Zasady zarządzania

Zasady zarządzania

organizacjami

organizacjami

Współpraca

międzyorganizacyjna

dr Anna Adamik

dr Anna Adamik

Katedra Zarządzania

Katedra Zarządzania

Politechnika Łódzka

Wydział Organizacji i Zarządzania

Niezaprzeczalnym wydaje się stwierdzenie,

iż dzisiejsze,

nowocześnie zarządzane

przedsiębiorstwa

„skazane” są na rozwój poprzez

stosowanie różnego typu form powiązań

międzyorganizacyjnych i związków

współpracy.

Istnieje spójny, logiczny ciąg uzasadnień dla

nawiązywania powiązań międzyorganizacyjnej

współpracy, gdyż:

•

wzrastający rozwój sił wytwórczych wpływa na

pogłębianie się podziału pracy;

•

przyczyną podziału pracy na różnych szczeblach

organizacyjnych gospodarki jest

specjalizowanie się

ludzi wykonujących pewne czynności,

a także

specjalizowanie się instytucji wykonujących określone

zadania gospodarcze;

•

specjalizacja, obok wzrostu wydajności pracy, prowadzi

do

skupienia działań charakteryzujących się

zwiększeniem wartości i ilości produkcji,

rozmiarów jednostek gospodarczych

(liczba

zatrudnionych, filie, oddziały, itp.) oraz dalszym

pogłębianiem się podziału pracy (np. pomiędzy

zakłady, oddziały tego samego przedsiębiorstwa);

• wytwarzanie określonego produktu

lub świadczenie pewnej usługi na
rynku w ramach podziału pracy
wymaga

współpracy zewnętrznej,

pomiędzy przedsiębiorstwami, w
zakresie: ilości, jakości,
technologii, asortymentu

, jak

również współpracy wewnętrznej:
między zakładami, oddziałami czy
stanowiskami pracy;

Powyższą listę uzupełniają

ofensywne i defensywne

przesłanki nawiązywania współpracy

sugerowane

przez B. Haus’a., wśród których:

Przesłanki ofensywne to:

• realizacja przedsięwzięć innowacyjnych

– innowacje

np. produktowe lub technologiczne powinny być

realizowane w każdym przedsiębiorstwie, lecz niestety są

one często drogie i nie wszystkich na nie stać.

• realizacja obcych lub własnych dużych

przedsięwzięć inwestycyjnych

– zazwyczaj duże

przedsięwzięcia inwestycyjne trudno jest realizować

samemu, stąd przedsiębiorstwa są zmuszone do

współpracy. Przebiegać może ona w różny sposób,

najczęściej jednak następują poprzez podział

poszczególnych faz procesu inwestycyjnego i wydzielenie

głównego wykonawcy i podwykonawców.

• realizacja dostaw jednorodnych

produktów

– w pewnych okresach

przedsiębiorstwa realizują duże

zamówienia, które mogą dotyczyć np.

eksportu.

Zazwyczaj jedno przedsiębiorstwo nie

jest w stanie tego dokonać więc zwraca

się do konkurencji o pomoc w wykonaniu

zlecenia. Przeważnie współpraca taka

ma charakter partnerski, przy

zachowaniu przez realizatora

zamówienia funkcji koordynacyjnej.

Przesłanki defensywne zaś, to:

• obrona przed zewnętrznymi konkurentami

–

szczególnie dużymi przedsiębiorstwami lub

zagraniczną konkurencją,

• obrona i ochrona własnych, wspólnych interesów

– konkurenci współpracują ze sobą w obronie przed

dostawcami lub odbiorcami. Dotyczy to głównie

warunków dostaw. np. przedsiębiorstwa współpracują

ze sobą przeciwko hipermarketom, które wymuszają

pewne zachowania dostawców (niską cenę,

wydłużenie terminu zapłaty za dostawę, itp.).

• obrona przed fiskusem i niekorzystnymi

przepisami prawnymi

– choć z jednej strony

przedsiębiorstwa nadal dzieli konkurencja, to z

drugiej łączy je wspólna obrona przed fiskusem i

nadmiernymi obciążeniami podatkowymi, które

utrudniają ich działalność

G. Hamel i C. K. Prahalad ponadto do

przyczyn współpracy zaliczają także:

• chęć dzielenia się ryzykiem

– często

trudno jest dostrzec, jakie będzie

najdogodniejsze podejście do nowej

przestrzeni konkurencyjnej. Dzielenie się

ryzykiem, przez uzyskanie za niewielką cenę

wiedzy innych, może umożliwić nawet

wielokrotne eksperymentowanie.

