INTERAKCJA

INTERAKCJA

SPOŁECZNA

SPOŁECZNA

Ludzie posługują się symbolami

Ludzie posługują się symbolami

kulturowymi – wśród nich

kulturowymi – wśród nich

najbardziej oczywisty jest język,

najbardziej oczywisty jest język,

ale także przyjmowane są pozy,

ale także przyjmowane są pozy,

wyraz twarzy i niemal

wyraz twarzy i niemal

wszystko, co ma znaczenie dla

wszystko, co ma znaczenie dla

innych – aby koordynować swoje

innych – aby koordynować swoje

działania.

działania.

Nieustannie wysyłamy i odbieramy

Nieustannie wysyłamy i odbieramy

informacje. Bez takich informacji nie

informacje. Bez takich informacji nie

moglibyśmy nawiązać kontaktu z innymi

moglibyśmy nawiązać kontaktu z innymi

ludźmi; nie stworzylibyśmy kultury i nie

ludźmi; nie stworzylibyśmy kultury i nie

moglibyśmy ani zbudować, ani utrzymać

moglibyśmy ani zbudować, ani utrzymać

struktur społecznych, jakże ważnych dla

struktur społecznych, jakże ważnych dla

człowieka. A zatem interakcja jest

człowieka. A zatem interakcja jest

najbardziej podstawowym procesem

najbardziej podstawowym procesem

społecznym utrzymującym istnienie

społecznym utrzymującym istnienie

społeczeństwa, kultury i naszej własnej

społeczeństwa, kultury i naszej własnej

pomyślności.

pomyślności.

Szekspir napisał kiedyś: „

Szekspir napisał kiedyś: „

Cały świat jest

Cały świat jest

ceną, a wszyscy ludzie

ceną, a wszyscy ludzie

jedynie aktorami

jedynie aktorami

:

:

każdy ma swoje

każdy ma swoje

wejście i wyjście, a przeznaczonym

wejście i wyjście, a przeznaczonym

dla siebie czasie gra wiele ról

dla siebie czasie gra wiele ról

”.

”.

Większość czasu spędzamy rzeczywiście

Większość czasu spędzamy rzeczywiście

na scenie, ale w odróżnieniu

na scenie, ale w odróżnieniu

od teatru naszą sceną tworzą symbole

od teatru naszą sceną tworzą symbole

kulturowe i struktura społeczna.

kulturowe i struktura społeczna.

Tak naprawdę to wszyscy jesteśmy

Tak naprawdę to wszyscy jesteśmy

aktorami i gramy przed

aktorami i gramy przed

publicznością bezpośrednio obecną,

publicznością bezpośrednio obecną,

a także tą, którą sobie wyobrażamy.

a także tą, którą sobie wyobrażamy.

Usiłujemy jednocześnie przedstawić

Usiłujemy jednocześnie przedstawić

własną interpretację scenariusza

własną interpretację scenariusza

kulturowego oraz grać na scenie

kulturowego oraz grać na scenie

zbudowanej przez strukturę

zbudowanej przez strukturę

społeczną.

społeczną.

Życie społeczne wymaga od każdego z

Życie społeczne wymaga od każdego z

nas gry, a podczas owej gry –

nas gry, a podczas owej gry –

wchodzenia w interakcje z innymi

wchodzenia w interakcje z innymi

ludźmi. Żaden proces nie jest tak

ludźmi. Żaden proces nie jest tak

istotny jak ten, zarówno dla życia w

istotny jak ten, zarówno dla życia w

społeczeństwie, jak

społeczeństwie, jak

i dla zrozumienia samego siebie oraz

i dla zrozumienia samego siebie oraz

otaczających nas ludzi.

otaczających nas ludzi.

Na początku naszego wieku uczeni

Na początku naszego wieku uczeni

badający społeczeństwo nie rozumieli, w

badający społeczeństwo nie rozumieli, w

jaki sposób dochodzi do interakcji.

jaki sposób dochodzi do interakcji.

