Tkanki

Tkanki

Histologia (gr. histos = utkanie; łac. textus =

utkanie, tkanina, plecionka) jest nauką o budowie i

czynnościach tkanek.

Wyróżnia się histologię ogólną – naukę o

ogólnej budowie i funkcjach podstawowych tkanek

organizmu; histologię szczegółową – naukę o

mikroskopowej budowie poszczególnych narządów i

układów narządów; histofizjologię – naukę o

czynnościach tkanek, w powiązaniu jednak z ich

strukturą; histochemię - naukę o metodach

wybarwiania

wykrywania

(reakcje

barwne)

substancji chemicznych zawartych w poszczególnych

tkankach oraz badającą w pewnym zakresie procesy

biochemiczne w tkankach; histopatologię – naukę o

budowie i funkcjach tkanek organizmu w stanie

chorobowym

(mikroskopowe

badanie

zmian

chorobowych = patologicznych w narządach).

Tkanki - podział

Obecnie tkanki dzielimy następująco:
1.

Tkanka nabłonkowa:

Tkanka nabłonkowa płaska

jednowarstwowa;
2.

Tkanka nabłonkowa płaska

wielowarstwowa;
3.

Tkanka nabłonkowa sześcienna

jednowarstwowa;
4.

Tkanka nabłonkowa sześcienna

wielowarstwowa;
5.

Tkanka nabłonkowa walcowata

jednowarstwowa;
6.

Tkanka nabłonkowa walcowata

wielowarstwowa;
7.

Tkanka nabłonkowa walcowata

wielorzędowa;
8.

Tkanka nabłonkowa przejściowa.

Tkanka łączna właściwa:

Tkanka łączna właściwa luźna;

Tkanka łączna właściwa zbita:

Tkanki - podział



Tkanka tłuszczowa:

◦

Tkanka tłuszczowa żółta;

◦

Tkanka tłuszczowa brunatna.



Tkanka chrzęstna:

◦

Tkanka chrzęstna szklista;

◦

Tkanka chrzęstna sprężysta;

◦

Tkanka chrzęstna włóknista.



Tkanka kostna:

◦

Tkanka kostna grubowłóknista;

◦

Tkanka kostna drobowłóknista:



Tkanka kostna drobnowłóknista gąbczasta;



Tkanka kostna drobnowłóknista zbita.



Krew, limfa i szpik kostny.



Tkanka mięśniowa:

◦

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa;

◦

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana swoista serca (sercowa);

◦

Tkanka mięśniowa gładka.



Tkanka nerwowa.

Tkanka nabłonkowa

Tkanki nabłonkowe leżą na warstwie tkanki łącznej

właściwej, z którą kontaktują się przez błonę podstawną

membrana basalis. Błona podstawna łączy nabłonek

mechanicznie, transportuje substancje odżywcze i

metabolity do i z tkanki łącznej. Dzięki temu dany

nabłonek jest odżywiony (brak przecież w nabłonkach

naczyń krwionośnych).

Tkanki nabłonkowe zbudowane są z komórek ściśle do siebie

przylegających. Ubogie są w istotę międzykomórkową.

Okrywają ciało, wyścielają jamy i przewody ciała. Mogą

wywodzić się ze wszystkich listków zarodkowych.

Pod względem czynnościowym można wyróżnić: nabłonek

gruczołowy, zmysłowy, powierzchniowy.

Ze względu na kształt komórek (powierzchniowych),

nabłonki dzieli się na: płaski (pęcherzyki płucne, wyściela

jamę opłucnej, naczynia krwionośne i limfatyczne – jako

endothelium = śródbłonek), sześcienny (w kanalikach

nerkowych, części wydzielnicze gruczołów), walcowaty

(błona śluzowa żołądka ).

Tkanka nabłonkowa

Nabłonek wielowarstwowy płaski oddziela tkanką

łączną od środowiska zewnętrznego. Pokrywa

powierzchnię ciała, wyściela jamę ustną, przełyk

i odbytnicę. Składa się z 6-20 warstw komórek.

Wierzchnia warstwa jest zrogowaciała (komórki są

wypełnione białkiem keratyną) – nabłonek

wielowarstwowy płaski rogowaciejący.

