Równowaga zewnętrzna - bilans
płatniczy

Bilans obrotów płatniczych z zagranicą - stanowi zestawienie

wszystkich przychodów i wydatków kraju związanych z

jego stosunkami ekonomicznymi z zagranicą w danym

okresie.



Bilans płatniczy na bazie płatności jest statystycznym

zestawieniem rozliczonych przez polski system

bankowy płatności, który prezentuje transakcje

zrealizowane przez Polskę z resztą świata w odniesieniu do

określonego okresu.



Źródłem danych są sprawozdania banków, posiadających

upoważnienia do dokonywania czynności obrotu dewizowego.

Bilans płatniczy - c

ałokształt rozliczeń

kraju z zagranicą

Rachunki:



A. Bieżący,



B. Kapitałowy,



C. Finansowy



D. Błędy i opuszczenia



E. Rezerwy

A-D – transakcje autonomiczne
E – transakcje wyrównawcze

Rezerwy walutowe

– pozwalają władzom

monetarnym na regulowanie płynności i interwencje na

rynku walutowym

Pozycje bilansu płatniczego

Rachunek bieżący obejmuje płatności za towary, usługi,

dochody, przekazy transferów bieżących oraz saldo

niesklasyfikowanych obrotów bieżących.

Cześci składowe:



bilans handlowy



usługi– np. transportowe, pocztowe, telekomunikacyjne,

podróże, turystyka,



dochody – np. wynagrodzenia pracowników, odsetki od

środków na rachunkach bankowych zagranicznych,



transfery bieżące – np. dary, pomoc bezzwrotna, podatki i

opłaty na rzecz polskiego sektora rządowego, spadki, renty

itp.



niesklasyfikowane obroty bieżące – np. transakcje skupu i

sprzedaży walut obcych.

Rachunek kapitałowy i finansowy

Rachunek kapitałowy obejmuje transfery kapitałowe:



umorzenie długu,



zakup/sprzedaż praw własności patentów, praw autorskich,

znaków handlowych itp.

Rachunek finansowy zawiera wszelkie inwestycje rezydentów za

granicą i nierezydentów w kraju (zobowiązania pieniężne wobec

zagranicy i należności od cudzoziemców)

Obejmuje:



inwestycje bezpośrednie,



portfelowe,



pozostałe inwestycje oraz pochodne instrumenty finansowe.

W przeciwieństwie do bilansu obrotów bieżących odnotowywane są tu

nie pełne wartości, ale jedynie zmiany wielkości - znak minus

oznacza, że w danej kategorii więcej środków jest wycofywanych

niż lokowanych.

Rachunek finansowy

Inwestycje bezpośrednie:

nakłady inwestorów poniesione na nabycie udziałów w

przedsiębiorstwach (co najmniej 10 procent kapitału

zakładowego spółki).

Inwestycje portfelowe:

płatności z tytułu zakupu i sprzedaży udziałów i akcji

(mniejszych pakietów niż 10 procent) oraz obligacji i

bonów.

Pozostałe inwestycje to głównie operacje finansowe,

takie jak udzielanie kredytów, czy zakładanie lokat.

Saldo błędów i opuszczeń

Wynika z transakcji niezarejestrowanych lub

nieprawidłowo ujętych w sprawozdaniach
banków.

Jest pozycją korygującą - statystycznym ujęciem

transakcji, wobec których nie można
zastosować zasady podwójnego zapisu, gdyż
nie zostały zarejestrowane lub nieprawidłowo
ujęte w sprawozdaniach banków.

Saldo bilansu płatniczego

Zasadą bilansu płatniczego jest, że suma

wszystkich pozycji musi wynosić zero.

Pozycje finansujące obejmują oficjalne aktywa

rezerwowe, kredyty z MFW oraz transakcje

finansowania wyjątkowego (exceptional

financing).

Nadwyżka w bilansie skutkuje wzrostem rezerw

walutowych.

Bilans płatniczy RP na bazie płatności

A. RACHUNEK BIEŻĄCY

saldo obrotów:
towarowy, usługi, dochody, transfery bieżące,
niesklasyfikowane obroty bieżące

B.

RACHUNEK KAPITAŁOWY

C.

