ETAPY I

DETERMINANTY

ROZWOJU

PIELĘGNIARSTWA

EUROPEJSKIEGO

Zawód (profesja) uprawiany przez

wykwalifikowaną kadrę pielęgniarską.



Rozwój pielęgniarstwa uzależniony jest m.in.

od:



Ascetyzmu – Pielęgniarstwo było postrzegane jako

spełnianie woli Boga.



Romantyzmu – filozofia życia, afirmowanie uczucia,

spontaniczność, idealizowanie życia, bohaterstwo i

heroizm.



Pragmatyzmu – kierunek filozoficzny, postuluje

praktyczny sposób myślenia i działania.



Humanizmu – Człowieka uznawano za najwyższą wartość

i podkreślano jego godności. Wywarł

najsilniejszy wpływ na przemiany w pielęgniarstwie.

Starożytność

a)

V w.n.e. - znajdujemy wiele wskazówek

sanitarno – pielęgnacyjnych.

b)

Egipt



kobiety wykonywały czynności

opiekuńczo – pielęgnacyjne w stosunku

do dzieci i członków rodziny;



ukształtowały się podstawy etyki

lekarskiej;



powstały pierwsze szpitale;



rozwój chirurgii;

c)

Indie



leczenie przez kapłanów z pobudek

religijno – społecznych;



święta księga Wedy – zawierała wiedzę

medyczną, wierzenia w działanie sił

nadprzyrodzonych;



powstanie pierwszych szpitali;



pielęgniarkom pracującym w szpitalach

stawiano wysokie wymagania, zwracano

uwagę na kwalifikację techniczne, poziom

moralny i cechy charakteru

d)

Grecja



kapłanki a później uczniowie mistrza

zajmowały się pielęgnowaniem;



Hipokrates – ojciec medycyny –

opracował pierwszy podręcznik

medycyny, stworzył teoretyczne

podstawy patologii ogólnej, wprowadził

zasady etyki lekarskiej oraz zasadę

„Primum non nocere”, zwrócił uwagę

na obserwację i i czynności opiekuńczo

– pielęgnacyjne.

e)

Rzym



sformułowane pierwsze prawa
dotyczące ochrony zdrowia,



powstały różne towarzystwa i kolegia
lekarskie,



zwracali szczególną uwagę na higienę i
sprawność fizyczną

f)

Chiny



Zdobyczą medycyny chińskiej była
wariolizacja (pierwotna szczepionka),
która w Europie pojawiła się kilka
wieków później,



Medycyna chińska do dziś korzysta z
zielnika opracowanego 4 tys lat p.n.e

g)

Wpływ chrześcijaństwa



chrześcijaństwo wprowadziło do kultury

rzymskiej ideę humanitaryzmu opartą na

miłości bliźniego oraz nakaz miłosierdzia

w stosunku do osób potrzebujących opieki

oraz pomocy,



chrześcijańska idea wysunęła na pierwszy plan, jako

potrzebujących pomocy i opieki, ludzi

najbiedniejszych,

którymi zajmowały się bogate kobiety – patrycjuszki

oraz zgromadzenia o charakterze religijno –

opiekuńczym ( np. Fabiola)

Średniowiecze



zgromadzenia zakonne, które poświęciły się

szpitalnictwu w Polsce to: Zgromadzenie św.

Ducha, Miechowitów, Joannitów, Krzyżaków

Gwieździstych;



kościół odegrał ważna rolę w opiece nad

biednymi i chorymi.

Czasy późniejsze od połowy XVI do

połowy XIX wieku



Reformacja – odchodzenie ze szpitali osób

duchownych a przyjmowanie osób z

marginesu społecznego , bez przygotowania,

o niskim poziomie moralnym.



to przede wszystkim tworzenie

podstaw szkolnictwa pielęgniarskiego,

podejmowanie działań mających na

celu prawne uregulowanie

wykonywania zawodu pielęgniarki oraz

tworzenie samorządowych organizacji

pielęgniarskich na szczeblu krajowym i

międzynarodowym.



Istotnym zadaniem tego okresu było

także stopniowe uświadamianie

odrębności zawodu pielęgniarskiego.

a)

Florence Nightingale –

pierwsza szkoła pielęgniarska.



Jej model oparty jest na potrzebie

odwoływania się w pielęgnowaniu

do spraw naukowych, potrzebie

rozwoju naukowego

pielęgniarstwa i kształcenia

pielęgniarek.



