Co to jest

nowotwór?

CHARAKTERYSTYKA

OGÓLNA NOWOTWORU

Nowotworem nazywamy nieprawidłową

tkankę, która rozrasta się nadmiernie w

sposób nieskoordynowany z sąsiadującymi

tkankami. Nadmierny rozrost spowodowany

jest niepohamowaną proliferacją komórek,

nieustającą nawet po wyeliminowaniu

czynnika który ją wywołał. Nowotwór może

powstać w każdym okresie życia człowieka,

nawet w łonie matki

.

JAK POWSTAJE NOWOTWÓR

Rak zaczyna powstawać wówczas, gdy komórka

wyłamuje się spod kontroli mechanizmów

decydujących o jej podziałach i lokalizacji. Każda

tkanka, której komórki są zdolne do podziałów, może

być punktem wyjścia dla nowotworu. Przekształcenie

zdrowej komórki w komórkę nowotworową nazywa się

transformacją. Geny, których aktywacja może

doprowadzić do transformacji, nazywane są

protoonkogenami. Znajdują się one w materiale

genetycznym każdej zdrowej komórki i kodują białka

uczestniczące w regulacji podziałów. Nadmiernie

aktywne protoonkogeny noszą nazwę onkogenów i

występują w komórkach nowotworowych.

ETAPY TRANSFORMACJI

NOWOTWOROWEJ

1. Preinicjacja – w tym okresie komórka jest narażona na

działanie czynników kancerogennych ( promieniowanie

jonizujące, promieniowanie ultrafioletowe) W tym stadium

bardzo ważną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne .

2. Inicjacja - wystąpienie pierwszej, nieodwracalnej mutacji.

Pierwotnie zmutowaną komórkę określa się jako komórkę

macierzystą nowotworu. Charakteryzuje się ona trwałą

zdolnością do samoodtwarzania i małą zdolnością do

różnicowania się. Komórki macierzyste stanowią jedynie

kilka procent wszystkich komórek tworzących masę guza.

Reszta to tzw. komórki zejściowe nowotworu, które z

czasem stają się niezdolne do dalszych podziałów

3. Promocja - nagromadzenie się zmian genetycznych oraz

epigenetycznych prowadzących do konwersji zmutowanej

komórki w komórkę nowotworową, tzn. ulegającą

niekontrolowanym podziałom. Ten etap może trwać nawet

przez kilka lat;

4. Progresja - podczas której nowotwór rozwija się, nabiera

zdolności do naciekania tkanek oraz zdolności do

przerzutowania (metastazy). Proces ten może trwać od

kilku miesięcy do kilku lat

Podział nowotworów

Tradycyjny podział nowotworów :

• łagodne

• złośliwe :

o raki

o mięsaki

o inne nowotwory złośliwe ( chłoniak,
białaczka )

Nowotwory łagodne i

złośliwe

Nowotwory łagodne :
• Rosną wolniej niż złośliwe
• Nie naciekają okolicznych tkanek (naczyń krwionośnych,

limfatycznych)

• Nie przerzutują drogą krwi lub chłonki do węzłów

limfatycznych, narządów odległych a po usunięciu

chirurgicznym z reguły nie odrastają

Nowotwory złośliwe :

• W zależności od pochodzenia tkankowego nowotwory złośliwe

dzielimy na raki i mięsaki.

• Raki to nowotwory wywodzące się z tkanki nabłonkowej
• Mięsaki wywodzą się z tkanek pochodzenia mezenchymalnego

lub neuroektodermalnego

• Rosną szybko
• Wnikają do naczyń

Rak skóry i Komórka

atakowana przez nowotwór

Jest to nowotwór złośliwy
wywodzący się z tkanki nerwowej.
Najczęstszym punktem wyjścia
czerniaka jest skóra, ale może on
także powstawać w obrębie błony
śluzowej przewodu pokarmowego
oraz w gałce ocznej. We wczesnym
okresie wzrostu czerniak jest
wyleczalny.

Główne różnice między

nowotworem złośliwym i

łagodnym

 

 

nowotwór łagodny

nowotwór złośliwy

SZYBKOŚĆ WZROSTU

powolny

szybki

TOREBKA

zwykle jest

nie ma

NACIEKANIE TKANEK

nie ma

jest

WRASTANIE DO NACZYŃ

nie ma

jest

PRZERZUTY

nie ma

są

WZNOWY

nie ma

są

Objawy i znaki

ostrzegawcze

Na wczesnym etapie rozwoju nowotwór rzadko daje jakiekolwiek objawy,

dopiero z biegiem czasu rośnie na tyle, że może zostać wykryty. Jeśli proces

ten nie zostanie zatrzymany może powodować ból, ucisk nerwów,

przenikać do naczyń krwionośnych

i powodować krwawienia, zaburzać funkcje narządów, a nawet całych

układów. 

