Systematyczne

wprowadzenie do etyki

Wykład X-XI

Teorie powinności:

deontologia

DEONTOLOGIA – trzy typy

norm

niekonsekwencjalnych

• A. normy dyktujące obowiązki oparte na

szczególnym stosunku (duties of special

relationships);

• B. normy zakazujące postępowania w

określony sposób, nawet w celu

maksymalizacji powszechnego dobra

(agent-centred restrictions; constraints);

• C. normy zezwalające na urzeczywistnianie

swoich własnych celów bez maksymalizacji

powszechnego dobra (agent-centred

prerogatives; options).

ad C. normatywna kategoryzacja

czynów w tradycyjnym

konsekwencjalizmie

ocena

konsekwencjalna

kategoria

normatywna

A jest jedynym

czynem optymalnie

pożytecznym w danej

sytuacji

czyn A jest właściwy i

obowiązkowy
(right, obligatory)

A jest jednym z

czynów optymalnie
pożytecznych

czyn A jest właściwy

(right)

A nie jest czynem

optymalnie

pożytecznym

czyn A jest

niewłaściwy (wrong)

ad B. motywy prowadzące do uznania

niekonsekwencjalnych zakazów

prosty argument pożytecznej krzywdy
┐
konsekwencjalizm utylitarny →

konsekwencjalizm moralistyczny

wyostrzony argument pożytecznej

krzywdy ┐

konsekwencjalizm moralistyczny →

deontologia zakazów odniesionych

do podmiotu działającego

deontologia a etyka

nieprzekraczalnych praw

A. utylitarne pojęcie prawa: A narusza prawa B = A

robi z B coś, czego ze względu na ogólny pożytek

nie należy robić

B. deontologiczne pojęcie prawa: A narusza prawa B

→ A robi z B coś, czego nie wolno jest robić nawet

dla największego pożytku

• 1. wariant treściowo uboższy (czysto

deontologiczne pojęcie prawa): A narusza prawa

B = A robi z B coś, czego nie wolno jest robić

nawet dla największego pożytku

• 2. wariant treściowo bogatszy: A narusza prawa B

≠ A robi z B coś, czego nie wolno jest robić nawet

dla największego pożytku

deontologia praw: konflikty

między prawami a

interesami

• 1. A w interesie własnym lub dla dobra

innych robi z B coś, czego nie wolno jest

robić nawet dla większego pożytku.

• 2. A w interesie samego B robi z nim coś,

czego nie wolno jest robić nawet dla

większego pożytku.

• 3. B w swoim własnym interesie robi ze

sobą coś, czego nie wolno jest robić nawet

dla większego (własnego) pożytku.

• 4. B w interesie innych robi ze sobą coś,

czego nie wolno jest robić nawet dla

większego (własnego) pożytku.

deontologia praw:

szanowanie praw a czynienie dobra

• 1. mocna teoria bezwzględnego priorytetu: zasadzie

poszanowania praw powinniśmy w każdym przypadku

przyznawać pierwszeństwo, bez względu na

następstwa

• 2. osłabiona teoria bezwzględnego priorytetu:

zasadzie poszanowania praw powinniśmy w każdym

przypadku przyznać pierwszeństwo, chyba że

następstwa są katastrofalne

• 3. teoria względnej przewagi: zasada poszanowania

praw ma większą wagę niż zasada pożyteczności, ale

jej przewaga jest jedynie względna; stosunkowo lekkie

naruszenie prawa może być usprawiedliwione, nawet

gdyby następstwa jego nienaruszenia nie były

katastrofalne

modele randomizowanych

badań klinicznych

• (1) świadoma zgoda → (zwyczajna)

randomizacja → terapia A albo
terapia B

• (2) randomizacja uprzednia

(prerandomizacja) → „świadoma
zgoda” → terapia A albo terapia B

[random – losowy]