• k

onieczność wprowadzania zmian

– firma

może znaleźć u partnera model

wprowadzania zmian i metodę wprowadzenia

nowej kultury, np. menedżerowie dużej firmy,

dzięki współpracy z mniejszą firmą mogą

nauczyć się zwinności i szybkości;

Tak więc współczesne przedsiębiorstwa,

by mogły

realizować swoje zadania i cele w sferze

technologii produkcji, sprzedaży, marketingu,

opanowania rynku oraz kreowania swej przewagi

konkurencyjnej muszą wchodzić w liczne i

różnorodne, zmienne i okresowe, bezpośrednie i

pośrednie związki

(interakcje, relacje) z innymi

przedsiębiorstwami i jednostkami organizacyjnymi

funkcjonującymi na danym obszarze rynku.

Inaczej mówiąc, muszą umieć współdziałać z

otoczeniem, zmierzając do osiągnięcia wzajemnie

niesprzecznych celów.

Takie więzi prowadzą do działania

wielopodmiotowego, w którym każdy z uczestników

liczy się z czynami innych, co w sensie

prakseologicznym nazywa się

kooperacją w szerokim

tego słowa znaczeniu

Wyjaśniając istotę i rozumienie pojęcia

kooperacja, współdziałanie przedsiębiorstw

trzeba przyjąć, iż termin „współdziałanie”
(cooperation, Mitwirkung) oznacza przyczynianie
się do czegoś, współpracę z kimś.

Przy czym organizacyjne i ekonomiczne
współdziałanie rozumiane jest zwykle jako
różnego

rodzaju związki zachodzące między

jednostkami lub grupami społecznymi
dążącymi w tym samym czasie do realizacji
wspólnego celu

lub do wzajemnego

uniemożliwienia sobie osiągnięcia celów
rozbieżnych.

Przy takim zaś ujęciu rozróżnia się
trzy

podstawowe typy

współdziałania

(powiązań

międzyorganizacyjnych):

• współpraca (kooperacja

pozytywna),

• współzawodnictwo (rywalizacja),
• walka (kooperacja negatywna).

Współdziałanie o charakterze

kooperacji pozytywnej (współpracy)

jest istotą i warunkiem koniecznym

wszelkich zorganizowanych działań

zespołowych nastawionych na

realizację wspólnego celu

,

natomiast współzawodnictwo i

walka zmierzają do osiągnięcia

konkurencyjnych (

wzajemnie

sprzecznych) celów (

kooperacja

negatywna) .

W ten sposób można dostrzec, iż pojęcie

współdziałania

zawiera w sobie pojęcie współpracy.

Ponieważ zaś współpraca rozumiana jest najczęściej jako:

• współdziałanie polegające na skoordynowaniu

wykonywanych zadań cząstkowych przewidzianych

podziałem pracy,

• poziome powiązania między jednostkami gospodarki na

podstawie zawieranych przez nie umów, porozumień

umożliwiających lub ułatwiających realizację określonych

zadań,

• podejmowanie działań wzajemnie zgodnych i

uzupełniających się oraz mających pozytywne znaczenie z

punktu ich wpływu na osiąganie celu przedsiębiorstw,

• oba pojęcia:

współdziałanie i współpraca

oznaczają

praktycznie to samo i wobec tego można je używać

zamiennie

W języku ekonomiki i zarządzania

przedsiębiorstwem, współdziałanie

(współpraca, powiązania

międzyorganizacyjne) to

powiązania o

pewnych cechach.

• mają one zmienny, ograniczony zakres i

czas trwania,

• fundamentem ich są umowy o współpracy

dwu lub więcej firm.

• dochodzi do nich na różnych

płaszczyznach,

• mają one różny stopień trwałości,

zwartości i intensywności.

