NOWOTWORY

PIERWOTNE

WĘZŁÓW

CHŁONNYCH

ZIARNICA ZŁOŚLIWA

(Lymphogranulomatosis

maligna)

• a) Etiologia

•

Obecnie uważa się, że jest to niezakaźny proces

nowotworowy o podłożu infekcyjnym. Uważa się,że

możliwym czynnikiem infekcyjnym lub

współuczestniczącym w rozwoju ziarnicy może być

wirus Ebsteina-Barra lub retrowirus limfotropowy

zakażający limfocyty T.

• b) Epidemiologia

• Występują dwa szczyty zachorowań (w 20-30 r.ż. oraz

po 50 r.ż.)

• c) Immunologia

•

Dochodzi do zmniejszenia odporności komórkowej

(zmniejszenie aktywności limfocytów T).

• d) Przebieg choroby

• - postacie łagodne przechodzą w bardziej złośliwe

• - zmiana zaczyna się w jednej grupie węzłów

chłonnych (najczęściej w szyjnych i nadobojczykowych)

a potem obejmuje inne grupy węzłów chłonnych oraz

inne narządy

• - przemiana nowotworowa zaczyna się w strefie T

(strefie podkorowej) oraz w korze między grudkami

Rola histopatologa w

diagnostyce ziarnicy złośliwej

•

Badanie histopatologiczne ma decydujące znaczenie w

ustaleniu rozpoznania. Rozpoznanie to stawia się na

podstawie badania histopatologicznego klinicznie

zmienionego węzła chłonnego oraz punktatów szpiku

kostnego. Wraz z pobranym węzłem chłonnym klinicysta

zobowiązany jest do przesłania pełnych informacji

dotyczących chorego : wiek, płeć, czas trwania i rodzaj

objawów, cechy kliniczne i rozmieszczenie zmienionych

węzłów, morfologia krwi wraz z rozmazem, OB, Rtg klatki

piersiowej oraz informacje dotyczące leków zażywanych przez

pacjenta. Do badania należy pobrać węzeł chłonny w całości

(ten, w którym pacjent najwcześniej zauważył zmiany). W celu

stwierdzenia zmian w jamie brzusznej, które mogłyby wpłynąć

na plan leczenia stosuje się laparatomię zwiadowczą, w której

pobiera się do badania histopatologicznego węzły chłonne.

Stopień

Umiejscowienie zmian patologicznych

Podgrupa

I

jedna grupa węzłów chłonnych

lub

jeden narząd (tkanka) pozawęzłowa

I

I (E)

II

dwa lub więcej regionów węzłowych po tej samej stronie przepony

lub

jedna grupa węzłów chłonnych i jeden narząd (tkanka) pozawęzłowy

II

II (E)

III

węzły chłonne po obu stronach przepony i

a) jeden narząd (tkanka) pozawęzłowy lub

b) śledziona lub

c) jeden narząd (tkanka) pozawęzłowy i śledziona

III

III (E)

III (S)

III (ES)

IV

uogólnione zajęcie narządów (tkanek) pozawęzłowych i narządów

chłonnych

IV

Stopnie

Od I do

II

brak objawów ogólnych

objawy ogólne: gorączka, spadek masy ciała, nocne poty

postać A
postać B

E = umiejscowienie pozawęzłowe

S = zajęcie śledziony

Podział kliniczny ziarnicy wg
Ann Arbor (wg P.P. Carbone i

wsp.)

OBRAZ ZIARNICY

ZŁOŚLIWEJ

• Obraz makroskopowy węzłów chłonnych

•

Węzły chłonne są powiększone, niezrośnięte ze sobą. Na powierzchni przekroju

czasami z rysunkiem guzkowym, a czasami zwłókniałe.

• h) Obraz mikroskopowy węzłów chłonnych

•

W zmienionych węzłach chłonnych występują komórki nowotworowe oraz

nienowotworowe (odczyn zapalny).

• - komórki nienowotworowe (zapalne):

•

- limfocyty, neutrofile oraz eozynofile

•

- histiocyty

•

- fibroblasty

• - komórki nowotworowe - w przebiegu ziarnicy występują różnorodne postacie

morfologiczne komórek nowotworowych dla różnych postaci ziarnicy:

•

- klasyczne komórki Reed-Sternberga - są to komórki dwujądrowe lub o wielopłatowym

jądrze (najczęściej 2 fragmenty wyglądające jak odbicie w lustrze, z chromatyną na

obwodzie) z obfitą słabo kwasochłonną cytoplazmą, z dużym, kwasochłonnym jąderkiem

otoczonym jasnym halo i zajmującym przynajmniej 1/3 średnicy jądra

•

- komórki Hodgkina - jednojądrowe, duże, owalne, o pęcherzykowatym jądrze z dużym

kwasochłonnym jąderkiem

•

- komórki o jądrach typu „pop-corn” (stulone jasne jądro)