Wskazywała na odrębność tej

działalności i potrzebę

samodzielności pielęgnowania,

którą łączyła z

podporządkowaniem pielęgniarek

lekarzom w sprawach leczenia i

lojalnego wykonywania zleceń



Wg Nightingale jest powołaniem i

domeną kobiet.



W kształceniu pielęgniarek

zwracała uwagę na wiek,

charakter, wykształcenie

kandydatki.



Kształcenie pielęgniarek wg

modelu Nightingale zostało

przyjęte na całym świecie.

MIĘDZYNARODOWA RADA PIELĘGNIAREK(ICN):



Powstała w 1899 roku w Stanach Zjednoczonych z

inicjatywy Bedford Fenwick Ethel



celem ICN jest stymulowanie rozwoju pielęgniarstwa

zawodowego na całym świecie przez stwarzanie

możliwości porozumiewania się pielęgniarek różnych

krajów i tworzenie udogodnień do międzynarodowej

współpracy,



co 4 lata organizowane są kongresy, na których obraduje

się o sprawach regulacji organizacyjno – prawnej zawodu

oraz zagadnieniach merytorycznych dotyczących

pielęgniarstwa w związku z aktualnymi problemami

zdrowotnymi świata i poszczególnych regionów,



uchwały i rewolucje są kierowane do organów rządowych

państw i do krajowych stowarzyszeń pielęgniarskich.



Obecna siedziba – Genewa.



Powstała w 1934 roku



zajmowała się prowadzeniem
międzynarodowych kursów z zakresu
pielęgniarstwa, obecnie organizuje również
międzynarodowe badania związane z
tematyką pielęgniarstwa.



w państwach członkowskich ICN działają
komitety przy krajowych stowarzyszeniach
pielęgniarskich dla gromadzenia funduszy i
realizacji zadań fundacji.

Rozwój pielęgniarstwa w Polsce



Pierwsze szkoły pielęgniarskie powstały
w XX wieku, były wzorowane na
szkołach pielęgniarskich w Stanach
Zjednoczonych



W 1911r. rozpoczęła działalność Szkoła
Pielęgniarek Zawodowych Panien
Ekonomek św. Wincentego a’Paulo w
Krakowie,

Rozwój pielęgniarstwa w Polsce można

Rozwój pielęgniarstwa w Polsce można

podzielić na trzy okresy:

podzielić na trzy okresy:



I okres – Polski Niepodległej (1918-1939)



II okres – Okres okupacji (1939 – 1945)



III okres – obejmujący lata po 1945 roku,
podzielony na dwa podokresy:

– od maja 1945 roku do czerwca 1989 roku
– trwający od 1989 roku do chwili obecnej

I okres- Polska Niepodległa



1921 r. rozpoczęcie działalności nowoczesnej szkoły

pielęgniarskiej w Warszawie i w Poznaniu o

standardach programowych dostosowanych do

szkolnictwa zachodniego. Stały się one głównymi

ośrodkami kształcenia pielęgniarek, przygotowywały

one do opieki nad pacjentem w szpitalu i w domu,

prowadzenia profilaktyki oraz oświaty zdrowotnej w

placówkach zdrowia publicznego oraz higieny

szkolnej.



Następował rozwój szkolenia praktycznego

pielęgniarek w szpitalach i instytucjach zdrowia

publicznego.



w 1925 r. utworzono Polskie Stowarzyszenie

Pielęgniarek Zawodowych (PSPZ) , które weszło w

skład Międzynarodowej Rady Pielęgniarek



W 1926 r. wprowadzono przedstawicielki

zawodu do Departamentu Służby

Zdrowia w Ministerstwie Spraw

Wewnętrznych.



powstało

pierwsze

czasopismo

„Pielęgniarka Polska”



Powstała pierwsza „Ustawa o prawach i

obowiązkach pielęgniarek” została

uchwalona 21 lutego 1935 r. Pielęgniarstwo

jako zawód zyskało podstawy prawne,

unormowano zakres obowiązków i

uprawnień pielęgniarskich oraz program

nauczania w szkołach pielęgniarskich.

II okres- Pielęgniarstwo w okresie

okupacji



Ofiarna praca pielęgniarek działających w
trudnych i zagrażających życiu warunkach.



Tajne kształcenie pielęgniarsko- sanitarne.



