Zanieczyszczenia

Powietrza

(ogólna charakterystyka ,

rodzaje, główne źródła, skutki zdrowotne,

profilaktyka)

Zanieczyszczenie powietrza

Oznacza wprowadzenie do atmosfery

substancji ciekłych, stałych, gazowych w

ilościach które ujemnie wpływają na

zdrowie człowieka, przyrodę, klimat, glebę,

wodę lub mogą powodować inne szkody w

środowisku

Zanieczyszczenia powietrza w Polsce

Zanieczyszczenia dzielimy

na:

• Pyłowe
• Chemiczne
• Biologiczne

• Naturalne
• Sztuczne

Podstawowe zanieczyszczenia

powietrza.

• Tlenki węgla

• Tlenki siarki

• Tlenki azotu

• Związki ołowiu

• Związki innych metali ciężkich

• Węglowodory aromatyczne i alifatyczne

• Pochodne węglowodorów głównie

chlorowcowe fluorowe,

• Siarkowodór

• Chlorowodór

Zatrucia

• Ostre
• Podostre
• Przewlekłe

Dodatnia korelacja miedzy
zanieczyszczeniem powietrza a
nasilaniem się występowania objawów
takich schorzeń jak: zapalenie oskrzeli,
rozedma płuc, dychawica oskrzelowa i
występowanie nowotworów

Zanieczyszczenia pyłowe

Pył – aerozol którego fazę rozproszoną

stanowią ziarna ciała stałego o średnicy

0,1 – 100 µm a ośrodkiem

dyspersyjnym jest powietrze.

Pyły działają na organizm

przez

:

• Skórę – gł. pyły rozpuszczalne w tłuszczach

mogą one przenikać przez skórę

• Układ pokarmowy – niewielkie ilości pyłów

które mogą zostać włączone w metabolizm

• Układ oddechowy – duża powierzchnia

dróg oddechowych i najbardziej
niebezpieczna droga wnikania pyłów do
ustroju

Stopień szkodliwości pyłów

wchłanianych drogami oddechowym

zależy od:

• Rodzaju pyłu (pochodzenie skład

chemiczny

• Wymiary cząsteczek
• Stężenie
• Ekspozycja
• Wrażliwość osobnicza

Zespoły chorobowe:

• Schorzenia cechujące się rozwojem

ZMIAN WŁÓKNISTYCH w płucach
(pylice płuc)

Pylica krzemowa płuc. Wyraźny rozsiew drobnoguzkowy. Charakterystyczny obraz

zwapnień o typie "skorupek jajek" w węzłach chłonnych wnęk.

•

Pylica krzemowa płuc. Obustronny rozsiew drobnoguzkowy, bardziej nasilony po stronie prawej, i

charakterystyczne zmiany w węzłach chłonnych wnęk (typowe zwapnienia przypominające skorupki

jajek). Cechy rozedmy płuc.

•

Pylica krzemowa płuc. Obustronny rozsiew drobnoguzkowy, bardziej nasilony po stronie prawej, i

charakterystyczne zmiany w węzłach chłonnych wnęk (typowe zwapnienia przypominające skorupki

jajek). Cechy rozedmy płuc.

• Zmiany chorobowe BEZ CECH ZMIAN

WŁÓKNISTYCH nie różniące się w obrazie
od zmian podobnych powstających bez
udziału pyłów. (zmiany nieżytowe, zmiany
zapalne, zmiany alergiczne, rozedma płuc)

Zespoły chorobowe cd.:

Rozedma płuc

• Schorzenia NOWOTWOROWE
Powstające na skutek długotrwałego

działania pyłów chromu, arsenu oraz

najczęściej w wyniku działania

azbestu. (odoskrzelowy rak płuca)

Zespoły chorobowe cd.:

Chemiczne zanieczyszczenia powietrza

TLENKI SIARKI

Objawy przewlekłego zatrucia:
1. Przewlekły nieżyt nosa
2. Nieżyt gardła
3. Nieżyt tchawicy
4. Zaburzenia smaku
5. Zaburzenia węchu
6. Duszność wysiłkowa
7. Znużenie

W układzie oddechowym SO

2

powoduje:

• Stan zapalny błony śluzowej
• Skurcze oskrzeli
• Porażenie aparatu rzęskowego
• Zmianę aktywności enzymów
• Nadprodukcję śluzów
• Skurcz żył oskrzelowych
• Ogólnoustrojowe zaburzenia krążenia krwi i

perfuzji tkanek

TLENKI AZOTU

(NO i NO

2

)

1.