Wszyscy zgadzali się do tego, ze jest ona

Wszyscy zgadzali się do tego, ze jest ona

fundamentalnym procesem stanowiącym

fundamentalnym procesem stanowiącym

podstawę społecznej rzeczywistości, ale

podstawę społecznej rzeczywistości, ale

pozostawało otwarte pytanie, w jaki

pozostawało otwarte pytanie, w jaki

sposób przebiega i dlaczego. Istotą

sposób przebiega i dlaczego. Istotą

interakcji jest wysyłanie sygnałów

interakcji jest wysyłanie sygnałów

i gestów.

i gestów.

Każdy organizm funkcjonuje we

Każdy organizm funkcjonuje we

własnym środowisku , emitując

własnym środowisku , emitując

zatem sygnały i gesty, które

zatem sygnały i gesty, które

określają jego sposób działania.

określają jego sposób działania.

Interakcja (wg Meada) zachodzi

Interakcja (wg Meada) zachodzi

wówczas gdy:

wówczas gdy:



jeden organizm wysyła znaki, wykazując aktywność

jeden organizm wysyła znaki, wykazując aktywność

w swoim środowisku;

w swoim środowisku;



inny organizm widzi te znaki i reagując na nie,

inny organizm widzi te znaki i reagując na nie,

zmienia swój sposób postępowania, wysyłając

zmienia swój sposób postępowania, wysyłając

zarazem własne sygnały;

zarazem własne sygnały;



pierwszy organizm rozpoznaje owe sygnały i

pierwszy organizm rozpoznaje owe sygnały i

zmienia pod ich wpływem swoje działanie (np. pies i

zmienia pod ich wpływem swoje działanie (np. pies i

kot: pies szuka drzewka żeby się wysiusiać (wysyła

kot: pies szuka drzewka żeby się wysiusiać (wysyła

odpowiednie sygnały); wałęsający się kot obserwuje

odpowiednie sygnały); wałęsający się kot obserwuje

zbliżającego się psa i przestraszony ucieka

zbliżającego się psa i przestraszony ucieka

(to są jego gesty); pies widzi kota i zmienia swoje

(to są jego gesty); pies widzi kota i zmienia swoje

postępowanie – zapominając o pełnym pęcherzu,

postępowanie – zapominając o pełnym pęcherzu,

zaczyna gonić kota).

zaczyna gonić kota).

Kiedy występują wszystkie te trzy etapy,

Kiedy występują wszystkie te trzy etapy,

wówczas mówimy o interakcji. Zauważmy, że

wówczas mówimy o interakcji. Zauważmy, że

znaki i gesty są jej najistotniejszym

znaki i gesty są jej najistotniejszym

nośnikiem oraz że nie muszą mieć one

nośnikiem oraz że nie muszą mieć one

charakteru symbolicznego w sensie

charakteru symbolicznego w sensie

kulturowym. Oznacza to, że kot nie musi

kulturowym. Oznacza to, że kot nie musi

umieć odczytywać bądź interpretować

umieć odczytywać bądź interpretować

gestów psa, ten zaś może nie zrozumieć

gestów psa, ten zaś może nie zrozumieć

przestrachu kota, ale „ich rozmowa gestów”,

przestrachu kota, ale „ich rozmowa gestów”,

jak ujmuje to Mead, jest mimo to interakcją.

jak ujmuje to Mead, jest mimo to interakcją.

Jednak Mead uważał również, że ludzie

Jednak Mead uważał również, że ludzie

wchodzą ze sobą w interakcje w

wchodzą ze sobą w interakcje w

szczególny i jedyny w swoim

szczególny i jedyny w swoim

rodzaju sposób. Znaki, które człowiek

rodzaju sposób. Znaki, które człowiek

wysyła, odczytuje, odbiera i na które

wysyła, odczytuje, odbiera i na które

reaguje, mają charakter symboliczny,

reaguje, mają charakter symboliczny,

ponieważ znaczą zarówno to samo dla

ponieważ znaczą zarówno to samo dla

wysyłającego, jak i dla odbierającego

wysyłającego, jak i dla odbierającego

organizmu. Jednym słowem są to znaki

organizmu. Jednym słowem są to znaki

kulturowe.

kulturowe.

