Fotodermatozy

Fotodermatozy

pierwotne-

pierwotne-

etiopatogeneza,

etiopatogeneza,

diagnostyka oraz

diagnostyka oraz

współczesne metody

współczesne metody

profilaktyki i leczenia

profilaktyki i leczenia

Dr n. med. B.

Dr n. med. B.

Miękoś-Zydek

Miękoś-Zydek

Głównym, naturalnym i wszechobecnym źródłem światła

Głównym, naturalnym i wszechobecnym źródłem światła

docierającego do powierzchni Ziemi jest Słońce. Atmosfera ziemska

docierającego do powierzchni Ziemi jest Słońce. Atmosfera ziemska

(przede wszystkim warstwa ozonowa) częściowo osłabia i filtruje szerokie

(przede wszystkim warstwa ozonowa) częściowo osłabia i filtruje szerokie

widmo promieniowania słonecznego (eliminuje wszystkie fale poniżej 290

widmo promieniowania słonecznego (eliminuje wszystkie fale poniżej 290

nm : UVC oraz promienie jonizujące).

nm : UVC oraz promienie jonizujące).

Ogólna ilość

Ogólna ilość

padającego na skórę promieniowania jest zmienna i zależy od różnych

padającego na skórę promieniowania jest zmienna i zależy od różnych

czynników ,m.in.:

czynników ,m.in.:



szerokości geograficznej

szerokości geograficznej



pory roku, dnia

pory roku, dnia



wysokości nad poziomem morza

wysokości nad poziomem morza



grubości warstwy chmur

grubości warstwy chmur



pokrycia terenu

pokrycia terenu

W zależności od długości fali możemy podzielić promienie UV na trzy

W zależności od długości fali możemy podzielić promienie UV na trzy

rodzaje: UVA(320-400 nm), UVB(280-320 nm) i UVC(<280 nm). Dla skóry

rodzaje: UVA(320-400 nm), UVB(280-320 nm) i UVC(<280 nm). Dla skóry

człowieka podstawowe znaczenie ma promieniowanie UV o długości 280-

człowieka podstawowe znaczenie ma promieniowanie UV o długości 280-

400 nm, jako że w normalnych warunkach UVC nie osiąga powierzchni

400 nm, jako że w normalnych warunkach UVC nie osiąga powierzchni

Ziemi ( w przyszłości, w związku ze stale zmniejszającą się warstwą

Ziemi ( w przyszłości, w związku ze stale zmniejszającą się warstwą

ozonową, możemy liczyć się z większym biologicznym oddziaływaniem tego

ozonową, możemy liczyć się z większym biologicznym oddziaływaniem tego

typu promieniowania).

typu promieniowania).

Wrażliwość skóry na działanie promieni UV zależy

Wrażliwość skóry na działanie promieni UV zależy

od ilości barwnika zawartego w naskórku. Na podstawie

od ilości barwnika zawartego w naskórku. Na podstawie

koloru skóry i wrażliwości na UV wyróżnia się 6 typów

koloru skóry i wrażliwości na UV wyróżnia się 6 typów

skóry ( w naszej strefie geograficznej spotyka się osoby

skóry ( w naszej strefie geograficznej spotyka się osoby

z I do IV typu skóry). Najbardziej narażeni na działanie

z I do IV typu skóry). Najbardziej narażeni na działanie

promieni UV są ludzie z typem skóry I i II i to nie tylko

promieni UV są ludzie z typem skóry I i II i to nie tylko

poprzez reakcję wczesną (oparzenie skóry), lecz

poprzez reakcję wczesną (oparzenie skóry), lecz

również późniejszy rozwój przewlekłego uszkodzenia, a

również późniejszy rozwój przewlekłego uszkodzenia, a

nawet nowotworów skóry. Tolerancja światła jest

nawet nowotworów skóry. Tolerancja światła jest

ponadto uwarunkowana przez nienaruszone

ponadto uwarunkowana przez nienaruszone

mechanizmy ochronne i naprawcze, takie jak zdolność

mechanizmy ochronne i naprawcze, takie jak zdolność

tworzenia barwnika oraz naprawa DNA, jak również

tworzenia barwnika oraz naprawa DNA, jak również

przez stopień adaptacji świetlnej skóry (przebarwienie

przez stopień adaptacji świetlnej skóry (przebarwienie

skóry oraz adaptacyjne zgrubienia naskórka).

skóry oraz adaptacyjne zgrubienia naskórka).

Sztuczne źródła światła

Sztuczne źródła światła

Wykorzystywane w leczeniu i diagnostyce chorób

Wykorzystywane w leczeniu i diagnostyce chorób

skóry

skóry



lampy gazowe (spektrum linearne)

lampy gazowe (spektrum linearne)



lampy fluorescencyjne zawierające różne gazy np. rtęć – emitują

lampy fluorescencyjne zawierające różne gazy np. rtęć – emitują

zarówno UVA UVB czasem UVC (wykorzystywane do sterylizacji)

zarówno UVA UVB czasem UVC (wykorzystywane do sterylizacji)



niskociśnieniowe lampy rtęciowe (254 nm)- stosowane do

niskociśnieniowe lampy rtęciowe (254 nm)- stosowane do

sterylizacji

sterylizacji



wysokociśnieniowe lampy rtęciowe (tzw. lampy słoneczne)-

wysokociśnieniowe lampy rtęciowe (tzw. lampy słoneczne)-

emitują UVB

emitują UVB



lampy rtęciowe o bardzo wysokim ciśnieniu – zwykle emitują

lampy rtęciowe o bardzo wysokim ciśnieniu – zwykle emitują

światło monochromatyczne, stosowane w diagnostyce z zestawem

światło monochromatyczne, stosowane w diagnostyce z zestawem

filtrów

filtrów



wysokociśnieniowe lampy rtęciowe z dodatkiem halogenku metalu

wysokociśnieniowe lampy rtęciowe z dodatkiem halogenku metalu

– lampy UVA

– lampy UVA



lampy ksenonowe – wytwarzają światło przypominające

lampy ksenonowe – wytwarzają światło przypominające

promieniowanie słoneczne (wykorzystywane do symulacji

promieniowanie słoneczne (wykorzystywane do symulacji

promieniowania słonecznego i w testach fotowrażliwości, mogą też

promieniowania słonecznego i w testach fotowrażliwości, mogą też

stanowić źródło światła monochromatycznego)

stanowić źródło światła monochromatycznego)