Nabłonek przejściowy wyściela pęcherz moczowy i

cewkę moczową. Zmienia grubość zależnie od

stopnia wypełnienia pęcherza moczem. U

człowieka jest wielowarstwowy sześcienny.

Powierzchniowe komórki nabłonka są duże,

sześcienne (komórki baldaszkowate).

Z nabłonkami ściśle powiązane są gruczoły.

Gruczoły

glandulae to struktury wydzielnicze zbudowane z

komórek receptorowo-wydzielniczych. Receptory

zapewniają reagowanie na bodźce nerwowe i

humoralne, regulujące intensywność wydzielania.

Gruczoły występują w dwóch postaciach: zgrupowanie

komórek zajmujące wspólne terytorium – gruczoły

zwarte (ślinianki, gruczoły łojowe); pojedyncze

komórki wydzielnicze rozproszone wśród innych

komórek (komórki endokrynowe przewodu

pokarmowego).

Wyróżnia się gruczoły zewnątrzwydzielnicze

(posiadają przewody wyprowadzające) i

wewnątrzwydzielnicze (pozbawione przewodu

wyprowadzającego; wydzielinę oddają wprost do

krwi).

Gruczoły

Sposoby wydzielania gruczołów są następujące:

merokrynowe = ekrynowe (gruczoły

endokrynowe, ślinianki; fuzja pęcherzyków

wydzielniczych z błoną komórkową i uwalnianie

wydzieliny; sam proces wydzielania nie zmienia

budowy gruczołu),

apokrynowe (gruczoły egzokrynowe, np. mlekowy,

potowy wonny; fuzja pęcherzyków wydzielniczych

z zewnętrzna błoną – następuje przy tym

skracanie komórek wydzielniczych),

holokrynowe (gruczoł łojowy; cała zawartość

komórek ulega przekształceniu w wydzielinę i jej

wydaleniu; gruczoł utrzymuje się dzięki proliferacji

komórek obwodowych i przesuwanie się ich ku

światłu).

Tkanka włączna



Wywodzi się z mezodermy, a rozwija z mezenchymy.

Mezenchyma to zarodkowa i płodowa tkanka łączna

zbudowana z komórek gwiaździstych (bogatych w

rybosomy i zasadochłonną cytoplazmę) zatopionych

w galaretowatej substancji międzykomórkowej.

Komórki intensywnie proliferują i przemieszczają się.



Tkanka łączna pełni funkcje:



stanowi zrąb i ochronę mechaniczną dla innych

tkanek i narządów; transportuje substancje

odżywcze i metabolity;



chroni organizm przed obcymi związkami

chemicznymi i patogenami.

Posiada obfita istotę międzykomórkową (substantia

intercellularis) zbudowana jest z istoty podstawowej i

z włókienek białkowych. Obecne są w niej naczynia

krwionośne i wyspecjalizowane komórki.

Tkanka łączna



Fibroblasty – najliczniejsze komórki tkanki łącznej. W miarę

dojrzewania przekształcają się w fibrocyty (cytoplazma kwasochłonna).

Produkują włókienka. Mają kształt wrzecionowaty z wypustkami, jedno

jądro z jąderkiem. Wykazują zdolność ruchu. Mogą przeobrażać się w

komórki tłuszczowe.



Miofibroblasty, czyli perycyty – podobne do poprzednich. Mają

zdolność kurczenia się Występują w kosmkach jelitowych, pomiędzy

naczyniami krwionośnymi i włóknami kolagenowymi. Regulują światło

naczyń. Niektóre perycyty nie mają zdolności kurczenia się i jedynie

pośredniczą w wymianie metabolitów pomiędzy krwią i okolicznymi

tkankami (opłaszczają naczynia).



Melanofory – komórki fibroblastyczne zawierające ziarna melaniny.

Substancja ta dostaje się do nich z melanocytów (endocytoza).

Występują w tęczówce i w skórze narządów płciowych.



Histiocyty (makrofagi) – komórki polimorficzne, średnicy 15-30 μm.

Powstają w szpiku kostnym z monoblastów, potem z monocytów

wędrujących z krwi do tkanki łącznej, gdzie dojrzewają w histiocyty.

