Katedra i Klinika
Ortopedii i Rehabilitacji
Dziecięcej UM w
Lublinie

Traumatologia.
Podziały złamań.

Traumatologia

Traumatologia

Wykłady dla Studentów AM

Wykłady dla Studentów AM

(marzec/kwiecień 2008)

(marzec/kwiecień 2008)

Chirurgia urazowa

Chirurgia urazowa

(traumatologia)

(traumatologia)

-

-

dziedzina medycyny (związana ściśle z

dziedzina medycyny (związana ściśle z

ortopedią) zajmująca się leczeniem

ortopedią) zajmująca się leczeniem

operacyjnym kości, stawów, więzadeł,

operacyjnym kości, stawów, więzadeł,

a pośrednio także mięśni i ścięgien

a pośrednio także mięśni i ścięgien

dotkniętych urazami

dotkniętych urazami

.

.

W szerszym rozumieniu traumatologia

W szerszym rozumieniu traumatologia

obejmuje narządy poza układem ruchu

obejmuje narządy poza układem ruchu

Wykłady dla Studentów AM

Wykłady dla Studentów AM

(marzec/kwiecień 2008)

(marzec/kwiecień 2008)

Uraz:

Uraz:

1.

1.

bezpośredni

bezpośredni

(uraz działa w miejscu,

(uraz działa w miejscu,

w którym powstaje uszkodzenie)

w którym powstaje uszkodzenie)

2.

2.

pośredni

pośredni

(uraz działa w miejscu

(uraz działa w miejscu

odległym od miejsca uszkodzenia a siła

odległym od miejsca uszkodzenia a siła

urazu przenoszona jest przez kości, stawy,

urazu przenoszona jest przez kości, stawy,

ścięgna, mięśnie)

ścięgna, mięśnie)

Uszkodzenie

Uszkodzenie

:

:

wynik działania urazu na organizm

wynik działania urazu na organizm

.

.

Wielkość i charakter uszkodzenia zależy od

Wielkość i charakter uszkodzenia zależy od

rodzaju i siły urazu oraz odporności tkanek

rodzaju i siły urazu oraz odporności tkanek

Wykłady dla Studentów AM

Wykłady dla Studentów AM

(marzec/kwiecień 2008)

(marzec/kwiecień 2008)

Typy z

Typy z

ł

ł

ama

ama

ń

ń

Wykłady dla Studentów AM

Wykłady dla Studentów AM

(marzec/kwiecień 2008)

(marzec/kwiecień 2008)

Złamanie

Złamanie

(łac.

(łac.

fractura

fractura

) –

) –

całkowite przerwanie ciągłości

całkowite przerwanie ciągłości

kości (gdy dochodzi do przerwania

kości (gdy dochodzi do przerwania

niecałkowitego określa się je jako

niecałkowitego określa się je jako

nadłamanie

nadłamanie

/pęknięcie

/pęknięcie

, łac.

, łac.

infractio

infractio

)

)

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Przebieg szczeliny:

Przebieg szczeliny:

- podłużne

- podłużne

- poprzeczne

- poprzeczne

- skośne

- skośne

- spiralne

- spiralne

- z odłamem pośrednim

- z odłamem pośrednim

- wielofragmentowe

- wielofragmentowe

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Przemieszczenia odłamów:

Przemieszczenia odłamów:

- osiowe

- osiowe

- boczne ze skróceniem kości

- boczne ze skróceniem kości

- z wydłużeniem kości

- z wydłużeniem kości

- zaklinowane

- zaklinowane

- kątowe

- kątowe

- rotacyjne

- rotacyjne

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Przemieszczenia odłamów:

Przemieszczenia odłamów:

- pierwotne (powstające w chwili

- pierwotne (powstające w chwili

urazu)

urazu)

- wtórne (wynikające z działania

- wtórne (wynikające z działania

mięśni,

mięśni,

ścięgien, więzadeł bądź jako

ścięgien, więzadeł bądź jako

wynik

wynik

niewłaściwego udzielenia

niewłaściwego udzielenia

pomocy)

pomocy)

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Umiejscowienie:

Umiejscowienie:

- trzon

- trzon

- przynasada

- przynasada

- nasada

- nasada

- występy kostne

- występy kostne

- powierzchnie stawowe

- powierzchnie stawowe

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Kontakt z otoczeniem:

Kontakt z otoczeniem:

- zamknięte

- zamknięte

- otwarte (z przerwaniem ciągłości

- otwarte (z przerwaniem ciągłości

skóry; także złamania postrzałowe)

skóry; także złamania postrzałowe)

Obecność powikłań:

Obecność powikłań:

- nie powikłane

- nie powikłane

- powikłane

- powikłane

Podzia

Podzia

ł złamań:

ł złamań:

Obejmowanie powierzchni stawowych:

Obejmowanie powierzchni stawowych:

- przezstawowe – szpara złamania

- przezstawowe – szpara złamania

przebiega przez nasadę i kończy

przebiega przez nasadę i kończy

się w

się w

jamie stawowej

jamie stawowej

- śródstawowe – szpara złamania

- śródstawowe – szpara złamania

zaczyna się i kończy w obrębie

zaczyna się i kończy w obrębie

nasady

nasady

objętej torebką

objętej torebką

Podział złamań w zależności od

Podział złamań w zależności od

mechanizmu urazu:

mechanizmu urazu:

1/

1/

złamania na skutek zgięcia (dotyczące

złamania na skutek zgięcia (dotyczące

najczęściej trzonów kości długich)

najczęściej trzonów kości długich)

2/

2/

na skutek skręcenia, obie części

na skutek skręcenia, obie części

złamanej kości są wobec siebie zrotowane

złamanej kości są wobec siebie zrotowane

wzdłuż osi kości

wzdłuż osi kości

3/

3/

na skutek przesunięcia (szczególną

na skutek przesunięcia (szczególną

podatność na nie wykazują szyjki kości

podatność na nie wykazują szyjki kości

udowej i ramiennej)

udowej i ramiennej)

4/

4/

na skutek rozerwania

na skutek rozerwania

/pociągania

/pociągania

(tak

(tak

zwane złamania awulsyjne) - dochodzi do

zwane złamania awulsyjne) - dochodzi do

nich gdy przyczepy więzadeł i mięśni są

nich gdy przyczepy więzadeł i mięśni są

mocniejsze niż kość

mocniejsze niż kość

Szczególnymi odmianami złamań są:

Szczególnymi odmianami złamań są:

1/

1/

złamanie patologiczne

złamanie patologiczne

2/

2/

złamanie

złamanie

„

„

zielonej gałązki

zielonej gałązki

”

”

3/

3/

złamanie zaklinowane

złamanie zaklinowane

4/

4/

złamanie otwarte

złamanie otwarte

5/

5/

złamanie przewlekłe

złamanie przewlekłe

Złamanie patologiczne

Złamanie patologiczne

(lub chorobowe,

(lub chorobowe,

łac.

łac.

fractura pathologica

fractura pathologica

) – złamanie kości

) – złamanie kości

zachodzące w wyniku drobnego urazu, a

zachodzące w wyniku drobnego urazu, a

częstokroć także bez uchwytnego urazu,

częstokroć także bez uchwytnego urazu,

przy czym struktura tkanki kostnej

przy czym struktura tkanki kostnej

osłabiona jest w wyniku uogólnionego lub

osłabiona jest w wyniku uogólnionego lub

lokalnego procesu chorobowego

lokalnego procesu chorobowego

Do najczęstszych

Do najczęstszych

przyczyn

przyczyn

złamania patologicznego

złamania patologicznego

należą:

należą:

osteoporoza

osteoporoza

;

;

guzy przerzutowe

guzy przerzutowe

;

;

choroba Pageta

choroba Pageta

;

;

gruźlica kości

gruźlica kości

;

;

zapalenie kości

zapalenie kości

;

;

osteodystrofia

osteodystrofia

nerkowa

nerkowa

;

;

szpiczak mnogi

szpiczak mnogi

;

;

torbiele kostne

torbiele kostne

Złamanie "zielonej gałązki"

Złamanie "zielonej gałązki"

,

,

złamanie

złamanie

podokostnowe

podokostnowe

(ang.

