Bóle głowy u dzieci

Anna Krenska, Agnieszka Jatczak -
Gaca

Klinika Pediatrii, Hematologii i Onkologii CM w
Bydgoszczy

Bóle głowy (cephalea,
cephalgia)



Jeden z najczęściej występujących objawów

chorobowych



Pochodzenie bólu:

- tkanki pokrywające czaszkę

- okostna czaszki

- struktury wewnątrzczaszkowe



Struktury wrażliwe na ból:

- nerwy czaszkowe:V, IX, X; korzenie

nerwów

rdzeniowych: C1, C2, C3

- naczynia, zatoki żylne, część opony twardej

podstawy mózgu

Bóle głowy – podział



Patogeneza:



samoistny: napięciowe bóle głowy; migrena



objawowy: spowodowany procesem

chorobowym toczącym się w obrębie głowy

lub innych układach i narządach



Kliniczny:



bóle głowy jako objaw choroby zagrażającej

życiu



bóle głowy jako objaw choroby nie

zagrażającej życiu

Bóle głowy jako objaw
choroby zagrażającej życiu



Cechy charakterystyczne:
- stan pacjenta średnio ciężki lub
ciężki
- ból silnie wyrażony
- objawy wzmożonego ciśnienia
śródczaszkowego: wymioty,
zaburzenia świadomości, bradykardia

Bóle głowy jako objaw
choroby zagrażającej życiu



Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i
mózgu



Krwawienia śródczaszkowe



Zakrzep mózgu



Zator mózgu



Guz mózgu



Urazy głowy



Przełom nadciśnieniowy

Zapalenie opon mózgowo-
rdzeniowych i mózgu



silny ból głowy, gorączka, wymioty



dodatnie objawy oponowe



rozpoznanie na podstawie badania
płynu mózgowo-rdzeniowego,
ewentualnie badań obrazowych oun



leczenie w zależności od etiologii

Krwawienie
śródczaszkowe



bardzo silny, ostry, nagły ból



zaburzenia świadomości, objawy

ogniskowe, porażenie połowicze,

zaburzenia mowy, widzenia



obraz kliniczny uzależniony od lokalizacji

i masywności krwawienia



pęknięcie tętniaka mózgu (rozgałęzienia

t.szyjnej, t. przedniej i tylnej mózgu)



brak ścisłego związku u dzieci z

nadciśnieniem lub wysiłkiem fizycznym

Zakrzep mózgu
(thrombosis cerebri)



bóle głowy, ogniskowe objawy neurologiczne,

porażenie połowicze



czynniki sprzyjające:
- urazy
- infekcje np. zapalenie ucha środkowego
- wady serca
- policytemia
- układowe choroby tkanki łącznej
- choroby metaboliczne (cukrzyca,

homocystynuria)

Zator mózgu (embolia
cerebri)



ostre objawy mózgowe: bóle głowy,

porażenie połowicze, objawy ogniskowe



czynniki sprzyjające:
- wady serca,
- zaburzenia rytmu - migotanie przedsionków
- bakteryjne zapalenie wsierdzia
- gorączka reumatyczna



udar mózgu: objawy mózgowe powstałe w

wyniku zakrzepu, zatoru, krwotoku

Guzy mózgu



guzy podnamiotowe 60%
- najczęściej u dzieci
- objawy wzmożonego

ciśnienia
śródczaszkowego: bóle
głowy, wymioty, bradykardia,
zmiany na dnie oka
- zaburzenia ruchomości
gałek ocznych
- lokalizacja: robak i półkule
móżdzku, pień mózgu
- glejaki, medulloblastoma



guzy nadnamiotowe 40%
- rzadziej u dzieci
- objawy ogniskowe,
padaczka,
- zmiana osobowości,
charakteropatie, regresja
rozwoju umysłowego
- lokalizacja: półkule
mózgu, siodło tureckie,
skrzyżowanie nn.
wzrokowego
- guzy pierwotne: glejaki;
guzy przerzutowe, wznowy

Urazy głowy



bóle głowy, nudności, wymioty, objawy

wstrząsu mózgu: splątanie lub

krótkotrwała utrata przytomności,



utrata przytomności, zaburzenia

krążenia i oddychania w przypadku

krwawienia śródczaszkowego



rozszerzenie źrenicy po stronie

krwiaka i porażenie połowicze po

stronie przeciwnej

Przełom nadciśnieniowy



silny ból głowy, zaburzenia widzenia,
zawroty głowy, nudności, wymioty,
zaburzenia świadomości, drgawki,
niewydolność lewokomorowa



czynniki sprzyjające: guz
chromochłonny nadnerczy,
nadciśnienie w przebiegu
kłębkowego zapalenia nerek