Jądra drobne, skondensowane; cytoplazma kwasochłonna, liczne

lizosomy, wakuole lipidowe i fagosomy. Wykazują zdolność fagocytozy i

ruchu. Wydzielają monokiny (interleukina) biorące udział w reakcjach

immunologicznych.

Komórki tuczne (mastocyty = labrocyty) – powstają w szpiku.

Wykazują polimorfizm, przybierają kształt wrzecionowaty, owalny lub

pełzakowy. Posiadają zasadochłonne ziarna. Wytwarzają heparynę,

histaminę, serotoninę, enzymy proteolityczne i prostaglandyny.

Heparyna

Mukopolisacharyd

zbudowany

kwasu

D-

glukoronowego

glukozaminy.

Substancja

przeciwzakrzepowa, przeciwdziała więc miażdżycy.

Ważna substancja dla medycyny sportu. W sprzedaży

jest kilka preparatów zawierających heparynę do

użytku zewnętrznego (Tointex – krem, Hepacutan – żel,

Ditavene –krem, Sensicutan – maść). Preparaty te

działają

przeciwzapalnie,

przeciwobrzękowo

przeciwbólowo;

przyśpieszają

wchłanianie

się

krwiaków

(sińców)

wysięków

surowiczych

pourazowych; poprawiają krążenie miejscowe krwi.

Istotne są więc w leczeniu kontuzji. Pozajelitowo

(dożylnie) heparyna jest stosowana w leczeniu

wzmożonej krzepliwości krwi, zakrzepów i zatorów

tętnic (zawały mięśnia sercowego, płuc) oraz w

stanach zapalnych naczyń krwionośnych (w tym

żylaków), a także w terapii odmrożeń i oparzeń.

Heparyna została wyizolowana w 1916 roku z wątroby

(hepar) przez Mc Leana.

Powoduje

rozszerzanie światła

naczyń,

ponadto

zwiększa

przepuszczalność

naczyń

krwionośnych.Nasila proliferacje komórek tkanki

łącznej i zwiększa wrażliwość receptorów czuciowych

(świąd, ból). Należy do substancji hormonalnych

(autakoidy) regulujących lokalne krążenie krwi (serce,

żołądek, płuca, mięśnie szkieletowe). Wydzielana w

nadmiernych ilościach jest powodem poważnych

objawów patologicznych. Oddziałuje przez receptory

H1 i H2. Receptory H1 występują w mięśniach

gładkich

dróg

oddechowych,

tętnicy

płucnej,

przewodu pokarmowego, macicy oraz w drobnych

naczyniach

krwionośnych

(np.

jama

nosowa).Nadmierne

ilości

histaminy

powodują

zwiększenie

przepuszczalności

śródbłonków,

gromadzenie

wysięków,

powstanie

obrzęku,

miejscowego stanu zapalnego i wysypki skórnej.

Tkanka tłuszczowa

Główną masę tej tkanki stanowią komórki tłuszczowe,

kształtu  jajowatego,  okrągłego  lub  wielościennego,
średnicy  około  100  μm.  Istota  międzykomórkowa  jest
skąpa. Obecne są w niej nerwy i naczynia krwionośne
oraz  tkanka  łączna  właściwa.  Występuje  w  tkance
podskórnej,  wokół  narządów  (serce,  nerki).  Stanowi
rezerwę  energetyczną  organizmu.  Wiąże  również
sporo wody. Podlega regulacji nerwowej i humoralnej.
Wyróżnia się tkankę tłuszczową żółtą i brunatną.



Tkanka  tłuszczowa  brunatna  rozwija  się  w
ostatnich  dwóch  miesiącach  życia  płodowego  i  w
okresie  niemowlęctwa,  potem  zanika.  Występuje  pod
skórą,  wokół  dużych  tętnic  brzusznych  i  nerek.
Produkuje  ciepło.  Obfita  u  zwierząt  przechodzących
hibernacje w okresie zimy.

Tkanka tłuszczowa

Tkanka

tłuszczowa

żółta

zawiera

barwnik

lipochrom

(karotenoid).

Komórki

zwie

się

adipocytami. Komórki zawierają jedną dużą kroplę

tłuszczu, cytoplazma peryferyjnie, pasemkowa.

Przysadka mózgowa (płat przedni, gruczołowy)

wydziela hormon lipotropowy, który pobudza lipolizę

tkanki tłuszczowej.