Znaki na tej stronie oznaczają mniej więcej to

Znaki na tej stronie oznaczają mniej więcej to

samo dla nas wszystkich; skutkiem tego

samo dla nas wszystkich; skutkiem tego

interakcja ma szczególny charakter, ponieważ

interakcja ma szczególny charakter, ponieważ

jest zapośredniczona przez znaki, które mają

jest zapośredniczona przez znaki, które mają

kulturową definicję. A dzięki naszemu

kulturową definicję. A dzięki naszemu

mózgowi potrafimy nadawać wspólnie

mózgowi potrafimy nadawać wspólnie

uzgodnione znaczenia dosłownie wszystkim

uzgodnione znaczenia dosłownie wszystkim

naszym działaniom – mowie, mimice,

naszym działaniom – mowie, mimice,

pozycjom ciała, odległości jaką zachowujemy

pozycjom ciała, odległości jaką zachowujemy

wobec innych, stylowi ubierania się, czesania

wobec innych, stylowi ubierania się, czesania

i niemal każdemu gestowi, który wykonujemy.

i niemal każdemu gestowi, który wykonujemy.

Dlatego właśnie przebywając z innymi ludźmi,

Dlatego właśnie przebywając z innymi ludźmi,

czujemy się „jak na scenie”, ponieważ gdzieś w

czujemy się „jak na scenie”, ponieważ gdzieś w

nas tkwi wiedza o tym, że inni odczytują nasze

nas tkwi wiedza o tym, że inni odczytują nasze

gesty oraz interpretują nasze zachowanie.

gesty oraz interpretują nasze zachowanie.

Mead zaobserwował, że zdolność do

Mead zaobserwował, że zdolność do

odczytywania symbolicznych gestów pozwala

odczytywania symbolicznych gestów pozwala

człowiekowi na wchodzenie w rolę, czyli

człowiekowi na wchodzenie w rolę, czyli

przyjmowanie czyjeś roli. Rozumiał przez to, że

przyjmowanie czyjeś roli. Rozumiał przez to, że

odczytując gesty innych ludzi, potrafimy

odczytując gesty innych ludzi, potrafimy

wyobrazić sobie siebie na ich miejscu; możemy

wyobrazić sobie siebie na ich miejscu; możemy

przyjąć ich punkt widzenia i przewidzieć, co

przyjąć ich punkt widzenia i przewidzieć, co

zrobią.

zrobią.

Na przykład kiedy ktoś zbliża się do ciebie

Na przykład kiedy ktoś zbliża się do ciebie

z zaciśniętymi pięściami, patrzy nienawistnym

z zaciśniętymi pięściami, patrzy nienawistnym

wzrokiem i obrzuca cię przekleństwami, możesz

wzrokiem i obrzuca cię przekleństwami, możesz

wyobrazić sobie siebie na jego miejscu i

wyobrazić sobie siebie na jego miejscu i

odpowiednio do tego dopasować własną

odpowiednio do tego dopasować własną

reakcję. Każdy z nas w każdej sytuacji

reakcję. Każdy z nas w każdej sytuacji

przyjmuje jakąś rolę, ale najczęściej nie zdajemy

przyjmuje jakąś rolę, ale najczęściej nie zdajemy

sobie z tego sprawy, póki nie znajdziemy się w

sobie z tego sprawy, póki nie znajdziemy się w

jakiejś szczególnie trudnej sytuacji, w której

jakiejś szczególnie trudnej sytuacji, w której

ważne jest dla nas każde wypowiedziane słowo

ważne jest dla nas każde wypowiedziane słowo

i każdy gest wykonany przez innych.

i każdy gest wykonany przez innych.

Mead kładzie nacisk również na inne procesy

Mead kładzie nacisk również na inne procesy

zaangażowane w interakcje pomiędzy ludźmi.

zaangażowane w interakcje pomiędzy ludźmi.

