Umowy

• Nazwane:

– stypizowane w KC lub innych aktach prawnych,

– regulacje  mogą  zawierać  przepisy  względnie  i 

bezwzględnie obowiązujące,

– w  sprawach  nieuregulowanych  w  umowie  znajdą 

zastosowanie  przepisy  zawarte  w  odpowiedniej 

regulacji.

• Nienazwane:

– nie są stypizowane,

– to strony dokonują ustalenia treści stosunku prawnego,

– wymagają szczegółowej regulacji,

– mogą  znaleźć  do  nich  zastosowanie  ogólne  przepisy 

prawa zobowiązań,

– w 

sprawach 

nieuregulowanych 

poszukuje 

się 

podobieństw do instytucji znanych z umów nazwanych

.

 

 

Zobowiązania

• Starannego działania

 – np.:

– umowa  zlecenia,  świadczenie  usług 

nie 

uregulowanych 

innymi 

przepisami (art. 750 KC).

• Rezultatu

 – np.:

– o dzieło,
– o roboty budowlane.

 

 

UMOWA ZLECENIA

• Art. 734 i nast. KC
• jest 

to 

umowa 

starannego 

działania

• wymóg 

zachowania 

należytej 

staranności

 – art. 355 i 472 KC

– zaostrzenie tego warunku ma miejsce 

w 

przypadku 

prowadzenia 

działalności zawodowej

 

 

Przedmiot umowy

• Zobowiązanie  się  przez 

przyjmującego 

zlecenie

  do  dokonania  określonej 

czynności 

prawnej

  na  rzecz 

dającego  zlecenie 

(w 

swoim imieniu na jego rachunek)

.

• Czynność prawna a czynność faktyczna.
• Jeśli  umowa  nie  stanowi  inaczej,  zlecenie 

zawiera także pełnomocnictwo

 do dokonania 

tej  czynności,  co  jednak  nie  narusza 
przepisów o formie - art. 734§2 KC. 

 

 

Wynagrodzenie

• Nie

  jest  to 

umowa  odpłatna

  tzn. 

wynagrodzenie  nie  jest  jej  cechą 
konstytutywną

.

• Umowa  lub  okoliczności  mogą 

przesądzać 

o 

braku 

wynagrodzenia,  jeżeli  jest  inaczej, 
to umowa jest odpłatna.

 

 

• Wysokość wynagrodzenia:

– umowa,
– taryfa,
– nakład pracy.

• Termin płatności:

– umowa,
– przepis szczególny,
– art. 744 KC - po wykonaniu zlecenia.

• Zaliczka:

– jeżeli wykonanie wymaga wydatków, dający 

zlecenie  ma  na  żądanie  przyjmującego 
zlecenie udzielić mu zaliczki art. 743 k.c.

 

 

Zawodowe wykonywanie

• Gdy 

A 

zajmuje 

się 

zawodowo 

wykonywaniem zleceń

, to:

– jeżeli  złożono  mu  ofertę  podjęcia  się 

określonego  zlecenia,  a  on  nie  jest  nią 
zainteresowany, 

powinien 

wówczas 

niezwłocznie zawiadomić dającego zlecenie.

– jeżeli  zaś  sam  oświadczył  drugiej  osobie 

gotowość podjęcia się określonych czynności, 
a  nie  chce  podejmować  się  tej  konkretnej, 
wówczas również ma taki obowiązek.

 

 

Sposób wykonywania

•

nie  wskazany  w  umowie

  -  właściwy  dla 

danego rodzaju czynności,

•

wskazany w umowie

:

–

można  go  zmienić  za  zgodą  dającego 

zlecenie,

–

w  braku  możliwości  uzyskania  zgody 

dającego  zlecenie,  można  zmienić  sposób 

wykonywania,  o  ile  zachodzi  uzasadniony 

powód  do  przypuszczenia,  że  dający 

zgodziłby  się  na  zmianę  wiedząc  o 

istniejącym stanie rzeczy

 

 

• Powierzenie osobie trzeciej

–

zasada

:  nie  można  powierzyć  wykonania  takiej 

osobie,

–

wyjątkowo

 można, gdy:

•

dopuszcza to umowa,

•

okoliczności,

•

zwyczaj.

