Zarządzanie produkcją i usługami

Dr inż. Jacek Rudnicki

E-mail: [e-mail]

Strona internetowa:  http://www.ioz.pwr.wroc.pl/pracownicy

2

Tematyka

1. Zarządzanie produkcją w gospodarce rynkowej

2. System produkcyjny. System zarządzania

produkcją

3. Średniookresowe planowanie produkcji

4. Krótkookresowe planowanie produkcji

5. Zarządzanie zapasami

6. Systemy sterowania zapasami SCS

7. System „planowania zasobów” MRP/MRPII

8. Strategia produkcji „dokładnie na czas” JIT/LP

9. Koncepcja zarządzania wąskimi przekrojami

OPT/TOC

1

Zarządzanie produkcją

w gospodarce rynkowej

Wprowadzenie

Cele i strategie zarządzania produkcją

4

4

Zarządzanie produkcją – różne
określenia

Zarządzanie produkcją

Zarządzanie produkcją i usługami

Zarządzanie operacjami

Zarządzanie działalnością operacyjną

Logistyczne zarządzanie produkcją

Zarządzanie logistyczne w

przedsiębiorstwie

?

Zmiany zewnętrznych i
wewnętrznych warunków
działalności przedsiębiorstw

Nowe warunki zewnętrzne



Globalizacja



Krajowa i zagraniczna konkurencja



Nasycenie rynku



Eskalacja wymagań klientów – szybciej, lepiej, taniej



Bardzo krótkie cykle życia wyrobów

Zmiany w warunkach wewnętrznych



Od podziału pracy i specjalizacji do upełnomocnienia
pracowników



Just in time/Lean production



Masowa kastomizacja

Zmiany te generują nowe wyzwania dla
Zarządzania produkcją

6

Przepływy w przedsiębiorstwie

Przedsiębiorst

wo

(system zarządzania)

Zarządzanie

produkcją

Przepływ materiałów

Przepływ materiałów

Zarządzanie

finansami

Przepływ pieniędzy

Przepływ pieniędzy

Zarządzanie

informacją

Przepływ informacji

Przepływ informacji

7

7

Zarządzanie produkcją – aspekt
logistyczny

LOGISTYKA

to zarządzanie przepływem materialnym

i związanym z tym przepływem informacji i

pieniędzy

celem skutecznego i efektywnego

zaspokojenia potrzeb odbiorcy

Określenie najkrótsze

LOGISTYKA

to proces zarządzania całym łańcuchem dostaw

8

Rodzaje łańcuchów logistycznych
(dostaw)

Łańcuch

logistyczny

zewnętrzny

Pośrednic

y

dostawcó

w

Pośrednic

y

dystrybucj

i

Rynek

dostawcó

w

Producent

Rynek

odbiorców

Działalnoś

ć

produkcyj

na

(wytwórcza)

Przepływ
materiałów
Przepływ
informacji

Przepływ
pieniędzy

Produkcja

elementó

w

Sprzedaż

(zbyt)

Zaopatrzeni

e

Montaż

zespołów

Montaż

wyrobów

Łańcuch

logistyczny

wewnętrzn

y

9

9

Zarządzanie produkcją – aspekt
zakresu

Rodzaje działalności gospodarczych

Działalność wytwórcza

Działalność

handlowa

Działalność usługowa

Działalność

usługowa

(sensu stricto)

10

10

Rodzaje działalności
gospodarczych (1)

Procesy przetwórcze (obróbcze, montażowe,

aparaturowe)

Procesy magazynowe (składowania)

Procesy transportowe

(przemieszczania)

Wyroby

Wyroby

Materiały podstawowe

Materiały podstawowe

DZIAŁALNOŚĆ WYTWÓRCZA

Materiały pomocnicze

11

11

Rodzaje działalności
gospodarczych (2)

Towary

Towary

DZIAŁALNOŚĆ

HANDLOWA

Towary

Towary

Materiały pomocnicze

Usługi

Usługi

DZIAŁALNOŚĆ

USŁUGOWA

Materiały pomocnicze

12

12

Zarządzanie produkcją – aspekt
logistyczny

Logistyczne zarządzanie produkcją

Zasady zarządzania logistycznego

produkcją 5W:

•Właściwy produkt

•Właściwa ilość

•Właściwa jakość

•Właściwe miejsce

•Właściwy czas

Racjonalizacja przepływu materiałów

Racjonalizacja przepływu – minimalizacja wielkości i
czasu przepływu

Czas
realizacji

Korzyść uzyskana z
zamawiania właściwych
materiałów, we właściwych
ilościach i we właściwym
czasie

14

14

Produkcja

PRODUKCJA

– proces, w którym zasoby kapitałowe, osobowe i rzeczowe (nakłady)

są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytworzenia produktów (efekty),
obejmujących wyroby i/lub usługi

