1

1

Pionierzy Psychologii

Pionierzy Psychologii

2

2

3

3

Niemal od zarania dziejów, od czasu, gdy

Niemal od zarania dziejów, od czasu, gdy

człowiek był w stanie zapisywać i

człowiek był w stanie zapisywać i

przekazywać swoje myśli, obecna była

przekazywać swoje myśli, obecna była

również potrzeba poznania i eksploracji

również potrzeba poznania i eksploracji

siebie samego.

siebie samego.

4

4



Starożytne pisma Egipcjan, a w dalszej

Starożytne pisma Egipcjan, a w dalszej

kolejności zapiski joginów, przekazy ustne

kolejności zapiski joginów, przekazy ustne

szamanów - wszystkie one świadczą o

szamanów - wszystkie one świadczą o

tym, że człowiek poszukiwał czegoś więcej,

tym, że człowiek poszukiwał czegoś więcej,

ponad to, co mógł dotknąć i zobaczyć.

ponad to, co mógł dotknąć i zobaczyć.

5

5



Znany nam jest szereg, nazwijmy to

Znany nam jest szereg, nazwijmy to

„modeli psychologicznych”, stworzonych w

„modeli psychologicznych”, stworzonych w

starożytności. Niektóre z nich, szczególnie

starożytności. Niektóre z nich, szczególnie

pochodzące z dalekiego Wschodu,

pochodzące z dalekiego Wschodu,

opisywały wewnętrzną rzeczywistość

opisywały wewnętrzną rzeczywistość

psychiki człowieka.

psychiki człowieka.

6

6



Twórcy tych systemów, z reguły

Twórcy tych systemów, z reguły

praktykujący jogini, dawali wskazówki

praktykujący jogini, dawali wskazówki

odnośnie „higieny” myślenia i

odnośnie „higieny” myślenia i

postępowania. Ich system składający się z

postępowania. Ich system składający się z

ćwiczeń fizycznych, oddechowych i

ćwiczeń fizycznych, oddechowych i

koncentracji miał doprowadzić człowieka

koncentracji miał doprowadzić człowieka

do stanu oświecenia, czyli „nirwany”.

do stanu oświecenia, czyli „nirwany”.

7

7



Mimo, że dzisiaj duża część tej wiedzy

Mimo, że dzisiaj duża część tej wiedzy

zaginęła, lub stała się zbyt enigmatyczna

zaginęła, lub stała się zbyt enigmatyczna

żyjących we współczesnej kulturze,

żyjących we współczesnej kulturze,

psychologowie nadal starają się czerpać z

psychologowie nadal starają się czerpać z

niej inspirację. Znane są również

niej inspirację. Znane są również

eksperymenty naukowe potwierdzające

eksperymenty naukowe potwierdzające

słuszność postulatów stawianych przez

słuszność postulatów stawianych przez

joginów

joginów

8

8

Drugim obok mistycyzmu źródłem pra-

Drugim obok mistycyzmu źródłem pra-

psychologii była oczywiście filozofia.

psychologii była oczywiście filozofia.



Tutaj jednak przedkładano logiczne

Tutaj jednak przedkładano logiczne

myślenie, nad doznawanie i opisywanie

myślenie, nad doznawanie i opisywanie

wewnętrznych doświadczeń. Po okresie

wewnętrznych doświadczeń. Po okresie

owocnych przemyśleń, filozofia jak się

owocnych przemyśleń, filozofia jak się

wydaje utknęła w ślepym zaułku. Obfitość

wydaje utknęła w ślepym zaułku. Obfitość

hipotez odnośnie natury człowieka nie była

hipotez odnośnie natury człowieka nie była

zrównoważona ich eksperymentalną

zrównoważona ich eksperymentalną

weryfikacja.

weryfikacja.

9

9

Choć więc filozofia pomogła dostrzec nam

Choć więc filozofia pomogła dostrzec nam

„jak może być”?, to jednak nie była w

„jak może być”?, to jednak nie była w

stanie powiedzieć „jak jest?” gdyż wielu

stanie powiedzieć „jak jest?” gdyż wielu

swoich twierdzeń nie była w stanie

swoich twierdzeń nie była w stanie

sprawdzić na materialnym gruncie.

sprawdzić na materialnym gruncie.