Zwykle współpraca za swój cel stawia:

– rozwój

przedsiębiorstwa i

umocnienie

jego

pozycji

– zdobycie nowych rynków

zbytu;

– nabycie

nowych

zasobów

(technologii);

– dywersyfikację

terytorialną, pionową,

poziomą;

– zwiększenie

skali działania

(zwiększenie

liczby odbiorców);

– pozbycie się konkurentów

lokalnych;

– ominięcie

wysokich barier wejścia na dany

rynek.

Związki między organizacjami różni

autorzy w różny sposób nie tylko

definiują, ale i klasyfikują.

Na podstawowym poziomie analiz J.

Lichtarski wyróżnia dwa

zasadnicze

typy więzi współpracy między

przedsiębiorstwami

– są to:

• więzi typu A i
• więzi typu B.

Więzi typu A występują wtedy, gdy jedno

przedsiębiorstwo posiada

zdolność i jest gotowe do

wykonania określonego rodzaju świadczeń

(np.

rzeczowych, finansowych, ludzkich, a także

informacji), zaś

drugie przedsiębiorstwo wykazuje

zapotrzebowanie na te świadczenia.

Dochodzi tu wówczas do dwukierunkowej wymiany

świadczeń, wynikającej z podziału pracy i

specjalizacji przedsiębiorstwa w wykonywaniu

pewnych faz procesu lub określonych przedmiotów.

Oznacza to przemieszczanie się między

przedsiębiorstwami: materiałów, ludzi, gotowych

produktów, a także informacji odnośnie potrzeb i

możliwości przedsiębiorstw w ustalonym zakresie

działania (oferty, zamówienia, umowy, porozumienia,

faktury)

Więzi typu B polegają na

łączeniu między

przedsiębiorstwami zasobów

(ludzi, rzeczy), a także

rezultatów

(efektów) pracy

dla wspólnej realizacji funkcji

wewnętrznych i zewnętrznych.

Więzi tego rodzaju mogą polegać na: prowadzeniu określonej

polityki w zakresie: wielkości i form sprzedaży, cen,

wspólnych inwestycji, organizowaniu wspólnej bazy

surowcowej, energetycznej, usług transportowych,

informatycznych, zaplecza B+R, itp.

W praktyce zdarza się, że współpracujące ze sobą

przedsiębiorstwa powołują jednostki o różnym kształcie

organizacyjnym, takie jak: oddziały, filie, wydziały, zakłady itp.

Główną przyczyną budowy tego typu związków jest

ograniczony zakres działalności każdego z partnerów. Ze

względu na

ograniczone zasoby rzeczowe, finansowe, czy

też ludzkie

uniemożliwia im to samodzielne podejmowanie

pewnych działań.

J. Lichtarski wyróżnia następujące

formy

współdziałania gospodarczego

przedsiębiorstw:

• formy kooperacyjne – w których współudział w

wytwarzaniu produktów jest głównym czynnikiem

decydującym o składzie uczestników układu

produkcyjnego i charakteru występujących między

nimi powiązań. Przedsiębiorstwa biorące udział w

tego typu związkach nie są podporządkowane

jednolitemu kierownictwu i nie tracą swojej

samodzielności.

• formy koncentracyjne – ich cechą jest wysoki

poziom integracji działalności gospodarczej oraz

dążenie do utworzenia wspólnego ośrodka

decyzyjnego i ograniczenie

samodzielności jednostek wewnętrznych tych

ugrupowań gospodarczych

Każdą z tych kategorii można realizować

różnymi sposobami. I tak według B.

Kaczmarka możliwe są tu

proste i złożone

formy współdziałania przedsiębiorstw

.

Do pierwszej grupy zalicza on: obrót

towarowy, kooperację produkcyjną,

pożyczkę, najem i dzierżawę, franchising,

wspólne przedsięwzięcia, wspólne

przedsiębiorstwa oraz leasing.

Natomiast do drugiej: fuzje, przejęcia i

alianse strategiczne

Powiązania międzyorganizacyjnej
współpracy można klasyfikować
także według takich kryteriów,
jak:

• formy porozumień (lub kontraktów),
• rodzaje partnerów zaangażowanych

w kooperację,

• obszar, którego dotyczy kooperacja.

Uwzględniając pierwsze z wymienionych kryteriów,

dotyczące form porozumień

, można wyodrębnić dwa

podstawowe typy powiązań: formalne i nieformalne.