•

- komórki lakunarne - jednojądrowe komórki o obfitej kwasochłonnej lub wodojasnej

cytoplazmie, która jest obkurczona i sprawia wrażenie jakby jądra znajdowały się w jamkach

•

- komórki typu bizarre zawierające wielopłatowe jądra lub wiele kwasochłonnych

jąderek

TYPY HISTOPATOLOGICZNE

ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ WG WHO

•

- chłoniak Hodgkina, typ guzkowy z przewagą limfocytów
(predominantio lumphocytica /lymphocytic predominance,LP/)

•

występowanie i obraz kliniczny: głównie u mężczyzn poniżej 35

r.ż. , zwykle w I stadium choroby; występuje w postaci
zlokalizowanej, węzłowej; rzadko ulega rozsianiu;

•

obraz mikroskopowy : w tle widoczna jest duża ilość limfocytów oraz
histiocyty o układzie nabłonkowatym. Powstają duże grudki
zastępujące normalną strukturę węzła chłonnego (nodular
paragranuloma) z lub bez pól rozsianych. Występują komórki
nowotworowe typu „pop-corn”, nie ma klasycznych komórek Reed-
Sternberga.

•

immunohistochemia: CD 45 +, CD 20 +, CD 15 -, CD 30 +/-, EMA +/-

•

rokowanie: przebieg wieloletni, występują wznowy, ale poddają się
leczeniu.

TYPY HISTOPATOLOGICZNE

ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ WG WHO

•

- klasyczny chłoniak Hodgkina,

•

- chłoniak Hodgkina, postać o mieszanym składzie

komórkowym (cellularitas mixta /mixed cellularity, MC/)

•

występowanie i obraz kliniczny: w 4-5 dekadzie życia,

częściej u mężczyzn; jest średnio agresywny; dochodzi do

zajęcia węzłów chłonnych, śledziony, wątroby i szpiku

kostnego

•

obraz mikroskopowy: w tle widoczne limfocyty, histiocyty,

eozynofile oraz plazmocyty. Zostają zajęte duże obszary

węzłów chłonnych a ich prawidłowe utkanie zostaje zatarte.

Występują komórki nowotworowe typu Reed-Sternberga oraz

Hodgkina.

•

immunohistochemia: CD45 -, CD 20 +, CD15 +/-, CD 30 +,

EMA -;

•

rokowanie: średnio pomyślne.

TYPY HISTOPATOLOGICZNE

ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ WG WHO

• - chłoniak Hodgkina, postać z zanikiem limfocytów (depletio

lymphocytica /lymphocytic depletion,LD/)

• występowanie i obraz kliniczny: u osób starszych zwłaszcza mężczyzn

oraz u nosicieli HIV;

• jest agresywny, występuje w III i IV stadium choroby; zajmuje wątrobę,

węzły chłonne brzuszne, śledzionę, szpik kostny, rzadko obwodowe

węzły chłonne (w zaawansowanym stadium)

• obraz mikroskopowy: 2 podtypy:

•

- podtyp z rozlanym włóknieniem - obraz ubogokomórkowy z

niewielką liczbą komórek zapalnych. Dochodzi do zatarcia struktury

węzła. Komórki nowotworowe pod postacią klasycznych komórek Reed-

Sternberga są rzadkie.

•

- podtyp siateczkowaty (tzw. mięsak Hodgkina) - zanik limfocytów,

występują komórki Reed-Sternberga, często z jądrem typu bizarre

(wielopłatowe), często występuje martwica

• immunohistochemia: CD 45 -, CD15 +/-, CD30 +, Pan B -, Pan T -, EMA

-,

• rokowanie: niekorzystne.

TYPY HISTOPATOLOGICZNE

ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ WG

WHO

• chłoniak Hodgkina, postać ze stwardnieniem guzkowatym

(sclerosis nodularis /nodular sclerosis, NS/)

• występowanie i obraz kliniczny: najczęściej u kobiet między

15 a 40 r.ż., najczęściej w II stadium choroby; najczęściej

dochodzi do zajęcia węzłów śródpiersia lub szyjnych

• obraz mikroskopowy: dochodzi do rozrostu tkanki łącznej,

która tworzy pasma dzielące węzeł na guzki. W tle widoczne

są liczne limfocyty, histiocyty, granulocyty i plazmocyty.

Komórki nowotworowe to komórki lakunarne (mogące

tworzyć skupienia) oraz klasyczne komórki Reed-

Sternberga. Ze względu na stopień zróżnicowania stosujemy

skalę dwustopniową : NS II - wariant syncytialny; z zanikiem

limfocytów, z anaplazją; NS I - wszystkie pozostałe

• immunohistochemia: CD 45 -, CD 20 +, CD15 +, CD30+,

EMA -, Pan B + (rzadko CD20 +), Pan T -

• rokowanie: NS I - rokowanie lepsze; NS II - rokowanie

gorsze.