10

10

Kolejnym krokiem na tej wielowiekowej

Kolejnym krokiem na tej wielowiekowej

drodze poszukiwań było powstanie

drodze poszukiwań było powstanie

psychologii.

psychologii.

Może to się wydać zaskakujące, ale

Może to się wydać zaskakujące, ale

nauka ta liczy sobie nieco ponad 100 lat,

nauka ta liczy sobie nieco ponad 100 lat,

czyli niecałe dwa pokolenia badaczy.

czyli niecałe dwa pokolenia badaczy.

11

11

Ojcami psychologii są:

Ojcami psychologii są:

1. Platon - jako pierwszy zarysował

1. Platon - jako pierwszy zarysował

człowieka, jako członka grupy społecznej

człowieka, jako członka grupy społecznej

oraz dokonał podziału na rozum, uczucia i

oraz dokonał podziału na rozum, uczucia i

wole.

wole.

2. Arystoteles – stworzył naukę o „Pięciu

2. Arystoteles – stworzył naukę o „Pięciu

klepkach”, czyli pięciu zmysłach. Ponadto

klepkach”, czyli pięciu zmysłach. Ponadto

ukazał, że zachowanie człowieka jest dwu

ukazał, że zachowanie człowieka jest dwu

kierunkowe. Podzielił uczucia i emocje

kierunkowe. Podzielił uczucia i emocje

(przyjemne i przykre)--> dzieło „O duszy”

(przyjemne i przykre)--> dzieło „O duszy”

12

12

Ojcami psychologii są:

Ojcami psychologii są:



3. Hipokrates – jest twórcą pojęć takich

3. Hipokrates – jest twórcą pojęć takich

jak:

jak:

a. istota biologiczna

a. istota biologiczna

b. istota społeczna

b. istota społeczna

c. soki hormonalne (wydzielina gruczołów

c. soki hormonalne (wydzielina gruczołów

dokrewnych)

dokrewnych)

13

13

Ojcami psychologii są:

Ojcami psychologii są:



4. Wilhelm Wundt – w 1879 roku założył pierwsze

4. Wilhelm Wundt – w 1879 roku założył pierwsze

laboratorium psychologii eksperymentalnej w Lipsku.

laboratorium psychologii eksperymentalnej w Lipsku.



Od tego momentu mówimy o początku empirycznej

Od tego momentu mówimy o początku empirycznej

(doświadczalnej) psychologii naukowej.

(doświadczalnej) psychologii naukowej.



Od tego właśnie roku nacisk przesunął się z badania

Od tego właśnie roku nacisk przesunął się z badania

świadomości na badanie zachowania się człowieka.

świadomości na badanie zachowania się człowieka.



Dzięki niemu psychologia stała się nauką o

Dzięki niemu psychologia stała się nauką o

zachowaniu się człowieka.

zachowaniu się człowieka.

14

14



5. Prof. Tadeusz Tomaszewski –

5. Prof. Tadeusz Tomaszewski –

najsłynniejszy współczesny polski

najsłynniejszy współczesny polski

psycholog. Twórca nauki o czynnościach

psycholog. Twórca nauki o czynnościach

człowieka i człowieka jako ich podmiocie.

człowieka i człowieka jako ich podmiocie.

15

15

KIERUNKI WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII

KIERUNKI WSPÓŁCZESNEJ PSYCHOLOGII



PSYCHOLOGIA POSTACI ( Kurt Lewin)

PSYCHOLOGIA POSTACI ( Kurt Lewin)



PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)

PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)



BEHAWIORYZM (John Watson, B.F.

BEHAWIORYZM (John Watson, B.F.

Skinner)

Skinner)



PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA (A.H.

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA (A.H.