Metody badań

Metody badań

fotobiologicznych

fotobiologicznych

Wrażliwość na UVB

Wrażliwość na UVB



minimalna dawka konieczna do wywołania rumienia (MED-minimal erythema dose)

minimalna dawka konieczna do wywołania rumienia (MED-minimal erythema dose)

określa najmniejszą wartość promieniowania, która po 24 godzinach prowadzi do

określa najmniejszą wartość promieniowania, która po 24 godzinach prowadzi do

wystąpienia ostro odgraniczonego rumienia

wystąpienia ostro odgraniczonego rumienia



określony obszar skóry poddawany jest działaniu wzrastającej dawki promieniowania-

określony obszar skóry poddawany jest działaniu wzrastającej dawki promieniowania-

typowo stosowany schemat tego badania obejmuje zwiększanie dawki od 14 do 112

typowo stosowany schemat tego badania obejmuje zwiększanie dawki od 14 do 112

mJ/cm

mJ/cm

2

2



stosuje się często nieprzezroczyste opatrunki posiadające 6-10 okienek z możliwością

stosuje się często nieprzezroczyste opatrunki posiadające 6-10 okienek z możliwością

ich zamknięcia również nieprzezroczystym materiałem

ich zamknięcia również nieprzezroczystym materiałem



zwykle stosunek różnicy w ekspozycji między poszczególnymi okienkami wynosi 1,25 :

zwykle stosunek różnicy w ekspozycji między poszczególnymi okienkami wynosi 1,25 :

1 lub 1,4 :1

1 lub 1,4 :1



istnieje pewna zmienność MED w zależności od okolicy poddanej naświetlaniu oraz

istnieje pewna zmienność MED w zależności od okolicy poddanej naświetlaniu oraz

typu skóry chorego, jak również od długości fali (zwykle test przeprowadza się na

typu skóry chorego, jak również od długości fali (zwykle test przeprowadza się na

skórze pośladków)

skórze pośladków)



MED odnosi się do promieniowania UVB (jeśli nie zostanie to inaczej zdefiniowane) i

MED odnosi się do promieniowania UVB (jeśli nie zostanie to inaczej zdefiniowane) i

określamy ją przed zastosowaniem tego typu naświetlań

określamy ją przed zastosowaniem tego typu naświetlań

Metody badań

Metody badań

fotobiologicznych

fotobiologicznych

Wrażliwość na UVA

Wrażliwość na UVA



zdolność promieniowania UVA do wywołania rumienia

zdolność promieniowania UVA do wywołania rumienia

stanowi ok. 1/1000 obserwowanej w przypadku UVB,

stanowi ok. 1/1000 obserwowanej w przypadku UVB,

dlatego określenie MED dla UVA wymaga długotrwałej

dlatego określenie MED dla UVA wymaga długotrwałej

ekspozycji

ekspozycji



rumień, który powstaje w wyniku działania UVA pojawia

rumień, który powstaje w wyniku działania UVA pojawia

się po 1-2 godzinach, maksymalne nasilenie osiąga po

się po 1-2 godzinach, maksymalne nasilenie osiąga po

12 godzinach, potem szybko ustępuje

12 godzinach, potem szybko ustępuje



zazwyczaj badanie wrażliwości poszczególnych pól skóry

zazwyczaj badanie wrażliwości poszczególnych pól skóry

na UVA wymaga zastosowania dawki rzędu 5-40 J/cm

na UVA wymaga zastosowania dawki rzędu 5-40 J/cm

2

2

.

.



minimalna dawka fototoksyczna (MPD- minimal

minimalna dawka fototoksyczna (MPD- minimal

phototoxic dose) określa wartość promieniowania UVA

phototoxic dose) określa wartość promieniowania UVA

w połączeniu ze ściśle zdefiniowaną dawką środka

w połączeniu ze ściśle zdefiniowaną dawką środka

fotouczulającego, zazwyczaj psoralenu, która wywołuje

fotouczulającego, zazwyczaj psoralenu, która wywołuje

rumień (reakcja jest odczytywana po 48 lub 72

rumień (reakcja jest odczytywana po 48 lub 72

godzinach)

godzinach)



niekiedy za punkt odniesienia przyjmuje się obecność

niekiedy za punkt odniesienia przyjmuje się obecność

zabarwienia skóry (opalenizny) zamiast rumienia

zabarwienia skóry (opalenizny) zamiast rumienia



MPD można określić przed rozpoczęciem PUVA-terapii

MPD można określić przed rozpoczęciem PUVA-terapii



dla skóry typu I-III MPD wynosi ok. 0,2-2J/cm

dla skóry typu I-III MPD wynosi ok. 0,2-2J/cm

2

2

Metody badań

Metody badań

fotobiologicznych

fotobiologicznych

Testy świetlne (phototesting)

Testy świetlne (phototesting)



niektóre dermatozy są wywoływane jedynie

niektóre dermatozy są wywoływane jedynie

promieniowaniem świetlnym np. pokrzywka i PLE

promieniowaniem świetlnym np. pokrzywka i PLE



inne wymagają współistnienia czynnika

inne wymagają współistnienia czynnika

fotouczulającego i promieniowania np.

fotouczulającego i promieniowania np.

fototoksyczne i fotoalergiczne zapalenie skóry

fototoksyczne i fotoalergiczne zapalenie skóry



większość odczynów świetlnych jest wyzwalanych

większość odczynów świetlnych jest wyzwalanych

przez promieniowanie UVA.

przez promieniowanie UVA.



dawka promieniowania wymagana do wywołania

dawka promieniowania wymagana do wywołania

reakcji skórnych jest zróżnicowana i wynosi od

reakcji skórnych jest zróżnicowana i wynosi od

<0,1 J/cm

<0,1 J/cm

2

2

w pokrzywce słonecznej do 40 J/cm

w pokrzywce słonecznej do 40 J/cm

2

2

w

w

przypadku PLE. UVB prawie nie odgrywa roli

przypadku PLE. UVB prawie nie odgrywa roli

próbach świetlnych (rzadko może być czynnikiem

próbach świetlnych (rzadko może być czynnikiem

wyzwalającym PLE)

wyzwalającym PLE)

Metody badań

Metody badań

fotobiologicznych

fotobiologicznych

Testy prowokacyjne

Testy prowokacyjne



w części przypadków stosowane są testy polegające na

w części przypadków stosowane są testy polegające na

próbie wywołania zmian skórnych w danej okolicy przez

próbie wywołania zmian skórnych w danej okolicy przez

zastosowanie powtarzanych dawek promieniowania

zastosowanie powtarzanych dawek promieniowania

świetlnego (najczęściej metoda ta jest stosowana w PLE)

świetlnego (najczęściej metoda ta jest stosowana w PLE)



naświetla się dość duży obszar skóry (5 na 8 cm), w

naświetla się dość duży obszar skóry (5 na 8 cm), w

miejscach predylekcji tj. przedramion dużą dawką

miejscach predylekcji tj. przedramion dużą dawką

promieniowania w ciągu kolejnych 2-3 dni:

promieniowania w ciągu kolejnych 2-3 dni:

