DOJRZEWANIE

DOJRZEWANIE

PŁCIOWE DZIEWCZĄT I

PŁCIOWE DZIEWCZĄT I

CHŁOPCÓW

CHŁOPCÓW

Dojrzewanie płciowe

Dojrzewanie płciowe



„pokwitanie”



Dotyczy

przemian biologicznych

przemian biologicznych

dokonujących się w okresie przechodzenia

od dzieciństwa do dorosłości.



W psychologii:

dorastanie

dorastanie



Rozpoczynając dojrzewanie płciowe,

osoba przestaje być dzieckiem i zaliczana

jest do młodzieży, czyli osób w wieku od

rozpoczęcia dojrzewania płciowego do

zakończenia wzrastania i

osiągnięcia

osiągnięcia

pełnej dojrzałości fizycznej

pełnej dojrzałości fizycznej

Cechy charakterystyczne

Cechy charakterystyczne

okresu dojrzewania

okresu dojrzewania

płciowego:

płciowego:



Różnorodność i burzliwość przemian



Dłuższy niż wcześniejsze okresy

rozwoju:

Dziewczęta: 3-4 lata
Chłopcy: 5-6 lat

Cechy charakterystyczne

Cechy charakterystyczne

dojrzewania płciowego:

dojrzewania płciowego:

1)

1) Intensywne

zmiany w układzie

hormonalnym

, podjęcie funkcji

hormonalnej i prokreacyjnej przez gonady

2)

2)

Zwiększone tempo wzrastania

(skok

pokwitaniowy), któremu towarzyszą

zmiany budowy, proporcji i wyglądu ciała

oraz funkcji różnych układów

3)

3) Ostateczne ukształtowanie się dymorfizmu

płciowego w zakresie budowy i funkcji

organizmu

4)

4) Duża indywidualna zmienność czasu

wystąpienia i trwania poszczególnych faz

pokwitania (istnieje wiele odmian

prawidłowego dojrzewania); grupa nastolatków

w tym samym wieku jest bardzo zróżnicowania

pod względem wieku rozwojowego

5)

5) Przejściowe, niepożądane zmiany w motoryce

towarzyszące przechodzeniu od motoryczności

dziecięcej do typowej dla dorosłego;

zakończenie rozwoju motorycznego dziewcząt;

ukształtowanie się motoryczności kobiecej i

męskiej

Zmiany hormonalne w

Zmiany hormonalne w

okresie dojrzewania

okresie dojrzewania

płciowego:

płciowego:



Dojrzewanie płciowe jest efektem

„uruchomienia” układu (osi)

podwzgórze- przysadka mózgowa- gonady

podwzgórze- przysadka mózgowa- gonady



Pulsacyjne wydzielanie gonadoliberyny

w podwzgórzu.



Gonadoliberyna stymuluje wydzielanie w

przysadce lutotropiny (LH) i

foliotropiny (FSH)



LH i FSH stymulują rozwój jajników i jąder oraz

wydzielanie przez nie hormonów płciowych.



W funkcjonowaniu tego układu uczestniczą

także hormony tarczycy, androgeny

wydzielane przez nadnercza oraz melatonina

wydzielana przez szyszynkę.



W inicjowaniu pokwitania bierze udział hormon

wydzielany przez komórki tkanki tłuszczowej,

głównie podskórnej zwany

LEPTYNĄ.

LEPTYNĄ.

Leptyna



Oddziałuje na ośrodki w mózgu regulujące

apetyt i gospodarkę energetyczną

ustroju, w tym magazynowanie tłuszczu



„łącznik” między stanem odżywienia a

funkcjonowaniem układu rozrodczego



Zwiększa się jej stężenie w okresie

pokwitania (co sugeruje, że aby je

rozpocząć konieczny jest odpowiedni

poziom leptyny)

Rozwój fizyczny w okresie

Rozwój fizyczny w okresie

dojrzewania płciowego:

dojrzewania płciowego:



Skok pokwitaniowy

Skok pokwitaniowy- zmiany we

wzrastaniu polegające na zwiększeniu

przyrostów różnych wymiarów ciała

Kolejność:
-kończyny dolne
-szerokość bioder lub barków
-długość tułowia



Szczyt skoku pokwitaniowego

Szczyt skoku pokwitaniowego-

kulminacyjny moment we wzrastaniu. Okres

największych rocznych przyrostów danej

cechy (najczęściej wysokości ciała).

