Makroekonomia

Makroekonomia

Literatura

Literatura



Podstawowa:

Podstawowa:

1.

1.

D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch:

D. Begg, S. Fischer, R. Dornbusch:

Makroekonomia. PWE, Kraków 2007

Makroekonomia. PWE, Kraków 2007

2.

2.

Z. Dach, B. Szopa: Podstawy makroekonomii.

Z. Dach, B. Szopa: Podstawy makroekonomii.

PWE, Kraków 2004

PWE, Kraków 2004



Uzupełniająca:

Uzupełniająca:

1.

1.

P. Samuelson, W.D. Nordhaus: Ekonomia 1 i 2.

P. Samuelson, W.D. Nordhaus: Ekonomia 1 i 2.

PWN, Warszawa 2006

PWN, Warszawa 2006

2.

2.

M. Burda, Ch. Wyplosz: Makroekonomia.

M. Burda, Ch. Wyplosz: Makroekonomia.

Podręcznik europejski. PWE, Warszawa 2000

Podręcznik europejski. PWE, Warszawa 2000

3.

3.

M. Nasiłowski: System rynkowy. Podstawy mikro-

M. Nasiłowski: System rynkowy. Podstawy mikro-

i makroekonomii. Wyd. Key Text, Warszawa 2006

i makroekonomii. Wyd. Key Text, Warszawa 2006

Informacje wstępne

Informacje wstępne



Egzamin w formie pisemnej

Egzamin w formie pisemnej

obejmujący materiał z wykładów oraz

obejmujący materiał z wykładów oraz

ćwiczeń

ćwiczeń

-

pytania otwarte o charakterze

pytania otwarte o charakterze

definicyjnym oraz problemowym

definicyjnym oraz problemowym

-

zadania

zadania



Konsultacje: ae.katowice.pl

Konsultacje: ae.katowice.pl



Kontakt: [e-mail]

Kontakt: [e-mail]

Makroekonomia

Makroekonomia



kładzie nacisk na wzajemne związki

kładzie nacisk na wzajemne związki

zachodzące w gospodarce jako całości

zachodzące w gospodarce jako całości

posługując się agregatami

posługując się agregatami



Makroekonomia raczej podkreśla

Makroekonomia raczej podkreśla

zawodność samoregulujących

zawodność samoregulujących

mechanizmów rynkowych i konieczność

mechanizmów rynkowych i konieczność

ingerencji państwa w celu lepszego

ingerencji państwa w celu lepszego

wykorzystania istniejących zdolności

wykorzystania istniejących zdolności

produkcyjnych

produkcyjnych

Makroekonomia

Makroekonomia

Problemy makroekonomiczne:

Problemy makroekonomiczne:

1.

1.

czynniki określające poziom i wzrost

czynniki określające poziom i wzrost

produkcji w gospodarce

produkcji w gospodarce

2.

2.

cykliczny rozwój gospodarki

cykliczny rozwój gospodarki

3.

3.

zatrudnienie i bezrobocie

zatrudnienie i bezrobocie

4.

4.

ogólny poziom cen i tendencje inflacyjne

ogólny poziom cen i tendencje inflacyjne

5.

5.

powiązania gospodarki z zagranicą

powiązania gospodarki z zagranicą

6.

6.

rola polityki gospodarczej w procesach

rola polityki gospodarczej w procesach

gospodarczych

gospodarczych

Mikro

Mikro

Makro

Makro

Obszar działania

Obszar działania

pojedynczy

pojedynczy

podmiot

podmiot

(konsument, firma)

(konsument, firma)

agregaty np. PKB

agregaty np. PKB

Cel badania

Cel badania

Co powinien zrobić

Co powinien zrobić

pojedynczy

pojedynczy

podmiot, aby

podmiot, aby

maksymalizować

maksymalizować

korzyść?

korzyść?

Co stanie się w

Co stanie się w

gospodarce w sytuacji

gospodarce w sytuacji

zachwiania wielkości

zachwiania wielkości

globalnych? Co

globalnych? Co

powinien zrobić

powinien zrobić

państwo?

państwo?