RACHUNEK FINANSOWY

C.

SALDO BŁĘDÓW I OPUSZCZEŃ

D. REZERWY (POZYCJE FINANSUJĄCE)

A. RACHUNEK BIEŻĄCY

 

 

 

 

Towary: saldo (export-import)

Usługi: saldo; Dochody: saldo ; Transfery bieżące: saldo; Niesklasyfikowane obroty bieżące:

saldo

B. OBROTY KAPITAŁOWE I FINANSOWE

 

 

 

OBROTY KAPITAŁOWE

 

 

 

OBROTY FINANSOWE

 

 

 

 

Inwestycje bezpośrednie: saldo (Polskie inwestycje bezpośrednie za granicą , Zagraniczne inwestycje

bezpoś. w kraju

Inwestycje portfelowe: saldo

Pozostałe inwestycje: saldo; pochodne instr. finansowe -saldo

C. SALDO BŁĘDÓW I OPUSZCZEŃ

 

 

 

 

R A Z E M od A do C

F. POZYCJE FINANSUJĄCE

 

 

 

 

Oficjalne aktywa rezerwowe

Kredyty z MFW

 

Exceptional financing

 

 

 

 

BP, 97-05 (w mln USD)

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

Bilans rachunku obrotów bieżących

-

4

.

3
1
2

-

6

.

8
5
8

-

1
1

.

5
6
9

-

9

.

8
9
2

-

9

.

4
9
1

-

9

.

6
5
6

-

9

.

8
7
4

-

1
0

.

0
5
1

-

9

.

9
3
6

procent PKB

-3,0

-4,3

-7,5

-6,1

-5,4

-5,0

4-4,7

-4,4

-4,0

Bilans handlowy

-

1
1

.

3
2
0

-

1
3

.

7
2
0

-

1
4

.

3
8
0

-

1
3

.

1
4
5

-

1
3

.

0
3
3

-

1
2

.

5
4
4

-

1
2

.

7
2
6

-

1
7

.

3
3
3

-

1
8

.

3
0
3

Saldo rachunku kapitałowego i

finansowego

4.868

10.9

9
3

8.25

3

7.92

2

10.7

4
8

11.4

4
4

11.5

2
1

10.8

8
0

11.0

6
1

Saldo błędów i opuszczeń

2.487

1.801

3.484

2.643

0

0

0

0

0

Bilans ogółem

3.043

5.93

6

168

673

1.25

7

1.78

8

1.64

7

829

1.12

5

Finansowanie

-3.043

-

5

.

9
3
6

-168

-643

-

1

.

2
5
7

-

1

.

7
8
8

-

1

.

6
4
7

-829

-

1

.

1
2
5

aktywa rezerwowe

-

3

.

0
4
4

-

5

.

9
2
6

-159

-588

-

1

.

2
0
2

-

1

.

7
3
3

-

1

.

5
9
2

-774

-

1

.

0
7
0

kredyty z MFW

 

0

0

0

0

0

0

0

0

finansowanie wyjątkowe

1

-10

-9

-55

-55

-55

-55

-55

-55

Pozycje porównawcze:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rezerwy oficjalne NBP

21.40

3

28.2

7
5

27.3

1
4

27.4

6
4

28,.8

1
8

30.6

0
3

32.2

4
3

33.0

6
0

34.1

4
8

w miesiącach pokrycia importu

6,7

7,7

8,0

8,0

7,8

7,7

7,6

6,7

6,3

Stosunek zadłużenia krótkoterm. do

rezerw

23,9

29,8

38,8

39,1

38,1

36,7

35,7

35,7

35,4

Zadłużenie

zagraniczne

ogółem

(procent PKB)

34,5

37,3

41,5

40,3

38,3

36,9

35,6

34,5

33,3

05

06

07

08

Bilans rachunku obrotów bieżących
–mln EUR

-3 016

-7

445

-14

586

-19 454

Rachunek obrotów towarowych -
mln EUR

- 2 242

-5539

- 12

369

- 16

155

Obroty biezące - procent PKB

-1,2

-2,7

-4,7

-5,4

Zmiana aktywów rezerwowych
( - oznacza przyrost) – mln EUR

-6454

-2

0
3
1

-9 380

2 368

Inne
Rezerwy oficjalne NBP – mld EUR

44 139

w miesiącach pokrycia importu
Stosunek

zadłużenia

krótkoterminowego do rezerw

Zadłużenie

zagraniczne

ogółem

(procent PKB)

Bilans Płatniczy NBP, mln EUR

 

2006

2007

2008

1Q

2Q

3Q

4Q

1Q

2Q

3Q

4Q

1Q

2Q

3Q

4Q

A

.