UVA – 60-100 J/cm2

UVA – 60-100 J/cm2

UVB – 1,5 MED dziennie

UVB – 1,5 MED dziennie



odczytu dokonuje się po 24, 48 i 72 godzinach

odczytu dokonuje się po 24, 48 i 72 godzinach



testy prowokacyjne są przydatne nie tylko dla

testy prowokacyjne są przydatne nie tylko dla

potwierdzeniu roli promieniowania w patogenezie

potwierdzeniu roli promieniowania w patogenezie

schorzenia, ale także, dzięki określeniu długości fali

schorzenia, ale także, dzięki określeniu długości fali

promieniowania odpowiedzialnego za objawy skórne w

promieniowania odpowiedzialnego za objawy skórne w

celu zastosowania odpowiedniej profilaktyki

celu zastosowania odpowiedniej profilaktyki



testy mogą powodować powstawanie długo

testy mogą powodować powstawanie długo

utrzymujących się przebarwień

utrzymujących się przebarwień

Metody badań fotobiologicznych

Metody badań fotobiologicznych

Test uogólnionej fotoprowokacji

Test uogólnionej fotoprowokacji



pacjent otrzymuje lek o prawdopodobnym działaniu

pacjent otrzymuje lek o prawdopodobnym działaniu

fototoksycznym lub fotoalergicznym i w okresie od 2-8

fototoksycznym lub fotoalergicznym i w okresie od 2-8

godzin jest poddawany działaniu promieniowania UV

godzin jest poddawany działaniu promieniowania UV

.

.

Skórny test świetlny z nakłuwaniem lub

Skórny test świetlny z nakłuwaniem lub

zadrapaniem

zadrapaniem



substancja podejrzana o działanie fototoksyczne lub

substancja podejrzana o działanie fototoksyczne lub

fotoalergiczne jest wprowadzana do skóry za

fotoalergiczne jest wprowadzana do skóry za

pośrednictwem nakłucia lub zadrapania, tak jak w

pośrednictwem nakłucia lub zadrapania, tak jak w

przypadku powszechnie stosowanych alergenów, a

przypadku powszechnie stosowanych alergenów, a

następnie miejsce to jest naświetlane promieniami UV

następnie miejsce to jest naświetlane promieniami UV

.

.

W obu metodach odczytu dokonuje się

W obu metodach odczytu dokonuje się

bezpośrednio po naświetleniu oraz po upływie 24-

bezpośrednio po naświetleniu oraz po upływie 24-

72 godzin

72 godzin

Metody badań

Metody badań

fotobiologicznych

fotobiologicznych

Średnie dawki promieniowania UVA

Średnie dawki promieniowania UVA

niezbędne do wywołania reakcji świetlnych

niezbędne do wywołania reakcji świetlnych



Pokrzywka słoneczna – 0,05-2 J/cm

Pokrzywka słoneczna – 0,05-2 J/cm

2

2



Fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry - 1-10

Fotoalergiczne kontaktowe zapalenie skóry - 1-10

J/cm

J/cm

2

2



Fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry – 5-30

Fototoksyczne kontaktowe zapalenie skóry – 5-30

J/cm

J/cm

2

2



Przetrwała nadwrażliwość na światło – 0,5 – 5

Przetrwała nadwrażliwość na światło – 0,5 – 5

J/cm

J/cm

2

2



Wielopostaciowe osutki świetlne – 40-100 J/cm

Wielopostaciowe osutki świetlne – 40-100 J/cm

2

2



Opryszczki ospówkowate – 40 -60 J/cm

Opryszczki ospówkowate – 40 -60 J/cm

2

2

Metody badań fotobiologicznych

Metody badań fotobiologicznych

Próby fotokontaktowe (fotopatch testing)

Próby fotokontaktowe (fotopatch testing)



znajdują zastosowanie w diagnostyce odczynów fototoksycznych

znajdują zastosowanie w diagnostyce odczynów fototoksycznych

i fotoalergicznych

i fotoalergicznych



najczęściej występujące alergeny są dostępne w standardowych

najczęściej występujące alergeny są dostępne w standardowych

zestawach

zestawach



próba polega na aplikowaniu fotoalergenów w obrębie skóry

próba polega na aplikowaniu fotoalergenów w obrębie skóry

pleców, w dwóch rzędach, a po upływie 24 godzin jeden z rzędów

pleców, w dwóch rzędach, a po upływie 24 godzin jeden z rzędów

poddawany jest działaniu promieniowania UVA w dawce 5-10

poddawany jest działaniu promieniowania UVA w dawce 5-10

J/cm

J/cm

2

2

. Odczytu reakcji skórnej w obu rzędach dokonuje się po

. Odczytu reakcji skórnej w obu rzędach dokonuje się po

upływie 48, 72 i 96 godzin, a w niektórych przypadkach po kilku

upływie 48, 72 i 96 godzin, a w niektórych przypadkach po kilku

dniach

dniach



obecność zmian skórnych w miejscach poddanych

obecność zmian skórnych w miejscach poddanych

promieniowaniu i ich brak w miejscu kontrolnym stanowi

promieniowaniu i ich brak w miejscu kontrolnym stanowi

podstawę do rozpoznania reakcji fotoalergicznej

podstawę do rozpoznania reakcji fotoalergicznej



w przypadku reakcji fototoksycznej obserwowane są zmiany

w przypadku reakcji fototoksycznej obserwowane są zmiany

również tylko w miejscu ekspozycji na UV i ściśle pokrywają się

również tylko w miejscu ekspozycji na UV i ściśle pokrywają się

one z granicami stosowania testu ( reakcje te są zwykle

one z granicami stosowania testu ( reakcje te są zwykle

odczynami typu natychmiastowego)

odczynami typu natychmiastowego)

Fotodermatozy pierwotne

Fotodermatozy pierwotne

1. Fotodermatozy idiopatyczne (samoistne):

1. Fotodermatozy idiopatyczne (samoistne):



wielopostaciowe osutki świetlne ( polymorphic light eruption, PLE)

wielopostaciowe osutki świetlne ( polymorphic light eruption, PLE)

- świerzbiączka letnia (prurigo aestivalis)

- świerzbiączka letnia (prurigo aestivalis)

- opryszczki ospówkowate (hydroa vacciniforme)

- opryszczki ospówkowate (hydroa vacciniforme)



świetlne zapalenie czerwieni wargowej (cheilitis actinica)

świetlne zapalenie czerwieni wargowej (cheilitis actinica)



pokrzywka świetlna (urticaria solaris)

pokrzywka świetlna (urticaria solaris)

2. Przewlekłe zmiany posłoneczne (chronic actinic

2. Przewlekłe zmiany posłoneczne (chronic actinic

dermatitis)

dermatitis)



przetrwałe odczyny świetlne (persistent light reactivity)

przetrwałe odczyny świetlne (persistent light reactivity)



wyprysk słoneczny (eczema photosensitivum)

wyprysk słoneczny (eczema photosensitivum)



actinic reticuloid

actinic reticuloid

3. Fotodermatozy związane z działaniem

3. Fotodermatozy związane z działaniem

światłouczulających substancji egzogennych:

światłouczulających substancji egzogennych:



odczyny fototoksyczne

odczyny fototoksyczne



odczyny fotoalergiczne

odczyny fotoalergiczne

Wielopostaciowe

Wielopostaciowe

osutki

osutki

świetlne

świetlne

(polymorphic light eruption, PLE)