–

w razie takiego powierzenia, powstaje obowiązek 

niezwłocznego  powiadomienia  o  osobie  i  jej 

miejscu zamieszkania (dzięki temu odpowiada się 

tylko za brak należytej staranności w wyborze),

–

przyjmujący  odpowiada  za  wykonanie  zlecenia 

przez 

osobę, 

której 

wykonanie 

zlecenia 

powierzył,

–

zastępca odpowiada wobec dającego zlecenie.

 

 

Przypadkowa utrata 

rzeczy

• Jeżeli  powierzono  zlecenie  osobie 

trzeciej bez upoważnienia, a przy jego 
wykonywaniu 

utracono 

lub 

uszkodzono 

rzecz 

zleceniodawcy, 

wówczas 

odpowiedzialnością 

zleceniobiorcy  objęte  są  przypadkowa 
utrata  lub  uszkodzenie  (chyba,  że 
nastąpiłby również wtedy, gdy zlecenie 
wykonywałby sam zleceniobiorca)

 

 

Obowiązki zleceniobiorcy

• dokonanie czynności prawnej,
• udzielanie  zlecającemu  informacji  o  stanie 

sprawy,

• złożenie sprawozdania po wykonaniu lub w 

razie rozwiązania umowy,

• wydanie  wszystkiego,  co  uzyskał  dla 

zleceniodawcy przy wykonywaniu,

• rozliczenie się z otrzymanej zaliczki.
• nie wolno mu używać we własnym interesie 

rzeczy i pieniędzy dającego zlecenie.

 

 

Prawa zleceniobiorcy

• Możliwość otrzymania zaliczki 743 k.c.
• Ewentualne wynagrodzenie płatne co do zasady po 

wykonaniu zlecenia 744 k.c.

• Zwrot wydatków poczynionych dla należytego 

wykonania zlecenia.

• Żądanie zwolnienia z obowiązków zaciągniętych 

przez niego w imieniu własnym.

• Prawo wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie art. 

746.

– ale  jeżeli  zlecenie  jest  odpłatne,  to  wypowiedzenie  bez 

ważnego powodu rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą

.

 

 

Obowiązki dającego zlecenie

• wypłacić ewentualną zaliczkę,
• zwrócić  wydatki  poczynione  przez 

przyjmującego 

dla 

należytego 

wykonania zlecenia,

• zwolnić od zobowiązań zaciągniętych 

w 

imieniu 

własnym 

przez 

przyjmującego 

a 

na 

rachunek 

dającego zlecenie,

• zapłacić wynagrodzenie

 

 

Prawa dającego zlecenie

• Prawo wypowiedzenia zlecenia w każdym czasie :

– za  zwrotem  wydatków  poczynionych  przez 

przyjmującego,

– a  w  przypadku  zlecenia  odpłatnego,  dodatkowo, 

za zapłatą części wynagrodzenia.

– jeśli  wypowiedzenie  następuje  bez  ważnego 

powodu,  to  dający  zlecenie  odpowiada  również 

za wynikłą stąd szkodę.

• Prawo żądania wykonania zlecenia.
• Prawo żądania stosownego sprawozdania.
• Prawo  żądania  wydania  tego,  co  dla  niego 

uzyskano.

 

 

Wygaśnięcie umowy 

zlecenia

• Wykonanie umowy.
• Śmierć  zleceniobiorcy,  chyba  że 

umowa stanowi inaczej.

 

 

 

Śmierć zleceniodawcy

• W razie śmierci zleceniodawcy umowa 

nie 

wygasa, 

chyba 

że 

inaczej 

zastrzeżono.

• Jeżeli 

jednak 

umowa 

przewiduje 

wygaśnięcie, 

to 

zleceniobiorca 

powinien  nadal  pełnić  swe  czynności 
gdyby  zleceniodawcy  groziła  szkoda, 
aż  do  czasu  innego  zarządzenia  przez 
spadkobiercę lub przedstawiciela.

 

 

Umowy o świadczenie 

usług

• mocą  art.  750  KC 

stosuje  się 

przepisy  o  zleceniu  do  umów  o 
świadczenie  usług  gdzie  indziej 
nie uregulowanych.

• wyraźnie  wyłączone  są  więc  np: 

komis, 

agencja, 

dostawa, 

transport.