(ang.

greenstick fracture

greenstick fracture

)

)

- złamanie częściowe kości

- złamanie częściowe kości

charakterystyczne dla wieku dziecięcego, w

charakterystyczne dla wieku dziecięcego, w

którym albo

którym albo

nie dochodzi do przerwania

nie dochodzi do przerwania

relatywnie grubej w tym wieku okostnej

relatywnie grubej w tym wieku okostnej

(złamanie podokostnowe, częste u

(złamanie podokostnowe, częste u

najmłodszych dzieci) albo dochodzi do

najmłodszych dzieci) albo dochodzi do

niego tylko z jednej strony (typowe

niego tylko z jednej strony (typowe

"złamanie zielonej gałązki"). Nazwa

"złamanie zielonej gałązki"). Nazwa

zaczerpnięta została ze sposobu

zaczerpnięta została ze sposobu

niecałkowitego przerwania kości

niecałkowitego przerwania kości

przypominającego dosłownie złamanie

przypominającego dosłownie złamanie

młodej, giętkiej gałązki krzewu

młodej, giętkiej gałązki krzewu

Znamienny dla tego typu urazów jest

Znamienny dla tego typu urazów jest

brak

brak

przemieszczenia odłamów

przemieszczenia odłamów

albo jego niewielki

albo jego niewielki

stopień, a to z powodu "szynującej" roli silnej

stopień, a to z powodu "szynującej" roli silnej

okostnej.

okostnej.

W obrazie rentgenowskim charakterystyczny jest

W obrazie rentgenowskim charakterystyczny jest

brak szczeliny złamania

brak szczeliny złamania

(albo jest ona słabo

(albo jest ona słabo

widoczna), okostna jest odwarstwiona przez

widoczna), okostna jest odwarstwiona przez

krwiak.

krwiak.

W złamaniu podokostnowym wystarczającym

W złamaniu podokostnowym wystarczającym

leczeniem jest opatrunek gipsowy,

leczeniem jest opatrunek gipsowy,

repozycja

repozycja

zazwyczaj nie jest konieczna

zazwyczaj nie jest konieczna

Złamanie zaklinowane

Złamanie zaklinowane

(łac.

(łac.

fractura

fractura

impacta

impacta

) -

) -

złamanie kości, w którym

złamanie kości, w którym

odłamy kostne wbijają się w siebie,

odłamy kostne wbijają się w siebie,

kość tak złamana wykazuje pozorną

kość tak złamana wykazuje pozorną

ciągłość, jest jedynie skrócona.

ciągłość, jest jedynie skrócona.

Złamanie z zaklinowaniem może

Złamanie z zaklinowaniem może

dotyczyć każdej kości długiej, jednak

dotyczyć każdej kości długiej, jednak

najniebezpieczniejsze jest zaklinowane

najniebezpieczniejsze jest zaklinowane

złamanie szyjki kości udowej

złamanie szyjki kości udowej

, z uwagi

, z uwagi

na groźne powikłania w przypadku

na groźne powikłania w przypadku

błędnego rozpoznania

błędnego rozpoznania

W obrazie rentgenowskim złamanie z

W obrazie rentgenowskim złamanie z

zaklinowaniem

zaklinowaniem

może mieć niekiedy

może mieć niekiedy

tylko postać smugi zagęszczonego

tylko postać smugi zagęszczonego

utkania kostnego

utkania kostnego

, co przysparza

, co przysparza

trudności diagnostycznych

trudności diagnostycznych

Złamanie otwarte

Złamanie otwarte

(łac.

(łac.

fractura

fractura

aperta

aperta

) -

) -

złamanie, w którym dochodzi

złamanie, w którym dochodzi

do przebicia przez odłamy kostne

do przebicia przez odłamy kostne

tkanek miękkich

tkanek miękkich

W przypadku złamań

W przypadku złamań

otwartych leczenie i

otwartych leczenie i

rokowanie zależne jest od

rokowanie zależne jest od

stopnia uszkodzenia

stopnia uszkodzenia

tkanek

tkanek

Podział złamań otwartych:

Podział złamań otwartych:

I

I

o

o

– złamanie otwarte z

– złamanie otwarte z

uszkodzeniem skóry od wewnątrz

uszkodzeniem skóry od wewnątrz

II

II

o

o

– złamanie otwarte z

– złamanie otwarte z

uszkodzeniem tkanek miękkich od

uszkodzeniem tkanek miękkich od

zewnątrz

zewnątrz

III

III

o

o

– złamanie otwarte ze znacznym

– złamanie otwarte ze znacznym

uszkodzeniem tkanek miękkich

uszkodzeniem tkanek miękkich

Podział złamań otwartych Gustilo-

Podział złamań otwartych Gustilo-

Andersona

Andersona

I

I

o

o

rana poniżej 1 cm, bez uszkodzeń tkanek

rana poniżej 1 cm, bez uszkodzeń tkanek

miękkich

miękkich

II

II

o

o

rana powyżej 1 cm z umiarkowanym

rana powyżej 1 cm z umiarkowanym

uszkodzeniem tkanek miękkich

uszkodzeniem tkanek miękkich

III

III

o

o

złamania z urazu wysokoenergetycznego -

złamania z urazu wysokoenergetycznego -

rana

rana

powyżej 1 cm z rozległym uszkodzeniem

powyżej 1 cm z rozległym uszkodzeniem

tkanek

tkanek

III A - możliwość pokrycia kości tkankami

III A - możliwość pokrycia kości tkankami

miękkimi

miękkimi

III B - brak możliwości pokrycia tkanki

III B - brak możliwości pokrycia tkanki

kostnej

kostnej

– konieczność rekonstrukcji i przeszczepów

– konieczność rekonstrukcji i przeszczepów

skóry

skóry

III C - złamanie z uszkodzeniem naczyń

III C - złamanie z uszkodzeniem naczyń

krwionośnych

krwionośnych

Pierwsza pomoc:

Pierwsza pomoc:

- opatrunek sterylny

- opatrunek sterylny

- unieruchomienie

- unieruchomienie

- leki przeciw bólowe

- leki przeciw bólowe

- walka ze wstrząsem

- walka ze wstrząsem

„

„

Na miejscu wypadku nie powinno się

Na miejscu wypadku nie powinno się

wykonywać żadnych prób nastawienia

wykonywać żadnych prób nastawienia

odłamów ani korekcji ustawienia odłamów

odłamów ani korekcji ustawienia odłamów

kostnych.

kostnych.

(…)

(…)

Najlepszym rozwiązaniem jest dopasowanie

Najlepszym rozwiązaniem jest dopasowanie

do zniekształconej kończyny wymoszczonej

do zniekształconej kończyny wymoszczonej

watą szyny Kramera

watą szyny Kramera

.”

.”

Tylman D., Dziak A.: Traumatologia Narządu Ruchu 1987

Tylman D., Dziak A.: Traumatologia Narządu Ruchu 1987

W leczeniu szpitalnym

W leczeniu szpitalnym

złamań

złamań

otwartych

otwartych

niezbędne jest, obok

niezbędne jest, obok

repozycji

repozycji

, także

, także

chirurgiczne

chirurgiczne

opracowanie rany

opracowanie rany

- przy czym im

- przy czym im

wyższy stopień złamania, tym częściej

wyższy stopień złamania, tym częściej

zachodzi konieczność wewnętrznej

zachodzi konieczność wewnętrznej

stabilizacji odłamów kostnych, należy

stabilizacji odłamów kostnych, należy

także pamiętać o konieczności osłony

także pamiętać o konieczności osłony

antybiotykowej

antybiotykowej

,

,

profilaktyce przeciw

profilaktyce przeciw

tężcowej i przeciw zakrzepowej

tężcowej i przeciw zakrzepowej

Złamanie przewlekłe

Złamanie przewlekłe

(lub

(lub

marszowe

marszowe

)

)

(

(

fractura lenta

fractura lenta

)

)

- typ

- typ

złamania, w którym przyczyną

złamania, w którym przyczyną

przerwania struktury kostnej nie jest

przerwania struktury kostnej nie jest

pojedynczy uraz, lecz liczne

pojedynczy uraz, lecz liczne

mikrourazy

mikrourazy

, zazwyczaj rozciągnięte w

, zazwyczaj rozciągnięte w

czasie, bądź przewlekłe przeciążenie -

czasie, bądź przewlekłe przeciążenie -

typowy okres działania przyczyny

typowy okres działania przyczyny

wynosi od kilkunastu dni do kilku

wynosi od kilkunastu dni do kilku

tygodni

tygodni

Do miejsc o szczególnie częstym

Do miejsc o szczególnie częstym

występowaniu złamań przewlekłych

występowaniu złamań przewlekłych

należą trzon II (a rzadziej III i IV)

należą trzon II (a rzadziej III i IV)

kości

kości

śródstopia

śródstopia

oraz górna część trzonu

oraz górna część trzonu

kości piszczelowej

kości piszczelowej

, ale do złamania

, ale do złamania

może dojść w każdym przypadku

może dojść w każdym przypadku

nadmiernego przeciążenia kości.

nadmiernego przeciążenia kości.

