Kontrola i nadzór

administracji

publicznej

Teoretyczne i prawne aspekty

kontroli administracji

Związek administracji i

kontroli.

• Kontrola jako element

zorganizowanego działania.

• Brak kontroli powoduje niską jakość

działania i niemożliwość utrzymania
odpowiednich standardów.

• Konieczność dostosowania kontroli do

potrzeb administracji.

Dlaczego administracja nie

może funkcjonować bez

kontroli ?

• Administracja jest odpowiedzialna za

stan spraw publicznych.

• Administracja posiada władzę.
• Administracja powinna być skuteczna

i efektywna.

• Praworządność i legalność działania

administracji.

Pojęcie „kontroli

administracji”

• Kontrola nad administracją.
• Kontrola wykonywana przez samą

administrację:

- kontrola zewnętrzna wobec innych

podmiotów,

- kontrola wewnętrzna.

Pojęcie i istota kontroli

• Kontrola jako funkcja lub system organizacyjny.

• W znaczeniu organizacyjnym kontrola to całokształt

podmiotów kontrolnych (wykonujących funkcję kontroli.

• Źródła pojęcia „kontrola”:
- francuskie (contre role – przeciwzapisek)
- angielskie (administrowanie).

• Kontrolowanie:
- sprawdzanie, ocenianie czegoś, formułowanie wniosków,

dokonywanie wglądu w działalność,

- poddawanie władztwu, oddziaływanie, wpływanie.

• Kontrolowanie – porównywanie tego, co jest z tym, co być

powinno.

Rola kontroli

• Kontrola służy kierownictwu do:
- sprawdzania i oceniania, czy odpowiednie
jednostki wykonują swoje zadania,
- wykrywania nieprawidłowości,
- zapobiegania niekorzystnym zjawiskom.
• Kontrola jest elementem zarządzania

(sprawdzanie i ocena działalności organizacji
na różnych płaszczyznach: organizacyjnych,
finansowych, technicznych)

Istota kontroli

• Obserwowanie i rozpoznawanie danej

działalności w określonym miejscu i
czasie.

• Dokonywanie oceny tej działalności.
• Ustalanie przyczyn ewentualnych

nieprawidłowości.

• Formułowanie wniosków, mających na

celu przeciwdziałanie
nieprawidłowościom.

Kontrola a nadzór

• Nadzór to przewidziana prawem możliwość

sprawdzania i oceniania innych podmiotów, a

także prawo do ingerencji w ich działalność.

• Nadzór nie ma charakteru stałego

oddziaływania.

• Celem nadzoru jest zapewnienie prawidłowego

działania i osiągania właściwych rezultatów

przez wspomaganie, instruktaż, uzgadnianie

stanowisk, udzielanie pomocy, doradzanie.

• Kontrola może mieć wymiar czynności

faktycznych jak i występować jako instytucja.

Skutki działań kontrolnych

• Czynności kontrolne obejmują ustalenia

stanu faktycznego, formułowanie

wniosków.

• Ani wystąpienia pokontrolne (NIK), ani

wyniki kontroli (UKS) nie mogą być

kwalifikowane w kategorii decyzji.

• Działania kontrolne mogą stanowić

podstawę ustaleń, które będą

prowadziły do wydania decyzji

administracyjnych

Rodzaje i kryteria kontroli

• Zasięg kontroli: nieograniczona i

fragmentaryczna.

• Zakres kontroli: kompleksowa i wycinkowa.
• Tryb kontroli: planowa i doraźna.
• Kontrola z urzędu i na wniosek.
• Kontrola zewnętrzna i wewnętrzna.
• Kontrola społeczna i zawodowa.
• Kontrola legalna, rzetelna, celowa,

efektywna.

Etapy procesu kontroli

• Faza wstępna – przygotowanie kontroli

(upoważnienie, termin, zakres, sposób i
miejsce prowadzenia czynności kontrolnych).

• Ustalenie stanu faktycznego (postępowanie

dowodowe i wyjaśniające). Procedury
kontrolne.

• Formułowanie wyników (ustalanie

rozbieżności i źródeł nieprawidłowości).

• Oddziaływanie pokontrolne (wnioski,

zalecenia, wystąpienia, noty).

Cechy prawidłowej kontroli

• obiektywizm,
• bezstronność,
• sprawność,
• kompletność,
• bezstronność,
• efektywność,
• profesjonalizm,
• Fachowość.

Prawny system kontroli nad

administracją

• Celem kontroli administracji jest badanie stanu

funkcjonowania administracji, wychwytywanie

błędów i uchybień, czyli sprawdzanie prawidłowości

wykonywania nałożonych na nią zadań.

• Kontrola ma na celu utrzymywanie odpowiednich

standardów w administracji i przeciwdziałanie

patologiom.

• Kontrola powinna pomagać w usuwaniu

nieprawidłowości.

• Kontrola spełnia funkcję instruktażową, informacyjną

i pomocniczą w doskonaleniu systemu administracji.

• Kontrola ma zapewnić jawność, przejrzystość

funkcjonowania administracji.

Kontrola zewnętrzna

• Kontrola społeczna.
• Kontrola parlamentarna.
• Kontrola Trybunału Stanu i Trybunału

Konstytucyjnego.

• Kontrola Rzecznika Praw Obywatelskich.
• Kontrola Najwyższej Izby Kontroli.
• Kontrola sądowa.
• Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy i

Generalnego Inspektora Danych Osobowych.

Kontrola społeczna

(obywatelska)

• Stworzenie obywatelom możliwości

sprawdzania i oceniania administracji

publicznej jest nieodzownym składnikiem

systemu kontroli administracji.

• W Polsce Ludowej kontrola społeczna miała

umożliwiać szerokim masom udział w

rządzeniu państwem.

• Kontrola bezpośrednia (petycje, skargi i

wnioski).

• Kontrola pośrednia (zrzeszenia, związki,

media)

Kontrola parlamentarna

• Funkcja kontrolna Sejmu dotyczy

głównie Rady Ministrów.

• Działania bezpośrednie (posiedzenia,

komisje, posłowie) i pośrednie Sejmu.

• Ustawowe kształtowanie systemu

kontroli w państwie i obsadzanie
stanowisk.

• Nadzór Sejmu nad NIK, PIP.

Kontrola Rzecznika Praw

Obywatelskich

• Podstawowa funkcja Rzecznika – stanie na

straży wolności i praw człowieka określonych w

Konstytucji.

• Rzecznik może:
- sam prowadzić postępowanie wyjaśniające,
- zwrócić się o o zbadanie sprawy do innych

organów,

- żądać wszczęcia postępowania

administracyjnego,

- zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego,
- wystąpić z wnioskiem o ukaranie.

Kontrola

wewnątrzadministracyjna

• Obejmuje wszystkie dziedziny działalności

aparatu administracyjnego.

• Kontrola administracji nad innymi podmiotami.
• Kontrola ogólnoadministracyjna (nadzór i

kierownictwo):

- rządowa,

- resortowa,
- terenowa,
- kontrola w administracji samorzadowej

Kontrola specjalistyczna

• Kontrola inspekcji i nadzorów (IH, PIS,

IOŚ, PIF, IORiN, ITD, IW, nadzór
budowlany, geodezyjny, dozór
techniczny)

• Wyspecjalizowane organy kontroli,

służby i straże.

• Kontrola finansowa (podatkowa,

budżetowa i skarbowa).

Kontrola wewnętrzna

• Kontrola kierownicza – sprawowana

samodzielnie przez osoby na
stanowiskach.

• Kontrola instytucjonalna –

wykonywana przez odpowiednie
wyspecjalizowane komórki