Podstawowe

Podstawowe

kategorie

kategorie

opisujące rynek

opisujące rynek

cena, popyt i podaż

cena, popyt i podaż

na rynku

na rynku

konkretnego dobra

konkretnego dobra

globalny popyt i

globalny popyt i

podaż dotyczące

podaż dotyczące

rynku dóbr oraz rynku

rynku dóbr oraz rynku

pracy i rynku

pracy i rynku

pieniężnego

pieniężnego

Stopień

Stopień

zidentyfikowani

zidentyfikowani

a równowagi

a równowagi

gospodarczej

gospodarczej

wszystkie

wszystkie

powiązane ze

powiązane ze

sobą rynki

sobą rynki

cząstkowe

cząstkowe

jednoczesne

jednoczesne

zrównoważenie

zrównoważenie

trzech makro

trzech makro

rynków: towarów i

rynków: towarów i

usług, pracy i rynku

usług, pracy i rynku

pieniężnego

pieniężnego

Cele i narzędzia

Cele i narzędzia

makroekonomii

makroekonomii

Cele polityki makroekonomicznej we

Cele polityki makroekonomicznej we

współczesnej gospodarce rynkowej

współczesnej gospodarce rynkowej

wprowadzane są w sposób formalny

wprowadzane są w sposób formalny

do ustawodawstwa państwowego

do ustawodawstwa państwowego

Narzędzia polityki służą podejmowaniu

Narzędzia polityki służą podejmowaniu

przez polityków prób zmiany tempa i

przez polityków prób zmiany tempa i

kierunków działalności gospodarczej

kierunków działalności gospodarczej

Cele

Cele

1. Produkcja

1. Produkcja

- wysoki poziom

- wysoki poziom

produkcji,

produkcji,

wysoka stopa

wysoka stopa

wzrostu gospodarczego

wzrostu gospodarczego

2. Zatrudnienie

2. Zatrudnienie

- wysoki poziom

- wysoki poziom

zatrudnienia, niski

zatrudnienia, niski

poziom bezrobocia

poziom bezrobocia

przymusowego

przymusowego

3. Ceny

3. Ceny

- stabilność poziomu cen

- stabilność poziomu cen

przy swobodnej grze

przy swobodnej grze

sił

sił

rynkowych

rynkowych

4. Bilans zagraniczny – równowaga

4. Bilans zagraniczny – równowaga

bilansu

bilansu

handlowego

handlowego

(importu i

(importu i

eksportu),

eksportu),

stabilność kursu

stabilność kursu

waluty

waluty

Narzędzia realizacji celów

Narzędzia realizacji celów

1. Polityka fiskalna

1. Polityka fiskalna

- podatki,

- podatki,

wydatki

wydatki

budżetowe

budżetowe

2. Polityka monetarna – kontrola

2. Polityka monetarna – kontrola

podaży

podaży

pieniądza poprzez

pieniądza poprzez

- stopy procentowe

- stopy procentowe

- stopę rezerw obowiązkowych

- stopę rezerw obowiązkowych

- operacje otwartego rynku

- operacje otwartego rynku

3. Polityka dochodowa – od

3. Polityka dochodowa – od

swobodnego

swobodnego

kształtowania relacji

kształtowania relacji

płac i

płac i

cen do środków kontroli

cen do środków kontroli

4. Stosunki międzynarodowe

4. Stosunki międzynarodowe

- polityka handlu zagranicznego

- polityka handlu zagranicznego

- interwencjonizm w odniesieniu do

- interwencjonizm w odniesieniu do

kursów walutowych

kursów walutowych

Agregaty

Agregaty



Agregat – wielkość zsumowana mająca

Agregat – wielkość zsumowana mająca

wpływ na gospodarkę jako całość

wpływ na gospodarkę jako całość

Rodzaje:

Rodzaje:

-

zasoby

zasoby

(zatrudnienie, bezrobocie,

(zatrudnienie, bezrobocie,

majątek produkcyjny)

majątek produkcyjny)

-

strumienie

strumienie

(produkcja, dochód, wydatki)

(produkcja, dochód, wydatki)

-

ratio

ratio

(cena agregatowa, PKB per

(cena agregatowa, PKB per

capita)

capita)

Zasady agregacji

Zasady agregacji

1. agregować można wielkości

1. agregować można wielkości

jednorodne

jednorodne

2. agregowane zasoby muszą dotyczyć

2. agregowane zasoby muszą dotyczyć

tego samego momentu czasu

tego samego momentu czasu

3. agregowane strumienie muszą

3. agregowane strumienie muszą

dotyczyć tego samego okresu

dotyczyć tego samego okresu

Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza

to działalność państwa (instytucji

to działalność państwa (instytucji

publicznych) zmierzająca do

publicznych) zmierzająca do

osiągnięcia konkretnych celów

osiągnięcia konkretnych celów

społeczno-ekonomicznych w ściśle

społeczno-ekonomicznych w ściśle

określonych warunkach i o

określonych warunkach i o

określonym horyzoncie czasu

określonym horyzoncie czasu

Obejmuje ona politykę:

Obejmuje ona politykę:

-

fiskalną

fiskalną

-

pieniężną

pieniężną

-

dochodową

dochodową

Polityka gospodarcza

Polityka gospodarcza

Jest sposobem działania i rozwiązywania

Jest sposobem działania i rozwiązywania

problemów gospodarczych z punktu

problemów gospodarczych z punktu

widzenia interesu publicznego

widzenia interesu publicznego

Opiera się (jawnie lub milcząco) na

Opiera się (jawnie lub milcząco) na

określonej teorii ekonomicznej, która

określonej teorii ekonomicznej, która

stanowi podstawę dokonywania

stanowi podstawę dokonywania

diagnozy (rozpoznawania i oceny

diagnozy (rozpoznawania i oceny

stanu wyjściowego)

stanu wyjściowego)

W sferze polityki gospodarczej odbywa

W sferze polityki gospodarczej odbywa

się gra interesów różnych orientacji

się gra interesów różnych orientacji

politycznych co sprawia, że tym

politycznych co sprawia, że tym

samym zjawiskom i procesom

samym zjawiskom i procesom

ekonomicznym nadaje się często

ekonomicznym nadaje się często

różną interpretację ekonomiczną

różną interpretację ekonomiczną

Główne nurty

Główne nurty

makroekonomii

makroekonomii



Ekonomia głównego nurtu

Ekonomia głównego nurtu

- uznanie modelu

- uznanie modelu

homo oeconomicus

homo oeconomicus

-

-

budowanie teorii

budowanie teorii

makroekonomicznych na

makroekonomicznych na

podstawach mikroekonomicznych

podstawach mikroekonomicznych

- stosowanie analizy ilościowej

- stosowanie analizy ilościowej



Ekonomia heterodoksyjna

Ekonomia heterodoksyjna

- ograniczenie racjonalności podmiotu,

- ograniczenie racjonalności podmiotu,

wynikające z niedoskonałej wiedzy,

wynikające z niedoskonałej wiedzy,

irracjonalnych zachowań i złej percepcji

irracjonalnych zachowań i złej percepcji

- ujmowanie człowieka w szerokich

- ujmowanie człowieka w szerokich

kontekstach społeczno-gospodarczych

kontekstach społeczno-gospodarczych

Ekonomia głównego nurtu:

Ekonomia głównego nurtu:

1. Nurt neoklasyczny

1. Nurt neoklasyczny



Ekonomia klasyczna

Ekonomia klasyczna

–

–

A. Smith. „Badania nad naturą i

A. Smith. „Badania nad naturą i

przyczynami bogactwa narodów” 1776 r.

przyczynami bogactwa narodów” 1776 r.

–

–

patrzył na gospodarkę przez pryzmat

patrzył na gospodarkę przez pryzmat

pojedynczego podmiotu

pojedynczego podmiotu



Ekonomia neoklasyczna

Ekonomia neoklasyczna



Monetaryzm

Monetaryzm



Nowa ekonomia klasyczna

Nowa ekonomia klasyczna



Szkoła realnego cyklu koniunkturalnego

Szkoła realnego cyklu koniunkturalnego

2. Nurt keynesowski

2. Nurt keynesowski



Keynesizm – J.M. Keynes „Ogólna

Keynesizm – J.M. Keynes „Ogólna

teoria zatrudnienia, procentu i

teoria zatrudnienia, procentu i

pieniądza”

pieniądza”

1936 r.

1936 r.