 

 

Przedawnienie

• Art.  751  k.c.  stanowi  lex  specialis  w  stosunku  do 

art. 118 i nast. k.c.

• Art. 751. Z 

upływem lat dwóch

 przedawniają się:

–

1) 

roszczenia  o  wynagrodzenie  za  spełnione 

czynności i o zwrot poniesionych wydatków przysługujące 

osobom,  które  stale  lub  w  zakresie  działalności 

przedsiębiorstwa  trudnią  się  czynnościami  danego 

rodzaju;  to  samo  dotyczy  roszczeń  z  tytułu  zaliczek 

udzielonych tym osobom;

–

2) 

roszczenia  z  tytułu  utrzymania,  pielęgnowania, 

wychowania  lub  nauki,  jeżeli  przysługują  osobom 

trudniącym  się  zawodowo  takimi  czynnościami  albo 

osobom utrzymującym zakłady na ten cel przeznaczone.

 

 

Umowa zlecenie a umowa 

o pracę

• W  praktyce  często  zdarza  się,  iż 

usługi 

wykonywane 

przez 

zleceniobiorców są wykonywane w 
warunkach umowy o pracę

• W 

powyższym 

przypadku 

możliwym  jest  ustalenia  istnienia 
stosunku  pracy  (inspektor  pracy, 
sąd pracy).

 

 

Istotne cechy stosunku 

pracy

• Art. 22. § 1  K.P.  stanowi,  że  przez  nawiązanie  stosunku 

pracy  pracownik  zobowiązuje  się  do  wykonywania  pracy 
określonego  rodzaju  na  rzecz  pracodawcy  i  pod  jego 
kierownictwem  oraz  w  miejscu  i  czasie  wyznaczonym  przez 
pracodawcę,  a  pracodawca  -  do  zatrudniania  pracownika  za 
wynagrodzeniem.

• Art.  22  § 1

1

  K.P.  przesądza,  iż  zatrudnienie  w  warunkach 

określonych wyżej jest zatrudnieniem na podstawie stosunku 
pracy, bez względu na nazwę zawartej przez strony umowy.

• Z  kolei,  zgodnie  z  art.  22  § 1

1

  K.P.  nie  jest  dopuszczalne 

zastąpienie  umowy  o  pracę  umową  cywilnoprawną  przy 
zachowaniu  warunków  wykonywania  pracy,  określonych 
wyżej.

 

 

Istotne cechy stosunku 

pracy

•

Stroną  zobowiązaną  do  pracy  jest  osoba 
fizyczna

•

Zobowiązuje się ona do świadczenia pracy w 
zamian za wynagrodzenie

•

Zobowiązanie obejmuje samo pełnienie pracy

•

Brak  ryzyka  realizacji  zobowiązania  po 
stronie pracownika,

•

Osobiste świadczenie pracy

•

Kierownictwo pracodawcy

 

 

Umowa o dzieło

• uregulowana w art. 627 i nast. KC
• jest to umowa 

rezultatu

• wymóg 

zachowania 

należytej 

staranności

 – art. 355 i 472 KC

– zaostrzenie tego warunku ma miejsce 

w 

przypadku 

prowadzenia 

działalności zawodowej

 

 

Strony umowy

• Przyjmujący

:

– zobowiązuje się do wykonania 

oznaczonego dzieła,

• Zamawiający

:

– zobowiązuje się do odbioru dzieła i 

zapłaty wynagrodzenia

 

 

Wynagrodzenie

• Jest 

to 

umowa 

odpłatna

 

więc 

wynagrodzenie  należy  do  elementów 
przedmiotowo istotnych.

• Sposób określenia:

– Kwota,
– Wskazanie podstaw do ustalenia,
– W  braku  takich  danych  należy  się  zwykłe 

wynagrodzenie za dzieło tego rodzaju,

– Uzasadniony nakład pracy

 

 

Wynagrodzenie 

kosztorysowe art. 629 i 

630 k.c.

Określa  się  je  na  podstawie  zestawienia 

planowanych prac i kosztów.