(polymorphic light eruption, PLE)

Świerzbiączka letnia (prurigo

Świerzbiączka letnia (prurigo

aestivalis

aestivalis

)

)

Opryszczki ospówkowate (hydroa

Opryszczki ospówkowate (hydroa

vacciniforme

vacciniforme

)

)

Etiopatogeneza i objawy kliniczne

Etiopatogeneza i objawy kliniczne

PLE

PLE



częstość występowania waha się od 5-15%

częstość występowania waha się od 5-15%



schorzenie wywoływane jest na ogół przez promieniowanie UVA lub UVB, a u

schorzenie wywoływane jest na ogół przez promieniowanie UVA lub UVB, a u

niektórych osób stwierdza się nadwrażliwość na oba rodzaje promieniowania

niektórych osób stwierdza się nadwrażliwość na oba rodzaje promieniowania



objawy są prawdopodobnie wynikiem reakcji alergicznej typu IV, natomiast

objawy są prawdopodobnie wynikiem reakcji alergicznej typu IV, natomiast

antygen odpowiedzialny za ich powstawanie nie został dotychczas

antygen odpowiedzialny za ich powstawanie nie został dotychczas

zidentyfikowany.

zidentyfikowany.



zmiany pojawiają się w obrębie poddanych promieniowaniu UV,

zmiany pojawiają się w obrębie poddanych promieniowaniu UV,

odsłoniętych obszarów skóry, po godzinach lub dniach od ekspozycji

odsłoniętych obszarów skóry, po godzinach lub dniach od ekspozycji



wykwity, zazwyczaj jednopostaciowe u każdego pacjenta mogą mieć

wykwity, zazwyczaj jednopostaciowe u każdego pacjenta mogą mieć

charakter rumieni, grudek obrzękowo-wysiękowych, pęcherzyków, czasami

charakter rumieni, grudek obrzękowo-wysiękowych, pęcherzyków, czasami

mogą przypominać zmiany charakterystyczne dla rumienia

mogą przypominać zmiany charakterystyczne dla rumienia

wielopostaciowego

wielopostaciowego



u większości dorosłych pacjentów obserwuje się samoistne ustępowanie

u większości dorosłych pacjentów obserwuje się samoistne ustępowanie

schorzenia, bez bliznowacenia i lichenizacji (wyjątek stanowią dzieci z AZS)

schorzenia, bez bliznowacenia i lichenizacji (wyjątek stanowią dzieci z AZS)



czasem wraz z rozwojem hiperpigmentacji (opalenizny) dochodzi do

czasem wraz z rozwojem hiperpigmentacji (opalenizny) dochodzi do

osłabienia objawów choroby, u części pacjentów nie obserwuje się jednak

osłabienia objawów choroby, u części pacjentów nie obserwuje się jednak

rozwoju tolerancji i nawroty choroby są obecne przez cały okres

rozwoju tolerancji i nawroty choroby są obecne przez cały okres

nasłonecznienia

nasłonecznienia



schorzenie ma charakter przewlekły, a jego przebieg jest trudny do

schorzenie ma charakter przewlekły, a jego przebieg jest trudny do

przewidzenia

przewidzenia

Leczenie PLE

Leczenie PLE

W okresach zaostrzeń zaleca się stosowanie:

W okresach zaostrzeń zaleca się stosowanie:



leków antyhistaminowych

leków antyhistaminowych



arechiny (w dawce 250-500mg/dobę)

arechiny (w dawce 250-500mg/dobę)



w razie potrzeby kortykosteroidów (w dawce 30-40mg

w razie potrzeby kortykosteroidów (w dawce 30-40mg

prednizonu/dobę)

prednizonu/dobę)



miejscowych preparatów sterydowych

miejscowych preparatów sterydowych

Istotą postępowania w PLE jest profilaktyka

Istotą postępowania w PLE jest profilaktyka



zaleca się fototerapię (UVB - szerokopasmowe oraz bardziej

zaleca się fototerapię (UVB - szerokopasmowe oraz bardziej

efektywne, wąskopasmowe - 311nm,rozpoczynając od 70%

efektywne, wąskopasmowe - 311nm,rozpoczynając od 70%

MED)

MED)



w przypadku braku rezultatów fotochemoterapię (PUVA) na 4-6

w przypadku braku rezultatów fotochemoterapię (PUVA) na 4-6

tygodni przed okresem nasłonecznienia, rozpoczynając od

tygodni przed okresem nasłonecznienia, rozpoczynając od

niewielkich dawek (ok. 70%MPD) - zahamowanie wysiewów

niewielkich dawek (ok. 70%MPD) - zahamowanie wysiewów

choroby obserwuje się u ok.80-90% chorych

choroby obserwuje się u ok.80-90% chorych



korzystną rolę może odgrywać przyjmowanie beta-karotenu

korzystną rolę może odgrywać przyjmowanie beta-karotenu

(>1mg/kgmc./dobę) przez 4-6 tygodni przed okresem

(>1mg/kgmc./dobę) przez 4-6 tygodni przed okresem

nasłonecznienia, jak również stosowanie preparatów

nasłonecznienia, jak również stosowanie preparatów

fotoprotekcyjnych

fotoprotekcyjnych

Pokrzywka świetlna (urticaria

Pokrzywka świetlna (urticaria

solaris)

solaris)

Etiopatogeneza i objawy kliniczne

Etiopatogeneza i objawy kliniczne



rzadko występująca fotodermatoza, dotycząca osób pomiędzy 20 a

rzadko występująca fotodermatoza, dotycząca osób pomiędzy 20 a

40 rż.

40 rż.