A. Rach.

Bieżący

-1

6

4
8

-1

4

8
1

-1

3

1
3

-3

0

0
3

-2

9

0
5

-4

0

1
0

-3

0

8
4

-4

5

8
7

-4

7

2
7

-5

4

0
1

-4

3

6
1

-5 124

 

Saldo obr. tow.

-845

-1 200

-1 600

-1 894

-2

3
8

5

-3

0
7

3

-2 894

-4 017

-3 241

-4 218

-4 356

-4 723

 

Eksport f.o.b.

21 748

22 772

23 287

25

5

9
9

24

8
6
6

25

8
5
6

26 512

28

6

5
9

30 142

30 986

31 690

26 507

 

Import f.o.b

22 593

23 972

24 887

27

4

9
3

27

2
5
1

28

9
2
9

29 406

32

6

7
6

33 383

35 204

36 046

31 230

 

Saldo usług

114

8

48

412

729

627

656

1 396

525

822

779

1 315

 

Przychody

3 469

4 033

4 300

4 556

4 443

4 880

5 640

5 971

5 102

5 965

6 691

6 234

 

Rozchody

3 355

4 025

4 252

4 144

3 714

4 253

4 984

4 575

4 577

5 143

5 912

4 919

 

Saldo dochodów

-1 506

-2 010

-1 443

-2 753

-2 704

-3 185

-2 492

-3 446

-2 937

-3 715

-2 695

-2 427

 

Przychody

1 440

1 825

2 147

1 767

1 493

1 934

2 093

1 799

1 671

1 981

2 228

1 766

 

Rozchody

2 946

3 835

3 590

4 520

4 197

5 119

4 585

5 245

4 608

5 696

4 923

4 193

 

Saldo trans. bież.

589

1 721

1 682

1 232

1 455

1 621

1 646

1 480

926

1 710

1 911

711

 

Przychody

1 734

2 596

2 748

2 407

2 700

2 574

2 807

3 024

2 616

2 915

3 036

2 452

 

Rozchody

1 145

875

1 066

1 175

1 245

953

1 161

1 544

1 690

1 205

1 125

1 741

B

.

B. Rach.

kapitałowy

357

207

498

604

450

508

844

1
6
1

6

1
3
3

8

1
7
1

2

413

473

 

Przychody

425

292

556

764

514

612

1 009

1 745

1 597

1 811

613

569

 

Rozchody

68

85

58

160

64

104

165

129

259

99

200

96

1Q-

06

2Q-

06

3O-

06

4Q-

06

1Q-

07

2Q-

07

3O-07

4Q-

07

1Q-

08

2Q-

06

3O-

06

4Q-

06

C. Rachunek finansowy

3
3
3

5

2
7
7

5

697

3
6
5

2

5
0
4

7

8
0
8

4

5 022

10

6
4

8

9
9
8

4

10

4
7

2

4
8
7

9

2
2
7

6

PL inw. bezp. za

granicą

-165

-308

-734

-5 915

-9

-357

-691

-2 448

-893

-930

-441

-69

Zagraniczne inw. Bezp.

w PL

3 900

1 999

1 202

8 640

4 212

2 781

4 361

5 320

3 443

3 410

2 671

1
4
4

6

Inw. portfelowe –

aktywa

-839

-362

-929

-1 555

-470

-1

4
1
5

-1 582

-878

349

-799

1 369

690

Udziałowe pap. wart.

-770

-391

-335

-893

-402

-1

0
9
1

-1 174

-1 077

121

241

233

-49

Dłużne pap. wart.

-69

29

-594

-662

-68

-324

-408

199

228

-1 040

1 136

739

Inw. portfelowe –

pasywa

3 146

-1 830

-450

477

-152

-503

-896

2 102

-1 590

1 721

78

-3

7

3
3

Udziałowe pap. wart.

