Etapy procesu

Etapy procesu

pielęgnowania

pielęgnowania

1 – rozpoznawanie
2 – planowanie
3 – realizowanie
4 – ocenianie

I

I

ETAP

ETAP

ROZPOZNAWANIE

ROZPOZNAWANIE

STANU PACJENTA

STANU PACJENTA

I

I

JEGO ŚRODOWISKA

JEGO ŚRODOWISKA

W tym początkowym etapie dochodzi do

uzyskania określonej liczby informacji o
przedmiocie opieki. Dane te stwarzają
podstawę do późniejszego podejmowania
decyzji co do zakresu i charakteru
samodzielnych

działań

opiekuńczych.

Dzięki pierwszemu etapowi dochodzi do
nawiązania wczesnego partnerstwa z
pacjentem, jego rodziną i osobami bliskimi
mu. Etap ten powinien być rozpoczęty tak
wcześnie, jak jest to możliwe, najlepiej w
dobie przyjęcia danego człowieka do
szpitala lub w czasie pierwszej wizyty
pielęgniarki w środowisku.

Ostatecznym celem pierwszego etapu

procesu pielęgnowania jest postawienie
diagnozy,

na

podstawie

której

pielęgniarka będzie mogła przystąpić do
zaplanowania indywidualnej opieki.

Na pierwszy etap składają się 3

zasadnicze fazy:

• gromadzenie danych o pacjencie i

środowisku (dane muszą obejmować takie
fakty i zdarzenia, które będą stanowiły
rzeczywistą wartość dla pielęgnowania
pacjenta i jego środowiska, a także
pielęgniarstwa jako nauki); zakres danych
powinien obejmować informacje o stanie
biologicznym, o stanie psychicznym, o
stanie społecznym. Pozyskiwanie danych
odbywa się na podstawie obserwacji
pielęgniarskiej, wywiadu, dokonanych
pomiarów, analizy dokumentacji.

Stan biologiczny – funkcjonowanie układu nerwowego

wraz z narządami zmysłów, w tym i skóry, układu
sercowo-naczyniowego, oddechowego, trawiennego,
kostno-stawowo-mięśniowego, moczowo-płciowego;
Stan psychiczny – podstawowe możliwości
umysłowe pacjenta, orientacja co do własnej osoby i
najbliższego otoczenia, znaczenie, jakie pacjent
przypisuje zaburzeniom w funkcjonowaniu
własnego organizmu, stosunek do wyglądu
własnego ciała, stosunek do sytuacji, w jakiej
aktualnie znajduje się, sposób reagowania pacjenta
w określonej sytuacji zdrowotnej i opiekuńczej; Stan
społeczny – wiek, płeć, warunki mieszkaniowe,
wykształcenie, zawód lub aktywność zawodowa,
warunki pracy/nauki, charakter wykonywanej pracy,
źródło utrzymania, nałogi i przyzwyczajenia
pacjenta, role pełnione w życiu.

 

analizowanie

i

syntetyzowanie

zgromadzonych

danych

w

celu

precyzyjnego

określenia

zakresu

i

charakteru opieki, jakiej potrzebuje dany
człowiek i jego środowisko, zachodzi
konieczność

dokonania

istotnego

podziału danych, a także określenia
pokrewieństwa

istniejącego

w

uzyskanym zbiorze. Sprawdzanie danych
pozwala także na wykrycie powstałych w
zapisie luk, nieścisłości, pomyłek czy
niejasności,

   stawianie diagnozy pielęgniarskiej, którą należy

rozumieć jako wnioski z danych o pacjencie,
wykazujące stan bio-psycho-społeczny człowieka,
wymagający (lub nie wymagający) pielęgnowania z
uwzględnieniem genezy i prognozy tego stanu.
Stan jest tym, co charakterystyczne w wyglądzie,
postawie, powierzchowności danej osoby, co może
być

postrzegane

z

zewnątrz,

odbierane

subiektywnie, co ilość czegoś w danym momencie,
miara czegoś, co określona kategoria, jeden ze
składników sytuacji, w której ktoś się znajduje,
fakty towarzyszące leczeniu farmakologicznemu.
Diagnoza stanu wyznacza zakres i charakter pracy
z człowiekiem i jego środowiskiem. Im jest ona
dokładniejsza, tym precyzyjniej określa stan, z
jakim mamy do czynienia u podopiecznego.