wyzwalana przez promieniowanie o różnej długości fali, od

wyzwalana przez promieniowanie o różnej długości fali, od

promieni X do promieni UV, w tym światło widzialne, a nawet

promieni X do promieni UV, w tym światło widzialne, a nawet

podczerwone

podczerwone



obecnie uważa się, że jest to reakcja typu I na fotoalergen,

obecnie uważa się, że jest to reakcja typu I na fotoalergen,

powstający u pacjentów pod wpływem promieniowania

powstający u pacjentów pod wpływem promieniowania



w celu ustalenia długości fali odpowiedzialnej za wyzwalanie

w celu ustalenia długości fali odpowiedzialnej za wyzwalanie

zmian konieczne jest przeprowadzenie testów świetlnych

zmian konieczne jest przeprowadzenie testów świetlnych



zmiany chorobowe mają charakter rumieni i bąbli

zmiany chorobowe mają charakter rumieni i bąbli

pokrzywkowych, silnie swędzących, które pojawiają się w ciągu

pokrzywkowych, silnie swędzących, które pojawiają się w ciągu

kilku minut od ekspozycji w obrębie miejsc poddanych działaniu

kilku minut od ekspozycji w obrębie miejsc poddanych działaniu

promieniowania, jak również w okolicach osłoniętych

promieniowania, jak również w okolicach osłoniętych



w skrajnych przypadkach może dochodzić do występowania

w skrajnych przypadkach może dochodzić do występowania

bardzo nasilonych odczynów z objawami wstrząsu

bardzo nasilonych odczynów z objawami wstrząsu

anafilaktycznego

anafilaktycznego



przebieg choroby jest zwykle przewlekły i wieloletni, z niewielką

przebieg choroby jest zwykle przewlekły i wieloletni, z niewielką

tendencją do ustępowania

tendencją do ustępowania

Leczenie pokrzywki świetlnej

Leczenie pokrzywki świetlnej



u

u

części chorych poprawę można uzyskać stosując leki

części chorych poprawę można uzyskać stosując leki

przeciwhistaminowe (najbardziej skuteczne okazały się

przeciwhistaminowe (najbardziej skuteczne okazały się

terfenadyna i cetryzyna, w dawkach 2-3 krotnie

terfenadyna i cetryzyna, w dawkach 2-3 krotnie

większych, niż średnie dawki terapeutyczne)

większych, niż średnie dawki terapeutyczne)



dobre rezultaty uzyskuje się wywoływaniem u pacjentów

dobre rezultaty uzyskuje się wywoływaniem u pacjentów

zjawiska tolerancji poprzez zastosowanie fototerapii lub

zjawiska tolerancji poprzez zastosowanie fototerapii lub

fotochemoterapii

fotochemoterapii



zaleca się, po uprzednim określeniu minimalnej dawki

zaleca się, po uprzednim określeniu minimalnej dawki

prowokującej wysiew bąbli pokrzywkowych (MUD)

prowokującej wysiew bąbli pokrzywkowych (MUD)

naświetlania 3 razy w tygodniu przez 8 tygodni,

naświetlania 3 razy w tygodniu przez 8 tygodni,

rozpoczynając od 80% dawki minimalnej

rozpoczynając od 80% dawki minimalnej



po uzyskaniu poprawy stosuje się leczenie podtrzymujące,

po uzyskaniu poprawy stosuje się leczenie podtrzymujące,

1 raz w tygodniu przez kilka miesięcy

1 raz w tygodniu przez kilka miesięcy



obserwowano korzystne efekty po leczeniu chorych

obserwowano korzystne efekty po leczeniu chorych

plazmaferezą, powtarzaną przed okresem

plazmaferezą, powtarzaną przed okresem

nasłonecznienia

nasłonecznienia

Przewlekłe odczyny posłoneczne

Przewlekłe odczyny posłoneczne

(chronic actinic dermatitis)

(chronic actinic dermatitis)

Etiopatogeneza i objawy kliniczne

Etiopatogeneza i objawy kliniczne



niezmiernie rzadko spotykana fotodermatoza, będąca problemem ludzi

niezmiernie rzadko spotykana fotodermatoza, będąca problemem ludzi

starszych, znamiennie częściej mężczyzn

starszych, znamiennie częściej mężczyzn



dotyczy osób zamieszkujących rejony eksponowane na światło słoneczne i jest

dotyczy osób zamieszkujących rejony eksponowane na światło słoneczne i jest

wyzwalana zwykle przez niskie dawki promieni UVB, UVA i światło widzialne,

wyzwalana zwykle przez niskie dawki promieni UVB, UVA i światło widzialne,

często współistnieje z fotoalergią

często współistnieje z fotoalergią



może mieć charakter przewlekłych zmian wypryskowych, występujących w

może mieć charakter przewlekłych zmian wypryskowych, występujących w

miejscach narażonych na promieniowanie UV pod wpływem reakcji

miejscach narażonych na promieniowanie UV pod wpływem reakcji

fotoalergicznej lub występować pod postacią wyprysku słonecznego, w którym

fotoalergicznej lub występować pod postacią wyprysku słonecznego, w którym

nie stwierdza się fotoalergii albo jako actinic reticuloid , gdzie zmiany

nie stwierdza się fotoalergii albo jako actinic reticuloid , gdzie zmiany

przybierają charakter naciekowy, przypominający chłoniaka skóry (we krwi

przybierają charakter naciekowy, przypominający chłoniaka skóry (we krwi

może występować odczyn białaczkowy w postaci komórek Sezaryego)

może występować odczyn białaczkowy w postaci komórek Sezaryego)



zmiany najczęściej są umiejscowione na czole i karku, chociaż mogą

zmiany najczęściej są umiejscowione na czole i karku, chociaż mogą

obejmować policzki, małżowiny uszne, szyję i tylną powierzchnię kończyn

obejmować policzki, małżowiny uszne, szyję i tylną powierzchnię kończyn

górnych

górnych



zajęta skóra zwykle ulega zgrubieniu i pobruzdowaniu, jej powierzchnia często

zajęta skóra zwykle ulega zgrubieniu i pobruzdowaniu, jej powierzchnia często

się złuszcza, nierzadko obserwuje się nadmierne ucieplenie i stan zapalny w

się złuszcza, nierzadko obserwuje się nadmierne ucieplenie i stan zapalny w

obrębie zmian chorobowych (może dochodzić do zajmowania okolic skóry nie

obrębie zmian chorobowych (może dochodzić do zajmowania okolic skóry nie

eksponowanych na UV)

eksponowanych na UV)



nadwrażliwość pacjentów na światło jest bardzo duża i czasem do wywołania

nadwrażliwość pacjentów na światło jest bardzo duża i czasem do wywołania

reakcji immunologicznej wystarcza niewielka ilość promieniowania

reakcji immunologicznej wystarcza niewielka ilość promieniowania

przechodząca przez ubranie.

przechodząca przez ubranie.



w diagnostyce przewlekłych zmian posłonecznych zaleca się wykonania prób

w diagnostyce przewlekłych zmian posłonecznych zaleca się wykonania prób

świetlnych oraz płatkowych testów świetlnych

świetlnych oraz płatkowych testów świetlnych



przebieg schorzenia jest wieloletni, przewlekły i nawrotowy

przebieg schorzenia jest wieloletni, przewlekły i nawrotowy

Leczenie przewlekłych zmian

Leczenie przewlekłych zmian

posłonecznych

posłonecznych



nie istnieje w pełni satysfakcjonująca metoda leczenia,

nie istnieje w pełni satysfakcjonująca metoda leczenia,

najlepsze efekty uzyskuje się podczas stosowania przez okres

najlepsze efekty uzyskuje się podczas stosowania przez okres

wielu miesięcy azatiopryny, w dawce 2-2,5 mg/kgmc/dobę

wielu miesięcy azatiopryny, w dawce 2-2,5 mg/kgmc/dobę



wykorzystuje się również inne leki immunosupresyjne, takie jak

wykorzystuje się również inne leki immunosupresyjne, takie jak

kortykosteroidy ( w zaostrzeniach, w dawce początkowej 60-100

kortykosteroidy ( w zaostrzeniach, w dawce początkowej 60-100

mg/dobę), czy cyklosporynę A (w dawce 2,5-6 mg/kgmc/dobę)

