Warunek – art. 89 i nast. KC

• Jest to zdarzenie:

– przyszłe
– niepewne,

od zajścia którego można uzależnić
powstanie

lub

ustanie

skutków

czynności prawnej

Rodzaje – sens normatywny

• zawieszające

– uzależnia powstanie skutków prawnych

od zdarzenia przyszłego i niepewnego

• rozwiązujące

– uzależnia ustanie skutków prawnych od

zdarzenia przyszłego i niepewnego

Przykłady

Student

I

roku

informatyki,

Jan

Kowalski, po skończeniu I roku dostał
od ojca samochód. Ojciec zastrzegł
jednak, że w przypadku, gdy średnia
ocen w I-szym półroczu II-go roku
studiów spadnie poniżej 4,75, to
samochód stanie się z powrotem jego
własnością.

Jaki to warunek?

Przykłady

Student zawarł z chytrym Krakusem

umowę najmu lokalu mieszkalnego

położonego w samym sercu miasta.

Wynajmujący zastrzegł w umowie, iż

ulegnie ona rozwiązaniu w przypadku

zawarcia związku małżeńskiego przez

tego studenta. Po pewnym czasie,

młody człowiek zamieszkiwał w

wynajętym

mieszkaniu

wraz

z

przyjaciółką. Czy warunek ziścił się?

Przykłady

Ten sam student zawarł umowę najmu

innego mieszkania. Właściciel lokum
zastrzegł w umowie, że jest ona
zawarta do czasu powrotu jego syna
z USA.

Jaki to warunek?

Warunek niemożliwy,

sprzeczny z z.w.s. lub

przeciwny ustawie - skutek

• Zawieszający

=

nieważność

czynności

• Rozwiązujący =

niezastrzeżony

Działanie stron

• Strona, której zależy na tym, żeby warunek

się nie ziścił nie może podejmować
czynności sprzecznych z z.w.s. a mających
na celu zapobieganie ziszczeniu się

– Skutek?

Fikcja

ziszczenia się warunku

• Strona, której zależy na tym, żeby warunek

się ziścił nie może podejmować czynności
sprzecznych z z.w.s. a mających na celu
ziszczenie się warunku

– Skutek?

Fikcja

braku ziszczenia się warunku

Sytuacja uprawnionego

warunkowo

• Art. 91 KC przewiduje możliwość

wykonywania

przez

osobę

warunkowo uprawnioną wszelkich
czynności

zmierzających

do

zachowania jej prawa

• Art.

92

KC

ogranicza

prawo

rozporządzania prawem, którym już
rozporządzono warunkowo

Czas zaistnienia skutku

• Zasada: ziszczenie się warunku

nie

ma mocy wstecznej

• Wyjątek: zastrzeżenie umowne.

Termin

• Okoliczność

– przyszła
– pewna,

z którą wiąże się powstanie lub
ustanie skutków czynności prawnej

• Odpowiednie stosowanie przepisów o

warunku mocą art. 116 KC

Sposób liczenia

• Art. 111-115 KC,
• Termin cywilny, który kończy się w

sobotę? Trzeba spełnić np.
świadczenie dzień wcześniej.

Umowa

• Szczególny rodzaj czynności prawnej
• Konieczne co najmniej 2 strony
• Co musi określać treść?

– Strony,
– Elementy przedmiotowo istotne – ustala

się na gruncie konkretnej czynności
prawnej.

Zawieranie umów

• Zasada

wolności

kontraktowej

obejmuje:

– decyzję czy, a jeżeli tak, to z kim

zawrzeć umowę,

– swobodę kształtowania treści.

Ograniczenia swobody

• Ograniczenia ustawowe

– obejmują zakazy dokonywania pewnych czynności z

podmiotami różnymi od tych wskazanych danym aktem

typów (np. zakład ubezpieczeń, bank),

– niekiedy

ustawa

wymaga

uzyskania

decyzji

administracyjnej dla dokonania czynności prawnej (np.

nabycie nieruchomości przez cudzoziemca),

– czasem ustawa przewiduje priorytetowe dla niektórych

podmiotów rozwiązania (np. prawo pierwokupu gminy przy

sprzedaży niektórych nieruchomości),

– czasem można znaleźć również ograniczenia co do kręgu

potencjalnych kontrahentów (np. ustawa o zamówieniach

publicznych), trybu itp.,

– najdalej sięgają nakazy zawierania umów (np. OC

pojazdu).

