Czynniki wpływające na

plonowanie roślin:

•Nawożenie,
•nawadnianie,
•dobór odmian,
•ochrona roślin,
•właściwe zmianowanie, itd.

Składniki pokarmowe

Makroelementy:

Azot,

Fosfor,

Potas,

Wapń,

Magnez,

Siarka.

Mikroelementy:

Żelazo,

Mangan,

Cynk,

Miedź,

Bor,

Molibden,

Chlor.

Na co wpływają

poszczególne składniki?

AZOT

- Wpływa bardzo silnie plonotwórczo na
rośliny,

-Rozwój masy wegetatywnej,

-Zmiana relacji między częściami

nadziemnymi a podziemnymi,

-Dobre zaopatrzenie wpływa na zawartość

karotenu,

-Nadmiar wpływa na opóźnienie

dojrzewania roślin, przedłuża ich
wegetację, opóźnia wejście w okres

spoczynku,

-Nadmiar wpływa m.in. na kumulację

azotanów i azotynów,

-Nadmiar azotu, przy braku m.in. potasu i

fosforu, zmniejsza zawartość cukrów w
roślinie.

FOSFOR -Decyduje o tempie wzrostu,

-Stymuluje powstawanie korzeni,

-Potrzebny do zawiązywania kwiatów i
owoców.

- zwiększa odporność roślin na suszę, mróz a
także odporność na choroby,

-zawęża relację z Ca, co jest cenne ze
względów żywieniowych,

- Wpływa pozytywnie na przezimowanie
roślin,
- Potrzebny do zawiązywania kwiatów i

owoców,
- Wpływa pozytywnie na zawartość witamin
w plonie,
-Niedobór opóźnia dojrzewanie niektórych
warzyw, wyraźnie zmniejsza plonowanie

roślin,

- nadmiar wpływać może na wystąpienie

chloroz mikroelementowych

POTAS

- Lepsze wykorzystanie energii

słonecznej,
- Wpływ na przechowywanie się roślin,
- Reguluje gospodarkę wodną,

-Zwiększa m.in. plon warzyw
korzeniowych, jak również owoców,

- poprawia wybarwienie i jakość
owoców,

-Poprawia odporność roślin na choroby,

-Wpływa pozytywnie na trwałość

pozbiorczą owoców i warzyw,

-Wpływa pozytywnie na ilość i wielkość

kwiatów u roślin ozdobnych,

-Polepsza smak owoców, poprzez

zwiększenie zawartości kwasów i
cukrów,

- Poprawa odporności na mróz.

WAPŃ

-Wzmacnia ściany komórkę,

-Dobre odżywienie nim roślin
przeciwdziała inwazjom patogenów,
- Niezbędny we wszystkich
intensywnie dzielących się komórkach.

MAGNEZ - Warunkuje właściwy przebieg

przemiany materii,
- Decyduje o wybarwieniu liści,
-Wpływa na zawartość witaminy C oraz

węglowodanów,

-Wpływa korzystnie na zawartość

karotenu w roślinie,

-Zwiększa wytrzymałość na mróz,

SIARKA

-Zwiększa zawartość suchej masy,

- Dobre odżywienie roślin tym
składnikiem zwiększa zawartość

białek,
- Dobre zaopatrzenie w składnik

zwiększa mrozoodporność roślin,
- Zaostrza smak warzyw.

ŻELAZO,

CYNK,
MIEDŹ

-Uaktywniają działanie wielu enzymów –

warunkują przebieg procesu przemiany
materii,

- Wpływ na zawartość chlorofilu (Fe),

-Wpływ na zwiększenie zawartości

białka , zdrowotność roślin (Cu),

- wpływ na zdrowotność roślin (Zn)

MANGAN

-Wpływ na zawartość węglowodanów,

-Może wpływać na zwiększenie

zawartości białek w roślinie,

BOR

-Bierze udział w tworzeniu pyłku

kwiatowego, wpływ na podziały komórek
stożka wzrostu,

-Przeciwdziała zamieraniu stożków
wzrostu łodyg i korzeni,

-Zwiększenie mrozoodporności,

-Wpływ na jakość plonów, między innymi

smak kalafiorów, trwałość i wygląd
jabłek,

MOLIBDEN - Udział w procesach włączania azotu,

-Zmniejsza zawartość azotanów w
roślinach, zwiększa zawartość witamin w

roślinie, zwiększa odporność na suszę,

-Poprawa zdrowotności roślin,

CHLOR

- Uczestniczy w procesie fotosyntezy.

Przyczyny objawów niedoborów

składników ?

- Brak składnika w glebie,
- Wadliwy odczyn gleby,
- Ewentualne antagonizmy jonowe,
- Warunki pogodowe, itd.

