH (SCLC,

pierwotne nowotwory mózgu), polekowe

pierwotne nowotwory mózgu), polekowe



Zakrzepica- triada Virchowa

Zakrzepica- triada Virchowa

w

w

patomechanizmie powstawania

patomechanizmie powstawania

zakrzepów, każdy rodzaj leczenie

zakrzepów, każdy rodzaj leczenie

przeciwnowotworowego zwiększa

przeciwnowotworowego zwiększa

ryzyko powikłań, DIC

ryzyko powikłań, DIC



Skazy krwotoczne-

Skazy krwotoczne-

choroby układy

choroby układy

krwiotwórczego, zajęcie szpiku lub jego

krwiotwórczego, zajęcie szpiku lub jego

uszkodzenie, zespoły paraneoplstyczne,

uszkodzenie, zespoły paraneoplstyczne,

uszkodzenie wątroby

uszkodzenie wątroby

Zespół paraneoplastyczny

Zespół paraneoplastyczny

(zespół paranowotworowy)

(zespół paranowotworowy)



–

–

zmiana lub zespół zmian dających

zmiana lub zespół zmian dających

charakterystyczne objawy, mogących

charakterystyczne objawy, mogących

świadczyć o współistnieniu procesu

świadczyć o współistnieniu procesu

nowotworowego.

nowotworowego.



Zwykle ustepują po wyeleminowaniu

Zwykle ustepują po wyeleminowaniu

przyczyny (skuteczne leczenie

przyczyny (skuteczne leczenie

nowotworu)

nowotworu)

Zespół paraneoplastyczny

Zespół paraneoplastyczny

(zespół paranowotworowy)

(zespół paranowotworowy)



mogą być pierwszym objawem
choroby



niekiedy utrudniają rozpoznanie ze
względu na

niespecyficzny charakter
występują u 5-10% chorych

Podział zespołów

paraneoplastycznych:



objawy systemowe



zespoły skórne



zespoły nefrologiczne



zespoły neurologiczne



zaburzenia hematologiczne



zaburzenia układu krzepnięcia



zespoły endokrynne i metaboliczne



zespoły łącznotkanowe

Objawy systemowe:



zespół wyniszczenia
paraneoplastycznego



gorączka paranowotworowa



zespół wyczerpania

Endokrynopatie:

Endokrynopatie:



zespół Cushinga

zespół Cushinga

(ektopowe wydzielanie

(ektopowe wydzielanie

ACTH

ACTH

)

)



hipoglikemia

hipoglikemia



hiperkalcemia

hiperkalcemia



Policytemia (z powodu nadmiaru

Policytemia (z powodu nadmiaru

erytropoetyny)

erytropoetyny)



zespół rakowiaka

zespół rakowiaka

spowodowany

spowodowany

serotoniną i bradykininą

serotoniną i bradykininą

zmiany skórne:

zmiany skórne:



Acanthosis nigricans maligna

Acanthosis nigricans maligna



Acrokeratosis neoplastica

Acrokeratosis neoplastica



zapalenie skórno-mięśniowe

zapalenie skórno-mięśniowe

(Dermatomyositis)

(Dermatomyositis)



rumień nekrotyczny wędrujący

rumień nekrotyczny wędrujący



pęcherzyca paraneoplastyczna

pęcherzyca paraneoplastyczna

zmiany skórne:

zmiany skórne:



piodermia zgorzelinowa

piodermia zgorzelinowa



zespół Sweeta

zespół Sweeta



zespół Lesera-Trélat

zespół Lesera-Trélat



półpasiec

półpasiec



róża nowotworowa

róża nowotworowa



rybia łuska nabyta

rybia łuska nabyta



flushing (zaczerwienienie skóry

flushing (zaczerwienienie skóry

twarzy lub innych części ciała)

twarzy lub innych części ciała)

Rogowacenie czarne

złośliwe

(acanthosis nigricans

maligna)



Towarzyszy gruczolakorakom,
głównie przewodu pokarmowego:



- rak żołądka (2/3 przypadków)



Na ogół w chwili występowania
zmian skórnych nowotwór jest
zaawansowany, tylko w 20%
przypadków objawy skórne
wyprzedzają jego rozpoznanie.

Rogowacenie czarne

złośliwe

(acanthosis nigricans

maligna)

upload.wikimedia.
org

vgrd-pc.blogspot.com

activeforever.
com

Pęcherzyca

paraneoplastyczna

(paraneoplastic pemphigus)



Towarzyszy najczęściej rozrostom
limfoidalnym:



- chłoniakom nieziarniczym



- guzom Castelmana

Pęcherzyca

paraneoplastyczna

(paraneoplastic pemphigus)

archderm.ama-assn.org

dermatology.cdlib.org

Rumień pełzakowaty
nekrolityczny
(erythema necrolyticum
migrans)



towarzyszy w większości przypadków

wyspiakowi trzustki

wywodzącemu

się z komórek a (glukagonoma).



W tzw. pseudozespole są najczęściej
związane z przewlekłym zapaleniem
trzustki, marskością wątroby, albo

guzami nerek lub płuc
wydzielającymi glukagon.

Rumień pełzakowaty

nekrolityczny

(erythema necrolyticum

migrans)

JOP. J Pancreas (Online) 2004;
5(4):179-185.

Zespół Bazexa

(acrokeratosis

paraneoplastica)



Raki górnych dróg oddechowych i
przełyku (głównie
płaskonabłonkowe.



Zmiany rogowaciejace i
łuszczycopodobne głównie na
kończynach

Zespół Bazexa

(acrokeratosis

paraneoplastica)

http://emedicine.medscape.com/article/1093
193-overview

Zespół Leser-Trelat



gwałtowny , masywny wysiew
brodawek łojotokowych, najczęściej
na tułowiu, z towarzyszącym silnym
świądem skóry.