mg/dobę), czy cyklosporynę A (w dawce 2,5-6 mg/kgmc/dobę)



dobre efekty uzyskuje się przy stosowaniu PUVA, w połączeniu

dobre efekty uzyskuje się przy stosowaniu PUVA, w połączeniu

ze sterydami stosowanymi doustnie lub miejscowo (w przypadku

ze sterydami stosowanymi doustnie lub miejscowo (w przypadku

pojawienia się niewielkich zmian po naświetleniu UVA stosuje

pojawienia się niewielkich zmian po naświetleniu UVA stosuje

się sterydy miejscowo, natomiast przy większej

się sterydy miejscowo, natomiast przy większej

światłowrażliwości pacjentów zaleca podawanie prednizonu w

światłowrażliwości pacjentów zaleca podawanie prednizonu w

dawce 1mg/kgmc/dobę przez 8 dni przed rozpoczęciem terapii

dawce 1mg/kgmc/dobę przez 8 dni przed rozpoczęciem terapii

PUVA, ze stopniowym jej obniżaniem po 2-4 tygodniach

PUVA, ze stopniowym jej obniżaniem po 2-4 tygodniach

naświetlań)

naświetlań)



leczenie promieniami UVB w przewlekłych zmianach

leczenie promieniami UVB w przewlekłych zmianach

posłonecznych jest mniej skuteczne z uwagi na to, że daje ono

posłonecznych jest mniej skuteczne z uwagi na to, że daje ono

bardzo krótki czas ochrony

bardzo krótki czas ochrony



ponadto zaleca się noszenie ubrań ochronnych, stosowanie

ponadto zaleca się noszenie ubrań ochronnych, stosowanie

środków fotoprotekcyjnych o szerokim spektrum, a nawet

środków fotoprotekcyjnych o szerokim spektrum, a nawet

zmianę aktywności dobowej z jej przesunięciem na okres nocny

zmianę aktywności dobowej z jej przesunięciem na okres nocny

Odczyny fototoksyczne

Odczyny fototoksyczne

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza



zmiany tego typu są obserwowane dość często, gdyż u każdej osoby,

zmiany tego typu są obserwowane dość często, gdyż u każdej osoby,

mającej kontakt z substancją fototoksyczną, ekspozycja na światło

mającej kontakt z substancją fototoksyczną, ekspozycja na światło

słoneczne może wyzwalać objawy chorobowe

słoneczne może wyzwalać objawy chorobowe



mają one charakter fotochemicznej reakcji wywoływanej bezpośrednim

mają one charakter fotochemicznej reakcji wywoływanej bezpośrednim

napromienianiem i działaniem czynnika fotouczulajacego, która

napromienianiem i działaniem czynnika fotouczulajacego, która

prowadzi do wystąpienia ostrych odczynów o charakterze oparzenia

prowadzi do wystąpienia ostrych odczynów o charakterze oparzenia

słonecznego, lub przebarwień skóry (odczyn opóźniony)

słonecznego, lub przebarwień skóry (odczyn opóźniony)



mechanizm działania substancji fototoksycznych polega na

mechanizm działania substancji fototoksycznych polega na

pochłanianiu energii promieniowania przez daną substancję, a

pochłanianiu energii promieniowania przez daną substancję, a

następnie oddawaniu jej do tkanek z utworzeniem wolnych rodników,

następnie oddawaniu jej do tkanek z utworzeniem wolnych rodników,

nadtlenków i energii cieplnej

nadtlenków i energii cieplnej



zmiany chorobowe powstają już przy pierwszym naświetleniu i

zmiany chorobowe powstają już przy pierwszym naświetleniu i

zazwyczaj ustępują po przerwaniu kontaktu z daną substancją

zazwyczaj ustępują po przerwaniu kontaktu z daną substancją

Do najczęściej spotykanych substancji fototoksycznych zaliczamy:

Do najczęściej spotykanych substancji fototoksycznych zaliczamy:



dziegcie, smoły

dziegcie, smoły



barwniki (antrachinon, eozyna, róż bengalski)

barwniki (antrachinon, eozyna, róż bengalski)



furokumaryny (psoraleny)

furokumaryny (psoraleny)



leki (amiodaron, tetracykliny, fluorochinolony, furosemid, kwas

leki (amiodaron, tetracykliny, fluorochinolony, furosemid, kwas

nalidyksowy i pochodne, naproksen, piroksykam, benoksaprofen,

nalidyksowy i pochodne, naproksen, piroksykam, benoksaprofen,

sulfonamidy, fenotiazyny)

sulfonamidy, fenotiazyny)

Obraz kliniczny i leczenie odczynów

Obraz kliniczny i leczenie odczynów

fototoksycznych

fototoksycznych



zmiany chorobowe przypominają oparzenie słoneczne, często z

zmiany chorobowe przypominają oparzenie słoneczne, często z

obecnością obrzęku, zmian pęcherzowych, świądu i pieczenia skóry

obecnością obrzęku, zmian pęcherzowych, świądu i pieczenia skóry



zwykle mają ciężki przebieg i pojawiają się nagle

zwykle mają ciężki przebieg i pojawiają się nagle



obejmują na ogół obszary odsłonięte (twarz, szyję, uszy, ręce

obejmują na ogół obszary odsłonięte (twarz, szyję, uszy, ręce

dekolt, podudzia), bardzo rzadko może dojść do minimalnego

dekolt, podudzia), bardzo rzadko może dojść do minimalnego

szerzenia się zmian na okolice nie poddane ekspozycji promieni UV

szerzenia się zmian na okolice nie poddane ekspozycji promieni UV



wykwity chorobowe ustępują z pozostawieniem pigmentacji

wykwity chorobowe ustępują z pozostawieniem pigmentacji

pozapalnej, często obserwuje się także oddzielanie płytek paznokci

pozapalnej, często obserwuje się także oddzielanie płytek paznokci

od łożyska

od łożyska



rzadko, odczyny te, zwłaszcza po lekach stosowanych doustnie

rzadko, odczyny te, zwłaszcza po lekach stosowanych doustnie

mogą przypominać liszaj płaski lub zmiany występujące w porfirii

mogą przypominać liszaj płaski lub zmiany występujące w porfirii

skórnej późnej

skórnej późnej



leczenie polega na natychmiastowym przerwanie kontaktu z

leczenie polega na natychmiastowym przerwanie kontaktu z

substancjami fototoksycznymi lub odstawieniu leków wywołujących

substancjami fototoksycznymi lub odstawieniu leków wywołujących

odczyny chorobowe oraz przerwaniu ekspozycji na UV

odczyny chorobowe oraz przerwaniu ekspozycji na UV



w razie bardzo nasilonych reakcji można zastosować

w razie bardzo nasilonych reakcji można zastosować

kortykosteroidy doustnie (30-40mg/dobę) oraz miejscowo,

kortykosteroidy doustnie (30-40mg/dobę) oraz miejscowo,

korzystnie działają także leki przeciwhistaminowe, preparaty

korzystnie działają także leki przeciwhistaminowe, preparaty

wapnia, witaminy

wapnia, witaminy

Odczyny fotoalergiczne

Odczyny fotoalergiczne

Etiopatogeneza

Etiopatogeneza



zmiany chorobowe są wynikiem interakcji stosowanych

zmiany chorobowe są wynikiem interakcji stosowanych

zarówno miejscowo jak i ogólnie fotoalergenów z

zarówno miejscowo jak i ogólnie fotoalergenów z

promieniowaniem UV

promieniowaniem UV



do rozwoju objawów niezbędna jest wcześniejsza ekspozycja

do rozwoju objawów niezbędna jest wcześniejsza ekspozycja

na alergen (fotoalergia występuje znacznie rzadziej niż

na alergen (fotoalergia występuje znacznie rzadziej niż

fototoksyczność)