• Zmiana:

– Ze  względu  na  decyzję  organu  powodującą 

wzrost 

cen

 obowiązujących w obliczeniach kosztorysowych,

– Ze względu na konieczność dokonania 

dodatkowych 

prac

:

• Kosztorys  sporządził  zamawiający

  –  przyjmujący  może 

żądać podwyższenia wynagrodzenia,

• Kosztorys  sporządził  przyjmujący

  -  może  on  żądać 

podwyższenia wynagrodzenia jedynie wtedy, gdy nie można 

było  przy  zachowaniu  należytej  staranności  przewidzieć 

konieczności wykonania takich prac.

 

 

Wynagrodzenie 

ryczałtowe art. 632 k.c.

• Można 

żądać 

podwyższenia 

jedynie 

w 

przypadku 

nadzwyczajnej  zmiany  stosunków

, 

której  nie  można  było  przewidzieć 
i  przyjmującemu  groziłaby  rażąca 
strat

• O 

podwyższeniu 

albo 

o 

rozwiązaniu umowy orzeka 

sąd

.

 

 

Uwaga!

• Nie  można  żądać  podwyższenia 

wynagrodzenia 

jeżeli 

prace 

wykonano 

bez 

zgody 

zamawiającego  –  art  630  par.  2 
k.c.

 

 

Odstąpienie 

zamawiającego

• W 

przypadku 

znacznego 

podwyższenia 

ceny 

przy 

wynagrodzeniu 

kosztorysowym, 

zamawiający  może  od  umowy 
niezwłocznie  odstąpić  za  zapłatą 
odpowiedniej 

części 

wynagrodzenia.

 

 

Obowiązki przyjmującego

• Wykonać 

niewadliwie 

dzieło 

z 

należytą starannością.

• W  przypadku  wykonywania  dzieła  z 

powierzonych  mu  materiałów,  użyć 

ich  w  sposób  odpowiedni,  złożyć 

rachunek i zwrócić część nie zużytą.

• Informować 

niezwłocznie 

zamawiającego 

 

o 

wszelkich 

przeszkodach

 

 

Prawa przyjmującego

• Żądanie wynagrodzenia.
• Żądanie  współdziałania  ze  strony 

zamawiającego,  o  ile  jest  to  konieczne 

dla prawidłowego wykonania dzieła 

– (

brak  tego  współdziałania  uprawnia  do 

odstąpienia od umowy- art. 640 k.c

.)

• Żądanie odebrania dzieła – art 644.
• Prawo 

do 

wynagrodzenia 

mimo 

niewykonania – art.. 639 k.c.

 

 

Obowiązki zamawiającego

• Obowiązek  odbioru  dzieła  świadczonego 

przez  przyjmującego  zgodnie  z  jego 
zobowiązaniem.

• Obowiązek zapłaty wynagrodzenia.
• Obowiązek współdziałania.
• Obowiązek  zapłaty  wynagrodzenia  mimo 

niewykonania – o ile przyjmujący był gotów 
wykonać  dzieło  ale  doznał  przeszkody  ze 
strony zamawiającego – art 639 k.c..

 

 

Prawa zamawiającego

• W  przypadku  wadliwego  wykonywania,  zamawiający 

może  żądać  zmiany  sposobu  wykonywania  z 

zagrożeniem odstąpieniem od umowy.

• Rękojmia  za  wady  fizyczne  (istotne  wady)  ew. 

roszczenia z tytułu niezgodności dzieła z umową.

• Do  czasu  ukończenia  zamawiający  może  odstąpić  od 

umowy  za  zapłatą  wynagrodzenia  (można  sobie 

potrącić  część  nie  poniesionych  jeszcze  kosztów)  – 

art 644 k.c.

• W  przypadku  takiego  opóźnienia  rozpoczęcia  lub 

wykończenia dzieła, które świadczy o tym, że nie uda 

się dotrzymać terminu wykonania, zamawiający może 

niezwłocznie od umowy odstąpić – art 635 k.c..

 

 

Wykonanie zastępcze –

 art.. 636 k.c.

• W 

przypadku 

bezskutecznego 

upływu  terminu  wyznaczonego  do 
zmiany 

sposobu 

wykonywania 

dzieła  (wadliwość,  sprzeczność  z 
umową).

• Na  koszt  i  niebezpieczeństwo 

przyjmującego.

 

 

Śmierć przyjmującego – 

art. 645 k.c.

•

Umowa  o  dzieło,  którego  wykonanie  zależy  od 

osobistych  przymiotów  przyjmującego  zamówienie, 

rozwiązuje 

się 

wskutek 

jego 

śmierci 

lub 

niezdolności do pracy.

