PATOLOGIA UKŁADU

PATOLOGIA UKŁADU

LIMFOPOETYCZNEG

LIMFOPOETYCZNEG

O

O

CHOROBY

CHOROBY

GRASICY

GRASICY

ZABURZENIA

ZABURZENIA

ROZWOJOWE

ROZWOJOWE



Zespoły te należą pierwotnych zespołów

upośledzonej odporności.



a) Zespół Di George’a



Zespół ten polega na aplazji lub

hipoplazji grasicy oraz przytarczyc. Powstaje

w wyniku braku zawiązków 3 i 4 kieszonki

skrzelowej. Prowadzi to do niedoboru

limfocytów T i zmniejszenia odporności

komórkowej.



b) Zespół Nezelofa



Zespół ten to dysplazja grasicy

polegająca na niedorozwoju nabłonka

zrębowego, w wyniku czego limfocyty nie

zasiedlają grasicy, co prowadzi do

zmniejszenia odporności komórkowej.

ZMIANY WSTECZNE

ZMIANY WSTECZNE

ZANI KI

ZANI KI



Ostre choroby zakaźne



leczenie immunosupresyjne



napromienianie



głód

„

„

HYPERPLAZJA

HYPERPLAZJA

GRASICY”

GRASICY”



Nie jest to prawdziwy rozrost, bowiem masa

narządu pozostaje bez zmian lub tylko zwiększa się

nieznacznie. Cechą tego „rozrostu” jest pojawienie się w

grasicy grudek chłonnych z ośrodkami rozmnażania,

zawierającymi liczne limfocyty B. Ten typ zmian

występuje w wielu chorobach z autoagresji m.in. w:



- męczliwości mięśni (miasthenia gravis) – w chorobie

tej powstają autoprzeciwciała, skierowane przeciwko

receptorom acetylocholinowym, które powodują

zaburzenie przewodzenia impulsów w synapsie

nerwowomięśniowej. Grudki chłonne powstałe w grasicy

uczestniczą w produkcji tych autoprzeciwciał, dlatego

też usunięcie grasicy u chorych z miastenią często

poprawia ich stan kliniczny,



- chorobie Graves-Basedowa,



- stwardnieniu zanikowym bocznym,



- twardzinie (sclerodermia),



- reumatoidalnym zapaleniu stawów.

TORBIELE GRASICY

TORBIELE GRASICY



Powstają w czasie inwolucji grasicy
lub rozwijają się z przetrwałych
przewodów grasiczo-skrzelowych.
Torbiele mogą być jednokomorowe
lub wielokomorowe. Są
cienkościenne, a ich ściana jest
wysłana nabłonkiem walcowatym,
sześciennym lub płaskim

NOWOTWORY

NOWOTWORY

GRASICY

GRASICY

GRASICZAKI

GRASICZAKI

(THYMOMA)

(THYMOMA)



Są to nowotwory wywodzące się z
nabłonka zrębowego grasicy. Ponad
80% z nich to guzy łagodne.



a) Epidemiologia



Najczęściej występują u osób dorosłych
około 50 r.ż.



b) Występowanie



Grasiczaki najczęściej występują w

śródpiersiu przednim, rzadko mogą
również występować w miejscach
występowania grasicy odszczepionej
tzn. na szyi, w przytarczycach czy
tarczycy.

GRASICZAKI

GRASICZAKI

(THYMOMA

(THYMOMA



Obraz makroskopowy



Są to guzy otorebkowane lub naciekające, o budowie

zrazowatej . Na powierzchni przekroju szarobiaławe z

wybroczynami i torbielami.