Umowy adhezyjne

• Są to umowy tzw. typowe, przystąpienia;

nienoegocjowalne,

które

świadczą

o

faktycznej nierównorzędności stron,

• De facto wybór sprowadza się do

podpisania bądź nie podpisania takiej
umowy,

• Zawierają tzw. wzorce umowne (regulaminy,

warunki ogólne itp.),

• Konsument jest chroniony przepisami o

wzorcach umownych - art. 384 KC.

Pojęcie konsumenta

• Art. 22

1

KC – osoba fizyczna

dokonująca

czynności

prawnej

niezwiązanej bezpośrednio z jej
działalnością

gospodarczą

lub

zawodową

Związanie wzorcem

umownym

• Ustalony przez jedną ze stron wzorzec (ogólne

warunki, wzory, regulaminy itp.) wiąże drugą

stronę o ile został jej

doręczony przy zawarciu

umowy.

Jednak…

• Jeżeli

w

stosunkach

danego

rodzaju

posługiwanie się wzorcem jest zwyczajowo

przyjęte

, wzorzec wiąże gdy druga strona

mogła z łatwością dowiedzieć się o jego treści.

Uwaga!

Nie dotyczy to umów z konsumentami

poza umowami w drobnych, bieżących

sprawach życia codziennego.

Wzorzec

elektroniczny

• Obowiązek

przekazania

przed

zawarciem umowy, tak aby druga
strona mogła go przechowywać i
odtwarzać.

Zmiana wzorca w trakcie

stosunku

• Jeśli jest to stosunek umowny o

charakterze

ciągłym

, to muszą być

spełnione warunki przewidziane w
art. 384 KC (zawarcie umowy z
wykorzystaniem

wzorca;

czyli

doręczenie) a strona nie wypowiada
umowy w najbliższym możliwym
terminie.

Co ważniejsze

umowa czy wzorzec?

• Umowa

ma

pierwszeństwo

przed

wzorcem jeśli jej postanowienia są
sprzeczne z nim,

• Wzorzec

powinien

być

jasny,

jednoznaczny, zrozumiały,

• Postanowienia

niejednoznaczne

tłumaczy się na korzyść konsumenta

.

Klauzule niedozwolone

• Nie uzgodnione indywidualnie

(konsument

nie miał rzeczywistego wpływu na ich treść)

i

• Kształtują prawa i obowiązki konsumenta w

sposób

sprzeczny z dobrymi obyczajami,

rażąco naruszając jego interesy

.

• Ciężar dowodu

indywidualnego uzgodnienia

ciąży na osobie powołującej się na taką

okoliczność.

Skutek? Nie wiążą konsumenta. Strony są

związane umową w pozostałym zakresie.

Przykładowy katalog klauzul

niedozwolonych

• Art. 385

3

KC

Przykłady

Producent telewizorów Y prowadził w

Polsce akcję promocyjną. Kupując
odbiornik TV można było uzyskać
40%

bonifikatę

pod

warunkiem

zawarcia

umowy

ubezpieczenia

majątkowego

mieszkania

i

ruchomości, w tym tego telewizora, w
towarzystwie ubezpieczeniowym X.

Czy to jest klauzula abuzywna?

Umowa lokaty bankowej w banku $$$

S.A. przewidywała jej automatyczne
odnawianie, chyba że klient zgłosi
inne żądanie w ostatnim dniu
obowiązywania umowy. Zerwanie tej
kolejnej umowy miało taki skutek, iż
bank nie był zobowiązany do wypłaty
odsetek za poprzedni okres.

Czy to jest klauzula abuzywna?

Regulamin świadczenia usługi serwera

wirtualnego

w

firmie

„Aaabsolutny

Internet” przewidywał, iż zmiana tego
regulaminu jest skuteczna po jego
ogłoszeniu w siedzibie firmy, o czym
należy poinformować korzystających z
usługi. W grudniu b.r. Jan K. dostał e-mail
od tej firmy, informujący o tym, iż
zmieniono regulamin. W połowie miesiąca
Jan K. dostał rachunek za usługę serwera
wirtualnego opiewający na kwotę 2 razy
wyższą niż dotychczasowe 200 zł. Ile
powinien zapłacić?

Ograniczenia swobody - cd

• Zastępcze oświadczenie woli - art. 64 KC

– jeżeli na jakiejś osobie ciąży obowiązek

złożenia oświadczenia woli, a osoba ta
uchyla się od jego złożenia, to można żądać
sądownego ustalenia takiego obowiązku,

– skutek? Orzeczenie zastępuje oświadczenie.
– orzeczenie konstytutywne,
– spełnia formy szczególne.