Lokalizacja objawów niedoborów składników

Przykładowe objawy niedoborów

Azot

Wzrost roślin zahamowany, starsze liście
jasnozielone, żółkną, zamierają

Fosfor Zahamowanie wzrostu, starsze liście

ciemnopurpurowe, liście pod kątem ostrym do
łodygi,

Potas

Żółknięcie brzegów liści, a nawet ich zamieranie,
rośliny więdną,

Magne
z

Chloroza międzyżyłkowa, z czasem tkanka
rozjaśniona może zamierać,

Wapń

zamieranie pąków wierzchołkowych, Choroby np. tip-
burn, zgnilizna wierzchołkowa pomidora, papryki,
gorzka plamistość podskórna owoców,

Siarka Zahamowanie wzrostu, młode liście jasnozielone,

rośliny kruche

Przykładowe objawy niedoborów

Żelazo

Drobnienie liści, chlorozy międzyżyłkowe na
młodych liściach

Mangan

Chlorozy międzyżyłkowe, „marmurkowatość”,
drobne nerwy ciągle zielone, a tkanka między
jaśnieje i może zamierać,

Cynk

Karłowatość roślin, „cętkowatość” liści,

Miedź

Zniekształcenia najmłodszych liści oraz pąków,
upośledzony rozwój kwiatów,

Bor

Brzegi najmłodszych liści jasnozielone; brokuł,
kalafior – brunatnienie róż, burak, seler – zgorzel
liści sercowych,

Molibden

Młode liście blade, kalafior, brokuł – redukcja

blaszek między nerwami (biczykowatość), róże
brunatnieją i rozsypują się

Dokarmianie dolistne:

- przy ograniczeniu aktywności korzeni,
- w razie wystąpienia widocznych objawów

deficytu,

- dla oszczędności nawozów,
- przy trudnościach z przemieszczaniem

składników (głównie Ca do owoców),

- przy stanach stresowych roślin (np.

skrajne warunki pogodowe, po
zastosowaniu środka ochrony roślin).

Przykładowe nawozy do stosowania

dolistnego

Azot

Mocznik

0,5 - 1,0%

Potas

Saletra potasowa

0,7 - 1,1%

Wapń

Saletra wapniowa

0,5%

Magnez

Siarczan magnezu

(sól gorzka)

1,0 - 2,0%

Żelazo

Siarczan żelazawy

0,2 - 0,5%

Mangan

Siarczan manganu

0,5 - 1,0%

Cynk

Siarczan cynku

0,3 - 0,6%

Bor

Boraks

0,1 - 0,3%

Średnie ilości N, P, K pobierane z

plonem przez wybrane warzywa

Typy gleb

Główne rodzaje gleb i ich cechy

Gleba

Zalety

Wady

Zalecenia

Piaszczysta

(lekka)

- Mała
zwięzłość,
- Łatwość
uprawy,
-Szybkie

nagrzewani
e się,
-Dobre
napowietrze

nie.

-Nadmierna
przepuszcza

lność,
-Mała

pojemność
wodna i

sorpcyjna,
-Wymywani
e

składników
w głąb

gleby.

-Ograniczyć
uprawę

mechaniczn
ą,
- stosowanie
nawozów

organicznyc
h,
-Wzbogacać

w glinę,
-Stosować

ściółkowanie
,
- Stosować
niskie dawki

nawozów.

Gleba

Zalety

Wady

Zalecenia

Piaszczysto-
gliniasta

(Średnia)

-łatwa do
uprawy,
-Dobra
właściwości

wodne i
sorpcyjne,
-Nadaje się
do uprawy

większości
gatunków.

-Nie
utrzymuje

zbyt
długo

wody,
-dłużej

nagrzewa
się.

-Stosowanie
obornika,
-Ściółkowanie
gleby,
-Stosowanie
standardowyc

h dawek
nawozów.

Gleba

Zalety

Wady

Zalecenia

Gliniasta
(ciężka)

-duża
pojemność

wodna i
sorpcyjna,
-Dobry
podsiąk

wody,
-Powolny

rozkład
nawozów

organicznych.

-utrudnione
wykonywani

e uprawek,
-Zaskorupia

nie się,
-Wolniejsze

ogrzewanie
się,
-Słaba

przepuszcza
lność.

-Uprawki
spulchniając

e,
-„kopanie”

w ostrą
skibę,
- dla
rozluźnienia

wskazane
użycie np.

piasku i
nawozów

organicznyc
h.

Sorpcja składników w

glebie

Komple

ks

sorpcyj

ny

Mg

N-
NO

3

K

N-
NH

4

Ca

P

Zawartość składnika w glebie a

plonowanie roślin

Wapnowanie

Pierwszy zabieg

1. Nawożenie

1.Wapnowanie

2. Wapnowanie

2. Nawożenie

Konsekwencją

błędnej

kolejności

nawożenia jest gorsza jakości roślin - ich
wyglądu,

odporności

na

warunki

stresowe, itd. , a niekiedy nawet
całkowite zahamowanie ich wzrostu.