- zakwestionował efektywność

- zakwestionował efektywność

mechanizmu rynkowego

mechanizmu rynkowego



Nowa ekonomia keynesowska

Nowa ekonomia keynesowska

Ekonomia nurtu

Ekonomia nurtu

heterodoksyjnego

heterodoksyjnego



Marksizm

Marksizm



Szkoła historyczna

Szkoła historyczna



Instytucjonalizm

Instytucjonalizm



Szkoła austriacka

Szkoła austriacka



Postkeynesizm

Postkeynesizm



Nowy instytucjonalizm

Nowy instytucjonalizm



Neoinstytucjonalizm

Neoinstytucjonalizm

Pomiar działalności

Pomiar działalności

gospodarczej

gospodarczej

Analiza rozwoju i ocena funkcjonowania

Analiza rozwoju i ocena funkcjonowania

gospodarki wymaga zastosowania

gospodarki wymaga zastosowania

określonych kategorii ekonomicznych

określonych kategorii ekonomicznych

Najważniejszymi miarami stosowanymi

Najważniejszymi miarami stosowanymi

w analizach teoretycznych i

w analizach teoretycznych i

badaniach empirycznych są:

badaniach empirycznych są:

PKB, PNB, PNN, dochody osobiste,

PKB, PNB, PNN, dochody osobiste,

rozporządzalne dochody osobiste

rozporządzalne dochody osobiste



PKB - suma produkcji finalnej

PKB - suma produkcji finalnej

wytworzonej w ciągu roku przez

wytworzonej w ciągu roku przez

czynniki wytwórcze zlokalizowane

czynniki wytwórcze zlokalizowane

na

na

terenie danego kraju,

terenie danego kraju,

niezależnie od

niezależnie od

tego kto jest ich

tego kto jest ich

właścicielem

właścicielem

Metody liczenia PKB

Metody liczenia PKB

1. Sumowanie dóbr finalnych (wartości

1. Sumowanie dóbr finalnych (wartości

dodanej)

dodanej)

PKB = ∑ (va + Tp - Sb)

PKB = ∑ (va + Tp - Sb)

2. Sumowanie wydatków na dobra finalne

2. Sumowanie wydatków na dobra finalne

PKB = C + I + G + Ex netto

PKB = C + I + G + Ex netto

3. Sumowanie dochodów z czynników

3. Sumowanie dochodów z czynników

wytwórczych

wytwórczych

PKB = ∑ (p + z + k) +Tp - Sb

PKB = ∑ (p + z + k) +Tp - Sb

Metody rachunkowe liczenia

Metody rachunkowe liczenia

PKB

PKB



MPS (

MPS (

Material

Material

Product

Product

System

System

) – dochód

) – dochód

narodowy powstaje tylko w

narodowy powstaje tylko w

produkcyjnych sektorach gospodarki

produkcyjnych sektorach gospodarki



SNA (

SNA (

System of National Accounts

System of National Accounts

) –

) –

dochód narodowy powstaje w każdym

dochód narodowy powstaje w każdym

sektorze gospodarki (produkcyjnym i

sektorze gospodarki (produkcyjnym i

nieprodukcyjnym)

nieprodukcyjnym)

Pochodne PKB

Pochodne PKB



PNB

PNB

PNB = PKB + D netto

PNB = PKB + D netto



PKN

PKN

PKN = PKB – Am

PKN = PKB – Am



DN w cenach czynników wytwórczych

DN w cenach czynników wytwórczych

=

=

PNN cw = PNN cr – (Tp – Sb)

PNN cw = PNN cr – (Tp – Sb)



Dochody osobiste – to DN pomniejszony o

Dochody osobiste – to DN pomniejszony o

nierozdzielone zyski przedsiębiorstw,

nierozdzielone zyski przedsiębiorstw,

podatki bezpośrednie oraz składki na

podatki bezpośrednie oraz składki na

ubezpieczenie społeczne przedsiębiorstw

ubezpieczenie społeczne przedsiębiorstw



Rozporządzalne dochody osobiste – to

Rozporządzalne dochody osobiste – to

dochody

dochody

gospodarstw domowych

gospodarstw domowych

pomniejszone o

pomniejszone o

podatki bezpośrednie i

podatki bezpośrednie i

powiększone o

powiększone o

transfery pieniężne; są

transfery pieniężne; są

one przeznaczane na

one przeznaczane na

konsumpcję i

konsumpcję i

oszczędności

oszczędności

Produkt nominalny i realny

Produkt nominalny i realny



PKB w cenach bieżących (nominalny)

PKB w cenach bieżących (nominalny)



PKB w cenach stałych (realny)

PKB w cenach stałych (realny)

