Zakażenia ropne
J.G.
1
Zakażenie chirurgiczne
• Definicja: jest to zakażenie (infectio) powstałe samoistnie i wymagające
leczenia chirurgicznego, lub powstałe jako powikłanie leczenia
chirurgicznego.
• Zjadliwość bakterii wyznaczają:
• 1. produkowane toksyny
• 2. komponenty strukturalne toksyczne dla gospodarza lub upośledzające
reakcję odpornościową
• 3. czynniki warunkujące odporność na chemioterapię
•
Toksyny bakteryjne:
• 1. egzotoksyny Clostridium - powoduje martwicę tkanek
• 2. egzotoksyny Corynebacterium - skierowana przeciwko m. sercowemu i
innym tkankom
• 3. enterotoksyny wytwarzane przez E. coli
• 4. hemolizyny produkowane przez paciorkowce i gronkowce
• 5. endotoksyny wchodzące w skład błony komórkowej bakterii G- -
powodują krzepnięcie wewnątrznaczyniowe,
aktywują układ dopełniacza, pobudzają wytwarzanie prostaglandyn,
uszkadzają śródbłone
k
• 2 Róża (erisipelas)
• Definicja: ostre zakaźne zapalenie skóry i tkanki
podskórnej.
• Czynnik etiologiczny: paciorkowce hemolizujące
(Streptococcus haemolyticus).
• Droga zakażenia: poprzez ranę na skórze.
• Obraz: czerwone zabarwienie skóry, uniesienie brzegów.
• Przebieg: nagły początek, wysoka temperatura (40°C),
osłabienie, dreszcze. W cięższych przypadkach - martwica
• skóry, ogniska ropne. Trwa ok. 1 tydzień.
• Leczenie: penicylina, erytromycyna. W razie martwicy lub
ropowicy - leczenie operacyjne.
• 3 Różyca (erysipeloid)
• Definicja: zapalenie skóry palców.
• Czynnik etiologiczny: Erysipelothrix rhusiopathiae.
• Droga zarażenia: podczas preparowania mięsa.
• Obraz: rozlane zaczerwienienie (mniej intensywne
niż w róży i słabiej odgraniczone), ból, pieczenie,
swędzenie.
• Leczenie: penicylina, ampicylina, cefalosporyny,
erytromycyna. NIE WOLNO nacinać.
• Powikłania: zapalenie wsierdzia (rzadko).
• 4 Zapalenie mieszków włosowych
(folliculitis)
• Czynnik etiologiczny: gronkowce.
• Obraz: świąd, pieczenie, krosta w miejscu ujścia
mieszka.
• Leczenie: usunięcie włosa, otwarcie krosty i
przetarcie spirytusem 70%.
• Powikłania: może prowadzić do czyraka.
• Perifolliculitis - zapalenie skóry towarzyszące
zapaleniu mieszka włosowego.
• 5 Zapalenie naczyń i węzłów chłonnych
(lymphangitis et lymphadenitis)
• Czynnik etiologiczny: paciorkowce lub gronkowce.
• Obraz: smugowate, bolesne zaczerwienienia wokół
zranienia, ciągnące się wzdłuż pni chłonnych do
pachy lub pachwiny. Leczenie: penicylina. Leczenie
operacyjne - w razie chełbotania w miejscu
zakażenia. W lekkich przypadkach mija samoczynnie
po kilku dniach.
• 6
Czyrak (furunculus)
• Definicja: zapalenie mieszka włosowego.
• Czynnik etiologiczny: gronkowce.
• Obraz: zaczerwienienie, bolesność, obrzęk, martwica tkanek
otaczających, czop martwiczy pośrodku.
• Przebieg: czop po kilku dniach zostaje wydzielony, pozostaje
kraterowate zagłębienie, które goi się w ciągu kilku dni.
• Leczenie: głównie unikanie powstawania (higiena),
dezynfekowanie skóry w obrębie czyraka, suchy opatrunek. Nie
należy stosować maści ani wilgotnych opatrunków -
rozpulchniają one skórę i ułatwiają powiększanie się ogniska
zapalnego.
• Antybiotyki podajemy jeśli występuje ogólny odczyn (gorączka)
lub lokalizacja zagraża innym narządom. Czyraków nie należy
rozcinać (powstaja blizny) i nie wolno wyciskać - następuje
wciśnięcie zakażonej treści wgłąb tkanek. Należy je ogrzewać
np. ciepłymi okładami.