Skok pokwitaniowy

Skok pokwitaniowy

wysokości ciała:

wysokości ciała:



Rozpoczyna się wcześniej u dziewcząt

(ok. 10 roku życia) niż u chłopców (ok. 12

roku życia)



Trwa krócej u dziewcząt (ok. 3 lat) niż u

chłopców (4 lata)



Jest bardziej intensywny u chłopców

(największy roczny przyrost 7-12 cm,

średnio ok. 9 cm) niż u dziewcząt (4-9 cm,

średnio 6 cm)

Zmiany dokonują się także w budowie,

proporcjach ciała, z silnie zaznaczonym

dymorfizmem płciowym:



Dziewczęta:

Dziewczęta: dominuje wzrost szerokości

bioder, zmiany w kształcie miednicy

(wpływ estrogenów), rozwój tkanki

tłuszczowej. Tkanka tłuszczowa rozkłada

się w okolicach bioder, pośladków, ud,

piersi, kształtując sylwetkę typu kobiecego



Chłopcy:

Chłopcy: zwiększa się szerokość barków i

klatki piersiowej (efekt działania

androgenów). Mają oni większą masę kości

oraz masę mięśniową.

Fazy dojrzewania płciowego

Fazy dojrzewania płciowego



Wstępna



Właściwa



Końcowa

Dziewczęta

Wstępna: 10-11 lat

Wstępna: 10-11 lat



Pojawienie się białawej śluzowej

wydzieliny z pochwy



Początek rozwoju piersi – stadium

„pączka” i owłosienia łonowego



Początek skoku pokwitaniowego (wzrost

długości stóp i kończyn dolnych)

Dziewczęta

Właściwa: 11-13 lat

Właściwa: 11-13 lat



Dalszy rozwój piersi i owłosienia łonowego,

początek rozwoju owłosienia pachowego



Szczyt skoku pokwitaniowego wysokości

ciała , szerokości bioder, mniejsze przyrosty

tkanki tłuszczowej, sylwetka „podlotka”



Pierwsza miesiączka



Pogrubienie rysów twarzy, początek

trądziku młodzieńczego

Dziewczęta

Końcowa: 13-15 lat

Końcowa: 13-15 lat



Zakończenie rozwoju piersi, owłosienia

łonowego i pachowego



Osiągnięcie ostatecznej wysokości ciała i

typowej sylwetki kobiecej



Zwiększone przyrosty masy ciała



Ustalenie się regularnych miesiączek



Wysubtelnienie rysów twarzy

Miesiączka

Miesiączka



Najczęściej występuje między 11 a 13

rokiem życia (po dwóch latach od

początku pokwitania)



Norma: 10-16 lat



Rozpoczęcie zależy od czynników

genetycznych, a także środowiskowych



W momencie rozpoczęcia

miesiączkowania dziewczęta osiągają

95% swej ostatecznej wysokości ciała



W czasie jej wystąpienia układ hormonalny i

rozrodczy nie są jeszcze dojrzałe, a ich proces

rozwoju trwa jeszcze 2 lata:

w tym czasie cykle miesiączkowe są

jednofazowe (wydzielanie tylko estrogenów) i

bezowulacyjne, chociaż u niektórych

dziewcząt owulacja może występować w

każdym cyklu.

Efektem tego jest nieregularność i zmienność

czasu krwawienia i jego obfitości oraz

niebolesny przebieg miesiączek

Chłopcy

Wstępna: 11-13 lat

Wstępna: 11-13 lat



Powiększenie się jąder, wydłużenie

moszny, początek rozwoju owłosienia

łonowego



Początek skoku pokwitaniowego (wzrost

długości stóp i kończyn dolnych)

Chłopcy

Właściwa: 13-15 lat

Właściwa: 13-15 lat



Dalszy rozwój narządów płciowych, owłosienia

łonowego, początek rozwoju pachowego



Szczyt skoku pokwitaniowego wysokości ciała

(długie kończyny) i szerokości barków;

zmniejszenie przyrostów tkanki tłuszczowej,

sylwetka „wyrostka”