Produkcja

angażuje ludzi, maszyny i kapitał aby zamienić materiały w gotowe wyroby lub

dostarcza usługi
Efekty produkcji powinny mieć większą wartość niż łączne koszty nakładów wejściowych.
W ten sposób organizacje kreują wartość dla społeczeństwa

Struktura systemu produkcyjnego

SYSTEM PRODUKCJI

transformacja

(konwersja)

Produkty

Produkty

(wyroby, usługi)

(wyroby, usługi)

Zasoby kapitałowe

Zasoby kapitałowe

Zasoby osobowe

Zasoby osobowe

Zasoby rzeczowe

Zasoby rzeczowe

NAKŁADY

PRODUKCJA

EFEKTY

15

15

Infrastruktura systemu produkcyjnego

Zarządzanie produkcją

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

– proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania

i efektywnego wykorzystania zasobów celem wytworzenia pożądanych produktów

Struktura systemu produkcyjnego

SYSTEM PRODUKCJI

transformacja

(konwersja)

Produkty

Produkty

(wyroby, usługi)

(wyroby, usługi)

Zasoby kapitałowe

Zasoby kapitałowe

Zasoby osobowe

Zasoby osobowe

Zasoby rzeczowe

Zasoby rzeczowe

NAKŁADY

PRODUKCJA

EFEKTY

ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ

sprzężenia

informacyjne

decyzje

16

Funkcje zarządzania produkcją

SPRZEDAŻ

PRODUKCJA

ZAOPATRZENIE

Funkcje rzeczowe

(logistyczne)

Funkcje

zarządzan

ia

PLANOWANIE

ORGANIZOWANI

E

PRZEWODZENIE

KONTROLOWANI

E

Planowanie – ustalanie celów i zadań produkcyjnych oraz sposobów ich efektywnej
realizacji

Organizowanie – uruchamianie zasobów produkcyjnych (kapitałowych, rzeczowych
i pracowniczych) celem realizacji zadań

Przewodzenie – motywowanie i kierowanie wykonaniem zadań produkcyjnych
(przydzielanie zadań i ich koordynacja)

Kontrolowanie – ocena wykonania zadań i podejmowanie działań korygujących

17

Podstawowe mierniki
działalności produkcyjnej

Efekty

osiągnięte

SKUTECZNOŚĆ =

Efekty

planowane

Wskaźnik oceny działalności

koncentrujący się na wyjściu

systemu, określany jako stopień

osiągnięcia przez system założonego

celu

SKUTECZNOŚĆ – rynkowa (effectiveness)

Wartość

efektów

EFEKTYWNOŚĆ =

Wartość

nakładów

Iloraz osiągniętych efektów i

nakładów poniesionych na ich

uzyskanie

w wymiarze wartościowym

(ekonomicznym)

EFEKTYWNOŚĆ – ekonomiczna (efficiency)

Wielkość

efektów

PRODUKTYWNOŚĆ =

Wielkość

nakładów

Iloraz osiągniętych efektów i

nakładów poniesionych na ich

uzyskanie

w wymiarze rzeczowym (ilościowym)

PRODUKTYWNOŚĆ (productivity) – miernik efektywności w wymiarze
rzeczowym

Proces produkcyjny jako proces

dodawania wartości



Wartość dodana: część wartości produktu powstała i dodana do
tego produktu w procesie produkcyjnym



Wartość dodana zwiększa wartość produktu



Wartość produktu odpowiada ilości pieniędzy jakie klient jest
gotów zapłacić



Cena powinna być równa wartości produktu lub niższa ale nie
może być niższa od kosztów

18

F wartość funkcji za którą klient jest
gotów zapłacić
V = =
C koszty produkcji

V >> 1 – warunek zakupu produktu przez klienta

7 sposobów redukcji kosztów wytwarzania

1.Zmienić „materiał” – analiza wartości, czy można
zastosować tańszy materiał
2.Zwiększyć nakłady przy szybszym wzroście efektów
3.Zmniejszyć nakłady poprzez eliminację strat
4.Zmniejszyć ilość zużycie energii i zmniejszyć jej koszty
5.Skrócić czas realizacji
6.Poprawić jakość
7.Przenieść produkcje do kraju o taniej sile roboczej

Produktywność

19

Wielkość produkcji wytworzonej i

sprzedanej

PRODUKTYWNOŚĆ =

Zużyte zasoby

Efekty

PRODUKTYWNOŚĆ =

Ludzie + Materiały + Energia + Kapitał +

Inne



Ludzie – 1/6 wkładu w rocznym wzroście
produktywności



Kapitał

- 1/6 wkładu w rocznym wzroście

produktywności



Zarządzanie

– 2/3 wkładu w rocznym wzroście

produktywności

Produktywność



Stosunek wytworzonych produktów do zasobów
użytych i zużytych do ich wytworzenia



Produktywność określa się jak efektywni jesteśmy
w wykorzystaniu zasobów w produkcji produktów

20

PROCES

PRODUKCJI

Produkcja wytworz. i

sprzed.