d) Podział kliniczno-patomorfologiczny grasiczaków



Grasiczaki są grupą nowotworów, w których cytologiczne

cechy złośliwości występują bardzo rzadko i o złośliwości

procesu świadczyć może jedynie rozrost poza torebkę i

przerzuty. Powstało kilka podziałów kliniczno-anatomicznych, w

różnym stopniu biorących pod uwagę cechy biologiczne tych

guzów, lecz żaden z nich nie był doskonały. Najbardziej

rozpowszechniona jest kliniczna klasyfikacja grasiczaków wg

Masaoki i wsp. Opiera się ona na głównym kryterium , jakim

jest inwazyjność nowotworu:

KLASYFIKACJA WG

KLASYFIKACJA WG

MASAOKI

MASAOKI



- stopień I wg Masaoki - makroskopowo

guzy otorebkowane, brak cech inwazji

torebki w badaniu mikroskopowym,



- stopień II wg Masaoki - 1. -

makroskopowa inwazja otaczającej

tkanki łącznej lub śródpiersiowej

opłucnej lub 2.- mikroskopowa

inwazja torebki,



- stopień III wg Masaoki -

makroskopowa inwazja przylegających

narządów np. nasierdzia, dużych

naczyń czy płuc,



- stopień IVa wg Masaoki - rozsiew

do opłucnej lub osierdzia



- stopień IVb wg Masaoki -

przerzuty drogą limfatyczną lub

krwionośną.

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M





ller-

ller-

Hermelink i A. Marx ,

Hermelink i A. Marx ,

1997)

1997)



Obecnie powstała nowa klasyfikacja

oparta jest nie tylko na obrazie

histologicznym (kryteria

diagnostyczne dotyczą głównie

komórek nabłonkowych, a w

mniejszym stopniu nienowotworowych

limfocytów), ale również na

retrospektywnym badaniu przebiegu

klinicznego dużej liczby grasiczaków.

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M





ller-

ller-

Hermelink i A. Marx ,

Hermelink i A. Marx ,

1997)

1997)

rdzenne (thymoma
medullare)

Grasiczaki łagodne

mieszane
(thymoma mixtum)

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

(wg. H.K. M

(wg. H.K. M





ller-

ller-

Hermelink i A. Marx ,

Hermelink i A. Marx ,

1997)

1997)

o przewadze typu korowego
(predominantly cortical
thymoma)

Grasiczaki złośliwe korowe (thymoma corticale)

(kategoria I) dobrze zróżnicowany rak grasicy (well

differentiated thymic

carcinoma)

Podział grasiczaków

Podział grasiczaków

o mniejszej złośliwości

-rak płaskonabłonkowy

(stopień I/II)
- basaloid (basaloid

carcinoma)
- rak śluzowonaskórkowy

(carcinoma

mucoepidermale )

Nowotwory złośliwe
(kategoria II)

o wysokiej złośliwości

- rak płaskonabłonkowy

(stopień III)
- rak podobny do

limphoepithelioma

(lymphoepithelioma like carcinoma)
- rak jasnokomórkowy
- rak

wrzecionowatokomórkowy(carcinoma

fusocellulare, sarcomatoid carcinoma)

- rak anaplastyczny

- rak drobnokomórkowy /

neuroendokrynny

Obraz mikroskopowy i

Obraz mikroskopowy i

charakterystyka

charakterystyka

immunohistochemiczna

immunohistochemiczna

grasiczaków

grasiczaków



Grasiczaki są zbudowane z nowotworowych komórek

nabłonkowych i pewnej liczby nienowotworowych

limfocytów.



- grasiczak rdzenny - zbudowany jest z komórek

wrzecionowatych oraz małej lub średniej liczby

dojrzałych limfocytów o fenotypie

immunohistochemicznym : CD4+, CD8+, CD20+, CD1+,

CD11c+, S100+ , CD68+



- grasiczak mieszany - składa się z dwóch różnych

składowych : jednej identycznej jak w grasiczaku

rdzennym oraz drugiej zbudowanej ze zrazików bogatych

w limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym :

CD4+, CD8+, CD20+, S100+, CD68+, CD1+ i

zawierających duże gwiaździste komórki nabłonkowe;