TYPY HISTOPATOLOGICZNE

ZIARNICY ZŁOŚLIWEJ WG WHO

• klasyczny chłoniak Hodgkina, postać z przewagą

limfocytów

• występowanie i obraz kliniczny: podobny do typu o

mieszanym składzie komórkowym i stwardnienia

guzowatego

• obraz mikroskopowy: w tle bogaty naciek limfocytarny z

nielicznymi eozynofilami i plazmocytami. Dochodzi do

zatarcia struktury węzła chłonnego (naciek rozsiany).

Widoczne nieliczne rozrzucone klasyczne komórki Reed-

Sternberga ( czasami mogą występować komórki

lakunarne)

• immunohistochemia: CD 45 -, CD 15 +, CD 30 +
• rokowanie: rokowanie gorsze niż w chłoniaku Hodgkina

guzkowym z przewagą limfocytów

CHŁONIAKI

ZŁOŚLIWE

Chłoniaki złośliwe (lymphoma

malignum).

• a) Definicja:

•

Chłoniaki złośliwe są heterogenną grupą rozrostów nowotworowych

komórek limfatycznych. Heterogenność ta wynika z tego, że transformacja

nowotworowa może dotyczyć każdego stadium różnicowania komórek linii

T oraz B. Chłoniaki złośliwe są guzami, których pierwotna lokalizacja

dotyczy tkanki limfatycznej. Może dojść do wtórnego przejścia komórek

nowotworowych do krwi i przejścia chłoniaka w formę białaczkową.

• b) Epidemiologia:

•

Występują dwa szczyty zachorowania : w wieku dziecięcym (dominują

rozrosty o większej złośliwości) oraz po 50 r.ż. (dominują rozrosty o

mniejszej złośliwości).

• c) Etiologia:

•

Przyczyny rozwoju chłoniaków są nieznane. Ustalono jednak związek

między zakażeniem wirusem Ebstein-Barra a chłoniakiem Burkitta oraz

zakażeniem HTLV-1 a chłoniakiem limfocytarnym linii T w Japonii. Do

zachorowania na chłoniaki złośliwe predysponują wrodzone i nabyte

niedobory immunologiczne (AIDS, immunosupresja, cytostatyki,

radioterapia), choroby autoimmunologiczne oraz stany nadwrażliwości na

leki i środki chemiczne (limfadenopatia immunoblastyczna i

angioimmunoblastyczna

Chłoniaki złośliwe (lymphoma

malignum).

• ) Patologia:

•

Chłoniaki złośliwe zajmują węzły chłonne, śledzionę, wątrobę, szpik

kostny, ale mogą również naciekać każdy narząd i tkanki miękkie.

• węzły chłonne

•

- obraz makroskopowy: węzły chłonne są powiększone, tworzą

pakiety zlewające się ze sobą. Na powierzchni przekroju są

białoszarawe, błyszczące jak mięso ryby. Może wystąpić martwica, która

będzie widoczna w postaci żółtych, bardziej miękkich pól.

•

- obraz mikroskopowy: widoczny jest monotonny obraz

nowotworowych komórek limfatycznych, które zacierają normalną

strukturę węzła i innych tkanek. U dorosłych występuje typ rozlany

zmian lub typ grudkowy. Natomiast u dzieci prawie zawsze występuje

typ rozlany zmian (chłoniaki o większej złośliwości). Czasami widoczna

bywa martwica, włóknienie oraz „obraz rozgwieżdżonego nieba”

(chłoniak Burkitta), który związany jest z pojawieniem się makrofagów

fagocytujących pozostałości komórek w martwicy.

Chłoniaki złośliwe (lymphoma

malignum).

• śledziona

•

- obraz makroskopowy - śledziona jest średnio powiększona, a na

powierzchni przekroju widać nacieczenie miazgi białej

•

- obraz mikroskopowy - chłoniaki z komórek B zajmują centra

rozrodcze grudek chłonnych oraz pas zagęszczenia (płaszcz), a chłoniaki

z komórek T najpierw naciekają tkankę limfatyczną otaczającą tętnicę

pozabeleczkową oraz strefę brzeżną.

• wątroba

•

- obraz makroskopowy - wątroba często powiększa się, może dojść

do zaznaczenia jej budowy płatowej. Na powierzchni przekroju mogą

być widoczne szarobrunatne masy występujące głównie w

przestrzeniach wrotnych.

