KATAR
KOTÓW
©
Tadeusz Frymus, 2010
Etiologia kataru
kotów
• zakażenie mieszane
• herpeswirus kotów (feline herpesvirus –
FHV)
• kaliciwirus kotów (feline calicivirus –
FCV)
• Bordetella bronchiseptica – wtórnie lub
pierwotnie
• Pasteurella sp., gronkowce,
paciorkowce, mykoplazmy
• Chlamydophila felis
-
główna przyczyna
długotrwałych, nawracających zapaleń
spojówek, zwłaszcza kociąt i młodych
kotów, endemicznie w hodowlach
Epidemiologia wirusowych
zakażeń górnych dróg
oddechowych kotów
• herpeswirus lub kaliciwirus
odpowiedzialne za około 80%
przypadków kataru
• oba te wirusy bardzo
rozpowszechnione, także w Polsce
• oba powodują zakażenia bezobjawowe
• herpeswiroza – chybacięższa i rzadsza
• kaliciwiroza – chyba łagodniejsza i
częstsza
Herpeswirus kotów
• chorobotwórczy tylko dla kotowatych
• jednorodny antygenowo, słaba immunogenność
• bardzo wrażliwy poza organizmem (do 18
godzin), też na dezynfekcję, więc
• zakażenie raczej tylko przez kontakt
bezpośredni
• bardzo częste nosicielstwo: większość kotów po
I. infekcji jest dożywotnio zakażonych latentnie
• czyli DNA wirusa wbudowane w genomach,
głównie komórek zwojów nerwu trójdzielnego
• i okresowe reaktywacje zakażenia latentnego
(po stresorach, np. nowe miejsce, poród),
steroidach
• w efekcie trwanie w skupiskach kotów =
nawroty (u kota i nawroty w skupisku)
Herpeswiroza -
patogeneza
• wnika aerogennie, inkubacja 2-6 dni
• replikacja w błonach śluzowych nosa, gardła itp.
• to infekcja cytolityczna, więc zapalenie górnych
dróg oddechowych z ogniskami martwicy,
owrzodzeniami
• wiremia rzadko (za ciepło), ewentualnie u
noworodków przy hipotermii
• po 2-3 tyg. regeneracja śluzówek i wyzdrowienie
• chyba że immunosupresja i powikłania bakteryjne
• wtedy możliwy ciężki przebieg (zap. płuc), nawet
śmiertelny lub przewlekły
• czasem owrzodzenie rogówki, wyjątkowo ronienia
• też nerwami czuciowymi do zwojów nerwu trój-
dzielnego i tam infekcja niecytolityczna =
latentna
Herpeswirus: odporność i
szczepienia
• po zakażeniu krótka odporność (raczej chroni
przed chorobą, a nie przed zakażeniem,
przeciwciała późno i niskie miana) miejscowa?
komórkowa?
• możliwe reinfekcje (nawroty, zostaje zak.
latentne)
• więc odporn. bierna też różna (2-10 tyg., średnio
9)
• jest wiele szczepionek z żywym, osłabionym
zarazkiem lub inaktywowanym
• powodują odporność, ale też tylko względną, bo
nawet zjadliwy wirus jest słabo immunogenny
• trwa ona przynajmniej 3 lata
• warto szczepić (zasadnicze)!, zwłaszcza kocięta,
hodowle z endemicznym katarem, by zmniejszyć
ryzyko zachorowania lub złagodzić przebieg
Kaliciwirus kotów
• chorobotwórczy tylko dla kotowatych
• też bezobjawowe nosicielstwo (w
gardle?)
• w temp. pokojowej może trwać do 28 dni
• więc zakażenie także drogami
pośrednimi
• bardziej immunogenny niż FHV
• ale bardziej zmienny (częste mutacje)
• niekiedy powstają szczepy wysoce
zjadliwe
1. szczepy nisko zjadliwe – katar
2. szczepy wysoce zjadliwe – ciężka,
uogólniona kaliciwiroza
Katar wywołany przez
kaliciwirus
• raczej lekkie zapalenie jamy
nosowej
• natomiast nadżerki w jamie ustnej!
• raczej niezły stan ogólny
• przewlekłe zapalenie dziąseł?
• ewentualnie lekka, przemijająca
kulawizna (zapalenie stawów)
• przy powikłaniach bakteryjnych
może być to ciężka choroba
Katar wywołany przez
kaliciwirus: odporność i
szczepienia
• bardziej immunogenny niż herpeswirus i
po zakażeniu długa odporność
• ale duża zmienność antygenowa
ogranicza jej skuteczność
• więc i szczepionki powodują też
względną odporność (na przynajmniej
na 3 lata)
• ale warto szczepić! (to szczepienie
zasadnicze)
• może lepiej inaktywowanymi wirusami, i
kilkoma szczepami, i to „nowymi”
Ciężka uogólniona
kaliciwiroza
• zwykle w szpitalach kotów
• bardzo duża zaraźliwość, także przez
przedmioty i to często mimo dezynfekcji!
• w jednym ognisku zachorowalność 94%!
• bardzo łatwo szerzy się na koty domowe
personelu, pacjentów, ale po 2-3
miesiącach wygasa (samoistnie?)
• dorosłe ciężej chorują i śmiertelność >
50%
• też chorują koty szczepione na katar!
Przebieg uogólnionej
kaliciwirozy
• okres inkubacji 1-5 dni, wyjątkowo do
12
• początkowo jak ciężki katar (gorączka,
brak apetytu, nadżerki, owrzodzenia w
jamie ustnej, wypływ z nosa i worków
spojówkowych), ale wkrótce do tego:
• obrzęki tkanki podskórnej, zwłaszcza
głowy („orli nos”) i kończyn
• wyłysienia, strupy i owrzodzenia skóry,
szczególnie nosa, warg, małżowin
usznych, okolicy oczu i opuszek
kończyn
Przebieg uogólnionej
kaliciwirozy
• często żółtaczka
• czasem duszność (obrzęk płuc, płyn w
jamie opłucnej) lub wymioty i biegunka
• niekiedy wybroczyny i podbiegnięcia
krwawe, krwawienie z nosa, krew w kale
• DIC i śmierć
• czasem nadostro: gorączka,
niewydolność krążenia i śmierć
• śmiertelność 50% (u dorosłych wyższa)
Metody opanowywania
epidemii sprawdzone
w USA
•leczenie
•izolacja (drakońska!)
•dezynfekcja podchlorynem
sodu
•zwalczaniu sprzyja tendencja
do samowygasania ognisk po
około 2 miesiącach
Bordetella
bronchiseptica
• powszechne nosicielstwo u kotów,
psów i wielu innych gatunków
• szerzy się aerogennie (też od psów!)
• często wikła wirusowe zapalenie dróg
oddechowych, ale
• może je też i pierwotnie wywołać
(kaszel!)
• wrażliwa na antybiotyki (np.
tetracykliny)
• szczepionka Nobivac Bb (żywy szczep
i.n.)