Przykłady

Mamy wierzytelność zabezpieczoną hipoteką

na nieruchomości. Dłużnik spłacił całą
wierzytelność do rąk wierzyciela i
poprosił go o wydanie oświadczenia o
wyrażeniu

zgody

na

zwolnienie

nieruchomości od obciążenia.
Niestety wierzyciel odmówił. W związku z
tym sąd wieczysto-księgowy odmówił
wykreślenia hipoteki z księgi wieczystej.
Co może zrobić dłużnik?

Przykłady

Pięciu wspólników postanowiło założyć spółkę z

o.o.

Czterech

miało

wnieść

wkłady

pieniężne, a piąty własność nieruchomości.

Zawarto stosowną umowę przedwstępną,

ale wspólnik konsekwentnie uchyla się od

zawarcia stosownej umowy przyrzeczonej.

Co mogą zrobić pozostali?

Czy orzeczenie sądu zastąpi oświadczenia woli

wszystkich stron?
W zasadzie tylko tej uchylającej się, chyba

że była umowa przedwstępna lub sąd

uwzględnia powództwo zgodnie z żądaniem

powoda.

Ograniczenia - cd

• Orzeczenie sądowe

– w ściśle określonych wypadkach mają

one walor zdarzeń cywilnoprawnych (są
konstytutywne) i wyłączają w ogóle
zawarcie umowy (np. art. 145 KC, art.
874 KC),

• Decyzja administracyjna

– np. wywłaszczenie.

Sposoby zawarcia umowy

• Oferta, w tym elektroniczna,
• Aukcja,
• Przetarg,
• Negocjacje (rokowania).

OFERTA

• Jest to

stanowcza

propozycja zawarcia

umowy

określająca

istotne

postanowienia tej umowy,

• Musi być stanowcza (nie tylko

zainteresowanie, ogólna dyspozycja

jak: „chciałbym”, „informuję, iż” itd.),

• Istotne postanowienia – musi być

pełna, zawierać konieczne elementy

danej umowy (przedmiotowo istotne).

• Jeśli nie jest stanowcza lub pełna, to

należy ją traktować jako zaproszenie
do rokowań lub składania ofert
zgodnie z normą art. 71 KC,

• Art. 71 przesądza również o tym, że

oferta może być skierowana do
oznaczonej osoby albo do ogółu,

– W konsekwencji

art. 543 KC

– regulujący

skutek prawny wystawienia rzeczy w
miejscu sprzedaży na widok publiczny z
oznaczeniem ceny.

Jacek K robił zwykle zakupy w małym, osiedlowym

sklepie. Pewnego dnia wybrał się jednak za

namową narzeczonej do hipermarketu. Tam też

spostrzegł niesamowitą okazję: robot kuchenny

znanej polskiej firmy, którego cena zwaliła pana

Jacka z nóg – 199,99 zł! Po prostu nie mógł

przepuścić takiej okazji. Dopingowany przez

narzeczoną włożył pudło z towarem do koszyka i

udał się do kasy. Podczas zliczania należności za

zakupy okazało się, że wymarzony robot kuchenny

kosztuje 399,99 zł. To rozsierdziło pana Jacka do

tego stopnia, że zabrał zakupy płacąc 200 zł mniej

(odliczył bowiem różnicę między ceną z kasy a tą z

półki). Przerażona kasjerka wezwała ochronę, ta z

kolei Policję, która grozi skierowaniem wniosku do

sądu grodzkiego w związku z popełnieniem przez

pana Jacka wykroczenia.

Proszę ocenić sytuację.

Związanie ofertą

• Oferent jest związany swoją ofertą, co oznacza, iż

przez jakiś czas musi liczyć się z możliwością

zawarcia umowy na podanych w ofercie warunkach,

• Oferta

z oznaczeniem terminu

, w ciągu którego

oczekuje odpowiedzi - w tym terminie,

• Oferta złożona

bezpośrednio lub za pomocą środka

bezpośredniego porozumiewania

się na odległość –

przestaje wiązać jeśli nie zostanie przyjęta

niezwłocznie,

• W

innych przypadkach

przestaje wiązać z upływem

czasu, w którym składający ofertę w zwykłym toku

mógł spodziewać się odpowiedzi wysłanej bez

nieuzasadnionego opóźnienia.

Związanie ofertą - cd

• Oferta złożona elektronicznie –

wiąże

jeśli

druga

strona

niezwłocznie

potwierdzi jej otrzymanie,

• Liczne obowiązki informacyjne – art.

66

1

KC

• Uwaga!

Wyłączone

jeśli

oferta

składana

za

pomocą

poczty

elektronicznej albo podobnych środków

indywidualnego porozumiewania się na

odległość

.