Maslow, K. Rogers)

Maslow, K. Rogers)



PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA



PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA (Herbert

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA (Herbert

Spencer)

Spencer)

16

16

Strukturalizm (Wilhelm Wundt, Titchener)

Strukturalizm (Wilhelm Wundt, Titchener)



koncentracja na strukturze czy treści

koncentracja na strukturze czy treści

psychiki (co?)

psychiki (co?)



ujawnienie struktury zasadniczej struktury

ujawnienie struktury zasadniczej struktury

ludzkiej psychiki

ludzkiej psychiki



introspekcja jako główna metoda poznania

introspekcja jako główna metoda poznania



doznania psychiczne są kombinacją

doznania psychiczne są kombinacją

prostych zdarzeń czy elementów

prostych zdarzeń czy elementów



wprowadził eksperyment, który był

wprowadził eksperyment, który był

metodologicznym uzupełnieniem

metodologicznym uzupełnieniem

introspekcyjnej obserwacji

introspekcyjnej obserwacji

17

17

Funkcjonalizm (John Dewey, William

Funkcjonalizm (John Dewey, William

James)

James)



koncentracja na celach i funkcjach, którym

koncentracja na celach i funkcjach, którym

służą dane zachowania

służą dane zachowania



przedmiotem zainteresowania stała się

przedmiotem zainteresowania stała się

świadomość jako ciągły strumień, a nie

świadomość jako ciągły strumień, a nie

sprowadzany do elementów treści i struktur.

sprowadzany do elementów treści i struktur.



nacisk na przystosowanie do środowiska i

nacisk na przystosowanie do środowiska i

na praktyczną użyteczność działań przez

na praktyczną użyteczność działań przez

badanie całego funkcjonującego organizmu,

badanie całego funkcjonującego organizmu,

wchodzącego w interakcje ze środowiskiem.

wchodzącego w interakcje ze środowiskiem.



większe znaczenie akty i funkcje procesów

większe znaczenie akty i funkcje procesów

psychicznych, a nie treść psychiki (jaka jest

psychicznych, a nie treść psychiki (jaka jest

funkcja czy cel określonego zachowania?)

funkcja czy cel określonego zachowania?)

18

18

Ewolucjonizm 1859 r.

Ewolucjonizm 1859 r.



idea doboru naturalnego - organizmy,

idea doboru naturalnego - organizmy,

które lepiej przystosowują się do swoich

które lepiej przystosowują się do swoich

środowisk, b. efektywnie przekazują

środowisk, b. efektywnie przekazują

swoje geny potomstwu. W ciągu wielu

swoje geny potomstwu. W ciągu wielu

generacji utrzymuje się przy życiu więcej

generacji utrzymuje się przy życiu więcej

organizmów lepiej przystosowanych i

organizmów lepiej przystosowanych i

liczba ich stopniowo wzrasta. Ten

liczba ich stopniowo wzrasta. Ten

kumulacyjny proces mutacji i doboru

kumulacyjny proces mutacji i doboru

naturalnego wytworzył ogromna liczbę

naturalnego wytworzył ogromna liczbę

gatunków

gatunków

19

19

Ewolucjonizm 1859 r.

Ewolucjonizm 1859 r.



t. Darwina pozbawiła człowieka szczególnego

t. Darwina pozbawiła człowieka szczególnego

miejsca wśród istot żywych, przypisując mu

miejsca wśród istot żywych, przypisując mu

przodków wspólnych ze zwierzętami

przodków wspólnych ze zwierzętami



wielu psychologów stała się oddzielić wpływ

wielu psychologów stała się oddzielić wpływ

natury (czynników dziedzicznych) od wpływu

natury (czynników dziedzicznych) od wpływu

czynników środowiskowych.

czynników środowiskowych.



Z ewolucyjnego punktu widzenia jest

Z ewolucyjnego punktu widzenia jest

niecelowe, ponieważ nasza ukształtowana w

niecelowe, ponieważ nasza ukształtowana w

drodze ewolucji odziedziczona natura

drodze ewolucji odziedziczona natura

determinuje, jak i dlaczego czynniki

determinuje, jak i dlaczego czynniki

środowiskowe będą wpływać na nas przez całe

środowiskowe będą wpływać na nas przez całe

nasze życie.

nasze życie.

20

20

Ewolucjonizm 1859 r.