-488

-781

87

-520

-277

-99

-191

211

200

640

193

-781

Dłużne pap. wart.

3 634

-1 049

-537

997

125

-404

-705

1 891

-1 790

1 081

-115

-2

9
5
2

Pozostałe inwestycje –

aktywa

-1

2
9
1

-338

-367

-1 141

-1

3
1
8

1

5
0
8

-1 225

-47

-1 934

873

426

5

3
2
4

NBP

24

-14

-9

8

-97

-31

-47

5

-117

-24

-123

-227

Sektor rządowy i

samorządowy

-3

-7

-17

6

-14

-62

-47

-109

-77

-1

6

-5

Monet. Inst. Finans. (bez

NBP)

-741

657

-389

-1 065

140

2 455

-698

131

-1 049

1 981

884

3 348

Pozostałe sektory

-571

-974

48

-90

-1

3
4
7

-854

-433

-74

-691

-1 083

-341

2 208

Pozostałe inwestycje –

pasywa

-1

3
1
9

3 869

2 164

3 154

2

9
4
7

6

2
2
5

5 381

7 388

10

4
4
2

6 210

980

-1

0
0
0

NBP

-726

375

677

-951

82

1 537

316

3 203

6 030

-121

-3

9
3
4

-6

9
0
8

Sektor rządowy i

samorządowy

-750

214

-20

-414

-192

-466

98

-473

-404

-38

-730

175

Monet. Inst.Finans. (bez

NBP)

-183

1 637

1 041

1 880

1 677

3 198

3 825

2 534

1 927

4 193

4 681

5 171

Pozostałe sektory

340

1 643

466

2 639

1 380

1 956

1 142

2 124

2 889

2 176

963

562

Pochodne instr.

finansowe

-97

-255

-189

-8

-163

-155

-326

-789

167

-13

-204

-382

Saldo błędów i

opuszczeń

-1 045

-489

1 310

-2 425

-1

1
6
3

-2

1
9
4

-1 319

-3 577

-966

-3 116

-4

6
8
2

-5

6
8
7

Razem A - D

999

1 012

1 192

-1 172

1
4
2

9

2
3
8

8

1 463

4 100

5 629

3 667

-3

7
5

1

-8

0
6

2

Oficjalne akt.

rezerwowe

-999

-1

0
1
2

-1

1
9
2

1 172

-1

4
2
9

-2

3
8
8

-1 463

-4

1
0
0

-5

6
2
9

-3

6
6
7

3

7
5
1

8

0
6
2

Zadłużenie zagraniczne Polski, mln USD, 4Q

1999

2000

2001

200

2

2003

2004

2005

2006

2007

2008

Narodowy Bank Polski

1 844

436

428

110

199

107

1 977

1 228

8 279

2 409

Sektor rządowy i samorządowy

32

1

2
0

32

9

7
9

29

2

5
5

35

7

2
8

45 068

57

8

3
4

58 840

67

7

7
7

79 181

67

7

0
9

 

DŁUŻNE PAP. WART.W

POSIADANIU ZAGR. INW.
PORTFELOWYCH

6 921

9 231

10

2
4
8

14

9
5
6

22 254

36

3
5
6

45 600

54

6
4
7

66 099

56

6
6
7

 

Pozostałe kredyty i pożyczki

otrzymane

25

1

9
9

23

7

4
8

19

0

0
7

20

7

7
2

22 814

21

4

7
8

13 240

13

1

3
0

13 082

11

0

4
2

Sektor bankowy

6 559

6 116

6 733

7

5

3
5

11 285

14

7

8
6

15 026

23

3

7
0

41 065

60

1

0
3

 

Pozostałe kredyty i pożyczki

otrzymane

3 681

3 595

3 679

3

7
5
2

4 855

6 491

6 771

11

4
3
1

21 705

31

1
5
0

 

Rachunki bieżące/depoz. w bankach

polskich

2 723

2 217

2 758

3

1
3
0

5 467

6 595

5 473

7 820

16 536

26

1
8
0

Sektor pozarządowy i pozabankowy

24

9
2
0

29

9
3
3

35

5
5
5

41

5
0
2

50 722

57

2
6
3

57 084

77

2
6
1

104

5
5
0

111

8
3
6

 

KREDYTY INWESTORÓW BEZP.