•

Jeżeli  materiał  był  własnością  przyjmującego 

zamówienie, 

a 

dzieło 

częściowo 

wykonane 

przedstawia  ze  względu  na  zamierzony  cel  umowy 

wartość 

dla 

zamawiającego, 

przyjmujący 

zamówienie  lub  jego  spadkobierca  może  żądać, 

ażeby  zamawiający  odebrał  materiał  w  stanie,  w 

jakim  się  znajduje,  za  zapłatą  jego  wartości  oraz 

odpowiedniej części wynagrodzenia.

 

 

Przedawnienie

• Art.  646  k.c.  Stanowi  lex  specialis 

w stosunku do art. 118 i nast. k.c.

• Roszczenia  wynikające  z  umowy  o 

dzieło przedawniają się z 

upływem 

lat dwóch

 od dnia oddania dzieła, a 

jeżeli  dzieło  nie  zostało  oddane  - 
od  dnia,  w  którym  zgodnie  z 
treścią umowy miało być oddane.

 

 

Zlecenie i dzieło a VAT

• Art.  15  ust  1  ustawy  o  VAT:   Podatnikami  są  osoby  prawne, 

jednostki  organizacyjne  niemające  osobowości  prawnej  oraz 

osoby 

fizyczne, 

wykonujące 

samodzielnie 

działalność 

gospodarczą,  o  której  mowa  w  ust.  2,  bez  względu  na  cel  lub 
rezultat takiej działalności

.

• 2. Działalność  gospodarcza  obejmuje  wszelką  działalność 

producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów 
pozyskujących  zasoby  naturalne  oraz  rolników,  a  także 
działalność osób wykonujących wolne zawody, również wówczas, 
gdy  czynność  została  wykonana  jednorazowo  w  okolicznościach 
wskazujących  na  zamiar  wykonywania  czynności  w  sposób 
częstotliwy. 

Działalność 

gospodarcza 

obejmuje 

również 

czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości 
niematerialnych  i  prawnych  w  sposób  ciągły  dla  celów 
zarobkowych.

 

 

Zlecenie i dzieło a VAT

• 3. Za  wykonywaną  samodzielnie  działalność  gospodarczą,  o 

której mowa w ust. 1, nie uznaje się czynności:

–

1)

z  tytułu  których  przychody  zostały  wymienione  w 

art.  12  ust.  1-6  ustawy  z  dnia  26  lipca  1991  r.  o  podatku 

dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 

176, z późn. zm.;

–

3)

z  tytułu  których  przychody  zostały 

wymienione  w 

art.  13  pkt  2-9  ustawy  z  dnia  26  lipca  1991  r.  o  podatku 

dochodowym  od  osób  fizycznych,  jeżeli  z  tytułu  wykonania 

tych  czynności  osoby  te  są  związane  ze  zlecającym 

wykonanie  tych  czynności  prawnymi 

więzami  tworzącymi 

stosunek  prawny  pomiędzy  zlecającym  wykonanie  czynności 

i  wykonującym  zlecane  czynności  co  do  warunków 

wykonywania 

tych 

czynności, 

wynagrodzenia 

i 

odpowiedzialności  zlecającego  wykonanie  tych  czynności 

wobec osób trzecich,

 

 

Zlecenie i dzieło a VAT

• 3a. Przepis  ust.  3  pkt  3  stosuje  się  odpowiednio  do  usług 

twórców i artystów wykonawców w rozumieniu przepisów o 

prawie  autorskim  i  prawach  pokrewnych,  wynagradzanych 

w formie honorariów za przekazanie lub udzielenie licencji 

do praw autorskich lub praw artystycznego wykonania albo 

ich  wykonanie,  w  tym  również  wynagradzanych  za 

pośrednictwem 

organizacji 

zbiorowego 

zarządzania 

prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi.

• Art. 113. 1.

 Zwalnia  się  od  podatku

  podatników,  u  których 

wartość  sprzedaży  opodatkowanej  nie  przekroczyła  łącznie 

w  poprzednim  roku  podatkowym  kwoty  wyrażonej  w 

złotych  odpowiadającej  równowartości  10.000  euro.  Do 

wartości sprzedaży nie wlicza się kwoty podatku.