II

II

ETAP

ETAP

PLANOWANIE

PLANOWANIE

OPIEKI

OPIEKI

PIELĘGNIARSKIEJ

PIELĘGNIARSKIEJ

NAD PACJENTEM

NAD PACJENTEM

I

I

JEGO ŚRODOWISKIEM

JEGO ŚRODOWISKIEM

Dane zgromadzone na pierwszym etapie

procesu pielęgnowania pozwalają określić
stan pacjenta, co stanowi punkt wyjścia do
planowania opieki pielęgniarskiej.

Bardzo ważnym elementem tego etapu

jest współpraca z pacjentem, powinien on
każdorazowo

być

zachęcany

do

współdecydowania

w

sprawach

dotyczących jego osoby. Już aprobata ze
strony pacjenta może być pierwszym
krokiem na drodze pozyskiwania go dla
celów opieki.

II etap składa się z 3 faz.

  ustalanie celów/celu opieki pielęgniarskiej dla

indywidualnego pacjenta i środowiska. Celem

jest przedstawienie takiego stanu pacjenta jaki

ma być osiągnięty lub zachowany. Im cele

opiekuńcze są bardziej szczegółowe, tym

łatwiejszy jest proces ustalania tego, co i jak

ma być zrobione w stosunku do konkretnego

pacjenta, a także w jakiej kolejności. Cel

powinien być jasno i jednoznacznie określony,

wzbogacony o wymierny element czasu zawarty

w ich sformułowaniu, realny w stosunku do

pacjenta i jego środowiska, uwzględniać

warunki, w jakich opieka pielęgniarska jest

świadczona, w tym wiedzę jaką dysponuje

pielęgniarka oraz ich liczbę i rodzaj sprzętu

oraz udogodnień możliwych do wykorzystania

w pracy z pacjentem i środowiskiem,

  dobieranie działań, osób i sprzętu do

realizowania zadań wynikających z celów

opieki pielęgniarskiej. W tym miejscu należy

zaplanować w jakiej kolejności zadania

wynikające z celów opieki powinny być

realizowane, jaka wiedza zawodowa i

umiejętności

fachowe

pielęgniarki

są

potrzebne do wykonywania zadań, a więc

które z osób z zespołu pielęgniarskiego

powinny być wykorzystane do tego i przy

użyciu jakiego sprzętu, udogodnień itp.

zadania mogą być zrealizowane. Ważne jest

także

uwzględnienie

predyspozycji

osobowościowych, zdolności intelektualnych

i manualnych poszczególnych pielęgniarek

oraz stosunku do pacjenta i jego środowiska,



 formułowanie planu opieki pielęgniarskiej nad

pacjentem i jego środowiskiem stanowi doskonałą
okazję do wyrażenia wiedzy zawodowej oraz ukazania
możliwości, jakie niesie ze sobą współczesne
pielęgnowanie,

rozumiane

jako

działalność

praktyczna w opiece nad pacjentem i środowiskiem.
Plan to pewien projekt czy też program dochodzenia
do ustalonego celu, gdzie uwzględnia się stan
(problem) pacjenta i środowiska stwierdzony przez
pacjenta i/lub rozpoznany przez pielęgniarkę, cel/cele
opieki, jakie zamierza się osiągnąć w wyznaczonym
przedziale

czasu,

konkretne

zadania,

których

wykonanie jest konieczne dla osiągnięcia założonego
celu. Plan powinien pozwalać aby opieka świadczona
pacjentowi była: zindywidualizowana i całościowa,
ciągła,

komunikatywna,

możliwa

do

oceny,

skoordynowana oraz zespołowa.