Ewolucjonizm 1859 r.



uświadomienie sobie tego faktu

uświadomienie sobie tego faktu

spowodowało, ze t. Ewolucji zaczęła

spowodowało, ze t. Ewolucji zaczęła

wpływać na rozumienie procesów

wpływać na rozumienie procesów

poznawczych i motywacji za

poznawczych i motywacji za

pośrednictwem psychologii

pośrednictwem psychologii

ewolucjonistycznej.

ewolucjonistycznej.



wszystkie gatunki ciągle się zmieniają

wszystkie gatunki ciągle się zmieniają

21

21

PSYCHOLOGIA POSTACI (Wertheimer, Kurt

PSYCHOLOGIA POSTACI (Wertheimer, Kurt

Lewin)

Lewin)



prymat całości nad częściami

prymat całości nad częściami



koncepcje organizacji pola spostrzeżeniowego

koncepcje organizacji pola spostrzeżeniowego



koncepcja figury i tła E. Rubina

koncepcja figury i tła E. Rubina



kryteria rozróżniania figury i tła

kryteria rozróżniania figury i tła



konturowość figury

konturowość figury



kształt figury

kształt figury



jasność figury

jasność figury



bliskość figury

bliskość figury



stałość figury

stałość figury



obiektywne prawa postaci

obiektywne prawa postaci



procesy rozwiązywania problemów - eksperyment

procesy rozwiązywania problemów - eksperyment

Köhlera

Köhlera

22

22

PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)

PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)



podejście psychodynamiczne - podstawowe

podejście psychodynamiczne - podstawowe

pojęcie - motywacja

pojęcie - motywacja



przyczyna działań ludzkich są wrodzone instynkty,

przyczyna działań ludzkich są wrodzone instynkty,

biologiczne popędy,

biologiczne popędy,



osobowość wg Freuda: Id, Ego, Superego.

osobowość wg Freuda: Id, Ego, Superego.



Id – najbardziej podstawowa, nieświadoma

Id – najbardziej podstawowa, nieświadoma

struktura, stanowi źródło energii –funkcjonuje

struktura, stanowi źródło energii –funkcjonuje

wedle zasady przyjemności

wedle zasady przyjemności



Ego – pełni role koordynatora kontaktów z

Ego – pełni role koordynatora kontaktów z

rzeczywistością i rządzi się zasadą realizmu

rzeczywistością i rządzi się zasadą realizmu



Superego – zinternalizowane reguły postępowania

Superego – zinternalizowane reguły postępowania

i normy moralne, pełnią funkcję samokontroli.

i normy moralne, pełnią funkcję samokontroli.

23

23

PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)

PSYCHOANALIZA (Zygmunt Freud)



redukcja napięcia wewnętrznego

redukcja napięcia wewnętrznego



istota zachowania jest rozwiązywanie

istota zachowania jest rozwiązywanie

konfliktów miedzy potrzebami i

konfliktów miedzy potrzebami i

wymaganiami zewnętrznymi

wymaganiami zewnętrznymi



zachowanie napędzane przez potężne siły

zachowanie napędzane przez potężne siły

wewnętrzne

wewnętrzne

24

24

BEHAWIORYZM (John Watson, B.F. Skinner)

BEHAWIORYZM (John Watson, B.F. Skinner)



Człowiek rodzi się bez bagażu genetycznego,

Człowiek rodzi się bez bagażu genetycznego,

tabula rasa

tabula rasa



pełna środowiskowa determinacja zachowania

pełna środowiskowa determinacja zachowania



Dajcie mi niemowlę, a zrobię z niego, kogo

Dajcie mi niemowlę, a zrobię z niego, kogo

chcecie

chcecie



przedmiotem badań zewnętrzne zachowania

przedmiotem badań zewnętrzne zachowania

organizmów jako obserwowalne aspekty

organizmów jako obserwowalne aspekty

funkcjonowania jednostki

funkcjonowania jednostki



zachowanie jest dostępne obserwacji oparty na

zachowanie jest dostępne obserwacji oparty na

formule S – R

formule S – R



warunkowanie jako wszelka forma zmiany

warunkowanie jako wszelka forma zmiany

zachowania nabywania doświadczeń i procesów

zachowania nabywania doświadczeń i procesów

intelektualnych

intelektualnych

25

25

Behawioryzm

Behawioryzm



a) zbiór realnych funkcji na bodźce, reakcje

a) zbiór realnych funkcji na bodźce, reakcje

poprawne zostają nagrodzone (wzmocnienie

poprawne zostają nagrodzone (wzmocnienie

pozytywne), reakcje niepożądane zostają

pozytywne), reakcje niepożądane zostają

skarcone lub niezauważone (wzmocnienie

skarcone lub niezauważone (wzmocnienie

negatywne)