Pierwsze mimowolne wytryski nasienia

(polucje)



Początek mutacji głosu, uwidacznia się „jabłko

Adama”

Chłopcy

Końcowa: 15-17 lat

Końcowa: 15-17 lat



Zakończenie rozwoju narządów płciowych



Rozwój owłosienia łonowego, wzrost

owłosienia skóry brzucha, klatki piersiowej,

zarost na twarzy



Końcowa faza wzrastania wysokości ciała,

przyrost masy mięśni, sylwetka typowo męska



Zakończenie mutacji (głos męski)



Utrzymywanie się trądziku młodzieńczego

Prawidłowe objawy

charakterystyczne dla

dojrzewania płciowego u

chłopców:



Polucje (zmazy nocne)

Polucje (zmazy nocne)- mimowolne

wytryski nasienia, połączone z orgazmem,

występujące w czasie snu

Wskazują one,że rozpoczęła się czynność

plemnikotwórcza jąder oraz czynność

gruczołu krokowego (prostaty) i gruczołów

części jamistej cewki.



Pierwsze polucje występują ok. 14 roku życia



Na początku w nasieniu nie występują

plemniki



Mutacja głosu-

Mutacja głosu- zmiana głosu związana z

rozrostem chrząstek (co uwidacznia się

jako „jabłko Adama”) i mięśni krtani oraz

strun głosowych



14-15 rok życia i trwa około roku



W tym czasie występują zaburzenia głosu

(zmiany wysokości, chrypki) jako

następstwo zakłóceń w koordynacji mięśni

krtani, przekrwienia błony śluzowej i

zwiększonego wydzielania śluzu



Ginekomastia

Ginekomastia- przejściowy rozrost

tkanki gruczołowej, uwypuklenie sutka i

zwiększenie średnicy otoczki brodawki

sutkowej



Występuje u ok. 30% chłopców zwykle

ok.15 roku życia i ustępuje samoistnie po

kilku lub kilkunastu miesiącach



Dotyczy jednego lub obu sutków, mogą

być one bolesne przy dotyku

Inne objawy somatyczne u obu

płci:



Zmiany w budowie i funkcji skóry:

Zmiany w budowie i funkcji skóry:

-rozpoczęcie czynności gruczołów

potowych apokrynowych zlokalizowanych

głównie w okolicy pachowej i pachwinowej

Regulują one bodźce hormonalne i

emocjonalne

-rozrost gruczołów łojowych i

zwiększanie wydzielania łoju pod wpływem

testosteronu i progesteronu



Objawy związane z chwiejnością

Objawy związane z chwiejnością

układu wegetatywnego

układu wegetatywnego, szczególnie u

dziewcząt

(czerwone plamy na skórze,

oziębienie, potliwość dłoni i stóp,

skłonność do omdleń osrtostatycznych,

szybkie męczenie się przy wysiłku).

Rozchwianie równowagi

neurohormonalnej- skutek zmian

emocjonalnych

Rozwój motoryczny w

Rozwój motoryczny w

okresie dojrzewania

okresie dojrzewania

płciowego:

płciowego:



Zanik harmonii i płynności ruchu, niepokój

ruchowy (grymasy twarzy, tiki), niezgrabność

i obszerność ruchów, trudności w

wykonywaniu niektórych ćwiczeń



Ociężałość ruchowa, niechęć do ulubionych

poprzednio zajęć ruchowych



U dziewcząt „lenistwo ruchowe”



Zmniejszona zdolność do uczenia się nowych

ruchów

Zmiany te określa się terminem KRYZYS

MOTORYCZNOŚĆI

Przyczyny zmian w

Przyczyny zmian w

motoryczności:

motoryczności:



Zmiany w budowie i proporcjach ciała,

nierytmiczność wzrastania poszczególnych

jego części, szybszy wzrost długości kości

niż ścięgien i mięśni → Niekorzystne

warunki biomechaniczne dla układu ruchu



Zmiany emocjonalne, zmienność

nastrojów i zainteresowań, chwiejność

neurohormonalna



Świadomość „niezgrabności” ciała

W okresie dojrzewania dokonuje się

ostateczny podział na motoryczność

kobiecą i męską