III

III

ETAP

ETAP

REALIZOWANIE

REALIZOWANIE

PLANU OPIEKI

PLANU OPIEKI

PIELĘGNIARSKIEJ

PIELĘGNIARSKIEJ

Podstawowym celem tego etapu jest
doprowadzenie do osiągnięcia istotnych
zmian

w

dotychczasowym

stanie

biologicznym, psychicznym lub społecznym
pacjenta bądź utrzymanie (potęgowanie)
dotychczasowego. Pielęgnowanie pacjenta
zgodnie z przyjętym planem opieki nie
powoduje

niezbędnych

strat

czasu.

Trzymanie się linii wyznaczonej przez plan
pielęgnowania

zabezpiecza

osobę

sprawującą opiekę przed możliwością
rozpraszania

się

na

faktach

mało

znaczących, często nie mających związku z
osobą pielęgnowaną.

Realizowanie planu opieki daje

pielęgniarce

szanse

zweryfikowania

pewnych

wcześniejszych

ustaleń

wynikających

z

podjętych

decyzji

zawodowych. Pacjent natomiast jako
bezpośredni

odbiorca

opieki,

ma

niezbędne ku temu podstawy, aby
realizowaną

wobec

niego

opiekę

postrzegać jako dokładnie przemyślaną
działalność profesjonalną.

Na

trzecim

etapie

procesu

pielęgnowania wyróżnia się 2 zasadnicze
fazy.

  gotowość pielęgniarki do realizowania planu

pielęgnowania. Decyzje uwzględnione w planie są

przez pielęgniarkę wprowadzane do działalności

praktycznej. Podejmuje ona różnorodne zadania,

dające się usystematyzować w pewne grupy

działań: działania opiekuńcze (związane z

sytuacją choroby i hospitalizacją), działania

lecznicze

(wykonywanie

zleceń

lekarskich,

podejmowanie samodzielnych działań leczniczych

w sytuacji zagrożenia życia chorego) i działania

psychopedagogiczne

(głównym

celem

jest

kształtowanie pożądanych zachowań zdrowotnych

pacjenta i wpływanie na polepszenie jego

samopoczucia). Pielęgniarka musi znać cele, musi

być zorientowana, które z działań będzie

realizować samodzielnie a które z zespołem, musi

dysponować sprzętem niezbędnym do wykonania

przypisywanych jej zadań.

  gotowość pacjenta i jego środowiska do

przyjmowania planu pielęgnowania oraz
współuczestniczenia w jego realizacji.
Związek

pomiędzy

pielęgniarką

a

podopiecznym funkcjonuje prawidłowo
kiedy jest dwukierunkowy. Jest wiele
czynników

mogących

w

sposób

bezpośredni lub pośredni wpływać na
gotowość pacjenta i środowiska do
przyjęcia

planu

pielęgnowania

–

zmęczenie

fizyczne

lub

psychiczne,

zwątpienie,

niedowierzanie

własnym

siłom i możliwościom, strach, lęk,
przygnębienie.

Wykonywanie przez pielęgniarkę różnych

zadań, które zostały wcześniej dokładnie
zaplanowane, może napotkać różnego
rodzaju trudności. Wszystkie przeszkody,
utrudnienia, bariery, można podzielić na
dwie duże grupy:

   trudności podmiotowe, to te które

tkwią w samej osobie profesjonalisty
świadczącego opiekę pielęgniarską oraz
w osobie pacjenta lub w rodzinie
(nieśmiałość,

roztargnienie,

wybuchowość,

zmęczenie,

brak

niezbędnego doświadczenia,)

  trudności

przedmiotowe,

które

wynikają z sytuacji w jakiej pielęgniarce
przyszło wykonywać pracę zawodową,
związaną z realizowaniem planu opieki
(brak intymności przy realizowaniu
niektórych

zadań,

hałas,

brak

właściwego sprzętu, usterki sprzętu,
nieumiejętne posługiwanie się sprzętem).