Jeden z tych procesów nazywa umysłem.

Jeden z tych procesów nazywa umysłem.

Albowiem według Meada umysł nie jest ani

Albowiem według Meada umysł nie jest ani

rzeczą, ani istotą, ale szeregiem procesów. Jego

rzeczą, ani istotą, ale szeregiem procesów. Jego

główna funkcja polega na przewidywaniu

główna funkcja polega na przewidywaniu

konsekwencji różnych możliwych rodzajów

konsekwencji różnych możliwych rodzajów

działania, a następnie na podstawie powyższego

działania, a następnie na podstawie powyższego

szacunku wyselekcjonowaniu bądź wybraniu

szacunku wyselekcjonowaniu bądź wybraniu

konkretnego działania. Ponieważ tego rodzaju

konkretnego działania. Ponieważ tego rodzaju

postępowanie jest dla nas czymś łatwym, często

postępowanie jest dla nas czymś łatwym, często

nie zdajemy sobie sprawy z jego przebiegu.

nie zdajemy sobie sprawy z jego przebiegu.

Kolejnym istotnym procesem związanym

Kolejnym istotnym procesem związanym

z interakcją jest to, co Mead

z interakcją jest to, co Mead

nazwał „ja”. Uważał on, że każdy z nas

nazwał „ja”. Uważał on, że każdy z nas

widzi siebie we wszystkich sytuacjach, w

widzi siebie we wszystkich sytuacjach, w

których się znajduje, jako odrębny obiekt

których się znajduje, jako odrębny obiekt

– podobnie jak widzi inne obiekty – ludzi,

– podobnie jak widzi inne obiekty – ludzi,

samochody itd. Kiedy się z kimś

samochody itd. Kiedy się z kimś

komunikujemy, odczytujemy jego gesty i

komunikujemy, odczytujemy jego gesty i

w ten sposób uzyskujemy obraz samego

w ten sposób uzyskujemy obraz samego

siebie jako obiektu.

siebie jako obiektu.

Tak więc gesty innych ludzi stają się czymś

Tak więc gesty innych ludzi stają się czymś

w rodzaju lustra, w którym widzimy

w rodzaju lustra, w którym widzimy

własne odbicie w pewnym sensie wszyscy

własne odbicie w pewnym sensie wszyscy

jesteśmy odbiciem w zwierciadle, z tym,

jesteśmy odbiciem w zwierciadle, z tym,

ze zwierciadło znajduje się w gestach

ze zwierciadło znajduje się w gestach

innych ludzi. W każdej sytuacji

innych ludzi. W każdej sytuacji

uzyskujemy obraz siebie samych, ale

uzyskujemy obraz siebie samych, ale

również wnosimy do niej bardziej stabilnie

również wnosimy do niej bardziej stabilnie

i trwałe wyobrażenie o sobie, jako

i trwałe wyobrażenie o sobie, jako

określonym rodzaju osoby czy też obiektu.

określonym rodzaju osoby czy też obiektu.

Każdy z nas posiada owo wyobrażenie o

Każdy z nas posiada owo wyobrażenie o

sobie i stara się zinterpretować

sobie i stara się zinterpretować

gesty innych w taki sposób, aby do niego

gesty innych w taki sposób, aby do niego

pasowały, oraz kierować swoim

pasowały, oraz kierować swoim

postępowaniem, żeby go nie zniszczyć. W

postępowaniem, żeby go nie zniszczyć. W

ten sposób nasze działania w większości

ten sposób nasze działania w większości

sytuacji są dość spójne, ponieważ dążymy

sytuacji są dość spójne, ponieważ dążymy

do podtrzymywania swojego

do podtrzymywania swojego

wyobrażenia o sobie jako

wyobrażenia o sobie jako

określonym rodzaju osoby. Zaczynamy

określonym rodzaju osoby. Zaczynamy

zachowywać się w sposób przewidywalny i

zachowywać się w sposób przewidywalny i

dzięki temu inni mogą dostosować do nas

dzięki temu inni mogą dostosować do nas

swoje reakcje.

swoje reakcje.

