Wstęp

Wskaźniki rynku kapitałowego

pozwalają na dokonanie

oceny opłacalności lokowania kapitałów (inwestowania)
w danej jednostce gospodarczej. W szczególności
dotyczy to spółek akcyjnych. Wskaźniki te pozwalają
inwestorom (akcjonariuszom i udziałowcom) na
podejmowanie decyzji w zakresie zakupu akcji i
udziałów bądź też w zakresie ich zbywania. Zależy to od
pozycji spółki na rynku i korzyści, które osiągają
akcjonariusze i udziałowcy.

Wskaźniki rynku kapitałowego

Wskaźniki rynku kapitałowego

mierzą atrakcyjność spółki jako

mierzą atrakcyjność spółki jako

miejsca lokowania kapitału

miejsca lokowania kapitału

Wskaźniki rynku

Wskaźniki rynku

kapitałowego

kapitałowego

Rodzaje wskaźników

• Zysk na akcję (EPS – Earnings per Share)

• Wskaźnik dywidendy na akcję

• Wskaźnik cena akcji do zysku na akcję

(C/Z – cena/zysk, PE – Price Earnings Ratio)

• Wskaźnik cena akcji do sprzedaży na akcję (PSR -

Price per Share)

• Wskaźnik udziału dywidend w zysku

(PR – Payout Ratio)

• Wartość księgowa na akcję (BVS – Book Value per

Share)

• Cena rynkowa akcji do wartości księgowej na

akcję (MBV – Market to Book Value)

• Wskaźnik Q-Tobina

Zysk na akcję

(EPS – Earnings per Share)

Jest to stosunek zysku netto do ilości akcji. Liczymy go

poprzez podzielenie zysku ( straty) netto danego okresu

przypadającego na akcjonariuszy zwykłych przez średnią

ważoną liczby akcji zwykłych.

Wskaźnik ten informuje nas ile zysku netto przypada na

jedna akcję zwykłą. Wartością tego wskaźnika interesują

się głównie akcjonariusze licząc na korzystną dywidendę

jak również wzrost cen. Informuje on ile zysku

wypracował zainwestowany przez nich kapitał. Wskaźnik

ten stosowany jest w odniesieniu do przedsiębiorstw

będących spółką akcyjną, która emituje swoje akcje na

giełdzie papierów wartościowych. Wielkość tego

wskaźnik wskazuje rangę spółki na rynku kapitałowym.

Wskaźnik dywidendy na akcję

Wskaźnik dywidendy na akcję jest w gospodarkach
kapitałowych jednym z pilniej śledzonych wskaźników
przez inwestorów.
                 

                                                      
Jego wielkość pokazuje jaką sumę otrzyma akcjonariusz
jako udział w zysku przedsiębiorstwa na każdą posiadaną
przez niego akcję.

Wskaźnik cena akcji do zysku na akcję

(C/Z – cena/zysk, PE – Price Earnings Ratio)

Umożliwia on ocenę zyskowności firmy w porównaniu z
zyskownością innych firm, gdyż w wielu przypadkach
wartości nominalne akcji różnych emitentów nie są
jednakowe. Daje on także podstawy do oceny
efektywności lokowania kapitałów w akcjach danej spółki
w porównaniu z lokatami w akcjach innych spółek.

Wzrost wskaźnika informuje, że inwestorzy decydują się
płacić więcej niż poprzednio za dane akcje (tzn. za
nabycie „jednostki zysku”). Taka tendencja występuje
przeważnie wówczas, gdy firma wykazuje rozwój i rosnące
zyski.
                                 

           

Wskaźnik cena akcji do sprzedaży na

akcję

(PSR - Price per Share)

Wskaźnik relacjonuje bieżącą cenę rynkową akcji

do przychodów ze sprzedaży na akcję. Jest to
cena, jaką inwestor płaci za jednostkę
sprzedaży wyrażoną w jednostkach
pieniężnych.