W tkance tłuszczowej żółtej produkowany jest enzym

lipaza

lipoproteidowa.

Metabolizm

tkanki

tłuszczowej jest uzależniony od ogólnego bilansu

energetycznego ustroju. Ochłodzenie, głód i duży

wysiłek fizyczny wzmagają uwalnianie kwasów

tłuszczowych z lipidów tkanki tłuszczowej. Wzrost

syntezy glukozy we krwi oraz wzrost zawartości

insuliny we krwi(insulina zwiększa przenikanie

glukozy do komórek tłuszczowych) sprzyja syntezie.

Tkanka chrzęsana

Jest to tkanka podporowa. Wyróżnia się tkankę chrzestną

szklistą, sprężysta i włóknistą.



Tkanka

chrzęstna

szklista

występuje

powierzchniach stawowych kości, w ścianie tchawicy,

oskrzeli i krtani. Okryta jest tkanką łączną właściwą

włóknistą – ochrzęstną (perichondrium). Komórki

chrząstki to chondrocyty i leżą w jamkach (chondrocel)

istoty międzykomórkowej pojedynczo lub po kilka.



Ułożenie włókienek kolagenowych jest regularne i

uzależnione od kierunku działania sił ucisku na

chrząstkę.



W ochrzęstnej znajdują się kanały, w których leżą

naczynia krwionośne. Odżywianie chrząstki odbywa się

przez

dyfuzję

naczyń

krwionośnych

kanałów

ochrzęstnej. Dyfuzja jest jednak utrudniona, bo w istocie

międzykomórkowej brak wolnej wody (woda jest

związana).

Chondrocyty

oddalone

naczyń

krwionośnych degenerują co prowadzi do chorób

ortopedycznych.

Tkanka chrzęsna

Chrząstka

sprężysta

zawiera

chondrocyty

zlokalizowane  w  jamkach  chrzęstnych  oraz  istotę
międzykomórkową.  W  istocie  tej  obecne  są  włókna
sprężyste.  Włókna  kolagenowe  typu  II  występują  w
niewielkiej  ilości  i  gromadzą  się  przede  wszystkim
wokół  chondroceli;  włókienka  nie  są  zorientowane.
Występuje w małżowinie usznej, w nagłośni i w krtani.
Przybiera zabarwienie żółtawe i nie kostnieje.

Chrząstka włóknista zbudowana jest głównie z

włókienek  kolagenowych  typu  I,  zebrane  w  pęczki  i
równoległym  przebiegu.  Sporo  objętości  tej  tkanki
zajmuje  także  galaretowata  istota  międzykomórkowa.
Występuje w miejscach połączeń ścięgien i więzadeł z
kośćmi,  w  krążkach  międzykręgowych  i  w  spojeniu
łonowym.

Tkanka kostna

Jest to tkanka o istocie międzykomórkowej przepojonej

solami mineralnymi, dzięki czemu zyskuje twardość,

sztywność i wytrzymałość na odkształcenia. Tkanka kostna

dzięki

zaplanowanej

charakterystycznej

organizacji

przestrzennej, może tworzyć kość os. Pełni funkcje

ochronne i rolę dźwigni dla mięśni; ponadto jest

rezerwuarem wapnia i fosforu.



Zbudowana jest z komórek (osteoblasty, osteocyty,

osteoklasty) – 5%, i z istoty międzykomórkowej.

Osteoblasty (dawniej: komórki kościotwórcze) –

syntetyzują składniki organiczne istoty międzykomórkowej

kości. Powstają z mezenchymy. Komórki maja średnicę

około 15-20 μm, posiadają wypustki cytoplazmatyczne,

którymi

się

wzajemnie

łączą.

Cytoplazma

jest

zasadochłonna, rozbudowane retikulum endoplazmatyczne

granularne i diktiosomy umożliwiają syntezę białek.

Połączenia międzykomórkowe są typu neksus. Bogate są w

fosfatazę zasadową, niezbędna do mineralizacji.

Tkanka kostna

Osteocyty

(dawniej:

komórki

kostne)

–

są

przekształcone

osteoblasty,

które

zostały

otoczone

zmineralizowaną istotą międzykomórkową. Wyposażone są

w wypustki protoplazmatyczne. Dzięki wypustkom tworzą

zespólnię czyli syncytium. W bezpośrednim sąsiedztwie

ciała każdego osteocytu znajduje się pusta przestrzeń –

jamka kostna (osteocel).