Przy czym dopuszczalne jest przyjęcie, że

o istnieniu kooperacji

pomiędzy podmiotami świadczy trwały charakter

wzajemnych relacji

.

Od strony praktycznej rozumieć to można jako związki

trwające dłużej niż jeden rok.

Jeżeli dodatkowo takie stosunki są potwierdzone w formie

pisemnych umów o współpracy, to należy je interpretować

jako porozumienia formalne.

Istnienie formalnych umów świadczyć może o ściślejszym charakterze

kooperacji.

Ponieważ realnie występujące

współdziałanie nie zawsze musi być

sformalizowane

wynika stąd konieczność analizy także porozumień

niesformalizowanych, których identyfikacja może opierać się na

kryterium długości trwania relacji z innymi podmiotami

• Biorąc pod uwagę drugie kryterium należy

wskazać, że współdziałanie gospodarcze
występuje po pierwsze w odniesieniu

do relacji z

odbiorcami i dostawcami

(kooperacja

pionowa), po drugie natomiast z

konkurentami

(konkurencja pozioma). Współdziałanie z
konkurentami to alians. Podstawową cechą
aliansu jest istnienie pewnego stopnia
konkurencyjności przedsiębiorstw, które
deklarują jednocześnie wolę współpracy.

Dodatkowo istnienie wielu porozumień, tak z
dostawcami, jak i z konkurentami można określić
jako funkcjonowanie przedsiębiorstwa w sieci
kooperacyjnej

• Wreszcie trzecie kryterium

wyodrębniania układów powiązań
kooperacyjnych związane jest z
obszarami potencjalnych porozumień.

Współdziałanie z dostawcami i
odbiorcami warto rozpatrywać

pod

kątem podstawowych funkcji w
przedsiębiorstwie, takich jak:
zaopatrzenie, produkcja, zbyt itp.

• A. Sulejewicz

zaś w ramach swej analizy struktur

kooperacyjnych szereguje międzyorganizacyjne

powiązania współpracy według stopnia

uwewnętrznienia organizacyjnego, relacji

między partnerami i związanego z tym stopnia

uwikłania w tradycyjnie rozumiane kierowanie i

zarządzanie.

Biegunowymi przypadkami są tu:

• transakcja rynkowa (bezosobowa, jednorazowa,

niewielki poziom ryzyka, brak transferu zasobów

firmy) i

• fuzja (nowa organizacja stworzona przez połączenie

zasobów dwóch odrębnych partnerów, powiązania

hierarchiczne, najwyższy stopień zaangażowania

kapitałowego, wysokie ryzyko, całkowita

restrukturyzacja zarządzania)

Pomiędzy nimi rozpościerają się mieszane
formy:

• łączące w sobie elementy transakcji rynkowych

oraz form zarządczych organizacji biznesu,

• zarówno kapitałowych, jak i nie kapitałowych

• wykorzystujących zasoby i struktury kierowania

więcej niż jednego przedsiębiorstwa,

• starające się eliminować braki pojedynczej

organizacji zmuszonej do polegania wyłącznie
na czysto rynkowej wymianie dóbr i usług.

Więzi
A

Więzi
B

J. Lichtarski wyróżnia sześć poziomów

współpracy przedsiębiorstw: od poziomu 0 do
poziomu 5 :

• Poziom 0 - to sytuacja, w której jedno

przedsiębiorstwo korzysta z produktów czy usług
drugiego przedsiębiorstwa poprzez jednorazowe
i sporadyczne transakcje kupna-sprzedaży.

Przedsiębiorstwa występują na rynku jako
podmioty gospodarcze całkiem sobie nieznane.
Oferta dostawcy ma tu charakter zupełnie
anonimowy, czyli nie jest ona ani przygotowana,
ani kierowana do określonego odbiorcy.

• Poziom 1

- warunki, w których dostawcy i

odbiorcy, przestają być względem siebie

anonimowi. Występuje zatem pewna reguła

zachowań przedsiębiorstw na rynku, która

polega na tym, że dostawcy dostosowują

swoją ofertę do wymagań i potrzeb

odbiorcy pod względem, np. jakości wyrobów,

użyteczności czy też poziomu technologicznego.