Bóle głowy jako objaw
choroby
nie zagrażającej życiu



bóle głowy o różnym stopniu nasilenia,

najczęściej bez towarzyszących odchyleń w

badaniu neurologicznym i okulistycznym



ból głowy typu napięciowego



infekcje



wady wzroku, jaskra



neurastenia pourazowa



depresja



klasterowy ból głowy (Hortona)



migrena

Migrena



napadowy ból głowy, oddzielony

okresami bezobjawowymi, któremu

towarzyszą co najmniej dwa z

czterech czynników: jednostronny

ból głowy, nudności, aura oczna,

wywiad rodzinny



częstość występowania u dzieci 2-5%



< 10 rż przeważają chłopcy



> 10 rż przeważają dziewczynki

Migrena



etiologia: nadmierna labilność naczyń
tętniczych wewnątrz- i
zewnątrzczaszkowych, co powoduje ich
skurcz i rozkurcz pod wpływem różnych
czynników



czynniki wywołujące: stres i wydzielane
substancje: aminy katecholowe,
serotonina, czynniki atmosferyczne,
pokarmy (ser żółty, czekolada, mleko,
środki konserwujące), brak snu

Migrena – postacie
kliniczne



Migrena zwykła



Migrena klasyczna



Migrena powikłana:
- migrena podstawy mózgu
- migrena okoporaźna
- migrena z niedowładem połowiczym



Inne postacie
- cykliczne wymioty
- ostre stany splątania

Migrena zwykła



najczęściej występująca u dzieci



nie jest poprzedzona aurą



w 90% dodatni wywiad rodzinny



pulsujący charakter bólu głowy bez
lateralizacji



towarzyszą mu nudności i wymioty,
czasami bóle brzucha, gorączka,
światłowstręt, parestezje w obrębie rak i
nóg

Migrena klasyczna



występowanie aury:
- wzrokowa: zamazane widzenie, mroczki,

fotopsja, wzmocnienie widma, widzenie

zniekształconych przedmiotów
- czuciowa: parestezje wokół ust,

drętwienie rąk i nóg
- zespół Alicji w krainie czarów:

nadpobudliwość, splatanie, zaburzenia w

postrzeganiu proporcji ciała



objawy bólowe jak w postaci zwykłej

Migrena powikłana



migrena podstawy mózgu
- skurcz tętnic podstawy mózgu i
t.tylnej mózgowej
- zawroty głowy, szum w uszach,
mroczki, ataksja, ból głowy w
okolicy potylicznej
- szerokie źrenice, drgawki

Migrena powikłana



Migrena okoporaźna
- rzadko występuje u dzieci
- porażenie nerwu III po stronie bólu



Migrena z niedowładem połowiczym
- jednostronne objawy ruchowe i
czuciowe
- drętwienie twarzy, ramienia, nogi,
osłabienie siły mięśniowej, afazja

Postępowanie



zapobieganie napadom migreny
- unikanie czynników wywołujących napady
- leki: karbamazepina, kwas walproinowy –

Depakine



leczenie ostrego napadu migreny
- NLPZ;
- kwas acetylosalicylowy + metoklopramid

(Migpriv)
- preparaty ergotaminy
- leki nowej generacji powodujące selektywny

skurcz naczyń wewnątrzczaszkowych: agoniści

receptora 5HT1(Imigran, Zomig)

Dystrofia mięśniowa
typu Duchenne’a



uwarunkowana genetycznie – mutacja genowa

Xp21, przenoszona przez kobiety, chorują

wyłącznie mężczyźni



początek objawów około 3-4 rż



postępujący, symetryczny zanik mięśni, od pasa

miedniczego



kaczkowaty chód, trudności ze wstawaniem z

pozycji leżącej, chodzeniu po schodach



zanik odruchów głębokich, rzekomy przerost

mięsni, przykurcze,



unieruchomienie około 10 rż i zgon z powodu
powikłań lub wtórnych chrób kilka lat później

Rdzeniowy zanik mięśni –
choroba Werdniga -
Hoffmanna



uwarunkowana genetycznie – dziedziczenie AR



objawy od okresu niemowlęcego: hipotonia

mięśniowa, dosiebny zanik mięsni, drżenia

pęczkowe (język, palce rąk)



ułożenie w pozycji „żabiej”



zanik odruchów głębokich



brak kontroli ułożenia głowy, posadzone zgina się

scyzorykowato



prawidłowy rozwój umysłowy



zgon następuje najczęściej z powodu niewydolności

oddechowej w następstwie zaniku mm.

międzyżebrowych i ciężkich zakażeń

Miastenia



choroba autoimmunologiczna,



obecnosć przeciwciał przeciwko
receptorom acetylocholinowym mm.
szkieletowych



częściej u kobiet



męczliwość mięsni: opadanie powiek, cicha
nosowa mowa, trudności w połykaniu,
opadanie głowy, trudności w chodzeniu



przejściowa miastenia noworodków