

Drogi podawania leków

przez przewód pokarmowy

jamę ustną

odbytnicę

przez układ oddechowy

przez błony śluzowe

przez skórę

dotkankowo przez wstrzyknięcia:

podskórne -sc, śródskórne -ic,

domięśniowe -im, dożylne -iv,

dotętnicze -ia, dosercowe,

dokanałowe, dostawowe, doszpikowe

Cele wykonywania nakłuć

żylnych

1. Cel diagnostyczny:

a) pobranie krwi do badań:
chemicznych
serologicznych
bakteriologicznych
b) podanie środka kontrastowego

Cele wykonywania nakłuć

żylnych cd.

2.

Cel leczniczy

a) wstrzyknięcie leku (podanie leku)

b) nawodnienie organizmu
c) żywienie pozajelitowe
d) dostarczenie krwi, preparatów

krwiopochodnych lub krwiozastępczych

e) pobranie krwi do autohemoterapii

3. Wywołanie znieczulenia ogólnego.
4. Pobranie krwi od dawcy.

Miejsca nakłuć żyły

1. Żyły szyi, żyły

podobojczykowe

2. W obrębie kończyn

górnych: zgięcie
łokciowe, przedramię,
grzbiet dłoni

3. U niemowląt: żyły głowy
Należy unikać nakłuwania

żył kończyn dolnych.

Zasady

Znajomość celu

Postawa wobec chorego –
przygotowanie psychiczne i fizyczne

•Niebezpieczeństwa związane z
zabiegiem

•Objawy nietolerancji u chorego i
sposoby reagowania

•Potrzebny sprzęt, sposób
przygotowania sprzętu i technika
wykonania zabiegu, sprzątnięcie po
nim

•Prawidłowe ułożenie chorego

•Poprawne wykonanie zabiegu

•Obserwowanie chorego podczas
zabiegu

•Przestrzeganie zasad aseptyki i
antyseptyki

•Udokumentowanie wykonania zabiegu

Metody uwidaczniania

żył

• Ucisk na kończynę

powyżej miejsca
wkłucia – staza
lub opaska
sfigmomanometru

• Polecić choremu

zaciśnięcie pięści

• Polecić

opuszczenie dłoni

• Delikatne oklepywanie

okolic planowanego
pola zabiegu

• Kilkakrotne

przesunięcie ręką w
kierunku do opaski, z
wywarciem
niewielkiego ucisku

• Kompres na rękę na

okres 20 minut

Utrudnienia wkłucia

• Obfita tkanka

tłuszczowa

• Zwłóknienie tkanek

– po wkłuciach

• Zmiany zarostowe

światła żyły

• Pobudliwość

ruchowa chorego –
zwłaszcza dzieci

• Zablokowanie wylotu

igły – oparcie o
ścianę lub zastawkę
naczynia

• Powstanie skrzepu

krwi w igle

• Odruchowe

obkurczenie naczynia
krwionośnego

• Przesuwalna żyła

Niebezpieczeństwa

wstrzyknięć dożylnych

• Wprowadzenie zakażenia
• Podanie leku poza żyłę
• Zbyt szybkie podawanie leku
• Podanie nieodpowiedniego leku i

niewłaściwemu choremu

• Uszkodzenie naczynia krwionośnego
• Wprowadzenie powietrza
• Odczyn zapalny

Zapobieganie objawom

niepożądanym przez:

• Znajomość stosowanego leku
• Prawidłowe przygotowanie leku
• Podawanie leku powoli
• Wnikliwą obserwację pacjenta podczas

wykonywania wstrzyknięcia

• Psychiczne przygotowanie pacjenta do

zabiegu – uprzedzenie o ewentualnych
objawach niepożądanych

Przyczyny objawów

niepożądanych ogólnych:

• Indywidualna reakcja na lek

(reakcja osobnicza);

• Działanie niepożądane leku;
• Niewłaściwe przechowywanie,

przygotowanie i podawanie leku
(zbyt szybkie).

Objawy obiektywne

• Zaburzenia tętna – przyspieszone,

zwolnione, nitkowate, niewyczuwalne,
częstoskurcz, skurcze przedwczesne,
niemiarowość całkowita,

• Skóra: zaczerwieniona, blada, sina,
• Niepokój ruchowy, wymioty

Objawy subiektywne

• Zaburzenia widzenia (podwójne, przez mgłę),
• Uczucie gorąca,
• Kołatanie serca,
• Duszność,
• Ból głowy,
• Ból za mostkiem,
• Suchość w jamie ustnej,
• Nudności,
• Senność.

