Typy krajobrazów

Krajobraz naturalny - to krajobraz
wyróżniany na podstawie cech
przyrodniczych

Krajobraz pierwotny - to
krajobraz, nie zmieniony lub mało
zmieniony pod wpływem
działalności człowieka



Krajobrazy naturalny nie może być
utożsamiany z krajobrazem pierwotnym,
gdyż

obejmuje

zarówno

zjawiska

przyrodnicze, jak i obszary objęte
gospodarką rolną, leśną czy też wodną.

Na krajobraz naturalny składają się
takie

komponenty

jak

skała

macierzysta, woda, powietrze, flora,
fauna.

Jego charakter określają własności
poszczególnych komponentów i relacje
między nimi. Utworzył się na obszarach,
gdzie zaznacza się już działalność
człowieka, ale nie spowodowała ona
naruszenia zdolności
samoregulacyjnych ekosystemów.

W krajobrazie naturalnym nie ma
elementów

przestrzennych

wprowadzonych przez człowieka np.
torów

kolejowych,

mostów

czy

zabudowań. Przykładem mogą być łąki
naturalne, na których wypasa się
bydło.

Krajobraz kulturowy- krajobraz

antropogeniczny

Powstaje przez głębokie zmiany lub

całkowite przekształcenia krajobrazów

naturalnych.

Większość krajobrazów współcześnie jest

przez człowieka użytkowanych - są to

więc krajobrazy kulturowe.

Jako anakumeny (wg Kondrackiego 1969)

można uważać jedynie pustynie lodowe i

pustynie strefy suchej oraz wysokie góry.

Krajobraz ekologiczny

W ekologii czasami używa się

terminu krajobraz ekologiczny,
traktowany jako wyższy poziom
organizacji, skupiający różne
ekosystemy. Krajobraz ekologiczny -
wyodrębniający się obszar o
charakterystycznej fizjonomii,
zbudowany z powiązanych ze sobą
ekosystemów, np. krajobraz wiejski,
krajobraz zurbanizowany, krajobraz
pojezierny.

Krajobraz ekologiczny traktowany jest
jako poziom organizacji, nadrzędny w
stosunku do ekosystemu. W zasadzie jest
synonimem pojęcia krajobraz.

Klasyfikacja krajobrazów

antropogenicznych (Milkow 1981)

a)Polowe;
b)Łąkowo-pastwiskowe;
c)Sadownicze;
d)Mieszane polowo-

sadownicze.

• Rolnicze

Klasyfikacja krajobrazów

antropogenicznych (Milkow 1981)

cd.

• Przemysłowe
• Drogowe
• Rekreacyjne
• Wodne

a) Zbiorników

sztucznych;

b)Zbiorników

naturalnych;

c) Kanałów.

Klasyfikacja krajobrazów

antropogenicznych (Milkow 1981)

cd.

a) Naturalne;
b) Wtórne;
c) Leśno-kulturowe.

•Leśne

a) Osiedli wiejskich;
b)Osiedli miejskich.

• Osiedlowe

Klasyfikacja krajobrazów
antropogenicznych wg Plachtera

(Cultural landscape of universal value 1995)

uwzględniająca stopień
przekształcenia antopogenicznego
krajobrazu

• Krajobrazy naturalne i

seminaturalne funkcjonujące zgodnie
z prawami przyrody;

• Krajobrazy kulturowe tradycyjne,

gdzie człowiek jest uzależniony od
funkcjonowania przyrody;

Klasyfikacja krajobrazów

antropogenicznych wg Plachtera cd.

• Krajobrazy rolnicze nowoczesne, w

obrębie których do systemu
przyrodniczego wprowadzane są duże
ilości energii, ale które są w oczywisty
sposób zależne od naturalnych
predyspozycji;

• Krajobrazy terenów

zurbanizowanych z wyraźną
dominacją człowieka.

Krajobraz potencjalny

To krajobraz, który kiedyś istniał w danym
miejscu, przed zmianami dokonanymi przez
człowieka.

Założenia typologiczne

krajobrazu naturalnego

Polski

Rys historyczny

• 1912r.- Smoleński przedstawia opis

krajobrazów Polski;

• 1922r. – Lencewicz wydziela na

obszarze Polski sześć typów

krajobrazu;

• 1932r. - Wodziczko rozwinął orginalne

podejście – fizjocenotyczne

obejmujące: biologię krajobrazu,

pielęgnację i higienę krajobrazu;

Rys historyczny cd.

