Polaryzacja postaw 

grupowych

Wstęp do psychologii 

społecznej II

I rok studiów

wykład 4, 15-16.03.2005

Marek Cielecki

 

 

Definicja:

• Zmiana postawy grupowej w kierunku 

tego krańca skali, po stronie którego 
znajdowała się średnia postaw 
grupowych przed interakcją.

I

G

 

 

Pierwsze  badania nad polaryzacją:

• „Przesunięcie ryzyka”- wzrost 

ryzykowności decyzji grupowych. Ale:

– niektóre problemy decyzyjne dają 

przesunięcie ryzykowne, a niektóre - 
asekuracyjne

• Zjawisko stwierdzono w zakresie 

wielu innych zadań:

– postaw wobec de Gaulle’a i Amerykanów 

(Moscovici i Zavalloni)

– równouprawnienia kobiet, własnej szkoły, 

wojny i pokoju, decyzji sądowych, 
zachowań agresywnych i in.

 

 

Problemy metodologiczne:

• Zjawisko zachodzi bez względu na 

ukierunkowujące brzmienie instrukcji

• Zjawisko zachodzi zarówno w 

schemacie „wewnątrz” jak i „między”, 

chociaż w tym pierwszym jest silniejsze

• Zmiany postaw są względnie trwałe
• Problem punktu centralnego skali

–

kotwiczenie

–

punkt zmiany kierunku przesunięcia 

postawy

• Polaryzacja-ekstremizacja-

depolaryzacja-bipolaryzacja

 

 

Wyjaśnienia:

• Hipoteza przywództwa

. Pozycja skrajna 

bardziej pewna i atrakcyjna. Ale:

–

różnokierunkowe zmiany postaw

–

przesunięcia w grupach homogenicznych

• Hipoteza rozproszenia 

odpowiedzialności

. Decyzje o 

poważniejszych konsekwencjach mniej 
ryzykowne. Ale:

–

raz rozproszenie, raz skumulowanie 
odpowiedzialności

–

grupy bardziej agresywne

 

 

Wyjaśnienia - c.d.
Hipoteza wartości /porównywania 
społecznego:

• porównywanie społeczne nie tylko w 

zakresie zdolności, ale i postaw

• korelacje dystansów inni-ja-ja idealne
• decydujący dystans ja-ja idealne
• korelacja między poziomem samooceny 

a wielkością polaryzacji postawy 
grupowej

 

 

Hipoteza wartości - c.d.:

• Wielkość w sensie formalnym 

stanowi wartość (szerokość 
kategorii, ruch punktu świetlnego).

• Inteligencję daje się powiązać ze 

spostrzeganiem dużego, ale nie 
małego ruchu punktu świetlnego.

 

 

Modyfikacje eksperymentu Sherifa:

Wielkość 
ruchu 
punktu 
świetlnego

I

G

I

G

Mały ruch 
świadczy 
o wysokiej 
inteligencji

Duży  ruch 
świadczy 
o wysokiej 
inteligencji

 

 

Wyjaśnienia - c.d. Hipoteza 
informacyjna:

• Zmiana postawy funkcją ilości 

argumentów, do których uzyskuje 
dostęp uczestnik grupy w toku 
interakcji oraz ich wartości 
perswazyjnej.

• Daje bardzo dobre predykcje, jeśli 

chodzi o charakterystykę problemów 
- gorsze, jeśli chodzi o 
charakterystykę grup.

 

 

Hipoteza informacyjna - c.d.:

• Potwierdzona w badaniach, w 

których manipulowano ilością i 
jakością argumentów. Ale:

– trudna do zastosowania wobec zadań 

percepcyjnych

– ludzie mogą generować argumenty 

pod wpływem stanowisk i odwrotnie

 

 

Grupowa specyfika zjawiska:

• Polaryzacja silniejsza w grupach 

bezpośrednich, przy orientacji „face to 
face”, w mniejszych pomieszczeniach. 

• Ta sama proporcja argumentów prowadzi 

do silniejszej polaryzacji w grupach 
naturalnych, niż dostarczona w formie 
nagrań.

• Polaryzacji towarzyszy zmiana 

spostrzegania postaw w szerszej grupie 
odniesienia.

 

 

Grupowa specyfika zjawiska - c.d.:

• Im większa redukcja rozproszenia 

postaw indywidualnych, tym 
większa polaryzacja.

• Polaryzacja przy grupach/zadaniach 

nowych.

• Sprzeczne wyniki dotyczące wpływu 

spójności grupy na polaryzację.

 

 

Wyjaśnienia: Hipoteza tożsamości

• Polaryzacja służy osiągnięciu przez 

uczestników interakcji pewnego poziomu 
odrębności od innych ludzi i  grup, przy 
zachowaniu podobieństwa 
wewnątrzgrupowego. Zgodnie z tą tezą:

– Bardziej skrajne postawy przypisywane grupom 

niż jednostkom.

– Polaryzacja występuje, gdy skrajne postawy 

przypisywane grupie własnej.

 

 

Hipoteza tożsamości - c.d.:

–

Jest silniejsza, gdy te same argumenty 
pochodzą od grupy własnej, a nie obcej.

–

Występuje, gdy nagradzane jest grupowe, a 
nie indywidualne wykonanie zadania. 

–

Występuje, gdy zachowanie określa stosunek 
grupy, a nie jednostki, do jakiejś wartości.

• Prawdopodobna krzywoliniowa zależność 

polaryzacji od poziomu poznawczego 
wyodrębnienia grupy wyjaśnia niespójne 
wyniki dotyczące zależności między 
spójnością grupy a polaryzacją.