Technika postępowania przy

wstrzyknięciu domięśniowym

•

Skompletować sprzęt niezbędny do

wykonania zabiegu.

•

Sprawdzić zlecenie – zabieg wykonać tylko

na pisemne zlecenie lekarza.

•

Przygotować właściwy lek –

3 krotne

sprawdzenie leku!

•

Sprawdzić nazwę,

•

Dawkę leku,

•

Wskazówkę na opakowaniu – jaką drogą ten lek może być

podany.

•

Termin ważności leku,

•

Zmiany fizykochemiczne leku (zmiana barwy, zmętnienie

lub osad świadczą o nieprzydatności leku).

Technika postępowania przy

wstrzyknięciu domięśniowym

cd.

4. Przygotować strzykawkę o odpowiedniej

pojemności do nabrania leku pamiętając o

przestrzeganiu zasad postępowania

aseptycznego i antyseptycznego.

5. Zdezynfekować korek fiolki i szyjkę ampułki.
6. Nabrać lek do strzykawki.
7. Zabezpieczyć igłę jałową osłonką w czasie

przenoszenia strzykawki z lekiem do pacjenta.

8. Upewnić się, czy lek zamierzamy podać

właściwemu pacjentowi – sprawdzić zlecenie i

dane osobowe pacjenta.

9. Zdezynfekować pole zabiegu – czas działania

środka antyseptycznego minimum 30 sek.

Technika postępowania przy

wstrzyknięciu domięśniowym

cd.

10. Chorego uprzedzić o rodzaju zabiegu; ułożyć

wygodnie w odpowiedniej pozycji – leżącej lub

siedzącej, nie wolno na stojąco.

11. Wprowadzić igłę do tkanki – napiąć tkanki ruchem

”rozciągającym”, a u szczupłych osób zebrać fałd,

wkłuć igłę pod kątem 90

0

w stosunku do powierzchni

ciała.

12. Wykonać ruch aspirujący tłokiem strzykawki – co

wyklucza ewentualność tkwienia igły w świetle

naczynia krwionośnego.

13. Lek wprowadzić powoli do tkanki.
14. Usunąć igłę z tkanki, miejsce wkłucia ucisnąć.
15. Udokumentować wykonanie zabiegu.
16. Uporządkować sprzęt bezpośrednio po wykonaniu

zabiegu.

Miejsca wstrzyknięć

domięśniowych

• Okolica pośladkowa tylna – górna zewnętrzna

powierzchnia mięśnia pośladkowego.

• Okolica mięśni ramienia (mięsień naramienny i

dwugłowy ramienia – na wysokości dwóch palców

poniżej wyrostka barkowego łopatki).

• Okolica uda tzn. przednio – boczna powierzchnia

uda.

• Okolica pośladkowa przednia (brzuszna) –

bezpieczne pole to trójkąt między kolcem

biodrowym przednim górnym, krętarzem

większym kości udowej a wyniosłością

grzebienia biodrowego.

Najniebezpieczniejszym

miejscem jest okolica, w której

wychodzą

z miednicy ważne naczynia i

nerwy

• Strefa ta mieści się w trójkącie

zawartym między kolcem

biodrowym tylnym górnym, guzem

kulszowym a krętarzem większym

kości udowej.

Wstrzyknięcie leku w tę okolicę grozi

porażeniem nerwów, przykurczami mięśni

oraz ogólnymi zaburzeniami, wynikającymi z

podania leku donaczyniowo.

Niebezpieczeństwa

wstrzyknięć domięśniowych

• Wprowadzenie zakażenia
• Odczyn zapalny przez wprowadzenie do

tkanki ciała obcego

• Wybór nieprawidłowego miejsca wkłucia
• Częste wstrzyknięcia w to samo miejsce
• Podanie leku do tkanki tłuszczowej
• Podanie leku do naczynia krwionośnego
• Złamanie igły i pozostawienie w tkance
• Skrzywienie igły

Niebezpieczeństwa

wstrzyknięć domięśniowych

cd.

• Złe obliczenie dawki leku
• Podanie leku po raz drugi
• Podanie leku przeterminowanego,

niewłaściwego lub innemu choremu

• Nieodpowiednie łączenie leków w jednej

strzykawce

• Działanie niepożądane leku
• Zespół Nicolau
• Reakcja uczuleniowa
• Zespół Hoigne