Odwołanie

oferty

• Z konsumentem

– jeśli oświadczenie woli

odwołujące ofertę dotarło wcześniej lub
równocześnie z ofertą art. 61 KC.

• Między przedsiębiorcami

– jeśli odwołanie

zostało

złożone

drugiej

stronie

przed

wysłaniem przez nią oświadczenia o przyjęciu.

• Uwaga!

Nie można odwołać oferty z

oznaczeniem terminu przyjęcia lub jeśli
odwołanie

wyraźnie

w

treści

oferty

zaznaczono.

Opóźnienie odpowiedzi

• Jeżeli z okoliczności lub z treści

przyjęcia oferty wynika, że wysłano
je w czasie właściwym, to

umowa jest

zawarta

chyba, że oferent zawiadomi

drugą stronę niezwłocznie o tym, że
ze względu na opóźnienie, poczytuje
umowę za nie zawartą.

ABC Nowak sp.j. zajmuje się produkcją ogrodniczą.

Wobec wielkiego urodzaju na jabłka, wspólnicy tej

spółki postanowili sprzedawać owoce tylko w hurcie

i tylko dużym odbiorcom. W związku z tym, dnia 10

października b.r. wysłali faxem do sieci handlowych

ofertę sprzedaży jabłek „Champion” kl.1 po cenie

0,65 zł netto za kilogram, przy zamówieniach

powyżej 1 t. Oferta zawierała termin do jej przyjęcia

– 1 tydzień. Oferta ta spotkała się z ciepłym

przyjęciem rynku. Zamówienia zaczęły spływać po

około 5 –ciu dniach od wysłania oferty. W dniu 18

października b.r. spółka otrzymała zamówienie na 30

ton owoców od sieci XYZ. Zamówienie to (pismo)

nosiło datę 16 października. Co więcej, 16

października przedstawiciel XYZ rozmawiał ze spółką

ABC sp.j. deklarując właśnie takie zamówienie. Jak

ma się zachować ABC sp.j.?

Zastrzeżenia w odpowiedzi

• Zasada:

– Jeśli przyjęcie oferty z zastrzeżeniami lub

zmianami, to jest

to nowa oferta

,

• Wyjątek:

– Jednak

jeżeli

w

stosunkach

między

przedsiębiorcami

nastąpi takie właśnie przyjęcie,

a

zmiany nie zmieniają istotnie treści pierwotnej

oferty, to

umowa jest zawarta

w treści z

zastrzeżeniami

chyba, że

:

• oferta zakazywała przyjęcia z zastrzeżeniami,
• oferent się im niezwłocznie sprzeciwił,
• druga strona zastrzegła, iż wymaga zgody oferenta

na te zmiany.

Dorozumiane

przyjęcie

• Przedsiębiorca

, który pozostaje z

daną osobą (oferentem)

w stałych

stosunkach gospodarczych

otrzymuje

od tej osoby propozycję zawarcia
umowy

w ramach swojej działalności

– brak niezwłocznej odpowiedzi
poczytuje się za przyjęcie oferty.

Milczące

przyjęcie

• Jeżeli według

ustalonego w danych

stosunkach zwyczaju albo zgodnie z
treścią oferty

nie jest wymagane

dojście do oferenta oświadczenia o
przyjęciu,

w

szczególności

jeśli

oferent

żąda

niezwłocznego

wykonania, umowa jest skuteczna
jeśli przystąpiono do jej wykonywania

Aukcja, przetarg

• Ogłoszenie

o

aukcji/przetargu

musi

zawierać:

– Czas,
– Miejsce,
– Przedmiot,
– Warunki aukcji lub przetargu albo sposób ich

udostępnienia.

• Ogłoszenie lub warunki mogą być

zmienione tylko jeśli to w nich zastrzeżono.

Aukcja

• Licytanci
• Prowadzący
• Oferta przestaje wiązać, gdy inny

uczestnik złożył korzystniejszą ofertę,

• Umowa zawarta z chwilą udzielenia

przybicia.

Przetarg

Pisemny

• Ograniczony,
• Nieograniczony.

Przetarg

• Możliwe rozstrzygnięcia:

– Wybór oferty,
– Zamknięcie bez wyboru.

• Ew.

zastrzeżenie

w

warunkach

możliwości

unieważnienia

bez

podania przyczyny.

Przetarg

• Oferta

przestaje wiązać

z chwilą

wyboru innej oferty albo zamknięcia
bez

wyboru

żadnej

z

ofert

(organizator

jest

zobowiązany

niezwłocznie powiadomić o wyniku
przetargu), chyba że w warunkach
zastrzeżono inaczej.