• Najgroźniejsze są czyraki na twarzy (ryzyko przeniesienia
zakażenia do wnętrza czaszki) - należy stosować antybiotyki.
• 7 Czyraczność (furunculosis)
• Definicja: jednoczesne występowanie licznych
czyraków, w różnych miejscach ciała (najczęściej na
karku). Objawy: gorączka, leukocytoza, ból i
osłabienie. Leczenie: drenaż i antybiotyki.
• 8 Czyrak gromadny (carbunculus)
• Definicja: liczne czyraki występujące w jednym
miejscu, łączące się i tworzące nacieki zapalne.
• Leczenie: wyłącznie operacyjne (rozcięcie lub
wycięcie zmiany) z równoczesnym stosowaniem
antybiotyków.
• Powikłania: możliwość posocznicy.
• 9 Zapalenie gruczołów potowych pachy
(hydradenitis axillaris)
• Czynnik etiologiczny: gronkowce.
• Obraz: naciek w skórze pachy, guzki zapalne.
• Leczeni: rozcięcie nacieku lub wycięcie całości.
• 10 Ropień (abscessus)
• Definicja: jest to ograniczone zbiorowisko ropy. Jeśli
ropień znajduje się blisko skóry, to jego obecność
można stwierdzić np. po objawie chełbotania
(ujmujemy ropień między dwa palce, ucisk jednym z
palców powoduje przesuwanie treści wyczuwalne
drugim palcem). Czynnik etiologiczny: zakażenie
mieszane.
• Obraz: zaczerwienienie, bolesność, wypuklenie,
chełbotanie. Jeśli dojdzie do martwicy tkanki ponad
ropniem, to powstaje PRZETOKA ROPNIA (FISTULA
PURULENTA). Charakter treści ropnej zależy od
drobnoustrojów wywołujących zakażenie:
• gronkowce - gęsta, mleczna
• paciorkowce i dwoinki - wodnista
• beztlenowce - wodnista
• Leczenie:
nacięcie (średnica nacięcia musi być
większa od średnicy ropnia), drenaż (najlepiej
jest nacinać w dolnej części ropnia, bo
zapewniamy wtedy odbarczanie poprzez siły
grawitacji) i antybiotyki (powtarzany co jakiś
czas antybiogram, gdyż zmienia się oporność).
Przy nacięciu dużego ropnia - wsuwamy do
niego palec i rozrywamy przegrody
łącznotkankowe.
• 11 Ropowica (phlegmona)
• Definicja: gromadzenie się ropy w
przestrzeniach między tkankowych. Ropowica
powstaje gdy we florze występują
• bakterie wytwarzające kolagenazę.
• Czynnik etiologiczny: zakażenie florą mieszana.
• Objawy: zaczerwienienie, bolesność, gorączka,
złe samopoczucie.
• Leczenie: nacięcie (w pełnym znieczuleniu),
drenaż, antybiotyki o szerokim spektrum
działania ew. unieruchomienie.
• 12 Zgorzel gazowa (gangrena emphysematosa)
• Patomechanizm: zakażenie zmiażdżonych tkanek przez
laseczki beztlenowe (Clostridium). Może być też
powikłaniem niewielkich zranień u chorych we wstrząsie
lub w ostrej niedokrwistości pokrwotocznej.
• Objawy: ból i napięcie w uprzednio niebolesnej ranie,
obrzęk. Skóra jest chłodna, zasiniona. Trzeszczenie okolic
rany.
• Objawy wstrząsu septycznego. Gorączka: do 39°C
• Leczenie: dokładne zaopatrzenie rany (wycięcie tkanek
martwych lub budzących wątpliwości), duże dawki
penicylin, cefalosporyn, nacięcie, amputacja, tlenoterapia.
• 13 Zanokcica (paronychia)
• Definicja: ropne zapalenie wału paznokciowego.
• Droga zakażenia: skaleczenie wału paznokciowego. Na
kończynie dolnej: wrastanie paznokcia.
• Przebieg: często powstaje pęcherz naskórkowy - należy
go rozciąć, by umożliwić odpływ ropy.
• Leczenie: otwarcie poprzez ścięcie naskórka. W
przypadku wrastania paznokcia: leczenie operacyjne:
wycięcie klinowe wału paznokcia wraz z boczną częścią
płytki paznokciowej sposobem Quenu. Ropień
podpaznokciowy wymaga zdjęcia paznokcia. Jeśli po
otwarciu ropnia nie następuje poprawa, to możemy mieć
do czynienia z ropniem klepsydrowatym - dwa ropnie
połączone cienkim przewodem. Konieczne jest wtedy
głębsze nacięcie. Zamiast nacięcia można stosować
moczenie w wodzie z solą (3 łyżki na 0.5 szklanki).
