Makroekonomia

Dr inż. Sebastian Saniuk

Literatura:



Begg D., Fischer S., Dornbusch R., Ekonomia –
makroekonomia, 2000 PWE wydanie: IIZ.



Popławska E. Ekonomia makroekonomia
podręcznik, 2000 LELIWA wyd.: I.



Zawojska A., Daniłowska A., Mossakowska E., Abc
ekonomii, 1999 CIM wydanie: I.



Burda M. Wyplosz CH., Makroekonomia.
Podręcznik europejski, 1999 PWE wydanie: II.



Gajdar J., Anomalie wzrostu gospodarczego, 1999
CASE wydanie: I.



Wprowadzenie do gospodarki i ekonomii. Definicja

ekonomii. Podział na makroekonomię i mikroekonomię.

Problemy makroekonomiczne. Podstawowe pojęcia.



Dochód i produkt narodowy. Ruch okrężny. Rachunek

dochodu narodowego. PKB w cenach czynników produkcji i w

cenach rynkowych. PNB nominalny i realny. Dochód narodowy

jako miernik dobrobytu.



Determinanty dochodu narodowego. Produkcja potencjalna.

Popyt globalny. Krzywa popytu globalnego. Popyt konsumpcyjny.

Wydatki inwestycyjne. Produkcja na poziomie równowagi.

Wielkości planowane i faktyczne. Mnożnik. Krańcowa skłonność

do oszczędzania.



Państwo i popyt globalny. Budżet państwa. Deficyt

budżetowy. Mnożnik zrównoważonego budżetu. Aktywna i

pasywna polityka fiskalna. Automatyczne stabilizatory

koniunktury.



Pieniądz i system bankowy. Funkcje pieniądza. Rodzaje

pieniądza. System bankowy. Podaż pieniądza. Baza monetarna.

Mnożnik kreacji pieniądza. Popyt na pieniądz. Kontrola podaży

pieniądza.



Bank centralny i system pieniężny. Funkcje banku

centralnego. Bank i podaż pieniądza. Rezerwy

obowiązkowe. Stopa redyskonta. Operacje otwartego

rynku. Popyt na pieniądz. Równowaga na rynkach

finansowych. Kontrola podaży pieniądza.



Rynek finansowy. Instrumenty rynku finansowego.

Akcje, obligacje, weksle, bony i certyfikaty depozytowe.

Depozyty międzybankowe, Giełda papierów

wartościowych.



Rynek walutowy i bilans płatniczy.



Bezrobocie. Rodzaje bezrobocia. Naturalna stopa

bezrobocia. Ekonomia podażowa. Koszt bezrobocia.



Inflacja. Rodzaje inflacji. Przyczyny inflacji. Inflacja a stopa

procentowa. Hipoteza Fishera. Inflacja a deficyt budżetowy.

Inflacja a bezrobocie. Krzywa Phillipsa. Sposoby

przeciwdziałania inflacji.



Polityka pieniężna i fiskalna. Model IS-LM, Podaż globalna,

poziom cen i tempo dostosowania.



Podaż globalna, poziom cen i tempo dostosowań. Poziom

cen i popyt globalny. Makroekonomiczna krzywa popytu. Efekt

realnych zasobów pieniądza. Rynek pracy i podaż globalna.



Wzrost gospodarczy i wahania cykliczne. PKB. Korzyści

skali. Mierniki wzrostu gospodarczego. Czynniki wzrostu.

Granice i koszty wzrostu gospodarczego. Cykl koniunkturalny.

Fazy cyklu koniunkturalnego. Teorie cyklu koniunkturalnego.

Trend.



Międzynarodowa polityka handlowa. Korzyści z handlu

międzynarodowego. Środki polityki handlowej. Cła i subwencje

w handlu zagranicznym. Protekcjonizm i wolny handel.

Dumping. Formy integracji gospodarczej. Unia Europejska.

Rynek walutowy. Kursy walutowe. Interwencje banku

centralnego na rynku walutowym. Bilans płatniczy i jego

składniki.