PSR = ______________Cena rynkowa akcji__

Przychody ze sprzedaży na jedną akcję

Wskaźnik udziału dywidend w zysku

(PR – Payout Ratio)

Dywidenda na akcję

PR =

Zysk na akcję

Wskaźnik ten przedstawia udział wypłaconych dywidend
w wielkości zysku netto. W wielu firmach działających w
warunkach rozwiniętego rynku kapitałowego wskaźnik ten
jest utrzymywany na względnie stałym poziomie. Mieści
się w przyjętej i zaakceptowanej przez akcjonariuszy
polityce wypłat dywidend. Utrwalenie tych zasad
wzmacnia więzi między spółką i jej akcjonariuszami.

Wartość księgowa na akcję

(BVS – Book Value per Share)

Kapitał własny można określić jako wartość księgową

firmy, tj. jako różnicę między ogółem aktywów i ogółem

zobowiązań. Sytuacja korzystna ma miejsce wtedy, gdy

bieżąca cena akcji jest większa od wartości księgowej

przypadającej na akcję. Świadczy to o efektywnym

wykorzystywaniu zaangażowanych kapitałów własnych.

We właściwie gospodarujących firmach występują jedynie

aktywa, które mogą być racjonalnie wykorzystane.

Wyższa wartość księgowa na akcję może świadczyć o

większym potencjale firmy, o jej większych możliwościach

tworzenia sprzedaży i zysków.

Cena rynkowa akcji do wartości księgowej

na akcję

(MBV – Market to Book Value)

We właściwie funkcjonujących firmach omawiany

wskaźnik powinien być większy od jedności.

Zakupy akcji są bowiem dokonywane nie dla

wartości księgowej aktywów, lecz dla ich

wartości rynkowej. Jeżeli wskaźnik ten jest

zdecydowanie wysoki, oznacza to, że aktywa są

wykorzystywane w sposób bardzo efektywny.

Cena rynkowa akcji

MBV =

Wartość księgowa na akcję

Wskaźnik Q-Tobina

Wskaźnik ten może być wykorzystywany w analizach
kandydata do ewentualnego przejęcia. Rozważa się
wówczas alternatywę: przejęcie firmy przez kupienie jej
akcji lub zbudowanie firmy od podstaw. Gdy wskaźnik Q-
Tobina jest mniejszy od jedności, to korzystniej jest kupić
jej akcje zamiast budować firmę od podstaw.
W praktycznych kalkulacjach istnieje kłopot z wyceną
kosztów odtworzenia firmy. Dla potencjalnego inwestora
często bowiem nie są potrzebne wszystkie aktywa firmy,
można też zaplanować odtworzenie firmy w sposób
odmienny, niż występuje to w istniejącej firmie.

Firmy z niskim wskaźnikiem Q stanowią dla inwestorów

atrakcyjny obiekt do przejęcia. W razie zmiany liczby

akcji (np. na skutek splitu, tj. rozszczepienia akcji,

emisji akcji, umorzenia akcji) istnieje problem

obiektywizacji wskaźników rynkowych. Liczbę akcji

wyznacza się wówczas w sposób ważony. Uwzględnia

się okres, w którym dane akcje występowały w spółce.

Podobny problem pojawia się w przypadku korzystania

przez firmę z obligacji zamiennych.

Przydatność analizy

wskaźnikowej

Przedstawione wskaźniki służą ocenie kondycji finansowej

firmy. Aby wyciągnąć właściwe wnioski co do jakości

działania firmy, wartości obliczonych wskaźników należy

odnieść do innych wielkości, tj. pewnych „wzorców”.

W przypadku firmy działającej w warunkach rynkowych

ocena taka jest dokonywana przez wiele podmiotów, do

których można m.in. zaliczyć: właścicieli

(akcjonariuszy), kierownictwo, wierzycieli (np. bank),

pracowników. Każda z tych grup ma inne preferencje i

zwraca uwagę na inny zestaw wskaźników.