• P

oziom 2

- więzi współpracujących ze sobą

przedsiębiorstw stają się systematyczne i

formalne. Pojawiają się tutaj różnego rodzaju

umowy lub porozumienia odnoszące się do

przedmiotu współpracy, więzi pomiędzy

przedsiębiorstwami nabierają cech trwałości

na czas ustalony umową. Zakres

przedmiotowy umowy współpracy jest

dokładnie ustalony, co najmniej do jakości,

ilości, ceny czy też terminu dostawy, na które

przedsiębiorstwa wyrażają zgodę.

Poziom 3

–

współpracujące ze sobą przedsiębiorstwa

powołują specjalne ośrodki o

charakterze koordynacyjno-

dyspozycyjnym lub jednostki

organizacyjne. Nie są to jednak

samodzielne jednostki pod względem

prawno-organizacyjnym, ani też

wyodrębnione ze struktur przedsiębiorstw

współpracujących. Są to specjalistyczne

stanowiska pracy lub zespoły stanowisk

(komórki, działy, biura) zajmujące się

określonym obszarem współpracy.

• Poziom 4

- oznacza sytuację, w której
współpracujące ze sobą przedsiębiorstwa
powołują wspólny ośrodek decyzyjny.
Może mieć on postać:

zespołu, oddziału,

zakładu

itp. o charakterze handlowym.

Jest on także wyodrębniony z
wewnętrznej struktury organizacyjnej
przedsiębiorstwa i posiada
kompetencje decyzyjne równoważne z
decyzjami naczelnego kierownictwa w
danym zakresie współdziałania.

Poziom 5

- to sytuacja, w której współpracujące
przedsiębiorstwa, w celu prowadzenia
określonej działalności tworzą nowy podmiot
gospodarczy.

Nowo powstała organizacja może być

spółką z

ograniczoną odpowiedzialnością lub też
spółką akcyjną

. Może ona prowadzić,

oprócz zasadniczego zadania, do którego
została powołana, inne rodzaje działalności
gospodarczej.

Obrót towarowy i kooperacja produkcyjna

Opierają się one na najprostszych umowach kupna-sprzedaży.

W

obrocie towarowym

wyróżnia się trzy rodzaje umów:

•

tzw. „umowa wiązana sprzedaży” – polega na

ukierunkowaniu przedsiębiorstwa, jednostki handlowej czy

hurtowni na strategię marketingową wypracowaną przez

producenta. Wybrane podmioty objęte taką umową uzyskują

uprawnienia do sprzedaży produktów na danym terenie.

•

Umowa wyłączności sprzedaży – opiera się na ograniczeniu

liczby jednostek w sprzedaży danego produktu.

•

Umowa koncesji handlowej – polega na tym, że jednostka

handlowa, na podstawie umowy, sprzedaje produkty we

własnym zakresie i na własny rachunek, ale według

wytycznych narzuconych jej przez producenta.

Charakterystyczną cechą tej umowy jest to, że sprzedawca

przejmuje logo (znak towarowy) producenta danego

produktu.

Kooperacja produkcyjna

(przemysłowa)

obejmuje, na podstawie umów
kooperacyjnych między dwoma lub więcej
przedsiębiorstwami produkcyjnymi,

dostawy

zespołów, podzespołów, półfabrykatów i
części wyprodukowanych u dostawców na
specjalne zamówienie odbiorcy.

Produkcja w ramach kooperacji
przemysłowej ma charakter wyraźnie

adresowany

i jest wykonana na

podstawie

konkretnego zamówienia

z

przeznaczeniem do dalszej produkcji
określonego wyrobu finalnego u odbiorcy

Obrót towarowy dotyczy
współdziałania między
przedsiębiorstwami

produkcyjnymi a jednostkami
handlowymi,

a

kooperacja produkcyjna odnosi
się do współpracy

między

przedsiębiorstwami
produkcyjnymi.

Udostępnienie składników
majątkowych niezbędny do
prowadzenia działalności
gospodarczej przybiera różne formy

umów

o różnych warunkach

finansowych, do których można
zaliczyć:

• umowę pożyczki,
• umowę najmu,
• umowę dzierżawy.