Geneza

Powstanie i rozwój ekonomii jako nauki (dyscypliny

naukowej) łączy się ściśle z powstaniem i rozwojem
kapitalizmu. Współcześnie używaną nazwą
„Ekonomia” posługiwał się już Arystoteles który żył
w latach 384-322 p.n.e. Oikos znaczy – dom,
nomos – prawo. Wówczas oznaczało to wiedzę o
prawach rządzących gospodarstwem domowym.
Poczynając od XVII wieku upowszechnił się termin
„ekonomia polityczna”. Wówczas oznaczało to
ekonomię społeczną. Współcześnie przymiotnik ten
zostaje pomijany i stosowany jest termin
ekonomia.

Definicje

Ekonomia – jest nauką o procesach gospodarczych

tzn. procesach produkcji, podziału, wymiany i

konsumpcji środków zaspokajania potrzeb ludzkich.

Celem jest zatem wykrywanie i badanie sposobu

działania pewnych prawidłowości rządzących tymi

prawami. Przedmiotem zainteresowania ekonomi

jest, więc gospodarowanie, czyli działalność

gospodarcza ludzi. Na uwagę zasługuje tu

ograniczoność zasobów gospodarczych, z których

ludzie korzystają. Są to zasoby zarówno naturalne:

ziemia, woda, powietrze, jak i zasoby będące

wynikiem gospodarowania: żywność, odzież,

maszyny, budynki itd.

Definicje

Reasumując można stwierdzić, że

Ekonomia jest nauką o najefektywniejszej alokacji

ograniczonych zasobów między nieograniczone

potrzeby w celu uzyskania maksimum zadowolenia

społeczeństwa.

Innymi słowy: ekonomia musi odpowiedzieć na pytanie:



Co i Ile wyprodukować?



Jak produkować, jakimi metodami?



Dla kogo?



Jak podzielić produkcję na konsumpcję i inwestycje?

Podstawowe pojęcia

Rzadkość – jest stosunkiem użyteczności do ilości

dobra, czyli użytecznością zawartą w jednostce

danego dobra.

Pojęcie to oznacza, że istniejące zasoby są

niewystarczające do zaspokojenia istniejących

potrzeb. Rzadkość jest pojęciem względnym np.

woda poza rejonami pustynnymi była do niedawna

zasobem wolnym, jednak ze względu na przyrost

naturalny, rozwój przemysłu zwłaszcza jeśli chodzi

o wodę czystą stanowi ona obecnie zasób rzadszy

Podstawowe pojęcia

Użyteczność – to zadowolenie z zaspokojenia danej

potrzeby, możliwe dzięki posiadaniu określonej

ilości danego produktu.

Konsekwencją rzadkości i użyteczności jest dążenie

do zawłaszczenia i wymieniania dóbr oraz ich

pomnażania w procesach produkcyjnych.

Podstawowe pojęcia

Potrzeby - są to odczucia konieczności posiadania

lub użytkowania rzeczy lub usług. Można je

podzielić np. na tzw. biologiczne (potrzeba

zaspokajania głodu, pragnienia, ochrona przed

zimnem itd.) oraz kulturowe (potrzeba

wzajemnych kontaktów, potrzeba informacji,

rozrywki, itd.

Podstawowe pojęcia

Koszt alternatywny – to wartość poniechanej

działalności alternatywnej na którą się nie

zdecydowaliśmy ponieważ wybraliśmy coś

innego.

Definicja Makroekonomii

Makroekonomia – bada funkcjonowanie

gospodarki kraju jako całości i rozważa wzajemne

powiązanie między globalnymi wielkościami jak:

produkt krajowy, dochód narodowy, inwestycje,

oszczędności, poziom cen, bezrobocie, handel

zagraniczny, a jednocześnie rejestruje je

statystycznie i dokonuje pomiarów ich wielkości

oraz zachodzących w nich zmian.

Definicja Mikroekonomii

Mikroekonomia jest to część ekonomii badająca

zachowanie się ludzi w ramach gospodarstwa
domowego, przedsiębiorstwa lub ewentualnie
danego rynku.

Uwaga:
Wszelkie badania ekonomiczne oparte są na założeniu,

iż ludzkie postępowanie jest racjonalne. Oznacza to,
że mając wybór wybieramy najkorzystniejszą ofertę
gwarantującą wyższy poziom satysfakcji.