fototoksyczność)



spektrum promieniowania wywołujące odczyny skórne leży

spektrum promieniowania wywołujące odczyny skórne leży

zwykle w obrębie UVA, choć rzadko może obejmować także

zwykle w obrębie UVA, choć rzadko może obejmować także

UVB

UVB

Do najczęściej spotykanych substancji fotoalergicznych

Do najczęściej spotykanych substancji fotoalergicznych

zalicza się:

zalicza się:



halogenowe pochodne salicylanilidów

halogenowe pochodne salicylanilidów



leki przeciwgrzybicze (multifungin, fentichlor)

leki przeciwgrzybicze (multifungin, fentichlor)



fenotiazyny (chlorpromazyna, prometazyna)

fenotiazyny (chlorpromazyna, prometazyna)



sulfanilamidy

sulfanilamidy



składniki filtrów przeciwsłonecznych (PABA, benzofenony)

składniki filtrów przeciwsłonecznych (PABA, benzofenony)



substancje zapachowe (piżmo ambratowe, 6-metylokumaryna)

substancje zapachowe (piżmo ambratowe, 6-metylokumaryna)

Obraz kliniczny i leczenie

Obraz kliniczny i leczenie



ciągu 24-48 godzin od ekspozycji na promieniowanie, u osób

ciągu 24-48 godzin od ekspozycji na promieniowanie, u osób

uczulonych pojawiają się zmiany o charakterze wyprysku

uczulonych pojawiają się zmiany o charakterze wyprysku

kontaktowego (rumień, grudki wysiękowe, pęcherzyki,

kontaktowego (rumień, grudki wysiękowe, pęcherzyki,

czasem nawet pęcherze), przebiegające z nasilonym świądem

czasem nawet pęcherze), przebiegające z nasilonym świądem

i pieczeniem, które obejmują odsłonięte części ciała, a

i pieczeniem, które obejmują odsłonięte części ciała, a

czasem również okolice zakryte ( w wyniku przenikania

czasem również okolice zakryte ( w wyniku przenikania

promieniowania przez ubranie).

promieniowania przez ubranie).



brak prawidłowej diagnozy oraz stała ekspozycja na alergen

brak prawidłowej diagnozy oraz stała ekspozycja na alergen

może prowadzić do rozwoju przewlekłego fotoalergicznego

może prowadzić do rozwoju przewlekłego fotoalergicznego

zapalenia skóry, które przebiega z nasiloną lichenizacją oraz

zapalenia skóry, które przebiega z nasiloną lichenizacją oraz

szerzeniem się zmian na okolice nie eksponowane na UV

szerzeniem się zmian na okolice nie eksponowane na UV



w celu przeprowadzenia prawidłowej diagnostyki zaleca się

w celu przeprowadzenia prawidłowej diagnostyki zaleca się

wykonanie prób fotokontaktowych

wykonanie prób fotokontaktowych



zmiany skórne zazwyczaj ustępują w momencie odstawienia

zmiany skórne zazwyczaj ustępują w momencie odstawienia

leku lub przerwania ekspozycji na UV, ale czasem mogą

leku lub przerwania ekspozycji na UV, ale czasem mogą

utrzymywać się dłużej, nawet do kilku tygodni

utrzymywać się dłużej, nawet do kilku tygodni



leczenie jak w przypadku odczynów fototoksycznych

leczenie jak w przypadku odczynów fototoksycznych

Profilaktyka fotodermatoz

Profilaktyka fotodermatoz

Preparaty fotoprotekcyjne

Preparaty fotoprotekcyjne



zwykle dostępne w postaci kremów, lotionów czy szminek zawierają w

zwykle dostępne w postaci kremów, lotionów czy szminek zawierają w

swym składzie filtry chemiczne (organiczne) lub fizyczne (mineralne),

swym składzie filtry chemiczne (organiczne) lub fizyczne (mineralne),

które bądź pochłaniają lub też rozpraszają i odbijają promieniowanie UV

które bądź pochłaniają lub też rozpraszają i odbijają promieniowanie UV



zastosowanie filtrów chemicznych (dawniej był to kwas PABA i jego estry,

zastosowanie filtrów chemicznych (dawniej był to kwas PABA i jego estry,

obecnie pochodne benzofenonów i inne) wiąże się z pochłanianiem

obecnie pochodne benzofenonów i inne) wiąże się z pochłanianiem

promieni UV, co może się wiązać z ryzykiem fotouczulenia

promieni UV, co może się wiązać z ryzykiem fotouczulenia



filtry fizyczne to głównie tlenek i dwutlenek cynku i tytanu-ich funkcja

filtry fizyczne to głównie tlenek i dwutlenek cynku i tytanu-ich funkcja

ochronna polega na odbijaniu i rozpraszaniu promieni UV, co wiąże się z

ochronna polega na odbijaniu i rozpraszaniu promieni UV, co wiąże się z

ich większą skutecznością, a jednocześnie mniejszym ryzykiem

ich większą skutecznością, a jednocześnie mniejszym ryzykiem

fotouczulenia

fotouczulenia



obecnie większość preparatów ochronnych zawiera w swym składzie

obecnie większość preparatów ochronnych zawiera w swym składzie

mieszaninę filtrów chemicznych i fizycznych

mieszaninę filtrów chemicznych i fizycznych



dostępne na rynku środki stanowią bardzo skuteczne zabezpieczenie

dostępne na rynku środki stanowią bardzo skuteczne zabezpieczenie

przed promieniami UVB (pod warunkiem ich prawidłowego stosowania),

przed promieniami UVB (pod warunkiem ich prawidłowego stosowania),

nie istnieją jednak preparaty zabezpieczające skórę równie silnie przed

nie istnieją jednak preparaty zabezpieczające skórę równie silnie przed

promieniami UVA (zwykle jest to tylko częściowa ochrona)

promieniami UVA (zwykle jest to tylko częściowa ochrona)



zaleca się u pacjentów ze stwierdzoną nadwrażliwością na

zaleca się u pacjentów ze stwierdzoną nadwrażliwością na

promieniowanie UV stosowanie kremów ochronnych o maksymalnie

promieniowanie UV stosowanie kremów ochronnych o maksymalnie

wysokich wskaźnikach protekcji (konieczne jest ich używanie,

wysokich wskaźnikach protekcji (konieczne jest ich używanie,

niezależnie od innych form ochrony przeciwsłonecznej np. beta

niezależnie od innych form ochrony przeciwsłonecznej np. beta

karotenu)

karotenu)

Profilaktyka fotodermatoz

Profilaktyka fotodermatoz

Beta-karoten.

