Najpełniejszą, jak dotąd, teorię rozwoju

poznawczego przedstawił Jean

Piaget, znany psycholog szwajcarski.

Piaget sądził, że inteligencja rozwija się

za pośrednictwem mechanizmu, który

nazwał RÓWNOWAŻENIEM,

polegającego na szukaniu przez

dziecko równowagi między tym, co

spotyka w środowisku, a procesami

poznawczymi i strukturami, z którymi

„przychodzi" na te spotkania.

Na równoważenie składają się dwa

podstawowe procesy. Za
pośrednictwem:

1.

asymilacji jednostka wtacza nowe
informacje w posiadane struktury
poznawcze, nazywane przez Piageta
schematami.

2.

Za pośrednictwem akomodacji
modyfikuje i rozbudowuje istniejące
schematy, dostosowując je do
nowych informacji ze środowiska

.

Piaget sądził, że rozwój poznawczy

przebiega przez szereg stadiów:

1. Sensomotoryczny
2. Przedoperacyjny
3. Operacji konkretnych
4. Operacji formalnych

Stadium sensoryczne

• Stadium sensoryczno-motoryczne obejmuje rozwój

zdolności sensorycznych (odbierania informacji z zewnątrz)

i ruchowych (przekazywania informacji na zewnątrz) od

urodzenia do wieku ok. 2 lat.

• W tym stadium dziecko odkrywa stałość przedmiotów -

uświadamia sobie, że istnieją one nadal nawet wtedy, gdy

są czasowo niewidzialne (np. ukryte za czymś).

• Pod koniec tego okresu pojawia się też zdolność do

myślenia wyobrażeniowego, to znaczy dziecko zaczyna

tworzyć wewnętrzne reprezentacje bodźców zewnętrznych.

• W miarę przechodzenia przez to stadium dziecko staje się

mniej egocentryczne, to znaczy mniej skoncentrowane na

sobie.

• W STADIUM PRZEDOPERACYJNYM, które

przypada w przybliżeniu na wiek 2-7 lat,

następuje intensywny rozwój reprezentacji

wewnętrznych, które zaczęty powstawać pod

koniec stadium sensoryczno-motorycznego.

• Dzieci zaczynają mówić, ale ich mowa jest w

znacznym stopniu egocentryczna. Tak więc

rozmowy, w których uczestniczy matę

dziecko, mogą sprawiać po części wrażenie

niespójnych, ponieważ próbuje ono wszystko

odnosić do siebie. Jednakże w miarę

postępowania tego stadium dziecko staje się

coraz bardziej zdolne do brania pod uwagę

innych punktów widzenia.

Cechy myślenia

przedoperacyjnego

EGOCENTRYZM

Nie wcześniej, niż około 6 – 7 roku życia
dzieci zaczynają uświadamiać sobie, że ich
myślenie jest różne niż myślenie innych
ludzi. Zaczynają wówczas dopasowywać
się – akomodować do innych, a myślenie
egocentryczne zaczyna ustępować pod
wpływem społecznym. Egocentryzm jest
jednak stałym elementem rozwoju
poznawczego i przenika myślenie we
wszystkich okresach rozwoju.

ROZUMIENIE PRZEKSZTAŁCEŃ

Niezdolność dziecka w stadium

przedoperacyjnym do śledzenia

przekształceń utrudnia mu rozwój

myślenia logicznego. Dziecko nie

zdaje sobie sprawy ze związków,

jakie zachodzą między zdarzeniami i

tego co mogą one oznaczać, dlatego

też niepełne jest porównywanie

kolejnych etapów przekształceń.

CENTRACJA

Dziecko ma tendencję do skupiania

uwagi na jednym aspekcie

prezentowanego mu bodźca

wzrokowego. Wydaje się niezdolne do

zbadania wszystkich aspektów

bodźców. Asymiluje w związku z tym

niektóre, istotne percepcyjnie aspekty

zdarzenia.

Dziecko 4-5 letnie poproszone o to, aby porównało dwa rzędy

przedmiotów, z których pierwszy zawiera 10 elementów,

drugi zaś, bardziej rozstrzelony, zajmujący więcej miejsca,

tylko 4 zazwyczaj wskazuje 4 elementowy ale dłuższy, mimo,

że wie, iż 10 to więcej niż 4.

ODWRACALNOŚĆ

Jest najwyraźniej sprecyzowaną cechą

inteligencji.

Jeżeli myślenie dziecka jest

odwracalne, może ono cofnąć linię

swojego rozumowania do punktu, w

którym rozpoczęło.

Pojęcia

1.egocentryzmu,
2.centracji,
3. przekształceń
4. oraz odwracalności są ze sobą

ściśle powiązane.

• Myślenie przedoperacyjne jest

początkowo wyraźnie zdominowane

przez obecność lub brak jednego z

nich.