Wadium

• Suma pieniężna, od wpłacania której lub ustanowienia

odpowiedniego zabezpieczenia jej zapłaty można

uzależnić dopuszczenie do aukcji/przetargu.

• Wadium podlega zaliczeniu na poczet ceny sprzedaży,
• Zwrot wadium pozostałym uczestnikom,
• Jeżeli

zwycięzca aukcji lub przetargu uchyla się od

zawarcia stosownej umowy, której ważność zależy od

spełnienia wymagań ustawowych

(np. forma), to

organizator może zatrzymać kwotę wadium lub

dochodzić zaspokojenia z przedmiotu zabezpieczenia.

Jeśli zaś to druga strona (

organizator) uchyla się

,

można żądać zapłaty podwójnego wadium – art. 70

4

§2

KC.

Aleksander

K.

prowadzi

znaną

firmę

konsultingową. W związku z posiadaniem

znacznej nadwyżki finansowej, postanowił on

kupić

10

kompletnych

stanowisk

komputerowych o określonych parametrach

technicznych. Aby nie wydać zbyt wiele,

Aleksander K. zastosował formę przetargu

pisemnego, nieograniczonego żądając od

oferentów wniesienia wadium w wysokości

1000 zł. Wybrano ofertę firmy Lecha W., który

zaproponował najlepsze warunki cenowe i

gwarancyjne.

Niestety

organizator

konsekwentnie odmawia zawarcia stosownej

umowy tak na sprzęt, jak i umów licencyjnych

oprogramowania na czas nieokreślony (wymóg

formy pisemnej pod rygorem nieważności).

Co może zrobić Lech W. ?

Przyczyny unieważnienia

umowy

• Jeżeli strona umowy, inny uczestnik lub osoba

trzecia działająca w porozumieniu z nimi wpłynęła

na wynik aukcji lub przetargu w sposób sprzeczny

z prawem lub dobrymi obyczajami, to organizator

oraz uczestnik może

żądać unieważnienia

zawartej umowy.

– Rozszerzenie: jeżeli umowa na cudzy rachunek, to

uprawniony do tego żądania jest również ten, na czyj

rachunek umowę zawarto.

• Uwaga!

Termin zawity

– miesiąc od dnia, w

którym dowiedział się o przyczynie unieważnienia

i nie więcej, jak rok od dnia zawarcia umowy.

Negocjacje

• Umowa zawarta, gdy strony osiągną

porozumienie we wszystkich kwestiach

będących przedmiotem

negocjacji,

• Jeśli strona prowadziła negocjacje z

naruszeniem dobrych obyczajów, w

szczególności bez zamiaru zawarcia

umowy, to odpowiada za tzw. „ujemny

interes umowny”.

• Ochrona informacji poufnych.

Firmy X i Y prowadzą negocjacje celem

zawarcia umowy najmu hal produkcyjnych. X

jest właścicielem, a Y ewentualnym najemcą

tych hal. W trakcie dokonywania ustaleń

między X i Y, X otrzymał ofertę wynajmu tych

hal od firmy Z. Oferta ta zawierała znacznie

lepsze

warunki

finansowe

od

tej

negocjowanej z Y, ale Z zastrzegł, że zwiąże

się umową dopiero za 2 miesiące. W ciągu

tego okresu, X nadal prowadził rozmowy z Y

utrzymując kontrahenta w nieświadomości.

Czy takie działanie jest zgodne z „dobrymi

obyczajami”? Czy w razie zawarcia umowy

między X i Z, Y może zgłaszać jakieś

roszczenia?

Przedstawicielstwo – art. 95 i

nast. KC

• Zasadą

jest, iż czynności prawnej można dokonać za

pomocą przedstawiciela

• Wyjątki

:

• Ustawa
• Właściwość czynności prawnej np. testament.

• Skutki

:

– Bezpośrednio dla reprezentowanego

• Źródła powstania

:

• Ustawa np. rodzice wobec dzieci; małżonkowie

w pewnym zakresie.

• Oświadczenie reprezentowanego (mocodawcy).