• 1960r. – Kodracki przedstawia

pierwszą typologię krajobrazu
Polski;

• 1984r. – Kondracki i Richling

opracowali nową wersję podziału
krajobrazowego Polski.

Podział opracowany przez

Kondrackiego i Richlinga

•Przeprowadzony został na podstawie

cech dominujących (zakładając, że w

różnych sytuacjach dominują różne

czynniki);

•Podział obejmuje:

 4 klasy krajobrazów
 14 rodzajów
 25 gatunki

Krajobrazy nizin - podział

na rodzaje i gatunki

1. Glacjalne

1.1

Równinne i faliste

1.2 Pagórkowate
1.3 Wzgórzowe

3.
Fluwoglacjalne

3.1 równinne i faliste

2.
Peryglacjalne

2.1

Równinne i faliste

2.2 Pagórkowate
2.3 Wzgórzowe

4. Eoliczne

4.1 Pagórkowate

4.2Wzgórzowe

Krajobrazy nizin - charakterystyka

• Głównym czynnikiem

krajobrazotwórczym jest typ
genetyczny rzeźby z którym jest
związany:

 charakter litologiczny skał,
 stosunki wodne,
 gleby;
 roślinność.

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

1. Glacjalne

1.1 Równinne

i faliste

1.2

Pagórkowa

te

1.3

Wzgórzow

e

brunatne,

czarne
ziemie

rdzawe,

płowe

rdzawe,

płowe,
rzadziej

brunatne

zmienne,

zazwyczaj kilka
poziomów,

obecność jezior i
bagien

zmienne, z
występowaniem

jezior i bagien

głębokie, piętrowe

grądy

grądy,

bory
mieszan

e

bory

mieszan
e, grądy

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

2.

Peryglacjal
ne

2.1 Równinne

i faliste

2.2

Pagórkowat

e

2.3

Wzgórzowe

rdzawe i

płowe

rdzawe i
bielicowe

rdzawe,
bielicowe

zróżnicowana

głębokość, rzadka
sieć

powierzchniowa

zmienne, z

przewagą
głębokich

głębokie, często
piętrowe

bory

mieszan
e,
grądy

bory

mieszan

e

bory

sosnowe
, bory

mieszan
e

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinność

potencjalna

3.

Fluwioglacj

alne

3.1 Równinne

i faliste

4. Eoliczne
4.1

Pagórkowa
te

4.2

Wzgórzow
e

bielicowe,
rdzawe

bielicowe i
o

niewykszta
łconym

profilu

bielicowe i

o
niewykszta

łconym
profilu

głębokie

nierównomiern
ie głębokie

głębokie

bory suche,
bory

mieszane

suche bory
sosnowe

suche bory
sosnowe

Krajobrazy wyżyn i niskich

gór - podział na rodzaje i

gatunki

1. Lessowe – eoliczne

1.1 Wysoczyzn słabo

rozciętych

1.2 Wysoczyzn silnie

rozciętych

2.3 Płaskowyży falistych

2. Węglanowe i

gipsowe –
erozyjne

2.1 Zwartych masywów

ze skałkami

2.2 Izolowanych,

połogich wzniesień

3. Krzemianowe i
glino-krzemowe –

erozyjne

3.1 Pojedynczych
wzniesień

Krajobraz wyżyn i niskich gór -

charakterystyka

• W Polsce obszar ten obejmuje

tereny od 200 do 600 m n.p.m.,

• Głównym czynnikiem

krajobrazotwórczym jest skład
litologiczny podłoża, od którego
zależą pozostałe komponenty.

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

1. Lessowe -

eoliczne

1.1

Wysoczyzn
słabo

rozciętych

1.2

Wysoczyzn

silnie
rozciętych

czarnozie

my, gleby
brunatne,

płowe

gleby

brunatne,
płowe

głębokie, bez sieci

powierzchniowej

głębokie, rzadka

sieć stała, gęsta
epizodyczna

grądy,

dąbrowy
świetlist

e

grądy,
dąbrowy

świetlist
e

Klasy,

rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

2.