Właściciele oraz potencjalni inwestorzy oceniają firmę
jako przedsięwzięcie inwestycyjne, w które są
zaangażowane ich kapitały. Właściciele są zainteresowani
wysokimi wypłatami dywidend (oczywiście w długim
okresie) oraz wysoką ceną akcji posiadanych firm. Poprzez
wzrost ceny akcji wzrasta ich majątek.

Realizuje się w ten sposób cel spółki, tj. wzrost
„dobrobytu” właściciela.

Preferowane przez tę grupę wskaźniki to:
• rentowność kapitału własnego,
• zysk na akcję,
• dywidenda na akcję,
• udział dywidend w zysku,
• wskaźnik ceny akcji do zysku przypadającego na jedną
akcję (tzw. wskaźnik C/Z).

Kierownictwo koncentruje swoją uwagę na
efektywnym wykorzystaniu zasobów, na
niskich kosztach i wysokich zyskach.

Szczególnej obserwacji podlegają następujące
wielkości:
• rentowność, tj. rentowność sprzedaży,
aktywów, kapitałów własnych,
• sprawność, tj. szybkość obrotu zapasów,
należności, zobowiązań, aktywów ogółem,
• płynność, tj. stopa bieżąca płynności, stopa
wysokiej płynności,
• zadłużenie.

Wierzyciele, których opinia ma istotne
znaczenie dla funkcjonowania firmy, zwracają
na pewność spłaty zaciągniętych pożyczek.

Można wyróżnić dwie grupy wierzycieli:
krótkoterminowych i długoterminowych.

Krótkoterminowi pożyczkodawcy zwracają
uwagę przede wszystkim na płynność. W tym
celu posługują się następującymi miarami:
• stopą bieżącą płynności,
• stopą wysokiej płynności (wskaźnik szybki),
• okresem spłaty zobowiązań.

Długoterminowi pożyczkodawcy zwracają uwagę na
zadłużenie i rentowność. Powstaje do rozstrzygnięcia
kwestia, czy firma będzie zdolna do obsługi tych
zobowiązań. Wyższa rentowność oznacza, że firma będzie
w przyszłości generować wyższe zyski i w konsekwencji
większe przepływy operacyjne Pozwoli to obsłużyć
większe zadłużenie.

Długoterminowi wierzyciele posługują się następującymi
miarami:
• wskaźnikami zadłużenia, takimi jak: wskaźnik
dług/aktywa ogółem, wskaźnik dług/kapitał własny,
wskaźnik pokrycia odsetek, wskaźnik obsługi zadłużenia,
• wskaźnikami rentowności, takimi jak rentowność
aktywów, rentowność sprzedaży.

Tak więc wierzyciele są przede wszystkim zainteresowani
zdolnością firmy do spłaty zobowiązań w krótkim okresie,
czyli wskaźnikami płynności, oraz zdolnością do
obsługizadłużenia długoterminowego, czyli wskaźnikami
zadłużenia i rentowności

.

Pracownicy zwracają uwagę na wielkość swoich
wynagrodzeń i innych świadczeń niepieniężnych
oraz na stabilność zatrudnienia. Wielkości tych
nie można wyznaczyć na podstawie sprawozdań
finansowych. Natomiast możliwości wypłat
wynagrodzeń zależą od
poziomu płynności finansowej firmy.

Część wynagrodzeń pracowniczych może być
ustalona w zależności od poziomu zysków. W
związku z tym pracownicy mogą zwracać uwagę
na wskaźniki:
• płynności, tj. stopę bieżącą płynności,
• rentowności sprzedaży, aktywów i kapitałów
własnych.

Dostawcy nawiązujący współpracę z
analizowaną firmą zwracają uwagę na jej
kondycję, gdyż w ten sposób mogą określić
warunki kontynuowania współpracy oraz
możliwości ściągania swoich należności.
Sytuację płatniczą firmy określają wskaźniki
płynności. Perspektywiczne możliwości
współpracy są określone rentownością
kontrahenta.