Podobnie i my dopasowujemy własne reakcje

Podobnie i my dopasowujemy własne reakcje

do innych w typowo interpersonalnym stylu.

do innych w typowo interpersonalnym stylu.

Ponieważ wszyscy jesteśmy aktorami na

Ponieważ wszyscy jesteśmy aktorami na

scenie, tak kierujemy przekazem naszych

scenie, tak kierujemy przekazem naszych

gestów, aby zaprezentować się w określonym

gestów, aby zaprezentować się w określonym

świetle, jako taki, a nie inny człowiek,

świetle, jako taki, a nie inny człowiek,

i jako osoba, która zasługuje na określone

i jako osoba, która zasługuje na określone

reakcje innych ludzi. Oczywiście niektórzy z

reakcje innych ludzi. Oczywiście niektórzy z

nas są lepszymi aktorami od innych, ale

nas są lepszymi aktorami od innych, ale

wszyscy jesteśmy wykonawcami, którzy

wszyscy jesteśmy wykonawcami, którzy

zajmują się wysyłaniem gestów.

zajmują się wysyłaniem gestów.

Taki sposób patrzenia na interakcję nazywany

Taki sposób patrzenia na interakcję nazywany

dramaturgią, a termin ten spopularyzował

dramaturgią, a termin ten spopularyzował

współczesny socjolog Erving Goffman.

współczesny socjolog Erving Goffman.

Goffman wykorzystał analogię do teatru i sceny

Goffman wykorzystał analogię do teatru i sceny

wprowadzając różnice pomiędzy sceną a

wprowadzając różnice pomiędzy sceną a

kulisami interakcji. Na scenie ludzie

kulisami interakcji. Na scenie ludzie

kontrolują świadomie gesty i manipulują nimi,

kontrolują świadomie gesty i manipulują nimi,

by wywołać pożądane przez siebie odpowiedzi

by wywołać pożądane przez siebie odpowiedzi

innych- takie, które podtrzymają ich

innych- takie, które podtrzymają ich

wyobrażenie o sobie i odpowiadają

wyobrażenie o sobie i odpowiadają

normatywnym wymaganiom danej sytuacji.

normatywnym wymaganiom danej sytuacji.

Natomiast za kulisami odprężają się i mogą

Natomiast za kulisami odprężają się i mogą

pozwolić sobie na odrobinę prywatności w

pozwolić sobie na odrobinę prywatności w

towarzystwie, które również wie, czego wymaga

towarzystwie, które również wie, czego wymaga

od nas wejście na scenę. Większość interakcji

od nas wejście na scenę. Większość interakcji

spędzamy na przemieszczaniu się tam i z

spędzamy na przemieszczaniu się tam i z

powrotem pomiędzy kulisami a sceną. Jeśli ktoś

powrotem pomiędzy kulisami a sceną. Jeśli ktoś

w to wątpi, niech przyjrzy się swoim własnym

w to wątpi, niech przyjrzy się swoim własnym

codziennym zajęciom. Jesteśmy za kulisami,

codziennym zajęciom. Jesteśmy za kulisami,

kiedy przygotowujemy się do wyjścia na uczelnię,

kiedy przygotowujemy się do wyjścia na uczelnię,

zaś znajdujemy się na scenie, kiedy siedzimy na

zaś znajdujemy się na scenie, kiedy siedzimy na

zajęciach albo na zebraniu związku studenckiego.

zajęciach albo na zebraniu związku studenckiego.

Bez kulis życie byłoby nieznośnie stresujące.

Bez kulis życie byłoby nieznośnie stresujące.