Umowa pożyczki

polega na tym, że „dający pożyczkę zobowiązuje się

przekazać przedmiot pożyczki (np. kwot pieniężną) na

własność biorącego, zaś pożyczkobiorca zobowiązuje się

zwrócić ów przedmiot pożyczki w tej samej ilości i

jakości (w przypadku środków pieniężnych kwotę tej

samej wysokości).”

Umowa pożyczki może być zawarta w formie ustnej lub

pisemnej.

Termin zwrotu pożyczki, z punktu widzenia

pożyczkodawcy, powinien być zawarty w umowie.

Określenie w umowie terminu zwrotu pożyczki jest

również istotne dla pożyczkobiorcy, ponieważ zabezpiecza

go przed żądaniem zwrotu pożyczki przed uzgodnionym

terminem.

Pożyczka może być odpłatna w formie

oprocentowania lub nieodpłatna

Najbardziej rozpowszechnioną formą

współpracy przedsiębiorstw z bankiem

jest kredyt.

Kredyt

bankowy, to „zobowiązanie banku

do oddania do dyspozycji kredytobiorcy

na

czas oznaczony w umowie określonej

kwoty środków pieniężnych, a

kredytobiorcy do korzystania z niej na

warunkach określonych w umowie oraz

do zwrotu kwoty wykorzystanego

kredytu wraz z odsetkami w

umówionym terminie spłaty i zapłaty

prowizji od przyznanego kredytu

Przez

umowę najmu

„wynajmujący zobowiązuje się oddać
najemcy rzecz do używania przez czas
oznaczony lub nie oznaczony, a najemca
zobowiązuje się płacić wynajmującemu
umówiony czynsz.

Po zakończeniu najmu najemca
zobowiązany jest zwrócić rzecz w stanie
nie pogorszonym; jednakże nie ponosi
odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące
następstwem prawidłowego używania

Umowa najmu

odnosi się do korzystania z cudzych
rzeczy w celach zarówno
produkcyjnych, jak i
konsumpcyjnych.

Przedmiotem najmu mogą być rzeczy
ruchome, nieruchomości i ich
części składowe. Ważne jest to, że
przedmiotem najmu

nie mogą być

prawa lub dobra materialne

Przez umowę dzierżawy

„wydzierżawiający zobowiązuje się oddać
dzierżawcy rzecz do używania i
pobierania pożytków przez czas
oznaczony lub nie oznaczony, a dzierżawca
zobowiązuje się płacić
wydzierżawiającemu umówiony czynsz.”

Przedmiotem dzierżawy mogą być tylko
rzeczy lub prawa majątkowe, które
przynoszą pożytek. Ta cecha wyróżnia
dzierżawę od najmu

Pożyczka i kredyty zazwyczaj odnoszą
się do relacji

współpracy na linii

przedsiębiorstwo – bank

, a ich

przedmiotem są głównie środki
pieniężne.

Natomiast najem i dzierżawa są typową
formą współpracy

różnych podmiotów

gospodarczych

, a ich przedmiotem

umowy są głównie rzeczy ruchome,
nieruchomości i ich części składowe, a
w przypadku dzierżawy również prawa
majątkowe

Franchising

„oznacza zakres stosunków

ekonomicznych, w ramach których

właściciel produktu, procesu, usługi,

znaku firmowego zezwala drugiej

stronie układu

– za odpowiednią opłatą lub

określonym świadczeniem –

nabyć prawo do rozporządzania

produktem, procesem, znakiem

firmowym itp

Inną, ale dość typową formą współpracy
przedsiębiorstw na rynku są

wspólne

przedsięwzięcia (konsorcja)

, które

dotyczą trzech sfer współdziałania
przedsiębiorstw:

• w zakresie inwestycji w dotychczasowej

dziedzinie działalności,

• poprzez podejmowanie nowej

działalności,

• poprzez realizację w dużej skali operacji

finansowych.

Konsorcjum

jest umownym powiązaniem

przedsiębiorstw, tworzonym

w celu realizacji

konkretnego

, zakrojonego na dużą skalę

przedsięwzięcia

, które wymaga zaangażowania

bardzo dużych środków finansowych oraz

wykorzystania dużej wiedzy specjalistycznej.

Konsorcja są tworzone zazwyczaj przy realizacji

dużych projektów, np. przy budowie autostrad .