Ekonomia pozytywna i normatywna

W badaniach ekonomicznych posługujemy się

zarówno analizą pozytywną jak i normatywną.

Analiza pozytywna polega na tym, że zjawiska

ekonomiczne i prawa badamy bez dokonywania

jakichkolwiek ocen czy sądów czy wynik, który z

uzyskanych analiz otrzymujemy jest dla nas

korzystny czy niekorzystny. Na przykład: ze

wynikiem spadku inwestycji jest wzrost

bezrobocia.

Ekonomia pozytywna i normatywna

Analiza normatywna polega na badaniu

problemów w celu wydania orzeczeń np. czy rząd

w celu zmniejszenia bezrobocia powinien

zwiększyć wydatki na roboty publiczne, pomimo

że wywoła to konieczność podwyższenia

podatków.

W badaniach ekonomicznych opieramy się na modelach.

Model zawiera szereg założeń upraszczających

dotyczących zachowania się ludzi. Stanowi więc
świadome uproszczenie rzeczywistości.

Badania ekonomiczne opierają się często na wielu

zmiennych. Z tego powodu, aby zrozumieć zależności
między powiedzmy dwoma wielkościami w
rozważaniach stosować będziemy założenie – CETERIS
PARIBUS, co oznacza, że wszystkie inne zmienne
(poza badanymi w danej chwili) pozostają
niezmienione.

Wybrane problemy makroekonomiczne

Inflacja - roczna stopa inflacji jest to procentowy

przyrost przeciętnego poziomu cen dóbr i usług w
ciągu roku.

Bezrobocie – to liczba osób zarejestrowanych jako

poszukujące pracy i jednocześnie niezatrudnionych.
Stopa bezrobocia jest więc odsetkiem siły roboczej
pozostającej bez pracy. Siła robocza jest to liczba ludzi
pracujących lub poszukujących pracy. Nie obejmuje,
więc ludzi, którzy nie pracują ani nie poszukują pracy.

Wybrane problemy makroekonomiczne



Produkcja i wzrost – Produkt narodowy brutto jest

miarą całkowitego dochodu gospodarki narodowej.

Świadczy on o ilości dóbr i usług na zakup, których

może sobie pozwolić gospodarka jako całość.

Przyrosty realnego PNB określa się mianem wzrostu

gospodarczego.



Polityka makroekonomiczna - Rząd ma do

dyspozycji całą gamę narzędzi polityki gospodarczej

za pomocą, których może oddziaływać na

zachowanie się gospodarki jako całości. Nakłada

podatki, zleca zamówienia, wpływa na wielkość

podaży pieniądza, stopy procentowej.

Funkcjonowanie systemu
gospodarczego

A.

Gospodarka wolnorynkowa

B.

Gospodarka rynkowa mieszana

C.

Gospodarka centralnie kierowana

Gospodarka rynkowa – zasoby są w posiadaniu

prywatnym ich alokacja odbywa się jedynie i
wyłącznie w wyniku działania mechanizmu
rynkowego. Taka gospodarka istniała w XIX w. W
czystej postaci dziś nie istnieje.

Funkcjonowanie systemu
gospodarczego

Gospodarka mieszana – dominuje własność

prywatna oraz rynkowa alokacja zasobów. Są
one jednak modyfikowane przez następujące
fakty: część zasobów znajduje się w posiadaniu
państwa i samorządów; istnieje też ingerencja
państwa w sprawy gospodarcze, korygująca i
uzupełniająca mechanizm rynkowy.

Funkcjonowanie systemu
gospodarczego

Gospodarka z systemem nakazowo-rozdzielczym –

zasoby są własnością państwa i samorządów
terytorialnych. Alokacja zasobów określona jest
planem centralnym.

Występują dwie odmiany takiego systemu:
- Socjalizm planowy: (b. ZSRR i b. NRD oraz Rumunia);
- Socjalizm rynkowy: (alokację zasobów determinuje w

pewnym stopniu mechanizm rynkowy występował
w b. Jugosławia, Węgry, Polska, Chiny).

Zadanie:
Opracować temat:
„Narzędzia analizy ekonomicznej” w

Ekonomia, Tom 1, Begg D., Fischer
S.,Dornbusch R.,