Osoba czynna w lokalu

przedsiębiorstwa – art. 97 KC

• Lokal służący do obsługi publiczności
• Zwykłe czynności dokonywane z

osobami korzystającymi z usług tego
przedsiębiorstwa

W biurze agencji turystycznej „FOCUS travel”

pojawił się pan Zenon. Korzystając z fachowej

pomocy rezydującej tam pani Zosi, pan

Zenon dokonał wyboru interesującej go

oferty, podpisał stosowną umowę oraz

wpłacił 2500 zł tytułem zapłaty ceny za

wszystkie świadczenia. Po 2 dniach, pan

Zenon otrzymał telefon od właściciela agencji

turystycznej informujący go o tym, że osoba,

która podpisała z nim umowę, nie była do

tego uprawniona (była sprzątaczką). Co

więcej właściciel zażądał od pana Zenona

dopłaty 1500 zł do wykupionej już wycieczki.

Co może zrobić pan Zenon zakładając, że

umowa o świadczenie usług turystycznych

spełniała

wszelkie

wymogi

prawem

przewidziane?

Pełnomocnictwo – czynność

prawna jednostronna

• Ogólne

– dot. czynności zwykłego

zarządu

• Rodzajowe

–

dot.

czynności

przekraczających zakres zwykłego
zarządu

• Do poszczególnej czynności

– gdy tak

wymaga

ustawa

np.

niektóre

czynności prokurenta.

Strony

• Mocodawca

• Pełnomocnik

Forma

• Ogólne

- forma pisemna pod

rygorem nieważności art. 99§2 KC.

• Inne

– zasadniczo brak wymogu

formy ale pełnomocnik musi jakoś
udowodnić fakt działania w imieniu i
na rachunek mocodawcy.

• Ew.

forma pochodna

– art. 99§1 KC.

Kto może być

pełnomocnikiem

• Osoba fizyczna
• Posiada chociażby ograniczoną

zdolność do czynności prawnych

Czy można ustanawiać

dalszych pełnomocników?

• Tzw.

substytucja

jest możliwa o ile

wynika to z umocowania (treści

pełnomocnictwa) lub ustawy lub

stosunku

prawnego

będącego

podstawą pełnomocnictwa.

• Jeżeli mocodawca ustanowił

kilku

pełnomocników

z

takim

samym

zakresem

umocowania, to każdy z

nich może działać samodzielnie,

chyba że zastrzeżono inaczej.

Pełnomocnictwo rodzajowe dla X, do
zawierania umów sprzedaży pojazdów
zezwalało wyraźnie na ustanawianie
pełnomocników.

Pełnomocnik

X

ustanowił 3 substytutów określając
jednocześnie, iż skuteczne zaciąganie
zobowiązań lub rozporządzanie prawem
wymaga reprezentowania przez dwóch
substytutów działających łącznie. Co
powinni przedstawić osobie trzeciej
pełnomocnicy? Ilu powinno ich działać?

Odwołanie i zgaśnięcie

pełnomocnictwa

• Śmierć

pełnomocnika lub mocodawcy powoduje

zgaśnięcie pełnomocnictwa,

chyba że

zastrzeżono

inaczej ze względu na treść stosunku prawnego

będącego podstawą pełnomocnictwa.

• Może być

odwołane w każdym czasie, chyba że

mocodawca zrzekł się odwołania ze względu na

treść stosunku prawnego będącego podstawą

pełnomocnictwa.

• Po wygaśnięciu pełnomocnik jest zobowiązany

zwrócić dokument pełnomocnictwa

; może żądać

jego

potwierdzonej

kopii

z

zaznaczeniem

wygaśnięcia.

Czynności pełnomocnika

• Na rachunek i w imieniu mocodawcy!

• Uwaga! Prawo cywilne zna podobną

instytucję

w

postaci

tzw.

„zastępcy

pośredniego”, który dokonuje czynności w
swoim imieniu ale na czyjś rachunek (sam
nabywa prawa lub zaciąga zobowiązania ale
jest też zobowiązany do ich przeniesienia na
tego, w czyim interesie działa –

np. umowy

agencyjne – gdzie agent nie został upoważniony do
zawierania umów w imieniu dającego zlecenie, umowa
komisu - komisant

)

Umowa rzekomego

pełnomocnika – art. 103 KC

• Umowa

bez

umocowania

lub

z

przekroczeniem zakresu

– jest bezskutecznie zawieszona – jej ważność

zależy od potwierdzenia przez mocodawcę,

– trzeba

wyznaczyć

reprezentowanemu

odpowiedni termin; po jego bezskutecznym
upływie stajemy się wolni,

– odpowiedzialność rzekomego pełnomocnika:

• zwrot tego, co mu świadczono w zamian,
• naprawienie szkody, jaką poniosła druga strona

wskutek działania bez umocowania.