Najczęściej w gruczolakorakach
przewodu pokarmowego, raku piersi,
płuc, dróg moczowych i w
chłoniakach.

Zespół Leser-Trelat

nejm.org

Paraneoplastyczne zespoły

endokrynne i metaboliczne:



Najczęściej wynikają z ektopowego
wytwarzania hormonów oraz ich
prekursorów w komórkach
nowotworowych.

Substancje endokrynne

wydzielane

przez nowotwory:



hormon adrenokortykotropowy (ACTH)



gonadotropina kosmówkowa



wazopresyna



parathormon



erytropoetyna



hormon wzrostu



prolaktyna



gastryna



glukagon



somatostatyna

Zespół Cushinga

Wydzielanie hormonu

adrenokortykotropowego (ACTH)



Najczęściej w

raku płuca, głównie

drobnokomórkowym.



Klinicznie objawy u kilku procent chorych.



Podwyższone stężenie kortyzolu o ok.

połowy chorych.



Obraz kliniczny:



- osłabienie



- zasadowica metaboliczna



- hipokaliemia



- przebarwienia skóry



- cukrzyca



- nagłe pojawienie się objawów

Nadmierne wydzielanie

hormonu

antydiuretycznego =

SIADH:



Głównie w rakach płuca (najczęściej

drobnokomórkowego).



W rakach stercza, pęcherza

moczowego, trzustki.



Objawy:



- hiponatremia



- niska osmolarność surowicy



- wysoka osmolarność moczu

Hiperkalcemia:

wydzielania białka podobnego do

parathormonu.



Najczęściej występuje w przebiegu

raków

płaskonabłonkowych płuc, głowy

i szyi, przełyku



przerzuty do kości, szpiczak lub
chłoniaki.



Niski poziom fosforu w surowicy.



Wysoki poziom fosforu w moczu.

Hipoglikemia:

produkcja insulinopodobnego czynnika

wzrostu (IGF-II).



Może towarzyszyć międzybłoniakom,
zaotrzewnowym mięsakom.



Wyspiaki trzustki (Insulinoma)

Paraneoplastyczne zespoły

łącznotkankowe:



zapalenie stawów - raki płuca, białaczki,

chłoniaki



osteoartropatia przerostowa-

niedrobnokomórkowy rak płuca, nowotwory,

grasicy, rak przełyku



toczeń układowy -chłoniaki, nowotwory układu

pokarmowego, rak wątroby



zespół Sjögrena - chłoniaki



skleroderma -rak płuca



zespół Raynauda - rak nerki, rak jajnika,

nowotwory układu pokarmowego, rak płuca



zapalenia naczyń- chłoniaki (głównie chłoniak

Hodgkina), rak płuca, rak nerki, nowotwory

przewodu pokarmowego

Paraneoplastyczne zespoły

hematologiczne:



niedokrwistości



erytrocytoza



granulocytoza - rak płaskonabłonkowy płuca,

rak

nerki



eozynofila - chłoniak Hodgkina



neutropenia autoimmunologiczna



zaburzenia płytek krwi



zaburzenia krzepnięcia:



- zakrzepica żyły wrotnej



- zespół wykrzepiania

wewnątrznaczyniowego



- nabyta choroba von Willenbranda

Paraneoplastyczne zespoły
neurologiczne:



Rzadkie

Rzadkie



najczęściej występuje

zespół Lamberta-

Eatona

(zmniejszenie uwalniania

acetylocholiny) w obrębie obwodowych

nerwów ruchowych.



Spotykany najczęściej

z rakiem

drobnokomórkowym płuca.



Objawy:

osłabienie siły mięśni i

odruchów oraz zaburzenia ze strony

układu autonomicznego

(takie jak:

zaburzenie potencji, hipotonia

ortostatyczna, suchość w ustach, zaburzenia

potliwości).

Zasady -objawy

Zasady -objawy



Guz, owrzodzenie, chrypka, kaszel,

Guz, owrzodzenie, chrypka, kaszel,

krwioplucie, krwawienia

krwioplucie, krwawienia



Coś się dzieje ze zmianą barwnikową

Coś się dzieje ze zmianą barwnikową



Objawy dyspeptyczne, biegunki

Objawy dyspeptyczne, biegunki

/zaparcia, anemizacja, wzrost OB,

/zaparcia, anemizacja, wzrost OB,

paraproteinemia, zespoły

paraproteinemia, zespoły

paraneoplastyczne

paraneoplastyczne



Węzły chłonne powiększone

Węzły chłonne powiększone



Niewyjaśniona gorączka

Niewyjaśniona gorączka



Objawy ogólne (chudnięcie , poty).

Objawy ogólne (chudnięcie , poty).

Zasady-postępowaanie

Zasady-postępowaanie



Nie leczyć objawowo

Nie leczyć objawowo



Zawsze pomysleć o nowotworze-

Zawsze pomysleć o nowotworze-



Diagnostyka !

Diagnostyka !



Markery nowotworowe-

Markery nowotworowe-

Pomoc w diagnozie i monitorowanie

Pomoc w diagnozie i monitorowanie

leczenia

leczenia

Czujność

Czujność

onkologiczna

onkologiczna

Lekarz

Lekarz



Poszukiwanie

Poszukiwanie

objawów

objawów



Diagnostyka

Diagnostyka

wykluczająca

wykluczająca

nowotwór w

nowotwór w

podejrzanych

podejrzanych

przypadkach

przypadkach

Pacjent

Pacjent



Samoobserwacja

Samoobserwacja



Kontrola lekarska i

Kontrola lekarska i

badania w razie

badania w razie

niepokojących

niepokojących

objawów

objawów

Dziękuję za

Dziękuję za

uwagę.

uwagę.