negatywne)



b) ważne jest co człowiek robi, jak się zachowuje

b) ważne jest co człowiek robi, jak się zachowuje

a nie co czuje i myśli

a nie co czuje i myśli



c) sytuacje doświadczalne determinują rozwój

c) sytuacje doświadczalne determinują rozwój

człowieka, odrzucenie teorii instynktów

człowieka, odrzucenie teorii instynktów



d) gniew i strach są wrodzonymi reakcjami

d) gniew i strach są wrodzonymi reakcjami

emocjonalnymi

emocjonalnymi

26

26

Behawioryzm

Behawioryzm



e) osobowość - wyuczony zbiór

e) osobowość - wyuczony zbiór

nawyków

nawyków



f) teoria uczenia się bazuje na

f) teoria uczenia się bazuje na

odruchach Pawłowa

odruchach Pawłowa



g) Uczenie się:

g) Uczenie się:



- warunkowanie klasyczne

- warunkowanie klasyczne



- warunkowanie instrumentalne

- warunkowanie instrumentalne



- modelowanie

- modelowanie

27

27

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

PSYCHOLOGIA HUMANISTYCZNA

-

-

(A.H. Maslow, Carl

(A.H. Maslow, Carl

Rogers, Rollo May)

Rogers, Rollo May)



narodziła się w czasie wojny w Wietnamie, związana z

narodziła się w czasie wojny w Wietnamie, związana z

ruchem Hipisów

ruchem Hipisów



b) każdy człowiek jest dobry i ma potencjały twórcze

b) każdy człowiek jest dobry i ma potencjały twórcze



c) celem życia jest zdobycie doświadczeń życiowych

c) celem życia jest zdobycie doświadczeń życiowych

mających umożliwić odkrycie potencjałów

mających umożliwić odkrycie potencjałów



d) źródło patologii: ingerencja innych ludzi w nasze

d) źródło patologii: ingerencja innych ludzi w nasze

doświadczenia

doświadczenia



podejście holistyczne do człowieka

podejście holistyczne do człowieka



reakcja na nurt psychoanalizy i behawioryzmu

reakcja na nurt psychoanalizy i behawioryzmu



koncentracja na subiektywnym świecie,

koncentracja na subiektywnym świecie,

doświadczanym przez jednostkę

doświadczanym przez jednostkę



odrzuca obiektywność naukową, do której

odrzuca obiektywność naukową, do której

pretendowały inne nurty psychologii

pretendowały inne nurty psychologii



stoi na stanowisku relatywizmu poznawczego

stoi na stanowisku relatywizmu poznawczego

28

28

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA



przedmiotem zainteresowania jest myśl ludzka i

przedmiotem zainteresowania jest myśl ludzka i

procesy związane z gromadzeniem wiedzy

procesy związane z gromadzeniem wiedzy



człowiek działa, bo myśli, a myśli, bo jest istotą

człowiek działa, bo myśli, a myśli, bo jest istotą

rozumną

rozumną

myślę, więc jestem

myślę, więc jestem

Kartezjusza

Kartezjusza



dzięki świadomości własnych procesów

dzięki świadomości własnych procesów

umysłowych ludzie mogą mieć poczucie osobistej

umysłowych ludzie mogą mieć poczucie osobistej

tożsamości;

tożsamości;



myśli danej osoby nadają znaczenie wszystkim

myśli danej osoby nadają znaczenie wszystkim

jej doświadczeniom, a także kształtują percepcję

jej doświadczeniom, a także kształtują percepcję

i reakcje na świat

i reakcje na świat

29

29

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA



jednostka jest reaktywna i aktywna, bo

jednostka jest reaktywna i aktywna, bo

wybiera i tworzy indywidualne środowiska

wybiera i tworzy indywidualne środowiska

bodźcowe

bodźcowe



jednostka reaguje na rzeczywistość jaka

jednostka reaguje na rzeczywistość jaka

przedstawia się w subiektywnej przestrzeni

przedstawia się w subiektywnej przestrzeni

wewnętrznego świata myśli i wyobraźni.