Czynność jednostronna

rzekomego pełnomocnika

• jest nieważna

,

– jednak jeśli osoba, której złożono

oświadczenie woli zgodziła się na
działanie bez umocowania, stosuje się
odpowiednio przepisy dotyczące umów
zawartych

przez

rzekomego

pełnomocnika.

• A wynajął mieszkanie od B. Po

pewnym czasie B ustanowił C swoim
pełnomocnikiem

w

zakresie

pobierania czynszów itp. czynności
odnośnie

tego

mieszkania.

Po

upływie 2 lat, C wypowiedział A
umowę najmu tego mieszkania. Czy
taka czynność jest ważna?

Czynność po wygaśnięciu

umocowania

• Pierwotnie

umocowany

dokonuje

czynności w zakresie umocowania –
czynność jest

ważna

,

chyba że

druga

strona wiedziała lub z łatwością
mogła się dowiedzieć o wygaśnięciu.

Nabycie własności od

nieuprawnionego

• Nieruchomość

– rękojmia wiary publicznej ksiąg

wieczystych:

– Regulowana art. 5 i nast. ustawy o księgach wieczystych

i hipotece,

– Dotyczy sytuacji, w których rzeczywisty stan prawny

nieruchomości jest niezgodny ze stanem ujawnionym w

księdze wieczystej (ale nie obejmuje stanu faktycznego

np. powierzchni czy kształtu),

– Kto przez czynność prawną z osobą uprawnioną wg.

treści k.w. nabywa własność lub inne prawo rzeczowe, w

sposób odpłatny, działając w dobrej wierze, ten korzysta

z dobrodziejstwa rękojmi wiary publicznej k.w.

– Uwaga! Szereg wyłączeń – art. 6,7,8 i inne ustawy o k.w.i

h.

Nabycie własności od

nieuprawnionego

• Ruchomość

– art. 169 KC

– Osoba nieuprawniona zbywa rzecz ruchomą i

wydaje ją nabywcy

– Nabywca działa w dobrej wierze (domniemanie)

– Z chwilą objęcia tej rzeczy w posiadanie, nabywca

uzyskuje własność.

– Uwaga: art. 169§1 KC przewiduje szereg

wyjątków:

• Jeżeli rzecz zgubiona, skradziona lub w inny sposób

utracona przez właściciela zostaje zbyta przed upływem

3 lat od zgubienia, skradzenia…. , wówczas nabywca

może uzyskać własność dopiero z upływem tych 3 lat.

• Nie dotyczy to: pieniędzy, dokumentów na okaziciela,

rzeczy nabytych na urzędowej licytacji publicznej lub w

toku postępowania egzekucyjnego.

Pełnomocnik

jako druga strona

czynności prawnej

• Zasada:

zakaz

• Wyjątki:

– dopuszcza to treść pełnomocnictwa,
– ze

względu

na

treść

czynności,

wyłączona jest możliwość naruszenia
interesów mocodawcy.

• Andrzej A chciał sprzedać motor marki

Honda. Motor ten wycenił na 20 tys. zł.
Ponieważ Andrzej A. nie miał czasu na
poszukiwanie kupca , ustanowił swoim
pełnomocnikiem trudniącego się takim
pośrednictwem Bogdana B. Tenże Bogdan B.
postanowił sam kupić powierzony mu motor.
Czy jest to możliwe bez skontaktowania się z
mocodawcą?

• Co by się stało w sytuacji, gdyby Bogdan B.

był również pełnomocnikiem swojego kolegi
Cezarego C., który zapragnął ów motor
kupić?

Prokura

– art. 109

1

i nast. KC

• Pojęcie
• Podstawowe różnice w stosunku do

pełnomocnictwa:

– Kto może udzielić,
– Zakres,
– Wymogi co do osoby prokurenta,
– Rodzaje,
– Odwołanie i wygaśnięcie,
– Obowiązek zgłoszenia do KRS.

Przedawnienie roszczeń

• Co się przedawnia?

– Cywilnoprawne roszczenia majątkowe.

• Istota?

– dłużnik może uchylić się od spełnienia

świadczenia (jest dług ale nie ma już

odpowiedzialności)

zgłaszając

zarzut

przedawnienia (sąd nie bierze tego pod

uwagę z urzędu).

• Zobowiązanie wymagalne staje się

zobowiązaniem naturalnym.

Zrzeczenie się zarzutu

przedawnienia

• Można się zrzec.
• Nie może to jednak nastąpić przed

lub w trakcie biegu terminu
przedawnienia.