P =

Zużyte zasoby

Zasoby:

Praca
Kapitał
Materiał
y
Maszyn
y
Energia
Wiedza
Czas

Produkty

Sposoby zwiększania produktywności:

•

Produkować więcej przy tej samej ilości
zasobów

•

Produkować taką samą ilość przy zużyciu
mniejszych zasobów

Różne wymiary produktywności



Produktywność na poziomie kraju

P. – wskaźnik efektywności gospodarki państwa i

determinuje standard życia danego kraju. Miara
konkurencyjności kraju na globalnym rynku



Produktywność na poziomie przemysłu:

wysoka prod.

– koszty i ceny konkurencyjne



Globalizacja –

wiele przemysłów w krajach rozwiniętych

jest zagrożonych konkurencją krajów rozwijających się o
niskich kosztach robocizny. Przemysły te muszą zwiększać
produktywność w krajowych zakładach



Na poziomie przedsiębiorstwa

– główny czynnik

przewagi konkurencyjnej. Wysoka produktywność –
podstawa rentowności i przetrwania. Niezdolność do
utrzymania wzrostu produktywności – przyczyna upadku



Na poziomie indywidualnym –

wysoka produktywność –

utrzymanie poziomu życia, satysfakcja osobista, możliwość
własnego spełnienia

21

Obszary funkcjonalne w
przedsiębiorstwie



Marketing

–

Pozyskanie
klientów

¨

Produkcja /operacje

¨

Tworzy wyrób lub
usługę

¨

Finanse/rachunkow
ość

¨

Pozyskanie
pieniędzy

¨

Śledzenie
kosztów

23

Główne obszary integracji

Marketing (skuteczność rynkowa) – co, ile i kiedy będziemy sprzedawać?

Produkcja (produktywność)

– co, ile i kiedy będziemy produkować

– co, ile i kiedy będziemy kupować?

Finanse (efektywność ekonomiczna) – jak będziemy finansować działalność
produkcyjną?

Produkcj
a

Marketi

ng

Finans

e

SKUTECZNOŚĆ

EFEKTYWNOŚĆ

PRODUKTYWNOŚĆ

Obszary funkcjonalne – Linie
lotnicze

Operacje

Finanse

Marketing

Obsługa

naziemna

Przeloty

Utrzymanie

ruchu

Catering

Linie lotnicze

Obszary funkcjonalne - Bank

Operacje

Finans
e

Marketing

Sprawdzenie

wiarygodności

Harmonogramy

kas i stanowisk

Przebieg

tranzakcji

Bezpieczeńs

two

Bank

Obszary funkcjonalne – Producent

Produkcja

Finanse

Marketing

Planowanie

i sterowanie

produkcją

Planowanie

i sterowanie

produkcją

Planowanie

i sterowanie

jakością

Wydziały

produkcyjne

Zaopatrzenie

Producent

Ewolucje orientacji
gospodarczych

ERA

POSTINDUSTRIALNA

ERA MASOWEJ

PRODUKCJ I

ERA

PRZEDSIĘBIORCZOŚCI

ERA MASOWEGO

MARKETINGU

Dawniej

J utro

Dzisiaj

Wczoraj

Rewolucja

przemysłowa

Nasycenie

rynku

Globalizacja

i indywidualizacja rynku

Orientacja produkcyjna

Rynek producenta

Orientacja rynkowa

Rynek konsumenta

„Wczoraj”

Rynek producenta (era masowej

produkcji)

produkcyjna koncepcja zarządzania

zasada

„wytwórz produkt i

poszukaj nabywcę”

IM WIĘCEJ, TYM LEPIEJ

„Dzisiaj”

Rynek konsumenta (era masowego

marketingu)

marketingowa koncepcja zarządzania

zasada

„znajdź nabywcę i wytwarzaj

według jego życzeń”

5W

Orientacje zarządzania
przedsiębiorstwem

Orientacja

rynkowa

Orientacja

efektywnościowa

Wysoki poziom

obsługi klientów

SKUTECZNOŚĆ

Utrzymanie

wysokiej

rentowności

EFEKTYWNOŚĆ

SPRZECZNOŚĆ

zwiększone koszty

niskie koszty

Zarządzanie współczesnym

przedsiębiorstwem

wymaga pogodzenia sprzecznych

orientacji

Zmiana czynników
konkurowania

CZAS REALIZACJ I

(SZYBKOŚĆ)

CENA

(KOSZTY)