Zatrucia ostre (objawy rozwijają się do 48
godzin)
Różny obraz kliniczny związany ze zmianami w
układzie krążenia i oddechowym:

I.

etap: podrażnienie bł. śluzowych i silny kaszel

II.

etap: ostra duszność, bóle mięśni, sinica,

zaburzenia krążenia. Może wystąpić toksyczny

obrzęk płuc.

Chemiczne zanieczyszczenia powietrza

2.

Zatrucia przewlekłe

Mają najczęściej charakter zmian zapalnych
błon śluzowych oskrzeli, tchawicy oskrzelików,
owrzodzeń jamy ustnej, podrażnień spojówek,
uszkodzeń szkliwa, zębiny, spadku ciśnienia
tętniczego i zmian tętna.

Dwutlenek węgla

• Stężenie w granicach 0,03% w atmosferze

działa korzystnie.

• W pomieszczeniach nie powinien przekraczać

stężenia 0,1% (wskaźnik Pettenkofera)

Biologiczne zanieczyszczenia

powietrza

• Bakterie

• Wirusy

• Grzyby

• Glony

• Pyłki kwiatowe

• Nasiona

• Sierść

Aerozole biologiczne

• Rozprzestrzeniane w powietrzu przy

kichaniu i kaszlu. Najniebezpieczniejsze
są aerozole biologiczne w postaci pyłów
bakteryjnych.

• Najczęściej spotykane zakażenia to:

odra, ospa wietrzna, płonica, gruźlica,
zapalenia oskrzeli, płuc, gardła
nagminne zapalenie opon mózgowo
rdzeniowych, grypa i inne

Zanieczyszczenia Mykologiczne

1. Są przyczyną zmian układu oddechowego

tj. astmy oskrzelowej, alergicznego

zapalenia pęcherzyków płucnych,

zwłóknienia płuc i niewydolności

oddechowej

2. Mykotoksyny – czynniki powodujące

zespoły aplastyczne szpiku kostnego

uszkodzenia wątroby do powstania zmian

przedrakowych i nowotworowych.

(aflatoksyny Aspergillus flavus)

Ocena stanu atmosfery

NAJWYŻSZE DOPUSZCZALNE STĘŻENIA

(NDS)

Są to najwyższe stężenia substancji toksycznych

w powietrzu środowiska pracy ustalone jako

wartości średnie ważone których działanie na

pracownika w ciągu 8 godzin jego pracy i przez

cały okres aktywności zawodowej nie wywołują

niekorzystnych zmian w jego stanie zdrowia

Ochrona powietrza

• Ograniczenie emisji zanieczyszczeń.

Wprowadzenie technologii mało i

bezodpadowych, stosowanie lepszych

paliw, instalowanie urządzeń

oczyszczających gazy odlotowe.

• Stosowanie środków które nie

ograniczają ilości zanieczyszczeń

emitowanych do atmosfery ale

zmniejszają ich ujemne oddziaływania.

Bibliografia:

• Hanna Żyniewicz - „Zanieczyszczenia powietrza”
• Wiesław Jędrychowski - „Podstawy epidemiologii”-

podręcznik dla studentów

• Leon Jabłoński i Irena Dorota Karwat – „Podstawy

epidemiologii ogólnej, epidemiologia chorób zakaźnych”

• Z. J. Brzeziński, K. Szamotulska – „Epidemiologia

kliniczna”

• Jan Karczewski – „Higiena. Podręcznik dla studentów

pielęgniarstwa.”

• Serwis internetowy WIKIPEDIA
• Serwis internetowy – „

POLISH THEMATIC NETWORK

FOR PROBLEMS OF AIR POLLUTION AND CLIMATE CHANGE”