Służba na wszystkich frontach, w
partyzantce w powstaniu warszawskim, w
gettach i obozach koncentracyjnych.

III okres, I podokres - Pielęgniarstwo w Polsce

Ludowej



Nastąpił wzrost liczby placówek szkolnictwa

pielęgniarskiego: licea pielęgniarskie, policealne szkoły

medyczne,



zmiany w programie kształcenia pielęgniarek obejmujące

treści przedmiotów medyczno-pielęgniarskich oraz

humanistyczno-społecznych,



niskie wynagrodzenia były powodem niepodejmowania

pracy w zawodzie przez absolwentów szkół pielęgniarskich

1957 r. – powstanie Polskiego Towarzystwa Pielęgniarskiego

(PTP)

1961 r. – przyjęcie PTP do ICN;

1969 r. – powstanie w Lublinie Studium Pielęgniarstwa,

placówki o charakterze uniwersyteckim, przekształconej w

1972 r. w Wydział Pielęgniarski Akademii Medycznej;

1973 r. – wręczenie w Lublinie pierwszych dyplomów magistra

pielęgniarstwa;

III okres, II podokres - Pielęgniarstwo w okresie

transformacji ustrojowej

•

W 1989 nastąpiło upowszechnienie wyższego kształcenia pielęgniarek

•

modyfikacja programów kształcenia zgodnie z europejskim

porozumieniem w sprawie kształcenia pielęgniarek oraz z

zobowiązaniami wynikającymi z działań dostosowawczych prawa

polskiego do dyrektyw Wspólnot Europejskich,

•

przemiana podstawowego szkolnictwa pielęgniarskiego -

podwyższenie kwalifikacji kadry akademickiej wydziałów

pielęgniarskich

•

rozwój pozaszkolnych form dokształcania i doskonalenia zawodowego

czynnych pielęgniarek.



współpraca z zagranicznymi instytucjami zawodowymi i naukowymi

Europy Zachodniej, Stanów Zjednoczonych i Kanady,



rozwój działalności naukowo – badawczej,



prawne uregulowanie statusu zawodowego pielęgniarstwa jako

zawodu samodzielnego,



umacnianie się samorządu pielęgniarskiego w swoich działaniach i

uprawnieniach.



Od dłuższego czasu obserwuje się

systematyczny spadek przyrostu naturalnego,

przy jednoczesnym wydłużeniu życia ludzkiego,

co objawia się starzeniem się społeczeństwa.



Rośnie więc zapotrzebowanie na usługi

pielęgniarskie w zakresie geriatrii

i rehabilitacji ludzi starszych.



Konsekwencją powyższego powinien być dalszy

rozwój pielęgniarstwa geriatrycznego i

pielęgniarstwa w rehabilitacji ludzi starszych

oraz szeroko pojętego pielęgniarstwa

środowiskowego ukierunkowanego na opiekę

nad osobą starszą w środowisku zamieszkania.



Do głównych źródeł zanieczyszczenia
środowiska należy zaliczyć:



Zanieczyszczenia powietrza głównie
przez emisję gazów, zanieczyszczenie
pyłowe i organiczne.



Zanieczyszczenie wód.



Degradacja gleby – zanieczyszczenia
rolnicze, przemysłowe i kataklizmy.



Konsekwencje wspomnianych zanieczyszczeń dotyczą

zarówno samego środowiska, prowadząc do jego

degradacji, jak i zdrowia ludzkiego, przyczyniając się

do powstania szeregu chorób, które dotykają

niemalże całego organizmu człowieka i są to m.in:



choroby układu oddechowego,



choroby układu nerwowego,



choroby układu pokarmowego,



choroby układu krążenia,



choroby układu kostnego,



choroby układu wydalniczego,



choroby układu narządów zmysłów,



choroby alergiczne.



Zasygnalizowane czynniki i
konsekwencje degradacji środowiska
naturalnego determinują także rozwój
współczesnego pielęgniarstwa. Mamy
tu na myśli pielęgniarstwo ekologiczne,
a także pielęgniarstwo w ochronie
zdrowia pracujących, pielęgniarstwo
środowiska nauczania i wychowania
oraz pielęgniarstwo środowiskowe.



Głównym zadaniem specjalistów z tych dziedzin

powinny być działania skierowane na:



Szeroko pojętą profilaktykę zagrożeń

cywilizacyjnych;



Zwalczanie już istniejących źródeł i skutków

zagrożeń ekologicznych.