W związku z tym dostawcy zwracają uwagę na
wskaźniki:
• płynności, tj. stopę bieżącą płynności,
• rentowności sprzedaży, aktywów i kapitałów
własnych,
• szybkości obrotu, tj. okres spłaty zobowiązań.

Rząd jest zainteresowany aktywnością gospodarki jako
całości, a więc w sposób pośredni aktywnością
poszczególnych podmiotów gospodarczych. Zależy od
tego wielkość dochodów budżetowych wpływających z
podatków i możliwości realizowania określonej
polityki gospodarczej. Dlatego też rząd jest
zainteresowany rentownością firm, a więc wskaźnikami
rentowności.

Otoczenie społeczne ocenia firmę jako podmiot dający
zatrudnienie, a także realizujący pewne programy o
charakterze infrastrukturalnym. Dlatego też istotna dla
niego jest rentowność firmy i jej aktywność mierzona
wielkością np. sprzedaży. Decyduje to o wielkości
podatków i obciążeń lokalnych oraz o wielkości
zatrudnienia.

Konkurenci również są zainteresowani oceną
kondycji firmy. Na jej tle mogą bowiem ocenić
swoją firmę, mogą się zastanowić nad
podjęciem działań usprawniających firmę,
mogą też podejmować działania realizowane
przez konkurenta. Dla konkurentów istotne są
wskaźniki we wszystkich obszarach. Mogą one
służyć do identyfikacji słabych
punktów konkurenta. Podejmowana analiza
może też służyć ocenie kandydata do
ewentualnego przejęcia i czasem przyjąć wrogi
charakter.

Analiza wskaźnikowa jest powszechnie stosowana
do oceny działalności przedsiębiorstw. Jak każda
metoda, ma zarówno zalety, jak i wady.

Zaletami jej są:
• Prostota pomiaru zjawisk.
• Analizę można przeprowadzić w sposób szybki i
tani.
• Wskaźniki umożliwiają identyfikację krytycznych
obszarów działania firmy.
• Powszechność stosowania wskaźników pozwala
na prowadzenie analiz
porównawczych z innymi firmami.
• Analiza ta może być z powodzeniem
wykorzystywana wspólnie z inną metodą.

Do wad można zaliczyć:
• Analiza ta operuje relacjami wartościowymi, które są w
dużym stopniu uzależnione od inflacji.
• Analiza nie ukazuje przyczyn niekorzystnych zjawisk.
• Istnieje niebezpieczeństwo niewłaściwej interpretacji
wskaźników. Trudno jest porównywać wskaźniki osiągnięte
w konkretnej firmie z wartościami przeciętnymi.
• Na wartości wskaźników mają wpływ podejmowane
decyzje inwestycyjne. Skutki tych decyzji mogą
spowodować osłabienie bieżących wyników finansowych
firmy i przedstawić niekorzystny w danej chwili jej obraz.
• Na wartości wskaźników mogą mieć wpływ transakcje
jednorazowe, np. straty i zyski nadzwyczajne, skutki
różnic kursowych.
• Istotne znaczenie dla funkcjonowania firmy mają aktywa
pozabilansowe. Nie występują one w sprawozdaniach i w
konsekwencji nie zawsze są uwzględniane w
analizie wskaźnikowej.

• Istotnym zagrożeniem dla funkcjonowania firmy są
zobowiązania pozabilansowe. Nie zawsze są uwzględniane
w analizie wskaźnikowej.
• Nie ma uniwersalnych wzorców wartości wskaźników.
Każda z dziedzin działalności gospodarczej (branż,
sektorów) ma swoją specyfikę. Dlatego też bardziej
racjonalne wydaje się porównywanie firm wewnątrz
jednorodnych branż.
• W ramach poszczególnych branż formuły wskaźników
mogą być modyfikowane, bardziej dopasowane do
specyfiki procesu gospodarczego.
• Przyjęty w firmie sposób ewidencji (m.in. amortyzacji,
zużycia materiałów) determinuje wielkości w
sprawozdaniach finansowych i w konsekwencji wpływa na
wartości wskaźników.