Wystąpienie choćby jednego z podanych poniżej znaków powinno skłonić

nas do natychmiastowej wizyty u lekarza :

1. wystąpienie nietypowego krwawienia lub wydzieliny z naturalnych

otworów ciała

2. pojawienie się guzka lub zgrubienia w sutku, czy w innych miejscach, np.

na skórze, wardze, języku ,

3. zmiana kształtu, wielkości lub koloru brodawek sutkowych, znamion albo

brodawek

na skórze
4. utrzymywanie się przez dłuższy czas nie gojących się owrzodzeń lub ran
5. utrzymujące się zaburzenia oddawania stolca lub moczu
6. długotrwałe zaburzenia trawienia, np. wzdęcia, odbijania, uczucie

ciężkości w żołądku

po jedzeniu lub trudności w połykaniu
7. utrzymujące się bez wyraźnej przyczyny chrypka, lub kaszel.

Przerzuty

Komórki nowotworów złośliwych wnikają do

naczyń krwionośnych i limfatycznych oraz

rozprzestrzeniają się pomiędzy zdrowymi

komórkami. Z krwią i limfą docierają w

organizmie do miejsc odległych od pierwotnego

ogniska. Nowotworowe komórki zagnieżdżają się

w różnych narządach. Jeśli trafią na sprzyjające

warunki, zaczynają się mnożyć i formują nowy

guz nowotworowy. To właśnie jest przerzut.

• Nowotwór jest to złożony

proces patologiczny
przebiegający w komórce
prawidłowej, która przestaje
podlegać normalnym
mechanizmom kontrolującym
wzrost i różnicowanie
komórek. Początkowo dzieje
się to w miejscu pierwotnej
zmiany, potem dochodzi do
naciekania otaczających
tkanek, wreszcie do
przemieszczania i
namnażania się zmienionych
komórek w miejscach
odległych (tworzą się
przerzuty)

• Przerzuty raka do

wątroby.
Prawidłowa tkanka
wątroby na zdjęciu
ma barwę
czerwono-brązową,
biało-żółte okrągłe
(a tak naprawdę
kuliste) ogniska to
przerzuty.

Przerzuty raka do płuc. Przerzuty to białe okrągłe
(kuliste) ogniska. Tkanka płuc ma barwę czerwono-
brązową. Czarne punkty to nagromadzony latami w
płucach pył, szczególnie widoczny jest w tkance płuc
palaczy i mieszkańców miasta

Przerzuty czerniaka do węzłów

chłonnnych. Węzły chłonne niemal

całkowicie "wypełnione" tkanką

nowotworową (kolor czarny)

Nowotwór złośliwy wątroby

Najczęstszym nowotworem

złośliwym u człowieka jest rak

płuc

Częstość jego występowania dynamicznie wzrasta. Należy szacować, że w

Polsce

obecnie liczba zachorowań na raka płuca wynosi 20 000 rocznie; prawie taka

sama jest

liczba zgonów w ciągu roku z powodu tego nowotworu. Palenie tytoniu jest

głównym

czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na raka płuc

W zależności od stopnia dojrzałości komórkowej (czyli podobieństwa

nowotworu do

tkanki, z której pochodzi) nowotwory klasyfikuje się jako:

- dobrze zróżnicowane
- umiarkowanie zróżnicowane
- mało zróżnicowane
- niezróżnicowane lub anaplastyczne, jeżeli występuje utrata identyczności z

tkanką, z której pochodzą.

Chemioterapia

• Chemioterapia jest to metoda systemowego leczenia

nowotworów złośliwych za pomocą leków cytostatycznych.

Dziedziną medycyny zajmującą się chemoterapią

nowotworów jest onkologia kliniczna podstawowa

specjalizacja, tzn. specjalizacja, którą wybiera się po

ukończeniu studiów. W szerszym znaczeniu jest to używanie

syntetycznych związków chemicznych w leczeniu chorób. W

leczeniu nowotworów stosuje się także leki hormonalne, leki

celowane molekularnie (np. erlotynib) i przeciwciała

monoklonalne

• Chemioterapia zabija głównie komórki dzielące się, stąd

oprócz komórek nowotworowych zabija również prawidłowe

komórki macierzyste organizmu. Ponieważ komórki

macierzyste najobficiej występują w szpiku i nabłonkach,

najczęstsze i najpoważniejsze działania niepożądane

chemioterapii to uszkodzenie szpiku i nabłonków przewodu

pokarmowego.

Powikłania chemioterapii

• nudności, wymioty,

• uszkodzenia szpiku,

• uszkodzenia nerek,

• uszkodzenia serca,

• uszkodzenie płuc,

• uszkodzenie układu nerwowego,

• uszkodzenie przewodu pokarmowego,

• uszkodzenie skóry i jej przydatków,

• obniżenie odporności organizmu

• spadek poziomu białych krwinek

• spadek poziomu czerwonych krwinek

• spadek poziomu płytek krwi

Inne metody leczenia

raka

• Radioterapia - metoda lecznicza za

pomocą promieniowania jonizującego.
Stosowana w onkologii do leczenia
choroby nowotworowej oraz łagodzenia
bólu związanego z rozsianym procesem
nowotworowym, np. w przerzutach
nowotworowych do kości. Radioterapia jest
podspecjalnością lekarską w obrębie
onkologii

KONIEC