Konsorcjum ma charakter najczęściej tymczasowy,

czyli po osiągnięciu celu do którego zostało powołane

jest rozwiązywane.

Nie jest podmiotem gospodarczym, więc nie musi

być rejestrowane, nie musi mieć też odrębnej nazwy

ani siedziby

Wspólne przedsiębiorstwo

,

jest jednostką utworzoną przez kilka przedsiębiorstw,

samodzielnych prawnie i ekonomicznie, w celu realizacji

określonych zadań.

Zadania te mogą dotyczyć sfery produkcyjnej,

badania rynku, analiz strategicznych itp. Współpraca

podmiotów w ramach wspólnego przedsiębiorstwa może

być określona do momentu wykonania ustalonego zadania

czy też zadań. Po upływie tego okresu

przedsiębiorstwo zostaje rozwiązane.

Wspólne przedsiębiorstwo jest formą współpracy

łączącą:

• podmioty gospodarcze należące do różnych faz cyklu

gospodarczego,

• umożliwiającą zarazem strukturalne jak również

kapitałowe współdziałanie partnerów o różnych

formach własności.

Uwagę należy zwrócić również ku wspólnym

przedsiębiorstwom tworzonym z udziałem podmiotów

zagranicznych, tzn.

joint ventures.

Joint venture sprowadza się do utworzenia nowego

przedsiębiorstwa z wydzielonych środków swoich

założycieli

.

Partnerzy w określonej zgodnie z umową proporcji udziałów wnoszą do

wspólnego przedsiębiorstwa:

• aporty rzeczowe

• środki finansowe

• know-how

• znajomość rynku, lokalnych przepisów i zwyczajów

• powiązania z krajowymi i zagranicznymi kanałami zakupu i

sprzedaży.

Jonit venture tworzone są nie tylko

w celu

wejścia na

nowe rynki zagraniczne. Inną przyczyną powoływania

takiego przedsięwzięcia jest zapewnienie niedrogich

dostaw podzespołów i elementów, czyli obniżenie

kosztów produkcji, czy zapewnienie bezpieczeństwa

zaopatrzenia w surowce

.

Leasing,

to „oddanie przez jedną stronę, tj. leasingodawcę, w

odpłatne użytkowanie środków trwałych drugiej stronie –

leasingobiorcy, na warunkach uzgodnionych przez te

strony”

Od dnia 09.12.2000 roku obowiązują przepisy kodeksu

cywilnego odnoszące się do umowy leasingowej.

Zgodnie z atr. 709(1) Kodeksu cywilnego: „przez umowę

leasingu

finansujący

zobowiązuje się, w zakresie

działalności swego przedsiębiorstwa, nabyć rzecz od

oznaczonego zbywcy na warunkach określonych w

tej umowie i oddać tę rzecz korzystającemu do

używania albo używania i pobierania pożytków przez

czas oznaczony, a

korzystający

zobowiązuje się zapłacić

finansującemu w uzgodnionych ratach wynagrodzenie

pieniężne, równe co najmniej cenie lub

wynagrodzeniu z tytułu nabycia rzeczy przez

finansującego

Leasing jest formą finansowania
rozwoju przedsiębiorstwa przez
wykorzystanie zewnętrznych źródeł.

Leasing umożliwia inwestorowi
korzystanie m.in. z takich dóbr jak:
maszyny i urządzenia, nieruchomości,
środki transportu, sprzęt
komputerowy, linie technologiczne itp.
oraz pobierania z tego tytułu
pożytków,

nie stając się jednak ich

właścicielem

Fuzja,

to połączenie dwóch lub więcej
samodzielnie działających podmiotów
gospodarczych w jeden nowy podmiot.

Dotychczasowi właściciele łączących
się przedsiębiorstw otrzymują tytuł
własności w powstałym przez połączenie
przedsiębiorstwie, a dotychczasowe
firmy przestają istnieć, tzn. są
wykreślone z właściwych rejestrów
przedsiębiorstw

Przejęcie (akwizycja

) polega na

zakupie przez jedno przedsiębiorstwo udziałów
(całego lub większościowego pakietu akcji) w drugim
przedsiębiorstwie, czyli przejęciu kontroli nad
nabywanym przedsiębiorstwem przez kupującego.