Beta-karoten.



zaleca się stosowanie beta-karotenu (czyli prowitaminy A) w PLE,

zaleca się stosowanie beta-karotenu (czyli prowitaminy A) w PLE,

świerzbiączce letniej, opryszczkach ospówkowatych, w pokrzywce

świerzbiączce letniej, opryszczkach ospówkowatych, w pokrzywce

świetlnej, a przede wszystkim w protoporfirii erytropoetycznej

świetlnej, a przede wszystkim w protoporfirii erytropoetycznej



obserwuje się dobry efekt zastosowania preparatu nie tylko w

obserwuje się dobry efekt zastosowania preparatu nie tylko w

fotodermatozach przebiegających z nadwrażliwością na promienie UVA,

fotodermatozach przebiegających z nadwrażliwością na promienie UVA,

ale również na UVB

ale również na UVB



preparat podaje się doustnie w dawce >1mg/kgmc/dobę, rozpoczynając

preparat podaje się doustnie w dawce >1mg/kgmc/dobę, rozpoczynając

terapię na 4-6 tygodni przed okresem zwiększonego nasłonecznienia

terapię na 4-6 tygodni przed okresem zwiększonego nasłonecznienia



beta-karoten posiada zdolność absorpcji promieniowania UVA i światła

beta-karoten posiada zdolność absorpcji promieniowania UVA i światła

widzialnego (do 500 nm), jak również hamowania zmian wywoływanych

widzialnego (do 500 nm), jak również hamowania zmian wywoływanych

przez powstałe pod wpływem promieni UV wysokoenergetyczne formy

przez powstałe pod wpływem promieni UV wysokoenergetyczne formy

tlenu

tlenu



jego działanie ochronne jest obserwowane dopiero po uzyskaniu we

jego działanie ochronne jest obserwowane dopiero po uzyskaniu we

krwi stężenia ok. 600-800 mikrogramów/dl.

krwi stężenia ok. 600-800 mikrogramów/dl.



lek jest bezpieczny, jedynym stałym objawem ubocznym jest żółtawe

lek jest bezpieczny, jedynym stałym objawem ubocznym jest żółtawe

zabarwienie skóry ( głównie w obrębie dłoni i stóp), ustępujące po

zabarwienie skóry ( głównie w obrębie dłoni i stóp), ustępujące po

odstawieniu leku, czasem mogą wystąpić przejściowe biegunki

odstawieniu leku, czasem mogą wystąpić przejściowe biegunki



skuteczność terapii w fotodermatozach jest oceniana różnie, ale wydaje

skuteczność terapii w fotodermatozach jest oceniana różnie, ale wydaje

się, że stosowanie beta-karotenu może u ponad 50% chorych

się, że stosowanie beta-karotenu może u ponad 50% chorych

wywoływać istotne zwiększenie tolerancji na promienie UV

wywoływać istotne zwiększenie tolerancji na promienie UV

Profilaktyka fotodermatoz

Profilaktyka fotodermatoz

Fotochemoterapia

Fotochemoterapia



postępowanie lecznicze obejmuje 3-4 tygodniowy cykl naświetlań, który

postępowanie lecznicze obejmuje 3-4 tygodniowy cykl naświetlań, który

powinien być przeprowadzony w okresie wczesno-wiosennym lub zimą

powinien być przeprowadzony w okresie wczesno-wiosennym lub zimą



mechanizm wytwarzania znacznej tolerancji na światło pod wpływem

mechanizm wytwarzania znacznej tolerancji na światło pod wpływem

fotochemoterapii nie jest do końca poznany, obecnie uważa się, że zasadniczą

fotochemoterapii nie jest do końca poznany, obecnie uważa się, że zasadniczą

rolę odgrywa silna i długotrwała opalenizna, powstająca w wyniku terapii PUVA,

rolę odgrywa silna i długotrwała opalenizna, powstająca w wyniku terapii PUVA,

połączona z pogrubieniem naskórka (przede wszystkim warstwy rogowej),

połączona z pogrubieniem naskórka (przede wszystkim warstwy rogowej),

podkreśla się także wpływ fotochemoterapii na układ immunologiczny.

podkreśla się także wpływ fotochemoterapii na układ immunologiczny.



stosuje się 8-metoksypsoralen (Oxsoralen) w dawce 0,6-0,8 mg/kg lub 5-

stosuje się 8-metoksypsoralen (Oxsoralen) w dawce 0,6-0,8 mg/kg lub 5-

metoksypsoralen( Geralen),w dawce 1,2-1,5 mg/kg na 1-2 godziny przed

metoksypsoralen( Geralen),w dawce 1,2-1,5 mg/kg na 1-2 godziny przed

naświetlaniem UVA

naświetlaniem UVA



naświetlania powinno się rozpoczynać od dawek ok.0,5 J/cm

naświetlania powinno się rozpoczynać od dawek ok.0,5 J/cm

2

2

, stopniowo

, stopniowo

zwiększanych nawet do

zwiększanych nawet do

5 J/cm

5 J/cm

2

2

na sesję (częstość 3-4 razy w tygodniu)

na sesję (częstość 3-4 razy w tygodniu)



u niektórych chorych w trakcie terapii PUVA dochodzi do wysiewu zmian

u niektórych chorych w trakcie terapii PUVA dochodzi do wysiewu zmian

skórnych, jednak zastosowanie leków przeciwhistaminowych , czy też miejscowo

skórnych, jednak zastosowanie leków przeciwhistaminowych , czy też miejscowo

aplikowanych kortykosterydów z reguły pozwala na kontynuację leczenia.

aplikowanych kortykosterydów z reguły pozwala na kontynuację leczenia.



fotochemoterapia zwiększa tolerancję na promienie UV u pacjentów na okres

fotochemoterapia zwiększa tolerancję na promienie UV u pacjentów na okres

kilku miesięcy, dlatego powinna być okresowo powtarzana

kilku miesięcy, dlatego powinna być okresowo powtarzana



skuteczność terapii PUVA w leczeniu fotodermatoz idiopatycznych jest oceniana

skuteczność terapii PUVA w leczeniu fotodermatoz idiopatycznych jest oceniana

wysoko (zwiększenie tolerancji na promienie UV obserwuje się nawet u 90%

wysoko (zwiększenie tolerancji na promienie UV obserwuje się nawet u 90%

chorych)

chorych)

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