Osteoklasty (dawniej: komórki kościogubne) – to

wielojądrowe owalne makrofagi, wywodzące się ze szpiku.

Ich działalność polega na degradacji struktury kostnej.Biorą

udział w modelowaniu kości. Posiadają receptory dla

hormonu przytarczyc i tarczycy – kalcytoniny. Pod wpływem

kalcytoniny osteoklasty redukują wypustki i zmniejszają

swój degradujący wpływ na kości. Powoduje to zmniejszenie

stężenia wapnia we krwi (hipokalcemia). Parathormon

(drugi hormon przytarczyc) poprzez osteoblasty pobudza

osteoklasty do enzymatycznego degradowania kości i

uwalniania wapnia do krwi (hiperkalcemia).

Tkanka kostna

Grubowłóknista tkanka kostna – występuje w życiu płodowym.

U człowieka dorosłego znajduje się w miejscach przyczepu

ścięgien do kości, w miejscach reperacji kości i w szwach kości

czaszki. Zawiera grube włókna kolagenowe (pęczki włókienek) o

nieregularnym przebiegu.

Drobnowłóknista tkanka kostna – dojrzała forma tkanki

kostnej, wchodząca w skład kości długich i płaskich. Zbudowana

z blaszek kostnych. Wyróżnia się kość gąbczastą i zbitą:

Kość gąbczasta – zbudowana z blaszek kostnych

tworzących beleczki. Przestrzenie między beleczkami wypełnia

szpik kostny. Kość gąbczasta znajduje się w nasadach i

przynasadach kości długich i wypełnia wnętrze kości płaskich.

Wewnątrz beleczek leżą osteocyty. Na powierzchni beleczek leżą

osteoblasty i osteoklasty.

Tkanka kostna zbita – zbudowana z blaszek kostnych

ściśle upakownych. Wchodzi w skład zewnętrznych warstw kości

płaskich oraz w trzonów kości długich. Jednostka strukturalną

kości zbitej jest system Haversa: układ 4-20 blaszek kostnych

(rurkowych) systemowych. W centrum systemu znajduje się

kanał Haversa do którego wnika naczynie krwionośne i nerw.

Kość

Jest to podstawowy element szkieletu, którego kształt zależy

od położenia w kośćcu oraz funkcji jaką spełnia.

Wyróżnia się kości długie (np. kość udowa, promieniowa),

krótkie (np. kości nadgarstka), płaskie (np. kości

mózgoczaszki, łopatki, kości miedniczne) i różnokształtne

(kości trzewioczaszki, kręgi).

Kości długie posiadają standardowe części: dwie nasady

(koniec bliższy (ciału) - proksymalny i dalszy (ciału) -

dystalny, albo górny i dolny) z powierzchniami stawowymi

(chrzęstnymi), przynasady oraz trzon. Przynasady znajdują

się pomiędzy nasadami a trzonem. Wewnątrz trzonu

przebiega

jama

szpikowa

wyścielona

śródkostną

(endosteum) i wypełniona szpikiem (medulla ossium). Trzon

zbudowany jest głównie z tkanki kostnej zbitej, natomiast

nasady i śródkostna - z tkanki kostnej gąbczastej.

Powierzchnie stawowe to tkanka chrzęstna szklista.

Powierzchnie kości nie są równe, lecz skomplikowane;

zawierają guzki, wyrostki, dołki, bruzdy, otwory, wcięcia,

szyjki. Każdy z tych elementów ma uzasadnienie

czynnościowe (np. bruzda dla przebiegu nerwu czy tętnicy).

Zrost kości

Kości mogą wzrastać na długość w płytkach nasadowych

dzięki  podziałom  chondroblastów  od  strony  nasady.
Równocześnie  odbywa  się  ich  kostnienie  od  strony
trzonu.  Następuje  w  ten  sposób  przesuwanie  się  strefy
wzrostowej.

Zamkniecie wzrostowych płytek nasadowych następuje u

kobiet w około 18-19 r.ż., a u mężczyzn w około 20-21
r.ż. Wzrost na szerokość i grubość odbywa się poprzez
działalność twórczą osteoblastów okostnej i równoczesną
degradację kości od strony jamy szpikowej.