•

- obraz mikroskopowy - chłoniaki z komórek B i T naciekają

przestrzenie wrotne, czasami chłoniaki z komórek T mogą naciekać

sinusoidy wątroby (obraz jak w białaczkach)

• szpik kostny

•

- obraz mikroskopowy - chłoniaki mogą naciekać w sposób

ogniskowy, wieloogniskowy lub rozlany

CHŁONIAKI O MNIEJSZEJ ZŁOŚLIWOŚCI

Z LIMFOCYTÓW B

Z LIMFOCYTÓW T

Limfocytarne:

- przewlekła białaczka limfatyczna

- białaczka prolimfocytowa

- białaczka włochatokomórkowa

Limfoplazmocytarne/cytoidne

(immunocytoma)

Plazmocytarny

Centroblastyczno-centrocytarny

(typ grudkowy i rozsiany)

Centrocytarny

(z komórek pasa zagęszczenia- płaszcza)

Monocytoidny (z komórek strefy brzeżnej)

Limfocytarne:

- przewlekła białaczka limfatyczna

- białaczka prolimfocytowa

Z małych komórek cerebriformnych:

- Ziarniniak grzybiasty

- Zespół Sezary’ego

Limfoepitelioidny (chłoniak Lennerta)

Angioimmunoblastyczny (AILD’LCA)

strefy T

Pleomorficzny ze średnich i dużych komórek

(HTLV+/-)

klasyfikacja kilońska z 1990

CHŁONIAKI O WYSOKIEJ ZŁOŚLIWOŚCI

Z LIMFOCYTÓW B

Z LIMFOCYTÓW T

Centroblastyczny

Immunoblastyczny

Z dużych anaplastycznych komórek Ki+

Immunoblastyczny ze średnich i dużych

komórek (HTLV)

Immunoblastyczny (HTLV)

Z dużych komórek anaplastycznych Ki+

Limfoblastyczne

Limfoblastyczne

klasyfikacja kilońska z 1990

NOWOTWORY Z KOMÓREK B

I Chłoniak / białaczka z prekursorowych limfoblastów typu B

II Nowotwory z dojrzałych komórek B

Białaczka przewlekła limfocytarna z komórek B / chłoniak z małych limfocytów

Białaczka prolimfocytarna z komórek B

Chłoniak limfoplazmocytoidny

Chłoniak z komórek B strefy brzeżnej śledziony

Białaczka włochatokomórkowa

Pozawęzłowy chłoniak z komórek B strefy brzeżnej tkanki limfatycznej związanej z błoną

śluzową (typ MALT - mucosa associated lymphoid tissue)

Chłoniak z komórek płaszcza (pasa zagęszczenia)

Chłoniak grudkowy

Chłoniak węzłowy strefy brzeżnej (+/- monocytoidne komórki B)

Chłoniak z komórek B ze strefy brzeżnej śledziony (+/- krążące włochate limfocyty)

Rozsiany chłoniak z dużych komórek B

Chłoniak Burkitta

Plazmocytoma

Szpiczak z komórek plazmatycznych

klasyfikacja WHO z 1998 r

Chłoniaki z komórek B

• - Chłoniak/białaczka z prekursorowych limfoblastów typu B (precursor

Bcell lymphoblastic leukemia / lymphoma, B-ALL, B-LBL)

• występowanie i obraz kliniczny: głównie u dzieci jako postać białaczkowa; w

postaci chłoniaka występuje w węzłach chłonnych, skórze i kościach

• obraz mikroskopowy : komórki średniej wielkości z okrągłym lub zwiniętymi

jądrami, niewidocznymi jąderkami, skąpą cytoplazmą i licznymi mitozami

• immunohistochemia : CD19 +, CD20 +/ -, HLA-DR +, CD10 +/-, CD34 +/-, Sig -

• rokowanie: chłoniak o najwyższym stopniu agresywności

• - Chłoniak z małych limfocytów / przewlekła białaczka limfatyczna (small

lymphocytic lymphoma, chronic lymphocytic lekemia B-CLL, SLL)

• występowanie i obraz kliniczny: głównie w postaci białaczkowej u starszych ludzi,

rzadko w postaci chłoniaka w węzłach chłonnych, śledzionie i wątrobie

• obraz mikroskopowy: małe limfocyty, prolimfocyty, paraimmunoblasty, dwa

ostatnie typy komórek często tworzą pseudogrudki (ośrodki rozmnażania)

• immunohistochemia: Pan B + (CD19,20,22 +/-),CD5 +, CD23+, CD10 -, CD43 +

• rokowanie: chłoniak małoagresywny , nieuleczalny.