7 097

8 848

10

2

6
1

12

2

4
8

19 080

22

0

1
9

22 574

34

1

3
2

46 157

46

3

6
1

 

DŁUŻNE PAP. WART. W

POSIADANIU ZAGR.INW.

PORTFELOWYCH

2 705

3 366

4 179

4

2
5

3

4 719

5 335

4 706

3 610

4 694

4 299

 

POZOSTAŁE INWESTYCJE

ZAGRANICZNE

Otrzymane kredyty handlowe

15

1

1
8

17

7

1
9

21

1

1
5

25

0

0
1

26 923

29

9

0
9

29 804

39

5

1
9

53 699

61

1

7
6

 

5 225

5 613

6 530

8

5
9
1

7 319

9 258

9 967

12

7
7
4

16 345

15

6
3
1

 

Pozostałe kredyty i pożyczki

otrzymane

9 777

11

8
8
4

14

2
1
6

15

9
9
5

19 261

20

0
9
9

18 874

25

2
0
2

35 528

43

2
3
3

 

Pozostałe pasywa zagraniczne

116

222

369

415

343

552

963

1 543

1 826

2 312

ZADŁUŻENIE OGÓŁEM

65

4
4
3

69

4
6
3

71

9
7
1

84

8
7
5

107

2
7
4

129

9
9
0

132

9
2
7

169

6
3
6

233

0
7
5

242

0
5
7

 

Długoterminowe

Krótkoterminowe

54

2
2
4

59

9
1
3

60

8
3
4

70

9
9
8

87 676

105

1
5
8

105

8
7
2

135

0
7
7

172

7
0
9

177

1
5
3

 

11

2
1
9

9 550

11

1
3
7

13

8
7
7

19 598

24

8
3
2

27 055

34

5
5
9

60 366

64

9
0
4

Przykład:
Kraj przed kryzysem



PKB – 7% rocznie



Inflacja – 5%



Deficyt budżetowy – 1% nadwyżki



Dług publiczny do PKB – 40% (głównie
krótkoterminowy)



Słabo rozwinięty krajowy sektor bankowy

Bilans płatniczy



rach. bieżący – deficyt $16 mld (7% PKB)



rach. kapitałowy – nadwyżka $17 mld

(głownie inwestycje portfelowe i krótkoterm.

kredyty bankowe)



niskie rezerwy walutowe ($35 mld, 2
miesiące importu)



Inwestycje > oszędności, finansowane przez
napływ kapitału zagr.

Kryzys:

Panika wywołana przez czynnik zewnętrzny
(np. dewaluacja w kraju sąsiednim, atak

spekulacyjny, kryzys bankowy)



Odpływ kapitału zagranicznego, rezerwy spadają
prawie do 0



Kryzys bankowy -odpływ depozytów z krajowego
systemu bankowego



Gwałtowna dewaluacja



Załamanie na rynku giełdowym



Wycena ratingowa - junk

Przywracanie równowagi –
konsekwencje:



Ogłosić niewypłacalność?



Źródła funduszy?



Jak przyciągnąć kapitał zagraniczny?

Konsekwencje przywracania
równowagi: znaczny spadek PKB



wzrost stóp procentowych aby przyciągnąć kap.

zagraniczny (spadek inwestycji)



dalsza dewaluacja aby zwiększyć eksport

(oszczędności nikną)



polityka antyimportowa (spadek inwestycji)



Ratowanie banków – kilka % PKB



Konieczność zaakceptowania programu

ratunkowego IMF (prywatyzacja, redukcja

wydatków rządowych i socjalnych



Reformy strukturalne (przejrzystość rynku)

Kryzysy finansowe



Meksyk, Węgry -95



Czechy – 97



Azja, Rosja – 98



Inwestycje> oszczędności, finansowane

przez krótkoterm. kap. zagr.



GDP rośnie, ale aprecjacja waluty:
eksport -, import +



deficyt RB ok. 7% PKB – atak

spekulacyjny