• W trakcie rozwoju dziecka te cechy

stopniowo się zacierają.

• Spadek egocentryzmu wymusza

większą decentrację i wykonywanie

prostych przekształceń. Wszystko to

pomaga w budowaniu odwracalności

Kształtowanie pojęcia

stałości

• Liczby

• Powierzchni

Ilości cieczy

Masy

Rozumienie, że masa nie zależy od

kształtu i objętości.

Eksperyment:

2 kulki z plasteliny jednakowe (dziecko
stwierdza po kilku próbach, że obie
kulki są takie same). Z jedne z nich
robimy placuszek – dziecko rozumie,
że mimo przekształcenia plasteliny jest
tyle samo.

Ciężaru

Rozumienie, że ciężar nie zależy
od objętości czy powierzchni.
Kilogram pierza to tyle samo co
kilogram ołowiu.

Ilości ciał stałych

• 6 żyraf to tyle samo co 6 motylków.

Struktury umożliwiające zachowanie

stałości są najczęściej nabywane w

następujący sposób:

NIEZMIENNIK

WIEK

Liczby

5-6 lat

Masy

7-8 lat

Powierzchni

7-8 lat

Ilości cieczy

7-8 lat

(ten poziom pociąga za sobą

zdolność do rozumienia poprzednich)

Ciężaru

9-10 lat

Ilości ciał stałych

11-12 lat

• W STADIUM OPERACJI KONKRETNYCH
• przypadającym w przybliżeniu na wiek 7-12 lat,

dziecko staje się zdolne do umysłowego

manipulowania wewnętrznymi reprezentacjami,

które utworzyło w stadium przedoperacyjnym.

• Nie tylko więc potrafi myśleć i pamiętać o

przedmiotach, ale może też dokonywać na tych

myślach i wspomnieniach operacji umysłowych.

• Jest jednak w stanie robić to tylko w odniesieniu

do konkretnych obiektów (przedmiotem operacji

może być na przykład myśl o samochodzie lub

jego pamięciowy obraz, ale nie pojęcie ogólne,

takie jak smutek czy radość).

• 2. Dziecko staje się zdolne do opanowania pojęcia

stałości ilości, czyli zrozumienia, że ilość pozostaje

taka sama, nawet jeśli ulegnie transformacji,

• W eksperymentach dotyczących stałości ilości

cieczy Piaget wykazał, że dzieci w stadium

przedoperacyjnym nie rozumieją tego.

• Pokaż dziecku dwa wysokie, wąskie naczynia

zawierające taką samą ilość wody. Następnie z

jednego z nich przelej wodę do naczynia niskiego i

szerokiego i zapytaj dziecko, w którym naczyniu jest

więcej wody.

• Dziecko znajdujące się w stadium

przedoperacyjnym, w odróżnieniu od dziecka ze

stadium operacji konkretnych, powie, że więcej

wody zawiera naczynie wysokie.

• W stadium operacji konkretnych dziecko

osiąga odwracalność myślenia, to znaczy potrafi

odwracać w myśli kierunek działania, które

wykonało.

• Wie więc, że obie szklanki muszą zawierać taką

samą ilość wody, bo może w myśli odwrócić

operację przelewania i dostrzec, że niskie i

szerokie naczynie zawiera tę samą ilość wody,

która znajdowała się w naczyniu wysokim i

cienkim.

• W stadium operacji konkretnych dziecko rozumie

też relacje między dodawaniem i odejmowaniem

oraz mnożeniem i dzieleniem, stanowiącymi pary

działań odwrotnych względem siebie.

• W STADIUM OPERACJI FORMALNYCH

• rozpoczynającym się w wieku 11-12 lat, dziecko

staje się zdolne do wykonywania operacji

umysłowych na pojęciach abstrakcyjnych.

Zaczyna też rozumieć rzeczy wykraczające poza

jego bezpośrednie doświadczenie.

• 2. W tym stadium dziecko staje się zdolne do

dostrzegania

relacji drugiego rzędu,

czyli

relacji między relacjami.

• 3. Myślenie w stadium operacji formalnych osiąga

nie spotykaną wcześniej systematyczność. Na

przykład dziecko może systematycznie

wypróbowywać wszystkie możliwe kombinacje

dostarczonych mu substancji chemicznych w celu

odkrycia właściwych połączeń.

myślenie postformalne (ang.

postformal thought),

• typ myślenia występujący u osób

dorosłych, który jest przystosowany
do rozwiązywania problemów świata
realnego, ponieważ jest mniej
abstrakcyjny i rygorystyczny niż
myślenie formalne, lepiej radzi sobie
z niekonsekwencjami występującymi
w życiu i w większym stopniu
umożliwia integrację sprzecznych
elementów w sensowną całość.