Chłoniaki z komórek B

• - Chłoniak limfoplazmocytoidny (lymphoplasmacytic lymphoma)

• występowanie i obraz kliniczny: u starszych ludzi, mogą wystąpić objawy

nadmiernej lepkości krwi przy dużej produkcji monoklonalnej IgM; zajmuje

węzły chłonne, śledzionę, szpik kostny

• obraz mikroskopowy: mieszanina małych limfocytów, limfocytów

plazmacytoidnych oraz plazmocytów; często występują ciałka Russella i

Dutchera

• immunohistochemia: SIgM +, Pan B +, CD5 -, CD10 -, CD43 +/-

• rokowanie: chłoniak mało agresywny, nieuleczalny

• - Chłoniak z komórek B strefy brzeżnej śledziony (splenic marginal

zone lymphoma, SMZL)

• występowanie i obraz kliniczny: prawie zawsze u osób dorosłych; występuje

duża splenomegalia, mała lub umiarkowana limfocytoza; zajmuje śledzionę,

szpik kostny i krew obwodową , nie zajmuje obwodowych węzłów chłonnych

• obraz mikroskopowy: w śledzionie widoczne jest głównie zajęcie strefy

brzeżnej i strefy płaszcza (pasa zagęszczenia) miazgi białej przez małe

limfocyty oraz większe komórki z nieregularnym jądrem i bladą cytoplazmą;

może dojść również do zajęcia miazgi czerwonej

• immunohistochemia: Pan b +, CD5 -, CD10 -, CD23 -, C25 -, SIgM +, SIgD -

• rokowanie: mało agresywny

Chłoniaki z komórek B

• - Pozawęzłowy chłoniak z komórek B strefy brzeżnej tkanki limfatycznej

związanej z błoną śluzową (typ MALT)(marginal zone B-cell lymphoma of

mucosa associated lymphatic tissue, MZL-MALT)

• występowanie i obraz kliniczny: częściej u kobiet, w 30% może być rozsiany; zajmuje

przewód pokarmowy (żołądek, jelito), ślinianki, płuca, tarczycę, gruczoł łzowy,

spojówki, pęcherz moczowy, nerki, skórę, tkanki miękkie oraz grasicę

• obraz mikroskopowy: naciek z komórek nowotworowych może być rozsiany, między

grudkowy, zajmować strefę brzeżną lub kolonizować wtórne grudki; składa się on z

małych limfocytów, komórek podobnych do centrocytów, monocytoidnych komórek B,

a czasami nielicznych blastów czy plazmocytów; naciekanie nabłonka powoduje

powstanie tzw. zmianę limfatycznonabłonkową.

• immunohistochemia: Sig + (IgM, IgA, IgG), Pan B +, CD5 -, CD10 -, CD23-, CD43

+/-

• rokowanie: chłoniak małoagresywny

• - Chłoniak z komórek płaszcza (pasa zagęszczenia) (mantle cell lymphoma,

MCL)

• występowanie i obraz kliniczny: u starszych osób, zwykle jako rozsiana choroba;

zajmuje węzły chłonne, pierścień Waldeyer’a, śledzionę, szpik kostny, przewód

pokarmowy (pod postacią polipowatości chłoniakowatej) oraz krew obwodową

• obraz mikroskopowy: naciek z komórek nowotworowych jest rozsiany z niewyraźnymi

grudkami, może zajmować strefę brzeżną; składa się on z małych i średnich komórek

z nieregularnymi jądrami, niewidocznymi jąderkami i skąpą cytoplazmą; może

wystąpić wariant blastoidny z komórkami przypominającymi limfoblasty i dużą

aktywnością mitotyczną

• immunohistochemia: Sig + (IgM, IgD), Pan B +, CD5 +, CD10 +/-, CD23 -, CD43 +

• rokowanie: chłoniak średnioagresywny, nieuleczalny

Chłoniaki z komórek B

• Chłoniak grudkowy (follicular lymphoma, FL)

• występowanie i obraz kliniczny: u dorosłych , może być bezobjawowy; zajmuje

węzły chłonne, śledzionę i szpik kostny

• obraz mikroskopowy: naciek komórek nowotworowych może mieć charakter

grudkowy lub grudkowo-rozsiany; składa się z komórek ośrodków rozmnażania

tzn. centrocytów i centroblastów

• immunohistochemia: SIg + (M,G), Pan B +, CD10 +/-, CD5 -, CD23 +/-, CD43 -,

• rokowanie: chłoniak małoagresywny

• - Chłoniak węzłowy strefy brzeżnej (+/- monocytoidne komórki B)(nodal

marginal zone lymphoma +/- monocytoid B-cells)

• występowanie i obraz kliniczny: u dorosłych, głównie kobiet; zajmuje liczne

rozsiane węzły chłonne

• obraz mikroskopowy: naciek z nowotworowych monocytoidnych komórek B

występuje w zatokach, okołozatokowo, między grudkami lub zajmuje strefę

brzeżną; czasami występują nowotworowe komórki plazmatyczne

• immunohistochemia: sIgM+, sIgD-, PanB+, CD5-, CD10-, Cd23-, Cd43+/-

• rokowanie: chłoniak małoagresywny

Chłoniaki z komórek B

• Rozsiany chłoniak z dużych komórek B (diffuse large B-cell lymphoma,

DLBCL)

• występowanie i obraz kliniczny: w każdym wieku ; rośnie bardzo szybko, często w

postaci guza; zajmuje węzły chłonne, śledzionę, grasicę, w 40% przypadków

lokalizacja jest pozawęzłowa (przewód pokarmowy, kości, tkanki miękkie)

• obraz mikroskopowy: duże komórki z widocznym jąderkiem i zasadochłonną

cytoplazmą; średnio wysoka aktywność mitotyczna; komórki mogą przypominać

centroblasty, immunoblasty lub komórki anaplastyczne; niektóre podtypy mogą

zawierać małe limfocyty T lub histiocyty.