Terminy

przedawnienie

roszczeń

• Zasada:

– 10 lat,

– 3 lata o świadczenia okresowe lub związane z

prowadzeniem działalności gospodarczej,

– ustawą zastrzeżony termin szczególny (wiele

przypadków),

– Problem odsetek:

• 3 lata jako świadczenie okresowe, czy może inne terminy,

o ile odsetki dotyczą roszczeń głównych, dla których

termin przedawnienia jest uregulowany w lex specialis?

• Termin przedawnienia biegnie dla każdego dnia z osobna.

• Zakaz zmiany czynnością prawną

Początek biegu terminu

• Z chwilą, gdy roszczenie stało się wymagalne.
• Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od

podjęcia jakiejś czynności, to początek biegu

należy przyjąć w dniu, w którym roszczenie

stałoby się wymagalne jeśliby uprawniony

podjął czynność w najwcześniej możliwym

terminie.

• Jeżeli roszczenie dotyczy zaniechania, to

początek liczy się od dnia, w którym

zobowiązany nie zastosował się do treści

roszczenia.

Zawieszenie biegu terminu

• Skutek

– Bieg się nie rozpoczyna albo
– Bieg ulega wstrzymaniu

• Przyczyny – art. 121 pkt 1-4 KC.

Silniejsza ochrona

osób, które

same nie mogą dochodzić

roszczeń

• Art. 122 KC:

– Osoba nie mającą pełnej z.d.cz.p.

– bieg

przedawnienia roszczenia jej przysługującego

nie

może zakończyć się wcześniej, niż dwa lata od

ustanowienia

dla

niej

przedstawiciela

ustawowego lub odpadnięcia przyczyny tego

ustanowienia.

– Jednak jeżeli termin przedawnienia

jest krótszy

niż dwa

lata to początek jego biegu liczy się od

dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego

lub odpadnięcia przyczyny tego ustanowienia.

• 15 letni Jan, sierota zupełna, wynajął, za

zgodą sądu opiekuńczego, kamienicę

odziedziczoną po swoim dziadku. Najemcą

była firma X. Czynsz najmu płatny był

miesięcznie, do 15 dnia każdego miesiąca

– było to więc tzw. świadczenie okresowe,

dla którego termin przedawnienia wynosi 3

lata. W 2001 roku zapłacono cały czynsz

poza grudniem. W 2002 roku nie

zapłacono za styczeń i grudzień. Podobnie

w 2003 roku. W dniu 01 stycznia 2004 roku

Jan skończył 18 lat. Do kiedy może

dochodzić swoich roszczeń, jeżeli nie

ustanowiono dla niego wcześniej żadnego

przedstawiciela?

Przerwa biegu

przedawnienia

• Podjęcie dochodzenia roszczenia przez

uprawnionego

:

– każda czynność przed sądem lub innym

organem powołanym do rozpoznawania spraw
lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju
albo przed sądem polubownym, przedsięwzięta
bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia
albo

zaspokojenia

lub

zabezpieczenia

roszczenia – art. 123§1 pkt 1KC.

• Uznanie roszczenia przez dłużnika

– art.

123§1 pkt 2 KC.

Skutek

• Przestaje biec w trakcie dochodzenia.
• Potem

biegnie na nowo

.

Uznanie roszczenia

• Uznanie właściwe

:

– czynność prawna między wierzycielem a dłużnikiem,
– skuteczne także po upływie terminu przedawnienia.

• Uznanie niewłaściwe

:

– jest to oświadczenie wiedzy,
– ma dotrzeć do wiadomości wierzyciela,
– dobrowolne i świadome,

– chwila złożenia!

Musi być złożone przed upływem

terminu przedawnienia (potem jest bezskuteczne),

– nie wymaga zachowania szczególnej formy.

Terminy po orzeczeniu

• 10 lat nawet jeśli termin dla danego

typu roszczeń jest krótszy

Terminy zawite

• Pojęcie –

upływ określonego ustawą

czasu

może skutkować również bardziej

rygorystycznie

niż

przedawnienie,

bowiem może powodować

zgaśnięcie

samego prawa lub roszczenia

.

• Kiedy?

-

W

razie

bezczynności

uprawnionego.

• Terminy

zawite

są

określone

w

przepisach

bezwzględnie

obowiązujących.

Typy

• Terminy do dochodzenia prawa przed

organem państwowym (np. 344§2 KC),
terminy do wytaczania powództw o
ukształtowanie lub ustalenie praw
majątkowych,

• Terminy do dokonywania czynności

pozasądowych – np. art. 88 KC

• Terminy

wygaśnięcia

praw

podmiotowych.

Skutki

• Wygaśnięcie uprawnienia

• Sąd bierze to pod uwagę z urzędu