wewnętrznego świata myśli i wyobraźni.



człowiek rodzi się ani dobry ani zły, a

człowiek rodzi się ani dobry ani zły, a

jedynie z potencjałem możliwości

jedynie z potencjałem możliwości



zachowanie jest tylko częściowo

zachowanie jest tylko częściowo

zdeterminowane charakterem bodźca i

zdeterminowane charakterem bodźca i

konsekwencjami uprzednich zachowań

konsekwencjami uprzednich zachowań

30

30

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA

PSYCHOLOGIA POZNAWCZA



istotą rozwoju są procesy poznawcze,

istotą rozwoju są procesy poznawcze,

nauka wiedza o świecie

nauka wiedza o świecie



b) dysfunkcjonalne schematy są

b) dysfunkcjonalne schematy są

źródłem patologii

źródłem patologii



c) Koncepcja Becka (poznawcza teoria

c) Koncepcja Becka (poznawcza teoria

depresji) : w depresji chorzy mają

depresji) : w depresji chorzy mają

schematy poznawcze zaburzone, obraz

schematy poznawcze zaburzone, obraz

przeszłości, negatywny obraz

przeszłości, negatywny obraz

przyszłości i siebie samego

przyszłości i siebie samego

31

31

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA



Podstawą podejścia ewolucjonistycznego

Podstawą podejścia ewolucjonistycznego

jest pojęcie adaptacyjności zachowania i

jest pojęcie adaptacyjności zachowania i

umysłu.

umysłu.



Podejście to zakłada, że zdolności

Podejście to zakłada, że zdolności

ludzkiego umysłu ewoluowały w ciągu

ludzkiego umysłu ewoluowały w ciągu

milionów lat służąc konkretnym celom

milionów lat służąc konkretnym celom

przystosowawczym, podobnie jak nasze

przystosowawczym, podobnie jak nasze

zdolności fizyczne.

zdolności fizyczne.

32

32

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA



Mózgi zwierząt ewoluują zupełnie tak samo

Mózgi zwierząt ewoluują zupełnie tak samo

jak inne narządy: dobór naturalny

jak inne narządy: dobór naturalny

kształtuje ich strukturę i funkcje stosownie

kształtuje ich strukturę i funkcje stosownie

do wymagań środowiska fizycznego i

do wymagań środowiska fizycznego i

społecznego

społecznego



Postępy ewolucjonizmu pozwalają

Postępy ewolucjonizmu pozwalają

badaczom lepiej poznać, co znaczy

badaczom lepiej poznać, co znaczy

zachowanie przystosowawcze;

zachowanie przystosowawcze;

33

33

Koncepcje psychologiczne:.

Koncepcje psychologiczne:.

Neobehawioryzm

Neobehawioryzm



a) prócz bodźców, na nasze zachowanie

a) prócz bodźców, na nasze zachowanie

mają wpływ również potrzeby, motywy,

mają wpływ również potrzeby, motywy,

wartości i pamięć uprzednich zdarzeń

wartości i pamięć uprzednich zdarzeń

34

34

Koncepcje psychologiczne:

Koncepcje psychologiczne:

Neopsychoanaliza

Neopsychoanaliza



głównym regulatorem zachowania

głównym regulatorem zachowania

człowieka i najważniejszym elementem

człowieka i najważniejszym elementem

kształtowania się osobowości są

kształtowania się osobowości są

pozytywne i negatywna reakcje ludzi na

pozytywne i negatywna reakcje ludzi na

jego zachowanie

jego zachowanie

35

35

Kierunek

Natura ludzka

Determinanty

zachowania

Cel badań

Przedmiot

badań

Biologiczny

Bierny

Bierny

mechanistyczny

mechanistyczny

Dziedziczność

Dziedziczność

procesy

procesy

biochemiczne

biochemiczne

Procesy zachodzące

Procesy zachodzące

w mózgu i ukł.

w mózgu i ukł.