• immunohistochemia: Pan B +, CD5 +/-, CD10 +/-, CD45 +/-

• rokowanie: chłoniak agresywny

• - Chłoniak Burkitta (Burkitt’s lymphoma, BL)

• występowanie i obraz kliniczny: głównie u dzieci, ale także u dorosłych poddanych

immunosupresji i chorych na AIDS; występuje głównie pozawęzłowo (jelito kręte,

kątnica, nerki, gonady, kości żuchwy) oraz w węzłach chłonnych i krwi obwodowej; w

Polsce rozwija się najczęściej w przewodzie pokarmowym

• obraz mikroskopowy: monomorficzny naciek składa się z komórek średniej wielkości

o okrągłych jądrach, licznych jąderkach i obfitej zasadochłonnej cytoplazmie, która

daje wrażenie przylegania komórek; wysoka aktywność mitotyczna; naciek

przypomina „obraz rozgwieżdżonego nieba” spowodowany występowaniem

rozproszonych makrofagów, fagocytujących apoptotyczne komórki nowotworowe

• immunohistochemia: SIgM +, Pan B +, CD5 -, Cd10 + , CD23 -

• rokowanie: bardzo agresywny, ale dobrze poddający się leczeniu

NOWOTWORY Z KOMÓREK T

I Chłoniak / białaczka limfoblastyczna z prekursorowych komórek T

II Nowotwory z dojrzałych komórek T i komórek NK

Białaczka prolimfocytarna z komórek T

Białaczka z dużych ziarnistych limfocytów typu T

Zespół Sezary’ego

Białaczka z komórek NK

Pozawęzłowy chłoniak z komórek T i NK, nosowy i typ nosowy

Ziarniniak grzybiasty

Pierwotnie skórny chłoniak z dużych, anaplastycznych komórek

Podskórny chłoniak z komórek T podobny do zapalenia tkanki podskórnej

Jelitowy chłoniak z komórek T, typ z enteropatią

Wątrobowo-śledzionowy chłoniak z  komórek T

Chłoniak angioimmunoblastyczny z komórek T

Obwodowy chłoniak z komórek T (niespecyficzny)

Chłoniak z dużych anaplastycznych komórek, pierwotny typ układowy

Chłoniak / białaczka z komórek T u dorosłych (HTLV+)

klasyfikacja WHO z 1998 r

Chłoniaki z komórek T

• Chłoniaki z komórek T stanowią około 20%

wszystkich chłoniaków. Rozwijają się one
pierwotnie w skórze, migdałkach, węzłach
chłonnych, szpiku a wtórnie mogą zajmować
narządy wewnętrzne i OUN. Chłoniaki te są
mało wrażliwe na chemioterapię

Chłoniaki z komórek T

• - chłoniak/białaczka limfoblastyczna z prekursorowych komórek T (T-cell

lymphoblastic leukemia / lymphoma, T-ALL, T-LBL)

• występowanie i obraz kliniczny: w wieku młodzieńczym i u młodych ludzi (stanowi 40

% chłoniaków u dzieci); zajmuje grasicę (w postaci dużego guza mogącego wywoływać

wysięk opłucnowy), obwodowe węzły chłonne, szpik kostny, krew, gonady i OUN

• obraz mikroskopowy: limfoblasty o okrągłym lub zwiniętym jądrze, delikatnej

chromatynie, niewidocznym jąderku i skąpej cytoplazmie ; jest nie do odróżnienia bez

barwienia immunohistochemicznego od chłoniaka limfoblastycznego z prekursorowych

komórek B

• immunohistochemia: CD7 +, TdT +, CD3 +/-, różna ekspresja innych antygenów Pan T,

CD4 CD8 ( podwójnie +/-), Pan B -,

• rokowanie: chłoniak bardzo agresywny, ale poddający się leczeniu

• - zespół Sezary’ego i ziarniniak grzybiasty (Sezary’s syndrome, mycosis

fungoides)