Obraz mikroskopowy i

Obraz mikroskopowy i

charakterystyka

charakterystyka

immunohistochemiczna

immunohistochemiczna

grasiczaków

grasiczaków



grasiczak o przewadze typu korowego - jego utkanie przypomina

normalne utkanie grasicy z częścią korową (gęsto upakowane

limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym : CD1+, CD4+,

CD8+, CD20+, S100+, CD68+ w sieci charakterystycznych

komórek nabłonkowych) oraz rdzenną (mniejsza liczba

limfocytów, większa liczba komórek nabłonkowych oraz ciałka

Hassala);



- grasiczak korowy - zbudowany jest z jasnych komórek

nabłonkowych ułożonych w pasma lub rozproszonych. Komórki

nabłonkowe mogą tworzyć palisady wokół przestrzeni

okołonaczyniowej, w której znajdują się nieliczne limfocyty.

Pomiędzy komórkami nabłonkowymi znajdują się liczne małe

limfocyty o fenotypie immunohistochemicznym : EMA +/-, CD1+,

CD4+, CD8+, CD20+, CD68+ (jest ich mniej niż w grasiczaku o

przewadze typu korowego);

METODY BADANIA

METODY BADANIA



Do badania najlepiej pobierać węzły szyjne, nie powinno się natomiast pobierać

węzłów pachwinowych i pachowych (ze względu na częste występowanie tam

nieswoistych stanów zapalnych utrudniających rozpoznanie).



a) biopsja aspiracyjna cienkoigłowa – dostarcza informacje wstępne, lecz jest

niewystarczająca w większości przypadków do postawienia szczegółowego

rozpoznania



b) badanie histopatologiczne – do badania pobieramy węzły chirurgicznie

razem z torebką i możemy wykonać :



- cytologiczne preparaty odbitkowe



- preparaty barwione hematoksyliną i eozyną



- preparaty barwione metodami histochemicznymi i immunohistochemicznymi

(antygeny szeregu CD.)



- cytometrię przepływową – pozwala ona określić ilościowo fenotyp komórek

oraz ich ploidię czy aktywność mitotyczną



- badania rearanżacji genów receptorów antygenowych – pozwala na

rozróżnienie rozrostów odczynowych od nowotworowych, rozróżnianiu

rozrostów z komórek T i B czy do wyodrębnienia chłoniaków o poliklonalnej

proliferacji nowotworowej



- badania cytogenetyczne – pozwala na wykrycie zmian chromosomalnych i

udziału onkogenów w złośliwych rozrostach limfocytów.

OSTRE NIESWOISTE

OSTRE NIESWOISTE

ZAPALENIE WĘZŁÓW

ZAPALENIE WĘZŁÓW

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH



a) Definicja



Jest to odpowiedź węzła na działanie antygenów, toksyn i alergenów

oraz produktów rozpadu tkanek. Różne czynniki mogą wywoływać podobny

obraz mikroskopowy, inne natomiast wywołują obraz sobie tylko właściwy.



b) Obraz kliniczny



Występuje powiększenie i bolesność węzła chłonnego.



c) Ostre nieswoiste zapalenie węzłów chłonnych (lymphadenitis

non specifica acuta)



- występuje w miejscu drenażu ostrych procesów zapalnych wirusowych i

bakteryjnych zwłaszcza u dzieci



- obraz mikroskopowy : zmiany obejmują przede wszystkim zatoki węzła tzn

są one poszerzone, dochodzi do przerostu komórek śródbłonka zatok, w ich

świetle gromadzi się płyn białkowy, granulocyty i makrofagi; występuje

przewaga grudek chłonnych z dużymi ośrodkami rozmnażania; widoczne są

również histiocyty obładowane sfagocytowanym materiałem bakteryjnym

lub komórkowym; w zakażeniu ropnym występuje naciek granulocytarny w

grudkach chłonnych lub ich martwica

PRZEWLEKŁE

PRZEWLEKŁE

NIESWOISTE ZAPALENIE

NIESWOISTE ZAPALENIE

WĘZŁÓW CHŁONNYCH

WĘZŁÓW CHŁONNYCH



- rozrost grudkowy (follicular hyperplasia, hyperplasia
follicularis)