• Jeśli z określonych powodów jakaś część

z zaplanowanych zadań nie została
zrealizowana, to ten fakt musi zostać
odnotowany i uzasadniony.

IV

IV

ETAP

ETAP

OCENIANIE

OCENIANIE

WYNIKÓW OPIEKI

WYNIKÓW OPIEKI

ŚWIADCZONEJ

ŚWIADCZONEJ

NA

NA

RZECZ

RZECZ

PACJENTA

PACJENTA

I

I

JEGO ŚRODOWISKA

JEGO ŚRODOWISKA

• Racjonalny i planowy cykl działań

składających się na całość określoną
mianem procesu pielęgnowania zamyka
etap ocenienia.

• Pełni dwie zasadnicze role: zamyka

wszystko to, co dotychczas miało
miejsce, a jednocześnie otwiera to, co
dopiero ma nastąpić.

• Ocenianie

jest

planowym

systematycznym porównywaniem stanu
pacjenta i środowiska z uprzednio
założonymi celami opieki i składa się z 2
faz.

 

analizowanie

wyników

opieki

pielęgniarskiej, czyli tego, co w trzech
poprzednich etapach zrobione zostało w
stosunku do pacjenta i jego środowiska.
Ma duże znaczenie ponieważ rozstrzyga
czy założone cele zostały osiągnięte i
dostarcza informacji dla ponownego
rozpoznania stanu pacjenta i jego
środowiska, identyfikuje te działania,
które okazały się najskuteczniejsze w
drodze do celu. Cele założone mogły
zostać osiągnięte w całości, częściowo
lub nie osiągnięte,

  formułowanie oceny odbywa się w postaci

sądu wartościującego, mogącego wyrażać

aprobatę lub dezaprobatę tego, co zostało

osiągnięte w odniesieniu do uprzednio

założonego celu, a ostatecznie uzyskanego

stanu pacjenta i jego środowiska, stanowi

wynik

lub

inaczej

rezultat

oceniania.

Wymagane jest aby ocena wyrażona była i

zapisana w taki sposób, żeby wyjaśniała nie

tylko to, co jest, ale punktowała braki i

niedociągnięcia w zakresie opieki oraz

wskazywała na ich przyczyny bezpośrednie

lub pośrednie. Dobra ocena to taka, która

charakteryzuje

się

jasnym,

prostym

sformułowaniem, czytelnym dla wszystkich.

Uwagi i opinie pacjenta i /lub rodziny mogą

też znaleźć się w ocenie.

Ocena osiągniętych działań pielęgniarskich

pełni bardzo ważną rolę, pozwala bowiem
na:

• wyciąganie merytorycznych wniosków co

do opieki, jaka była już świadczona
pacjentowi i jego rodzinie,

    wykorzystywanie

w/w

wniosków

w

przyszłych działaniach pielęgniarskich i
pielęgnacyjnych, podejmowanych u tego
samego lub innego podopiecznego,

   uzyskanie informacji o błędach, jakie miały

miejsce w opiece opiekuńczej z pacjentem i
jego rodziną,

•

uzyskanie

informacji

o

nieprzewidzianych trudnościach, brakach,
niedociągnięciach w pracy,

• poszukiwanie coraz lepszych rozwiązań

teoretycznych i praktycznych,

  poszukiwanie bardziej skutecznych metod

pracy z pacjentem i jego środowiskiem,

  zwiększenie korelacji nie tylko w zakresie

celów i planów, formułowanych dla
potrzeb pacjenta przez różnych członków
zespołu terapeutycznego, ale także w
samych działaniach realizowanych przez
liczne osoby.

PROBLEM

CEL

DZIAŁANIA

DZIAŁANIA

ZAPLANOWAN

E

DZIAŁANIA

ZREALIZOWA

NE

OCENA

DZIAŁAŃ

 
 

 

 

 

 

Pacjent lat 42 przyjęty do szpitala ze skierowaniem od

lekarza rodzinnego z powodu wysokiego poziomu cukru
(378mg%)

we

krwi

wykrytego

podczas

badania

okresowego.