• występowanie i obraz kliniczny: u ludzi dorosłych, u których na skórze pojawiają się

plamy, guzki, a czasami uogólniona erytrodermia; zajęcie węzłów chłonnych występuje

w późniejszym okresie choroby

• obraz mikroskopowy: małe i duże komórki limfatyczne z nieregularnymi podobnymi do

mózgu jądrami występujące w skórze; komórki te wykazują epidermotropizm; w

węzłach chłonnych naciek zajmuje strefę podkorową

• immunohistochemia: TdT -, Pan T + (CD 7 -), CD4 +, CD8 -, CD25 -

• rokowanie: chłoniaki mało agresywne, nieuleczalne

Chłoniaki z komórek T

• pozawęzłowy chłoniak z komórek NK i T, nosowy i typ nosowy (nasal and other

extranodal NK/T cell lymphoma

• występowanie i obraz kliniczny: w każdym wieku, jest rzadki; nosowy chłoniak z komórek

NK i T powstaje w jamie nosowej, zatokach obocznych nosa, części nosowej i ustnej gardła,

często rozsiewa się do przewodu pokarmowego, krtani, skóry, jąder i węzłów chłonnych; typ

nosowy chłoniaka z komórek NK i T powstaje w przewodzie pokarmowym, skórze i jądrach

• obraz mikroskopowy: wzrost okołonaczyniowy i naciekający naczynia, dochodzi do martwicy

guza i normalnych tkanek; polimorficzny naciek składa się z atypowych komórek

limfoidalnych ( w niektórych przypadkach mogą dominować duże komórki) i często z

domieszki komórek zapalnych; może występować fagocytoza erytrocytów przez łagodne

histiocyty

• immunohistochemia : TdT - , CD2 +, CD3 +/-, CD5 +/-, CD4 +/-, CD8 +/-, CD7 +/-, CD56 +,

Pan B -;

• rokowanie: chłoniaki średnio agresywne

• - pierwotnie skórny chłoniak z dużych anaplastycznych komórek (primary cutaneus

ALCL)

• występowanie i obraz kliniczny: zwykle u osób dorosłych, zajmuje wyłącznie skórę, może

dochodzić do spontanicznej regresji

• obraz mikroskopowy: naciek składa się z pleomorficznych, anaplastycznych, dużych

blastycznych komórek, często wielojądrzastych z widocznymi jąderkami; mogą występować

komórki podobne do komórek Reed-Sternberga oraz domieszka granulocytów i makrofagów

• immunohistochemia : TdT -, CD30 +, EMA zwykle +, CD3 +/-, CD43 +/-, CD45 +/-, CD25

+/-, CD15 +/-, CD68 -, lizozym -;

• rokowanie: chłoniak agresywny

Chłoniaki z komórek T

• - podskórny chłoniak z komórek T podobny do zapalenia tkanki podskórnej

(subcutaneus panniculitis-like T-cell lymphoma)

• występowanie i obraz kliniczny: u dorosłych, zmiany najczęściej są ograniczone do

tkanki podskórnej (liczne, rzadko pojedyncze guzki); kończyny są zajęte częściej niż

tułów

• obraz mikroskopowy: tkanka podskórna nacieczona jest przez atypowe komórki

limfatyczne (małe , średnie, czasami duże), często widoczny jest rozpad jąder

komórkowych

• immunohistochemia : pan T +/-, CD4 +/-, CD 8 +/-;

• rokowanie: chłoniak agresywny

• - jelitowy chłoniak z komórek T, typ z enteropatią (intestinal T cell

lymphoma, enteropathy -type)

• występowaniei obraz kliniczny: u dorosłych, najczęściej dotyczy jelita czczego,

rzadziej żołądka lub okrężnicy; często towarzyszy mu ból brzucha, zaburzenia

wchłaniania oraz liczne owrzodzenia w jelicie czczym mogące prowadzić do

perforacji;

• obraz mikroskopowy: naciek składa się z małych, średnich, dużych i anaplastycznych

komórek nowotworowych; często występują owrzodzenia a przyległa błona śluzowa

wykazuje zanik kosmków z zwiększeniem ilości śródnabłonkowych limfocytów T

• immunohistochemia : TdT -, CD3 +, CD4 -, CD7 +, CD8 +/-, HML1 +;

• rokowanie: chłoniak agresywny, oporny na leczenie

Chłoniaki z komórek T

• - wątrobowo-śledzionowy chłoniak z  komórek T (hepatosplenic gamma/delta

lymphoma)

•

występowanie i obraz kliniczny: u młodzieży i młodych dorosłych, zwłaszcza mężczyzn;

charakterystyczna jest spleno- i hepatomegalia; może ulec uogólnieniu (zajęcie krwi

obwodowej i szpiku)

• obraz mikroskopowy : naciek zajmuje zatoki wątroby, śledziony a czasami szpiku; składa się

on z monotonnej populacji komórek średniej wielkości z okrągłymi jądrami o średnio

skondensowanej chromatynie i niewidocznym jąderku oraz o średniej ilości bladej cytoplazmy