Kości płaskie przyrastają na obwodzie w symetrii

promienistej. W przypadku kości czaszki kostnienie
odbywa

się

w ciemiączkach. Tkanka łączna zawarta w szwach
również kostnieje. Szwy kostnieją do ok. 30 r.ż.

Krew

Krew zbudowana jest z płynnej istoty międzykomórkowej –

osocza oraz z krwinek (morfotyczne składniki krwi). Krew

transportuje składniki pokarmowe, hormony, autakoidy,

witaminy, biopierwiastki, metabolity i gazy oddechowe. Od

komórek ciała odbiera substancje zbędne lub szkodliwe.

Bierze

udział

termoregulacji

oraz

procesach

immunologicznych.

Osocze w 90 % zawiera wodę, a w 6-8% białka, ponadto sole

mineralne i tłuszcze. Do najważniejszych białek osocza należą:



Albuminy

–

białka

globularne

syntetyzowane

hepatocytach. Utrzymują ciśnienie onkotyczne krwi, regulują

objętość krwi. Są nośnikiem jonów (wapń, magnez), bilirubiny,

metali ciężkich, leków, hormonów. Stanowią rezerwę białek i

aminokwasów.



Globuliny składają się z kilku frakcji: alfa 1, alfa 2, beta i

gamma. Syntetyzowane są w wątrobie. Frakcja gamma

obejmuje immunoglobuliny wiążące antygeny. Syntetyzowane

przez limfocyty B i plazmocyty. Ogólnie ujmując globuliny

pełnią funkcje obronne, transportujące i uczestniczą w

krzepnięciu krwi.

Immunoglobuliny

Można podzielić na 6 klas:



I klasa: gamma-globulina IgG, zawierają przeciwciała wirusowe (np.

opryszczka, odra, ospa, grypa, świnka) i przeciwbakteryjne (np.

paciorkowce, maczugowce błonicy). Przechodzą przez łożysko do

płodu.



II klasa: makroglobulina IgM, zawierają przeciwciała przeciwko

antygenom cukrowym, izoaglutyniny krwi i czynniki reumatyczne.



III klasa: beta-2 A-globulina IgA, dzielą się na IgA surowiczą i IgA

wydzielniczą. IgA surowicza zawiera antytoksyny, przeciwciała

antybakteryjne i izoaglutyniny. IgA wydzielnicze obecne są w ślinie,

w siarze (colostrum), w łzach, w wydzielinach nosowych, jelitowych i

moczowych. Zawierają przeciwciała przeciwko bakteriom i wirusom.



IV klasa: gamma-D = IgD, występuje na powierzchni limfocytów

płodów i noworodków. Poziom ich wzrasta w okresie dojrzałym; u

kobiet jest wyższy niż u mężczyzn. Zawiera przeciwciała

antybłonicze i przeciwciała insulinowe.



V klasa: gamma-E = IgE (reaginy) występują w surowicy w niskim

stężeniu. Poziom ich wzrasta w chorobach alergicznych, głownie

skórnych.



VI klasa: gamma-mikroglobulina (białko Bence-Jonesa, zostały

stwierdzone u chorych na myeloma multiplex (szpiczak).

Immunoglobuliny

Immunoglobuliny mają zdolność swoistego wiązania się z

antygenami

tworząc

kompleks

immunologiczny.

Kompleks immunologiczny uczynnia białka surowicy

zwane dopełniaczem. Dopełniacz to funkcjonalnie

powiązany

układ

kilkunastu

różnych

białek

przyłączanych kolejno do kompleksu, dzięki czemu

następuje jego aktywacja. Następuje wzmożenie swoistej

reakcji

immunologicznej

nieswoistego

procesu

zapalnego. Aktywacja kompleksu przyczynia się do

powstania enzymów litycznych (trawiących komórki

patogenów),

substancji

rozszerzających

naczynia

krwionośne

zwiększających

przepuszczalność

śródbłonków (anafilotoksyna), opsonin (opłaszczają

komórki patogenów ułatwiając ich fagocytozę) i

substancji chemotaktycznych dla krwinek białych.