występowanie: głównie w przewlekłych zakażeniach

drobnoustrojami, które aktywują limfocyty B (toxoplazmoza, r.z.s.,
wczesne infekcje HIV, kiła I rzędowa) i nieswoistych zakażeniach,
zwłaszcza u dzieci i młodzieży



obraz mikroskopowy : występuje powiększenie grudek chłonnych,

które różnią się kształtem i rozmiarami oraz są ostro odgraniczone od
otaczającego utkania; powiększone ośrodki rozmnażania zawierają dużo
limfoblastów, makrofagów obładowanych sfagocytowanymi resztkami
bakterii oraz komórek dendrytycznych; widoczne są w nich liczne figury
podziału; ośrodki rozmnażania są otoczone wyraźnym płaszczem z
małych limfocytów

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE

ZAPALENIE WĘZŁÓW

ZAPALENIE WĘZŁÓW

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH



- rozrost zatokowy (sinus histiocytosis,
hyperplasia sinusoidalis)



występowanie: w zapaleniach nieswoistych, w
pobliżu nowotworu (zwłaszcza w raku sutka), w
infekcjach wirusowych (zwłaszcza w mononukleozie i
po infekcji HIV), pasożytniczych (toksoplazmoza,
histoplazmoza, leishmanioza), chorobie Rosai-
Dorfmana oraz zespole hemofagocytarnym



obraz mikroskopowy: widoczne jest poszerzenie
zatok, przerost i pomnożenie komórek śródbłonka
zatok oraz gromadzenie się histiocytów w zatokach

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE

PRZEWLEKŁE NIESWOISTE

ZAPALENIE WĘZŁÓW

ZAPALENIE WĘZŁÓW

CHŁONNYCH

CHŁONNYCH



- rozrost podkorowy (paracortical lymphoid
hyperplasia, hyperplasia lymphonodi diffusa)



występowanie: w zmianach reaktywnych, w których

dochodzi do aktywacji limfocytów T (leki, szczepienia,
infekcje grzybicze i wirusowe), w reakcjach na choroby
skórne i chorobach autoimmunologicznych



obraz mikroskopowy: strefa podkorowa rozszerza się
zacierając grudki chłonne; limfocyty T ulegają
transformacji w immunoblasty; dochodzi do rozrostu
żyłek z wysokim śródbłonkiem, występuje również
mieszany naciek zawierający makrofagi, eozynofile i
plazmocyty

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH



- Dermatopatyczne zapalenie węzłów chłonnych

(Lymphadenitis dermatopathica)



występowanie: w przebiegu przewlekłych schorzeń skórnych takich

jak łuszczyca, dermatitis exfoliativa itp.



patogeneza : jest wynikiem odpowiedzi komórek T na prezentowane

przez palczaste komórki dendrytyczne antygeny skóry



obraz kliniczny: dochodzi do miernego powiększenia

powierzchownych węzłów chłonnych, głównie pachwinowych i

pachowych



obraz mikroskopowy: budowa węzła jest zachowana (grudki

wyraźnie odgraniczone, czasami z pobudzonymi ośrodkami

rozmnażania); dochodzi do poszerzenia strefy podkorowej, która

tworzy jasne ( zawiera liczne rozproszone lub skupione komórki

palczaste o jasnej cytoplazmie) festony wypełniające przestrzenie

między grudkami i wnikające w głąb węzła; wśród komórek

palczastych leżą komórki Langerhansa, małe limfocyty T (w pobliżu

naczyń) oraz histiocyty (fagocytujące tłuszcz i melaninę); w

sznurach rdzennych występują nacieki z komórek plazmatycznych

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH



Choroba Rosai-Dorfmana czyli histiocytoza zatok z

masywnym powiększeniem węzłów chłonnych( sinus

histiocytosis with massive lymphadenopathy)