• immunohistochemia : CD2 +, CD3 +, TCR +, CD4 -, CD8 +/-, CD56 +/-;

• rokowanie: chłoniak agresywny

• - chłoniak angioimmunoblastyczny z komórek T (angioimmunoblastic T-cell

lymphoma, T-AILD)

• występowanie i obraz kliniczny: u osób dorosłych, często towarzyszy mu gorączka , rumień

skórny, uogólnione powiększenie węzłów chłonnych oraz hypergammaglobulinemia i hemoliza

• obraz mikroskopowy : naciek zajmuje węzły chłonne, szpik i skórę; zaciera on strukturę

węzłów, ale często pozostawia wolne zatoki; charakterystyczna jest proliferacja naczyń pod

postacią rozgałęzionych żyłek o zeszkliwiałych ścianach; widoczna jest proliferacja

grudkowych komórek dendrytycznych; naciek składa się z mieszaniny atypowych średnich i

dużych komórek limfoidalnych o jasnej cytoplazmie oraz immunoblastów; w tle widoczne są

liczne plazmocyty, eozynofile oraz histiocyty

• immunohistochemia: Pan T +, TdT -, CD4+, CD23+ ( komórki dendrytyczne)

• rokowanie: chłoniak średnio agresywny

Chłoniaki z komórek T

• - obwodowy chłoniak z komórek T (niespecyficzny)(peripheral T cell lymphoma,unspecified)

• występowanie i obraz kliniczny: najczęściej u osób dorosłych z miejscową lub uogólnioną chorobą

pozawęzłową lub dotyczącą węzłów chłonnych , u chorych może występować eozynofilia, świąd lub

zespół hemofagocytarny,

• obraz mikroskopowy : naciek zajmuje węzły chłonne, skórę, tkankę podskórną, śledzionę oraz

otrzewną; obraz jest heterogenny, ponieważ w tej kategorii mieszczą się wszystkie przypadki nie

mieszczące się w pozostałych ściśle określonych typach; naciek jest często mieszany, składający się z

nieregularnych, małych, średnich lub dużych komórek limfoidalnych, czasami mogą występować

komórki podobne do komórek Reed-Sternberga; naciekowi mogą towarzyszyć komórki nabłonkowate,

plazmocyty i eozynofile; przypadki, które zawierają skupienia komórek nabłonkowatych nie

tworzących ziarniniaków są często określane jako chłoniak limfoepitelioidny Lennerta.

• immunohistochemia: TdT -, Pan T +, CD3 +, CD2 +, CD5 +/-, CD7+/-, CD4 +/-, CD8 +/-

• rokowanie: chłoniak agresywny

• -chłoniak z anaplastycznych, dużych komórek, pierwotny typ układowy (anaplastic large-cell

lymphoma, ALCL-T and null cell type)

• występowanie i obraz kliniczny: u dzieci i u dorosłych; zajmuje węzły chłonne lub miejsca

pozawęzłowe (skóra , inne)

• obraz mikroskopowy : naciek typu zatokowego, rozlanego lub okołogrudkowego; składa się on z

pleomorficznych, dużych, anaplastycznych komórek, często wielojądrzastych, z widocznymi

jąderkami, oraz komórek podobnych do komórek Reed-Sternberga; naciekowi mogą towarzyszyć

granulocyty i makrofagi; istnieje wariant limfohistiocytarny, gdzie liczne reaktywne histiocyty są

zmieszane z komórkami chłoniaka (mniejszymi niż w klasycznej postaci)

• immunohistochemia: TdT -, CD30 +, EMA +/-,Pan T +, CD45 +/-, CD25 +/-, CD15 +/-, CD3 +/-, CD43

+/-, CD68 -, lizozym -,

• rokowanie: chłoniak agresywny

Chłoniaki z komórek T

• - chłoniak / białaczka z komórek T u dorosłych

(adult T-cell leukemia / lymphoma ATL/L)

• występowanie i obraz kliniczny: endemiczna choroba w

południowo-wschodniej Japonii, na Karaibach oraz w

południowo-wschodniej części USA; występuje u

dorosłych w postaci rozsianej choroby (węzły chłonne,

skóra, wątroba, śledziona, krew, OUN); często występuje

hyperkalcemia, zmiany lityczne w kościach, u pacjentów

stwierdzono zakażenie wirusem HTLV-1.

• obraz mikroskopowy : naciek składa się z mieszaniny

małych i dużych atypowych komórek z nadmiernie

płatowatymi jądrami, mogą występować komórki

podobne do komórek Reed-Sternberga

• immunohistochemia : TdT -, Pan T +, CD7 -, CD4 +, CD8

-, CD25 +

• rokowanie: chłoniak średnio i mało agresywny