Zdjęcie rentgenowskie złamania

Zdjęcie rentgenowskie złamania

przewlekłego ujawnia zwykle

przewlekłego ujawnia zwykle

dyskretną szczelinę złamania z

dyskretną szczelinę złamania z

dominującym obrazem obfitej kostniny

dominującym obrazem obfitej kostniny

o wrzecionowatym kształcie

o wrzecionowatym kształcie

Alternatywna nazwa

Alternatywna nazwa

(złamanie

(złamanie

marszowe)

marszowe)

pochodzi stąd, że złamania

pochodzi stąd, że złamania

te często występowały u żołnierzy

te często występowały u żołnierzy

piechoty, obecnie stwierdzane są

piechoty, obecnie stwierdzane są

głównie u sportowców

głównie u sportowców

i

i

pielgrzymów

pielgrzymów

Objawy złamania:

Objawy złamania:

patologiczna ruchomość kości

patologiczna ruchomość kości

nieprawidłowe ułożenie

nieprawidłowe ułożenie

kończyny

kończyny

trzeszczenie (łac.

trzeszczenie (łac.

crepitatio

crepitatio

)

)

odłamów kości

odłamów kości

Dodatkowymi

Dodatkowymi

objawami złamania

objawami złamania

kości są:

kości są:

obrzęk

obrzęk

,

,

ból

ból

i

i

krwiak

krwiak

Do złamań kości - samoistnych

Do złamań kości - samoistnych

lub nawet przy niewielkich

lub nawet przy niewielkich

urazach - często dochodzi w

urazach - często dochodzi w

przebiegu

przebiegu

osteoporozy

osteoporozy

Leczenie złamań może być

Leczenie złamań może być

zarówno zachowawcze

zarówno zachowawcze

(opatrunek gipsowy po

(opatrunek gipsowy po

repozycji) jak i operacyjne

repozycji) jak i operacyjne

Podział złamań nasad kości u

Podział złamań nasad kości u

dzieci

dzieci

Klasyfikacja

Klasyfikacja

Salter-Harris

Salter-Harris

Podział złamań nasad kości u

Podział złamań nasad kości u

dzieci

dzieci

Klasyfikacja

Klasyfikacja

Salter-Harris

Salter-Harris

Salter III

Salter III

Podział złamań nasad kości u

Podział złamań nasad kości u

dzieci

dzieci

Klasyfikacja

Klasyfikacja

Salter-Harris

Salter-Harris

Salter IV

Salter IV

Złamanie Colles’a -

Złamanie Colles’a -

Złamanie

Złamanie

wyprostne nasady dalszej kości

wyprostne nasady dalszej kości

promieniowej

promieniowej

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie Smith’a -

Złamanie Smith’a -

Złamanie

Złamanie

zgięciowe nasady dalszej kości

zgięciowe nasady dalszej kości

promieniowej

promieniowej

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie MONTEGGIA:

Złamanie MONTEGGIA:

złamanie kości

złamanie kości

łokciowej w 1/3 bliższej z jednoczesnym

łokciowej w 1/3 bliższej z jednoczesnym

zwichnięciem głowy kości promieniowej:

zwichnięciem głowy kości promieniowej:

wyprostne (80%) –uderzenie; zgięciowe

wyprostne (80%) –uderzenie; zgięciowe

(10-15%) – pośredni; przywiedzeniowe

(10-15%) – pośredni; przywiedzeniowe

(bardzo rzadkie)

(bardzo rzadkie)

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie G

Złamanie G

A

A

L

L

EA

EA

ZZIE: złamanie kości

ZZIE: złamanie kości

promieniowej w 1/3 dalszej z jednoczesnym

promieniowej w 1/3 dalszej z jednoczesnym

zwichnięciem w stawie promieniowo-

zwichnięciem w stawie promieniowo-

łokciowym

łokciowym

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie Bennetta -

Złamanie Bennetta -

złamanie

złamanie

śródstawowe I kości śródręcza ze

śródstawowe I kości śródręcza ze

zwichnięciem odłamu dalszego

zwichnięciem odłamu dalszego

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie kości łódeczkowatej

Złamanie kości łódeczkowatej

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Złamanie „zielonej gałązki”

Złamanie „zielonej gałązki”

Przyk

Przyk

ł

ł

ady z

ady z

łamań

łamań

Wykłady dla Studentów UM

Wykłady dla Studentów UM

Klinika Ortopedii

Klinika Ortopedii

i Rehabilitacji

i Rehabilitacji

Dzieci

Dzieci

ę

ę

cej

cej

Uniwersytetu Medycznego

Uniwersytetu Medycznego

w Lublinie

w Lublinie