Ale bez sceny trudno byłoby

Ale bez sceny trudno byłoby

o porządek społeczny. Społeczeństwo

o porządek społeczny. Społeczeństwo

wymaga, aby pewne rzeczy były zrobione, a

wymaga, aby pewne rzeczy były zrobione, a

działania skorygowane; to z kolei wymaga od

działania skorygowane; to z kolei wymaga od

ludzi odpowiedniego postępowania i

ludzi odpowiedniego postępowania i

dostosowywania się. Przestrzegamy

dostosowywania się. Przestrzegamy

określonych reguł, mówimy to, co należy, i

określonych reguł, mówimy to, co należy, i

zachowujemy się we właściwy sposób. Gdyby

zachowujemy się we właściwy sposób. Gdyby

ludzie przestali to robić, wówczas

ludzie przestali to robić, wówczas

w rzeczywistości społecznej zapanowałaby

w rzeczywistości społecznej zapanowałaby

nieład i chaos.

nieład i chaos.

Dramaturgia wskazuje nam także bardzo ważny

Dramaturgia wskazuje nam także bardzo ważny

aspekt każdej interakcji, a mianowicie

aspekt każdej interakcji, a mianowicie

posługiwanie się w czasie jej trwania

posługiwanie się w czasie jej trwania

fizycznymi rekwizytami. Jednym z nich

fizycznymi rekwizytami. Jednym z nich

jest zawsze nasze ciało oraz jego układ podczas

jest zawsze nasze ciało oraz jego układ podczas

interakcji. Grupa ludzi tworząca ciasny krąg w

interakcji. Grupa ludzi tworząca ciasny krąg w

czasie interakcji przekazuje coś w ten sposób

czasie interakcji przekazuje coś w ten sposób

tym, którzy znajdują się poza owym kręgiem

tym, którzy znajdują się poza owym kręgiem

(dwoje ludzi spacerujących bardzo blisko siebie

(dwoje ludzi spacerujących bardzo blisko siebie

i dotykający się nawzajem nawiązuje całkiem

i dotykający się nawzajem nawiązuje całkiem

inny rodzaj interakcji aniżeli para, która

inny rodzaj interakcji aniżeli para, która

zachowuje pewną odległość między sobą).

zachowuje pewną odległość między sobą).

Tak więc pozycja w jakiej znajdują się

Tak więc pozycja w jakiej znajdują się

nasze ciała, jest gestem, który „coś

nasze ciała, jest gestem, który „coś

mówi”

mówi”

o przebiegu interakcji;

o przebiegu interakcji;

wykorzystujemy ów „język ciała”-

wykorzystujemy ów „język ciała”-

pozycje, spojrzenia, dotyk – do

pozycje, spojrzenia, dotyk – do

nadawania znaczeń temu, co się

nadawania znaczeń temu, co się

dzieje.

dzieje.

Wartości i Sankcje

Wartości i Sankcje

Społeczne

Społeczne

Wartości

Normy

Reguły Prawne

Obyczaje, zwyczaje społeczne

Sankcje

Sankcje

Innym rekwizytem są przedmioty umieszczone

Innym rekwizytem są przedmioty umieszczone

w przestrzeni – stoły, krzesła i

w przestrzeni – stoły, krzesła i

wszystkie inne przedmioty fizyczne, które

wszystkie inne przedmioty fizyczne, które

komunikują coś na temat interakcji.

komunikują coś na temat interakcji.

Wykładowca, który siedzi na stole nawiązuje

Wykładowca, który siedzi na stole nawiązuje

całkiem odmienną interakcję, aniżeli ten,

całkiem odmienną interakcję, aniżeli ten,

który stoi sztywno na podium. W

który stoi sztywno na podium. W

bardziej osobistych interakcjach zaś często

bardziej osobistych interakcjach zaś często

wznosimy lub likwidujemy fizyczne bariery,

wznosimy lub likwidujemy fizyczne bariery,

aby zakomunikować dystans lub bliskość.

aby zakomunikować dystans lub bliskość.