Węglano
we i
gipsowe -
erozyjne

2.1 Zwartych

masywów
ze

skałkami

2.2

Izolowany

ch,
połogich

wzniesień

2.3

Płaskowyż

y falistych

rędziny,

brunatne,
płowe

rędziny,
brunatne,

płowe

brunatne,
rędziny

wody krasowe bez

sieci
powierzchniowej,
źródła

wody krasowe

wody krasowe,
rzadka sieć

powierzchniowa,
źródła

grądy,

dąbrowy
świetlist

e
grądy,
bory
mieszan
e

grądy,
dąbrowy

świetlist
e

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

3.Krzemiano

we i
glinokrzem
ianowe –
erozyjne

3.1 Pogórzy

3.2

Pojedynczyc
h wzniesień

brunatne,

rdzawe,
płowe

gleby
brunatne,

rdzawe

płytkie, duży
odpływ

powierzchniowy
lub

podpowierzchniow
y

płytkie

bory
mieszan

e, grądy

bory
mieszan

e, grądy

Krajobrazy gór średnich i wysokich

– podział na rodzaje i gatunki

1. Gór średnich

– erozyjne

1.1 Regla dolnego
1.2 Regla

górnego

2. Wysokogórskie

– erozyjne i
glacjalne

2.1 Subalpejskie

(kosodrzewiny)

2.2 Subniwalne

(turniowe)

Krajobrazy gór średnich i wysokich -

charakterystyka

• Do tej klasy krajobrazów zaliczane są

tereny położone powyżej 600 m n.p.m.

• Czynnikiem krajobrazotwórczym jest

wyniesienie nad poziomem morza;

• Charakteryzują się znacznymi

wysokościami względnymi;

• Dużą intensywnością współczesnych

procesów morfogenetycznych

(wietrzenie, ruchy grawitacyjne,

osuwiska itp.).

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinno

ść

potencjal

na

1. Gór

średnich -
erozyjne

1.1 Regla

dolnego

1.2 Regla

górnego

brunatne

górskie

o

niewykształcony
m profilu na

różnym podłożu
skalnym

płytkie, duży

odpływ

płytkie,

bardzo duży
odpływ

lasy

jodłowo-
bukowe,

bory
świerko

we

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinność

potencjalna

2.Wysokogór

skie
erozyjne i
glacjalne

2.1

Subalpejsk
ie

2.2 Alpejskie

2.3

Subniwaln
e

górskie na
różnym

podłożu

górskie na
różnym

podłożu

brak gleb

płytkie,
bardzo duży

odpływ

płytkie,
bardzo duży

odpływ

silny odpływ
powierzchnio

wy

kosodrzewi
na

łąki górskie

brak
roślinności

Krajobraz dolin i obniżeń – podział

na rodzaje i gatunki

1. Zalewowych den dolin – akumulacyjne
1.1 Równin zalewowych w terenach

nizinnych i wyżynnych;

1.2 Równin zalewowych w terenach górskich.

Krajobraz dolin i obniżeń – podział

na rodzaje i gatunki cd.

2. Tarasów nadzalewowych -

akumulacyjne

2.1 Równin tarasowych w terenach

nizinnych i wyżynnych;

2.2 Równin tarasowych w terenach

górskich.

Krajobraz dolin i obniżeń – podział

na rodzaje i gatunki cd.

3. Deltowe – akumulacyjne;

4. Równin bagiennych –

akumulacyjne;

5. Obniżeń denudacyjnych i

kotlin w terenach wyżynnych i
górskich – erozyjne.

Krajobraz dolin i obniżeń -

charakterystyka

• Obejmują zagłębienia o różnej

genezie i wielkości (dominują
doliny rzeczne);

• Występują w obrębie wszystkich

uprzednio wymienionych rodzajów
i gatunków – są elementem
aregionalnym w strukturze
krajobrazu.

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinność

potencjalna

1.

Zalewowy
ch den
dolin

1.1 Równin

zal. w
terenach

nizinnych

1.2 Równin

zal. w

terenach
górskich

mady

bagienne i

mady

płytkie,
okresowe

zalewy

płytkie,
okresowe

zalewy

łęgi

łęgi, bory

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinność

potencjalna

2. Tarasów

nadzalewow
ych

2.1 Równin

taras. w
terenach

nizinnych

2.2 Równin

taras. w

terenach
górskich

rdzawe

Rdzawe i
brunatne

górskie

nierównomier

ne głębokie,
bez sieci

powierzchnio
wej

zmiennie

głębokie

bory

sosnowe

bory, grądy

Klasy, rodzaje,

gatunki

Cechy

gleby

wody

Roślinność

potencjalna

3. Deltowe -

akumulacyjn
e

4. Równin

bagiennych -
akumulacyjn
e

5.

Obniżeń

denudacyjny
ch i kotlin w
terenach
wyżynnych i
górskich -
erozyjne

mady

bagienne

rdzawe,

brunatne,
rędziny

płytkie

płytki i bardzo

płytkie

zmiennie
głębokie,

częściowo
wody krasowe

łęgi

olsy, bory

bagienne

bory, grądy