• 14 Zastrzał (panaritium)
• Definicja: zakażenie ropne na powierzchni dłoniowej
palców. Czynnik etiologiczny: gronkowce lub
mieszane. Droga zakażenia: uraz.
• Objawy: ból rwący, pulsujący, zwiększa się przy
opuszczaniu ręki, później bolesność ogranicza się do
obszaru ropnia. Nad ropniem może znajdować się
martwica lub przetoka. Obrzęk spowodowany
zapaleniem może ulec przesunięciu na powierzchnię
grzbietową dłoni (gdzie tkanki są elastyczne). Należy
dokładnie określić miejsce największej bolesności.
• Leczenie: wyłącznie chirurgiczne, należy je podjąć jak
najwcześniej (ryzyko zapalenia kości, stawów lub
ścięgien). Zastrzał opuszki nacina się cięciem
półkolistym, zastrzał ścięgnisty - cięcie boczne. W
zastrzałach kostnych i stawowych wycinamy martwaki.
Dodatkowo: drenaż i antybiotyki ew. unieruchomienie
• Nacinanie: nie wolno przekraczać linii zgięciowych (bo
powstające blizny spowodują unieruchomienie
stawów) lub ciąć wzdłuż tych linii. Tniemy zawsze
wzdłuż przebiegu naczyń.
• Usuwanie wrastającego paznokcia
• Postępowanie:
• Przygotowanie paznokcia: przez 3-4 dni 5-6x razy
dziennie moczenie w wodzie z mydłem (po 15 minut)
• Przed samym zabiegiem - przez 15 minut moczenie
w płynie dezynfekującym.
• Znieczulenie. Założenie stazy na palec.
• Resekcja klinowa.
• Założenie 2 szwów przebijających przez płytkę
paznokciową.
• Na końcu nacięcia powstaje łezka - umożliwia
odpływ ropy.
• Zdjęcie szwów po 7 dniach.
Zakażenia mieszane
• Liszajec zakaźny
• Definicja: Powierzchowne wykwity pęcherzowo-ropne,
zasychające w miodowo-żółte strupy. Choroba wykazuje
znaczną zakaźność - przez bezpośredni kontakt lub
poprzez przedmioty, ewentualnie z błon śluzowych nosa
i gardła.
• Objawy i przebieg: Wykwitem pierwotnym jest pęcherz
o bardzo wiotkiej pokrywie, która ulega przerwaniu -
dochodzi do wytworzenia w/w miękkich strupów
• Lokalizacja: najczęściej twarz - okolice ust (zajady!) i
nosa, okolica płytek paznokciowych (samozaszczepianie)
• Czas trwania: kilka do kilkunastu dni, rzadko kilka
tygodni.
• Niesztowica
• Definicja: Wykwit pęcherzowo-ropny
przekształcający się w owrzodzenie pokryte
strupem.
• Objawy i przebieg: Rozwojowi sprzyjają
niedożywienie, brak higieny. Objawy - jak w
definicji.
• Lokalizacja: najczęściej podudzia, także tułów,
pośladki, rzadko kończyny górne.
• Czas trwania: kilka tygodni
• Piodermia przewlekła brodawkująca i
wrzodziejąca
• Definicja: Przewlekłe ropne zakażenie skóry
o różnorodnym obrazie klinicznym z
obecnością owrzodzeń i przetok lub bujającej
ziarniny.
• Objawy i przebieg: Lokalizacja: często
pośladki, okolica pachwin, kończyny dolne.
Inne objawy: powstają przetoki i owrzodzenia
• Czas trwania: miesiące.
• PROMIENICA
• (promieniowce Actinomyces israeli)
• Definicja: Zapalenie tkanki podskórnej i skóry
cechujące się deskowatymi naciekami ze skłonnością
do rozmiękania i przebicia z wytworzeniem przetok.
• Objawy i przebieg: Zakażeniu sprzyjają próchnica,
zakażenia przywierzchołkowe i urazy. W obrębie
początkowego nacieku zapalnego o nierównej
pofałdowanej powierzchni powstają guzy, ulegające
rozmiękaniu j/w. W wydzielinie stwierdza się
charakterystyczne żółte ziarenka. Inne objawy: czasem
gorączka
• Lokalizacja: okolica podszczękowa, klatka piersiowa i
brzuch.
• Czas trwania choroby: wiele miesięcy