Skutki zakwaszenia gleb

Pogorszenie struktury i

aktywności biologicznej

gleb

Rozpuszczanie związków

metali ciężkich (Al, Fe i Mn)

Objawy

toksyczności na

roślinach

Hamowanie pobierania

składników pokarmowych

(głównie P, Mg i Mo)

Wzrost pobierania metali

ciężkich

Spadek plonowania roślin

Obniżenie zawartości P, Ca i

Mg w plonie

Wzrost zawartości metali

ciężkich w częściach

jadalnych

Klasy odczynu gleb

Odczyn gleby

pH w H

2

O

Bardzo

kwaśny

< 5,0

Kwaśny

5,1–6,0

Lekko kwaśny

6,1–6,7

Obojętny

6,8–7,4

Zasadowy

> 7,4

•

Optymalizacja

pobierania

pozostałych

składników

pokarmowych,

•

Uregulowanie odczynu (pH 6,0-6,5)

•

Zasadowy odczyn gleby hamuje

pobieranie

większości

mikroelementów, a kwaśny ogranicza

pobieranie makroelementów,

•

Wpływ na strukturę gleby

.

• Gleby lekkie -

tylko

nawozy

wapniowe węglanowe (czyli
wolnodziałające) np. dolomit,
mączka dolomitowa,

• Orientacyjna dawka: 0,15 kg CaO (tj.

1,5 kg CaO/10m

2

) np. 3-5 kg

dolomitu, podnosi pH o 1 jednostkę,

• Stosunek Ca:Mg.

O

dm

ia

na

Przykładowy

nawóz

%

CaO

Producent lub dystrybutor

Grupa tlenkowa (CaO)

01

80

Kujawy Wapno, Z.W. Lhoist Tarnów Opolski

02

70

Ekodol Sandomierz, ZPW „Trzuskawica”, Z.W. Lhoist

Tarnów Opolski; Damo Łowicz; Eko-Wap Miechów

03

Nawóz wapniowy

tlenkowy (wapno

rolnicze palone)

60

Lhoist: Wojcieszów, Bukowa w Krasocinie, Tarnów

Opolski; Kujawy Wapno, ZPR Świdwin; Damo Łowicz;

Eko-Wap Miechów

Grupa tlenkowo–węglanowa (CaO + CaCO

3

)

04

Wapno rolnicze

mieszane (nawóz

wapniowo-

węglanowy

mieszany)

50

Lafarge Kruszywa; K.W. „Morawica”; Kujawy Wapno;

Lhoist: Bukowa w Krasocinie, Tarnów Opolski,

Wojcieszów, Nordkalk; OMP Mielnik; Wapiennik Węgierka

Jarosław; Damo Łowicz; Eko-Wap Miechów

Grupa węglanowa (CaCO

3

)

05

Nawóz wapniowy

węglanowy

(wapno

węglanowe)

40

Lhoist: Tarnów Opolski, Wojcieszów; Damo Łowicz; Eko-

Wap Miechów

Nawozy wapniowe otrzymywane z

Nawozy wapniowe otrzymywane z

przerobu skał wapiennych

przerobu skał wapiennych

Nawozy

wapniowo-magnezowe

Asortyment nawozów

mineralnych

Przeliczniki form składników

Mnożenie

Wynik

Mnożenie

Wynik

K x 1,2

K

2

O

Mg x 1,66

MgO

K

2

O x 0,83

K

MgO x 0,6

Mg

P x 2,3

P

2

O

5

Ca x 1,4

CaO

P

2

O

5

x 0,44

P

CaO x 0,71

Ca

Wybrane nawozy azotowe

Wybrane nawozy fosforowe

Nawóz

Zawartość (w %)

Uwagi

Zawierające fosfor rozpuszczalny w wodzie

Superfosfat
pojedynczy pylisty

P 18-20, Ca 25-30, S 13-29, Mn, Zn, Cu,
Mo

Najszybciej działający

Superfosfat
pojedynczy granulat

P 18-20, Ca 10-34, S 12-28, Mn, Zn, Cu,
Mo

Superfosfat 20 z
borem

P 20, Ca 25, S 13, B 0,2

Dla upraw sadowniczych

Superfosfat
magnezowy

P 14, Mg 5

Superfosfat potrójny

P 46

Najbardziej skoncentrowany

Superfosfat podwójny

P 40, Ca 30, S 5, Fe, Mn, Zn, Cu, B, Mo

Wzbogacony w
mikroelementy

Fosforan amonu

P 46, N 18

Zawierające fosfor nierozpuszczalny w wodzie

Mączka fosforytowa

P 30

Na gleby ciężkie, organiczne,
nawozy wolno działające

Mączka kostna
bębnowa

P 13, N 2-5

Mączka kostna
odklejona

P 30

Wybrane nawozy potasowe