Nabywane przedsiębiorstwo w wyniku przejęcia

staje się własnością innej firmy

, zostaje

zachowana jej nazwa i osobowość prawna.

Istnieją różne rodzaje przejęć np. przyjazne,

nieprzyjazne

Alians strategiczny

, jest to sojusz dwóch lub

większej liczby przedsiębiorstw zawierany w celu
osiągnięcia określonego celu strategicznego, np.
opracowanie nowego produktu, wejścia na nowy
rynek, przejęcia innej firmy lub też utrzymanie lub
wzmocnienie przewagi konkurencyjnej.

Alianse mają postać umowną.

Są umowami pomiędzy

dotychczasowymi lub potencjalnym
konkurentami

i charakteryzują się tym, że

• zawierane są na zasadzie partnerstwa,
• są długofalowe, ale o ograniczonym horyzoncie czasowym,
• występują w nich wspólne działania i potrzeby, ale uzyskane

korzyści powinny być odpowiednie do wniesionego wkładu przez
partnerów,

• ich celem powinno być utrzymanie lub wzmocnienie przewagi

konkurencyjnej

Alianse mogą mieć różną postać w zależności od

przyjętego kryterium.

I tak w zależności od formy organizacyjno –

prawnej wyróżnia się:

• alianse formalne

- czyli jawne, które są

zalegalizowane w postaci umów handlowych oraz

• alianse nieformalne

– są to m.in. milczące

porozumienia dokonujące podziału wpływów na

określanym rynku, zmowy przeciwko pewnej

grupie rywali, porozumienia oparte na

powiązaniach towarzyskich,

Ze względu na przedmiot i zakres współpracy wyróżnia

się:

• Alianse komplementarne

– zawierane są między

partnerami o zróżnicowanej działalności i kompetencjach,

np. jedno przedsiębiorstwo wytwarza produkt, a drugie

dzięki posiadamy umiejętnością zajmuje się jego sprzedażą.

• Alianse ścisłej integracji

– są zawierane przez

przedsiębiorstwa, które chcą uzyskać korzyści skali w

zakresie wytwarzania jakiegoś elementu (podzespołu)

lub realizacji jakiegoś odcinka procesu produkcyjnego..

Dotyczą one głównie działalności badawczo-rozwojowej lub

produkcyjnej.

• Alianse addytywne

– polegają na tym, że partnerzy

zawierają sojusz w celu wspólnego wytwarzania i

sprzedawania określonego produktu, którego żaden z

nich nie mógłby wyprodukować i sprzedawać w takiej

ilości, która gwarantowała by opłacalność przedsięwzięcia.

Celem tego aliansu jest więc efekt skali, umożliwia on też

wejście na nowe rynki geograficzne.

Doświadczenia, związane ze stosowaniem aliansów

pokazują, że szczególnie skuteczne w czasach

gospodarki globalnej są trzy rodzaje aliansów:

• Alianse rozwoju rynków

Jedną ze strategii rozwoju jest rozszerzanie

działalności na nowe segmenty klientów i na nowe

rynki geograficzne. W tym przypadku działalność

przedsiębiorstwa opiera się na umiejętnościach

produkcyjnych, technologicznych, zasobach środków

produkcji i kapitału związanych z dana branżą.

Alianse międzysektorowe

(dywersyfikacji pokrewnej).

Najważniejszym celem, jest powstanie nowego produktu

lub usługi dzięki połączeniu przedsiębiorstw z

różnych, ale pokrewnych sektorów. Najczęściej

możemy się tutaj spotkać z udzieleniem licencji lub

franchisingu, czyli z transferem technologii.

• Alianse technologiczne

. czyli alianse

zorientowane na rozwój wiedzy. Zawierane są

w celu szybkiego dostępu do nowej wiedzy i

technologii.

• Ich uczestnikami są zazwyczaj duże

międzynarodowe przedsiębiorstwa (w

przypadku, gdy mała firma ma dostęp do

innowacyjnej technologii, staje się ona

przedmiotem przejęcia, a nie aliansu). Dlatego

też alianse technologiczne mają zazwyczaj

charakter partnerski i nie prowadzą do

podstępnego przejęcia udziałów partnera.

Są rozwiązywane po zrealizowaniu ustalonego

zadania