występowanie: przeważnie u dzieci i młodych dorosłych



obraz kliniczny : dochodzi do masywnego, obustronnego,

bezbolesnego powiększenia węzłów chłonnych szyi, któremu

towarzyszy gorączka, podwyższona leukocytoza i OB oraz

poliklonalna hypergammaglobulinemia; czasami nacieki mogą

zajmować inne węzły chłonne, skórę, zatoki, tkanki miękkie,

oczodoły, kości, ślinianki i OUN.



obraz mikroskopowy: dochodzi do zatarcia struktury węzła przez

znacznie poszerzone zatoki, które są wypełnione limfocytami,

plazmocytami i patognomonicznymi histiocytami; histiocyty te

mają obfitą, jasną cytoplazmę, duże pęcherzykowate jądra z

wyraźnymi, kwasochłonnymi jąderkami. Komórki te fagocytują

limfocyty, plazmocyty i erytrocyty oraz dają dodatnie odczyny z

białkiem S-100, Mac 387; sznury rdzenne są ścieńczałe z licznymi

naciekami z komórek plazmatycznych.

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

ROZROSTY NIENOWOTWOROWE I

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

NA POGRANICZU ROZROSTÓW

ZŁOŚLIWYCH

ZŁOŚLIWYCH



- Histiocytoza X - postać węzłowa



definicja: rozsiana lub ograniczona choroba układowa polegająca na

proliferacji komórek Langerhansa (specjalny typ histiocytów będących

komórkami prezentującymi antygen zlokalizowanymi w skórze) ; choroba

ta stoi na pograniczu między rozrostami złośliwymi a łagodnymi; uważa

się, że jest ona rozrostem reaktywnym, w którym do proliferacji komórek

Langerhansa dochodzi w wyniku zaburzeń w immunoregulacji.



obraz kliniczny: istnieją 3 kliniczne postacie choroby: ostra rozsiana

histiocytoza z komórek Langerhansa ( choroba Letterera-Siwego),

jednoogniskowa oraz wieloogniskowa histiocytoza z komórek

Langerhansa; do zajęcia węzłów chłonnych dochodzi w postaci rozsianej

jak i może stanowić ono jedyną manifestację choroby



obraz mikroskopowy : dochodzi do znacznego poszerzenia zatok, które

zostają zajęte przez naciek złożony z jednojądrowych lub wielojądrowych

komórek Langerhansa (obfita, kwasochłonna czasami zwakuolizowana

cytoplazma, charakterystyczne wydłużone, nieregularne i pobrużdżone

jądro) z domieszką eozynofili; czasami występują ogniska martwicy

otoczone pierścieniem z eozynofili (tzw. kwasochłonne mikroropnie)

NIENOWOTWOROWE ZMIANY W

NIENOWOTWOROWE ZMIANY W

WĘZŁACH CHŁONNYCH W

WĘZŁACH CHŁONNYCH W

POBLIŻU NOWOTWORU

POBLIŻU NOWOTWORU



- zmiany o rokowaniu lepszym, dochodzi do pobudzenia
odpowiedzi komórkowej -zwiększenie liczby limfocytów w
strefie przykorowej z zanikiem grudek chłonnych i
histiocytozą zatok



- zmiany o rokowaniu gorszym, dochodzi do pobudzenia
odpowiedzi humoralnej - zwiększenie liczby grudek i
powiększenie ich ośrodków rozmnażania



- zmiany o rokowaniu złym, dochodzi do upośledzenia
odpowiedzi immunologicznej - zanik limfocytów, ich
skupienia są porozdzielane przez złogi bezpostaciowe lub
kolagen, występują naczynia ze szkliwiejącą ścianą