Jeszcze innym rekwizytem jest ubranie,

Jeszcze innym rekwizytem jest ubranie,

które mówi wiele o tobie, a w

które mówi wiele o tobie, a w

konsekwencji nadaje określoną strukturę

konsekwencji nadaje określoną strukturę

interakcji. Odmiennie reagujemy na

interakcji. Odmiennie reagujemy na

profesora w garniturze i krawacie, a

profesora w garniturze i krawacie, a

inaczej na ubranego w swobodny,

inaczej na ubranego w swobodny,

nieformalny strój. Strój ubierania się –

nieformalny strój. Strój ubierania się –

noszenie emblematów studenckich

noszenie emblematów studenckich

zrzeszeń, oznak sportowych czy napisów

zrzeszeń, oznak sportowych czy napisów

na koszulkach wszystko to w subtelny

na koszulkach wszystko to w subtelny

sposób wpływa na przebieg interakcji.

sposób wpływa na przebieg interakcji.

Innym aspektem teatralności jest to, co

Innym aspektem teatralności jest to, co

Erving Goffman nazwał

Erving Goffman nazwał

manipulowaniem

manipulowaniem

wrażeniami

wrażeniami

, kiedy zestawiamy gesty,

, kiedy zestawiamy gesty,

wprowadzamy rekwizyty i wybieramy

wprowadzamy rekwizyty i wybieramy

określone pozycje ciała, aby to wszystko

określone pozycje ciała, aby to wszystko

zaprezentować na scenie. Postępujemy

zaprezentować na scenie. Postępujemy

tak, aby zaprezentować publiczności swoje

tak, aby zaprezentować publiczności swoje

„ja” i uzyskać określone reakcje. W

„ja” i uzyskać określone reakcje. W

tym celu, kiedy wychodzimy na scenę,

tym celu, kiedy wychodzimy na scenę,

manipulujemy swymi gestami i wszystkim

manipulujemy swymi gestami i wszystkim

tym, czym dysponujemy.

tym, czym dysponujemy.



Dzięki temu zachowanie każdego człowieka

Dzięki temu zachowanie każdego człowieka

staje się spójne i logiczne oraz ułatwia

staje się spójne i logiczne oraz ułatwia

uporządkowanie i dopasowywanie

uporządkowanie i dopasowywanie

się zachowań. Oczywiście, jak podkreślał

się zachowań. Oczywiście, jak podkreślał

Erving Goffman, to, co się dzieje na scenie,

Erving Goffman, to, co się dzieje na scenie,

może być zwodnicze i wykorzystywane do

może być zwodnicze i wykorzystywane do

manipulowania odbiorcami, tak jak w

manipulowania odbiorcami, tak jak w

przypadku postawionego przed sądem

przypadku postawionego przed sądem

„złodziejaszka”, który tak gra na scenie, żeby

„złodziejaszka”, który tak gra na scenie, żeby

ukryć prawdziwe intencje skłaniające go do

ukryć prawdziwe intencje skłaniające go do

kradzieży.

kradzieży.

Każdy z nas od czasu do czasu tak

Każdy z nas od czasu do czasu tak

postępuje, mam nadzieję, że w

postępuje, mam nadzieję, że w

znacznie mniejszym stopniu, ale

znacznie mniejszym stopniu, ale

ciągle przyłapujemy się na tym,

ciągle przyłapujemy się na tym,

że to, co prezentujemy na scenie,

że to, co prezentujemy na scenie,

nie zawsze jest całkiem

nie zawsze jest całkiem

prawdziwe.

prawdziwe.

„

„

WSZYSCY LUDZIE

WSZYSCY LUDZIE

PRZECHODZĄ PRZEZ ŻYCIE, JAK

PRZECHODZĄ PRZEZ ŻYCIE, JAK

AKTORZY NA SCENIE… MNIEJ

AKTORZY NA SCENIE… MNIEJ

LUB WIĘCEJ

LUB WIĘCEJ

UCHARAKTERYZOWANI PRZEZ…

UCHARAKTERYZOWANI PRZEZ…

REŻYSERIĘ SPOŁECZNĄ… „

REŻYSERIĘ SPOŁECZNĄ… „

(A. Świętochowski)

(A. Świętochowski)