Reakcja przeciwciał na antygen nosi nazwę odpowiedzi

humoralnej (odporność humoralna). Jest ona szczególnie

skuteczna w przypadku bakterii i egzotoksyn.

Erytrocyty

Są płaskimi, okrągłymi komórkami o średnicy

około

7-8

μm.

Pozbawione

są

jądra

komórkowego (jądra występują w krwinkach

ptaków, gadów, płazów i ryb). Lipo-proteinowa

Krwinki czerwone żyją około 120 dni. Stare

erytrocyty są degradowane w śledzionie lub w

szpiku

przez

makrofagi.

roztworze

hipotonicznym erytrocyty pochłaniają wodę i

pęcznieją. Erytrocyty uczestniczą w wymianie

gazowej. Molekularny mechanizm wymiany

gazowej pomiędzy erytrocytami i komórkami

ciała jest niezwykle złożony.

1 g hemoglobiny wiąże 1,34 ml tlenu.
Ogólnie

ujmując

proces

ten

przebiega

następująco:

Erytrocyty



Na terytorium płuc, gdzie panuje wysokie ciśnienie parcjalne tlenu (100 mm Hg),
hemoglobina wiąże tlen, przechodząc w oksyhemoglobinę.



  Przepływając  przez  naczynia  krwionośne  włosowate,  w  pobliżu  komórek,  gdzie
ciśnienie parcjalne tlenu jest niskie (40 mm Hg, w samych komórkach ciała nawet
10  mm  Hg),  natomiast  ciśnienie  parcjalne  dwutlenku  węgla  wysokie  (50-70  mm
Hg)  –  następuje  dysocjacja  oksyhemoglobiny  i  odłączenie  tlenu,  który  dyfunduje
do komórek. Hemoglobina wiąże wówczas jony wodorowe: HbO

+ H

→ HbH + O



Dwutlenek węgla dyfunduje do włośniczek. Większa część CO

(70-80%) jest

transportowana w formie jonów HCO

. Aby taki jon powstał najpierw CO

musi

przejść do wnętrza erytrocytu. Zawarta w nich anhydraza węglanowa katalizuje
reakcję: CO

+ H

O « ---anhydraza węglanowa---« HCO

. Powstałe jony

wodorowęglanowe są równoważone potasem.



Przenikanie jonów wodorowęglanowych z krwinek do osocza. Różnicę stężeń
wyrównuje napływ jonów chloru (z osocza) do krwinek (w zamian za wypływ
HCO

). Za chlorem podąża woda, co zwiększa objętość krwinki.



20-30% CO

jest transportowane w postaci karbaminianów: Hb-NH

+ CO

→ Hb-

NH-COOH → Hb-NH-COO

+ H



W płucach panuje niższe stężenie (niższe ciśnienie parcjalne) CO

(40 mm Hg) niż

w tkankach i we krwi. Wskutek tego rozpadają się karbaminiany, CO

uwalniany

jest z krwi. Powstająca oksyhemoglobina odczepia wodór. Następuje rozpad
wodorowęglanów do CO

i H

O. Chlor wraca do osocza.

Trombocyty

1 mm

krwi zawiera 200 tys.- 600 tys. płytek krwi. Mają

średnicę 2-5 μm. Powstają z megakariocytów. Nie zawierają

jądra. Wyposażone są w lizosomy, mitochondria, ziarenka

glikogenu.

Biorą udział w procesie krzepnięcia krwi. W razie uszkodzenia

naczynia krwionośnego tworzą agregaty zatykające ubytek

w ścianie naczynia. Serotonina zwęża naczynia krwionośne.

Trombocyty działają chemotaktycznie dla monocytów i

granulocytów obojętnochłonnych, przyciągając je do

uszkodzonego

śródbłonka

naczyniowego.

Uwalniana

trombokinaza (czynnik III) przekształca protrombinę

(czynnik II) w trombinę. Trombina przekształca globularne

białko fibrynogen (czynnik I) w fibrynę włókienkową.

Włóknik

ten

wzmacnia

agregaty

trombocytów

i tworzy trójwymiarowa sieć w oczkach której osiadają

krwinki tamując krwawienie (w końcowym etapie powstaje

skrzep). Aktywacja trombokinazy odbywa się przy udziale

wapnia (czynnik IV).

Document Outline