nerwowym

nerwowym

Biochemiczna

Biochemiczna

podstawa

podstawa

zachowania i

zachowania i

pr.umysłowych

pr.umysłowych

Psychodynamiczn
y

Kierowany przez

Kierowany przez

instynkty

instynkty

Dziedziczność

Dziedziczność

wczesne

wczesne

doświadczenia

doświadczenia

Nieświadome

Nieświadome

popędy konflikty

popędy konflikty

Zachowanie jako

Zachowanie jako

zewn. Wyraz

zewn. Wyraz

nieświadomych

nieświadomych

motywów

motywów

Behawiorysyczny

Reagujący na

Reagujący na

bodźce dający się

bodźce dający się

modyfikować

modyfikować

Środowisko warunki

Środowisko warunki

bodźcowe

bodźcowe

Specyficzne reakcje

Specyficzne reakcje

zewnętrzne

zewnętrzne

Zachowanie, jego

Zachowanie, jego

przyczyny

przyczyny

bodźcowe i

bodźcowe i

konsekwencje

konsekwencje

Poznawczy

Twórczo aktywny

Twórczo aktywny

reagujący na

reagujący na

bodźce

bodźce

Warunki bodźcowe

Warunki bodźcowe

procesy umysłowe

procesy umysłowe

Procesy umysłowe.

Procesy umysłowe.

język

język

Procesy umysłowe

Procesy umysłowe

dedukowane za

dedukowane za

pośrednictwem

pośrednictwem

wskaźników

wskaźników

behawioralnych

behawioralnych

Humanistyczny

O nieograniczonym

O nieograniczonym

potencjale, aktywny

potencjale, aktywny

Potencjalnie

Potencjalnie

samosterujące

samosterujące

Doświadczenia

Doświadczenia

ludzkie i potencjał

ludzkie i potencjał

ludzki

ludzki

Struktura życia

Struktura życia

jednostki wartości,

jednostki wartości,

cele

cele

Ewolucjonistyczn
y

Przystosowany do

Przystosowany do

rozwiązywania

rozwiązywania

problemów epoki

problemów epoki

plejstoceńskiej

plejstoceńskiej

Przystosowania i

Przystosowania i

sygnały

sygnały

środowiskowe

środowiskowe

służące przetrwaniu

służące przetrwaniu

Przystosowanie

Przystosowanie

psych.

psych.

Ukształtowane w

Ukształtowane w

drodze ewolucji

drodze ewolucji

36

36

Nauki psychologiczne możemy podzielić w

Nauki psychologiczne możemy podzielić w

następujący sposób:

następujący sposób:



Teologia Wiedza Przyrodzona

Teologia Wiedza Przyrodzona

poszukuje statecznych Filozofia Nauki Szczegółowe

poszukuje statecznych Filozofia Nauki Szczegółowe

wyjaśnień bytu człowieka

wyjaśnień bytu człowieka

Nauki Formalne Nauki Realne

Nauki Formalne Nauki Realne

posługują się posługują się indukcją

posługują się posługują się indukcją

metoda dedukcji (Indukcja = dochodzenie

metoda dedukcji (Indukcja = dochodzenie

od obserwacji do formułowania

od obserwacji do formułowania

praw, np. przyrodoznawstwo,

praw, np. przyrodoznawstwo,

psychologia, czy humanistyka)

psychologia, czy humanistyka)

37

37

Powiązania psychologii z innymi naukami:

Powiązania psychologii z innymi naukami:

Zależność psychologii od innych nauk jest trojaka.

Zależność psychologii od innych nauk jest trojaka.

Może być:

Może być:

a) genetyczna (Filozofia) – jedna nauka stanowi

a) genetyczna (Filozofia) – jedna nauka stanowi

źródło powstania innych nauk

źródło powstania innych nauk

b) strukturalna – ta inna nauka metodologicznie ją

b) strukturalna – ta inna nauka metodologicznie ją

zakłada

zakłada

c) funkcjonalna – druga nauka ułatwia jej

c) funkcjonalna – druga nauka ułatwia jej

uprawianie, np. biologiczne mechanizmy zachowania

uprawianie, np. biologiczne mechanizmy zachowania

Psychologia

Socjologia

Biologia

Filozofia

38

38

ODDZIAŁYWANIE

ODDZIAŁYWANIE

Człowiek

Środowisko

REGULACJA STOSUNKÓW Z

REGULACJA STOSUNKÓW Z

OTOCZENIEM

OTOCZENIEM