PKB n

PKB n



Deflator = -------------- x 100

Deflator = -------------- x 100

PKB r

PKB r

Porównania

Porównania

międzynarodowe

międzynarodowe



PKB per capita

PKB per capita

PKB

PKB

PKB per capita = -------

PKB per capita = -------

L

L

PKB wg różnych kryteriów

PKB wg różnych kryteriów



miejsca wytworzenia:

miejsca wytworzenia:

krajowy i narodowy

krajowy i narodowy



zużycia majątku trwałego:

zużycia majątku trwałego:

brutto i netto

brutto i netto



rodzaju cen: 1. cr i cw

rodzaju cen: 1. cr i cw

2. bieżacych i stałych

2. bieżacych i stałych



potencjału demograficznego:

potencjału demograficznego:

globalny i per capita

globalny i per capita

Wady PKB jako miernika

Wady PKB jako miernika

dobrobytu

dobrobytu



Nie uwzględnia nierynkowej produkcji

Nie uwzględnia nierynkowej produkcji

legalnej i nielegalnej

legalnej i nielegalnej



Nie uwzględnia wartości czasu wolnego

Nie uwzględnia wartości czasu wolnego



Nie uwzględnia tzw. plag

Nie uwzględnia tzw. plag



Nie uwzględnia dysproporcji w podziale

Nie uwzględnia dysproporcji w podziale

dochodu

dochodu



Nie uwzględnia podziału dóbr na dobra

Nie uwzględnia podziału dóbr na dobra

społecznie pożądane i tzw. antydobra

społecznie pożądane i tzw. antydobra

Human Development Index

Human Development Index



HDI - stworzony w 1990 r. przez ONZ

HDI - stworzony w 1990 r. przez ONZ



Obejmuje:

Obejmuje:



liczbę dorosłej ludności umiejącej czytać

liczbę dorosłej ludności umiejącej czytać

i pisać

i pisać



liczbę lat nauki

liczbę lat nauki



średnią długość życia

średnią długość życia



poziom dochodów

poziom dochodów

HDI

HDI



opiera się na skali 0-1.

opiera się na skali 0-1.



kraje posiadające 0,8 punktu lub więcej

kraje posiadające 0,8 punktu lub więcej

uważa się za kraje o wysokim poziomie

uważa się za kraje o wysokim poziomie

rozwoju ludzkości

rozwoju ludzkości



0,5-0,79 punktu to kraje o średnim

0,5-0,79 punktu to kraje o średnim

poziomie rozwoju ludzkości

poziomie rozwoju ludzkości



poniżej 0,5 punktu - kraje o niskim

poniżej 0,5 punktu - kraje o niskim

poziomie rozwoju ludzkości

poziomie rozwoju ludzkości

Raport HDI 2006

Raport HDI 2006

1.

1.

Norwegia

Norwegia

0,965

0,965

2.

2.

Islandia

Islandia

0,960

0,960

3.

3.

Australia

Australia

0,957

0,957

4.

4.

Irlandia

Irlandia

0,956

0,956

5.

5.

Szwecja

Szwecja

0,951

0,951

6.

6.

Kanada

Kanada

0,950

0,950

7.

7.

Japonia

Japonia

0,949

0,949

8.

8.

USA

USA

0,948

0,948

9.

9.

Szwajcaria

Szwajcaria

0,947

0,947

10.

10.

Holandia

Holandia

0,947

0,947



30. Czechy

30. Czechy

0,885

0,885



37. Polska

37. Polska

0,862

0,862



174. Burkina Faso

174. Burkina Faso

0,342

0,342



175. Mali

175. Mali

0,342

0,342



176. Sierra Leone

176. Sierra Leone

0,335

0,335



177. Niger

177. Niger

0,311

0,311

Zalety kategorii

Zalety kategorii

makroekonomicznych

makroekonomicznych



Informacje statystyczne o

Informacje statystyczne o

wielkości, dynamice i strukturze

wielkości, dynamice i strukturze

kategorii makroekonomicznych

kategorii makroekonomicznych

są

są

niezbędne

niezbędne

do prowadzenia polityki

do prowadzenia polityki

pieniężnej, fiskalnej i dochodowej.

pieniężnej, fiskalnej i dochodowej.



Na tej podstawie zarówno bank

Na tej podstawie zarówno bank

centralny jak i rząd, mogą uruchamiać

centralny jak i rząd, mogą uruchamiać

instrumenty oddziaływania na

instrumenty oddziaływania na

wszystkie sfery działalności

wszystkie sfery działalności

gospodarczej.

gospodarczej.