Z wywiadu wynika, że w przeciągu 1,5 miesiąca pacjent

stracił na wadze 7kg, ma wzmożone pragnienie – wypija w
ciągu dnia do 6 l płynów oraz niepohamowany apetyt.

Stan ogólny dobry:
RR – 130/80 mmHg
T – 80u/min
Temp. – 36,8

0

C

Pacjent jest otyły, prowadzi siedzący tryb życia, lubi jeść

słodycze i tłuste potrawy, nie uprawia żadnego sportu, z
zawodu jest kierowcą.

Pacjent jest żonaty, ma dwójkę dzieci, w rodzinie nikt nie

chorował na cukrzycę.

 Pacjent

obecnie

przebywa

II

dobę

w

oddziale

internistycznym z rozpoznaniem lekarskim – cukrzyca.

Problem

Cel

Działania

zaplanowane

Działania

zrealizowane

osoba

odpowiedzialna

Ocena

Złe
samopoczucie
spowodowane

hospitalizacją

Poprawa
samopoczucia
pacjenta

Zapewnienie
pacjentowi
odpowiednich
warunków.
 
Rozmowa z
pacjentem na
temat konieczności
hospitalizacji.
 
Informowanie
pacjenta o
wszystkich
czynnościach
leczniczo –
pielęgnacyjnych.
 
Umożliwienie
kontaktu z rodziną.

 

Położono pacjenta
na sali z pacjentami
z podobnymi
schorzeniami i
przybliżonym
wieku.
 
Zapoznano z
topografią oddziału,
obowiązkami i
prawami pacjenta.
 
Wyjaśniono
pacjentowi
konieczność
hospitalizacji i
skutki nie
zgłoszenia się do
szpitala.
 
Informowano
pacjenta o
celowości i
przebiegu
czynności
pielęgnacyjno –
leczniczych.
 
Umożliwiono
pacjentowi kontakt
z rodziną – podano
godziny odwiedzin,
numer telefonu na
oddział.

Pielęgniarka
 
 
 
 
Pielęgniarka
 
 
 
Lekarz
 
 
 
 
 
Pielęgniarka,
lekarz
 
 
 
 
Pielęgniarka

Samopoczucie
pacjenta
poprawiło
się

Lęk przed
samodzielnym
dotkankowym
podawaniem
insuliny

Zmniejszenie lęku
 
Nauka podawania
insuliny

Wyjaśnienie
pacjentowi na czym
polega leczenie
cukrzycy.
 
Pokazanie
pacjentowi techniki
i miejsc podawania
insuliny.
 
Nauka obliczania
dawek insuliny i
dostosowywania
ich do poziomu
cukru we krwi.
 
Podanie pacjentowi
materiałów
edukacyjnych.
 
Zachęcenie żony do
nauki podawania
insuliny.

 

Przeprowadzono z
pacjentem
rozmowę
edukacyjną na
temat etiopatologii
cukrzycy.
 
Pokazano miejsca
wkłuć i
przećwiczono z
pacjentem technikę
podawania insuliny.
Wytłumaczono
dlaczego należy za
każdym razem
zmienić miejsce
podawania insuliny.
 
Nauczono pacjenta
obliczania dawek
insuliny w
zależności od jej
rodzaju i sprzętu –
insulinówka, pen.
 
Dano pacjentowi do
poczytania
broszurki z
informacjami na
temat leczenia
cukrzycy.
 
Zachęcano żonę
pacjenta do
uczestniczenia w
nauce pacjenta i
przy podawaniu
insuliny.

Lekarz
 
 
 
 
 
Pielęgniarka
 
 
 
 
 
 
 
Pielęgniarka
 
 
 
 
 
 
Pielęgniarka
 
 
 
Pielęgniarka

Lęk pacjenta
zmniejszył się i
wykonał on
samodzielnie
wstrzyknięcie.