Realizacja tych zadań wymaga nie tylko posiadania

właściwej wiedzy specjalistycznej, lecz także

umiejętności współpracy w zespole

interdyscyplinarnym niezbędnym w tego rodzaju

działaniach.



Wśród czynników społeczno- kulturowych

kluczowe miejsce zajmuje styl życia, który

determinuje zarówno stan zdrowia pojedynczych

osób, jak i całego społeczeństwa. Na styl życia

składają się m.in. zachowania zdrowotne lub

zachowania związane ze zdrowiem.



W gronie profesjonalistów oczywiste jest, iż styl

życia i zachowania osób go

tworzące stanowią najistotniejsze

uwarunkowanie zdrowia, od którego pośrednio

zależy zapotrzebowanie na usługi pielęgniarskie i

kadrę pielęgniarską.



Zadaniem pielęgniarki jest szeroko pojęta edukacja

zdrowotna obejmująca wiedzę o zdrowiu,

sposobach jego utrzymania i potęgowania oraz

kształtowanie pozytywnych postaw i zachowań

zdrowotnych, a także odpowiedzialności za zdrowie

własne i swoich najbliższych. Istotnym elementem

jest również kreowanie przez pielęgniarkę

zdrowego stylu życia.



Chcąc sprostać tym wymaganiom, niezbędne jest

odpowiednie przygotowanie kadry pielęgniarskiej

do działalności edukacyjnej. Stąd też m.in.

zasadność podejmowania specjalizacji

pielęgniarskiej z promocji zdrowia i edukacji

zdrowotnej.



Ważną rolę w rozwoju współczesnego

pielęgniarstwa odgrywa WHO i Unia

Europejska. Światowa Organizacja Zdrowia

docenia rolę pielęgniarstwa we współczesnej

opiece zdrowotnej, czego dowodem jest

propozycja włączenia pielęgniarek i położnych

w działania z zakresu promocji

zdrowia i edukacji zdrowotnej oraz sprawy

polityki zdrowotnej na szczeblu

samorządowym i centralnym. Podkreślają to

Deklaracja Monachijska, Strategia Zdrowia

WHO oraz zalecenia Parlamentu Europejskiego

i Rady Unii Europejskiej.

1.

Wzrastające koszty opieki zdrowotnej

wymuszające skrócenie czasu hospitalizacji

i skłaniające do zintensyfikowania opieki

pielęgniarskiej. Problem kosztów otwiera

nowe perspektywy przed pielęgniarstwem

klinicznym.



Pielęgniarki mogą udowodnić, iż ich działania

pielęgnacyjno - opiekuńcze i terapeutyczne

mogą być mierzone wydajnością i być

odpowiednio opłacane.



Wczesne wypisywanie pacjentów wskazuje na

potrzebę zaangażowania pielęgniarek do

kierowania kompleksową opieką nad chorymi

w ich środowisku zamieszkania.

2. Nowe metody leczenia

,

które

wymagają wyspecjalizowanej kadry

pielęgniarskiej, a więc nowe

zadania dla pielęgniarstwa klinicznego.



Technizacja w medycynie wymaga, aby

pielęgniarki nie tylko opanowały nową

technologię i umiały ją właściwie

zastosować.



3. Rozpowszechniona turystyka i
migracja ludności, które z jednej
strony udostępniają informacje,
zwiększają różnorodność pacjentów i
stan ich wiedzy na temat opieki
zdrowotnej, z drugiej zaś, zwiększają
potrzebę doradztwa zdrowotnego, z
którą z pielęgniarki będą się stykać
zwłaszcza w sytuacjach klinicznych.

1. Poznańska S., Pielęgniarstwo wczoraj i dziś, PZWL,

Warszawa 1988

2. Szumowski W., Historia medycyny, PZWL,

Warszawa 1961

3. Ślusarska B. , Zarzycka D., Zahradniczek K.,

Podstawy pielęgniarstwa tom I, Czelej, Lublin 2004

4. Wrońska I., Krajewska-Kułak E.: „Wybrane

zagadnienia z pielęgniarstwa europejskiego”, wyd.

Czelej, Lublin 2007

5. Zahradniczek K.: „Wprowadzenie do

pielęgniarstwa”, wyd. PZWL, Warszawa 2006,