J AKOŚĆ
NIEZAWODNOŚĆ
ELASTYCZNOŚĆ

dawniej
obecnie

Dawniej przedsiębiorstwa konkurowały jednym z
kryteriów i obowiązywała zasada trade offs (coś za
coś)
Obecnie przedsiębiorstwa konkurują jednocześnie
wszystkimi kryteriami

Cele zarządzania produkcją

MAKSYMALIZACJ A POZIOMU OBSŁUGI

MINIMALIZACJ A KOSZTÓW

CELE ZARZĄDZANIA PRODUKCJ Ą

- jakość produktów (typu, wykonania)
- niezawodność dostaw (ilość, termin)
- szybkość realizacji zamówień
- elastyczność (rodzaj, ilość, termin)

ORIENTACJA RYNKOWA

ORIENTACJA EFEKTYWNOŚCIOWA

Minimalizacja

zapasów

Maksymalizacja

wykorzystania

zdolności

produkcyjnej

cena produktu

Sprzeczność

celów

Sprzeczność

celów

Cele rynkowe

Cele produkcyjne

Orientacja efektywnościowa -
preferencje

„Dzisiaj”

Logistyczna koncepcja zarządzania

Racjonalizacja wykorzystania

zasobów zasileniowych

„Wczoraj”

Produkcyjna koncepcja zarządzania

Racjonalizacja wykorzystania

zasobów obiektowych

Racjonalizacja przepływu materiałów

(redukcja wielkości i czasu przepływu)

- minimalizacja zapasów
- minimalizacja czasu realizacji
- terminowość dostaw

Racjonalizacja wykorzystania zdolności produkcyjnej

Program produkcji – wąski asortyment, duże ilości,

(duże serie/partie - wykorzystanie efektu ekonomii skali)

- maksymalizacja wykorzystania maszyn i urządzeń
- maksymalizacja wykorzystania pracowników

Dlaczego zapasy ? - zmiana w strukturze kosztów

wytwarzania

Zapasy - jeden z najkosztowniejszych

aktywów przedsiębiorstw

„postawić do dyspozycji odpowiednie

materiały,

we właściwej ilości, o odpowiedniej

jakości,

we właściwym miejscu i czasie”

Współczesne

podejścia

w zarządzaniu

produkcją

KONCEPCJE

LOGISTYCZNE

Czynniki decydujące o
parametrach przepływu



Partia /seria produkcyjna (wielkość zleceń
produkcyjnych i zakupu)



Czas realizacji (cykl produkcji, cykl dostawy)



Poziom zapasu (wielkość i czas przepływu)

32

Parametr ilościowy (wielkość

przepływu)

Parametr czasowy (szybkość

przepływu)

SERIA / PARTIA

Ilość materiałów przebywanych w

przedsiębiorstwie

CZAS REALIZACJI

Czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

ZAPAS

Ilość i czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

Determinanty poziomu zapasu

Parametr ilościowy (wielkość

przepływu)

Parametr czasowy (szybkość

przepływu)

SERIA / PARTIA

Ilość materiałów przebywanych w

przedsiębiorstwie

CZAS REALIZACJI

Czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

ZAPAS

Ilość i czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

Produkcja

Czas zużycia zapasu Q1

Q1

Ilość

Zapas
średni

Czas

Q2

Czas Q2

Zakupy

Q1

Ilość

Zapas
średni

Czas

Q2

Czas zużycia zapasu Q1

Czas Q2

Zależność parametrów
przepływu

Parametr ilościowy (wielkość

przepływu)

Parametr czasowy (szybkość

przepływu)

SERIA / PARTIA

Ilość materiałów przebywanych w

przedsiębiorstwie

CZAS REALIZACJI

Czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

ZAPAS

Ilość i czas przebywania materiałów w

przedsiębiorstwie

Q1

Ilość

Zapas
średni

Czas

Q2

Czas realizacji

Sprzed

aż

Zapasy a kapitał obrotowy

ŚRODKI PŁYNNE

Kapitał obrotowy niezaangażowany

ZAPASY

KUPOWANE

ZAPASY

PRZETWARZANE

DOSTAWCY

(zobowiązania)

ODBIORCY
(należności)

przepływ pieniężny

przepływ materialno - pieniężny

Kapitał obrotowy zaangażowany

ZAPASY

SPRZEDAWANE

USPRAWNIENIE OBROTU
KAPITAŁU



Zwiększenie szybkości obrotu kapitału

Wykonuj cykl tak szybko jak to możliwe



Zwiększenie częstotliwości obrotu kapitału

Wykonuj cykl tak często jak to możliwe



Zmniejszenie zamrożenia kapitału w zapasach

Angażuj w cykl tylko tyle środków, ile jest rzeczywiście

niezbędnych

36

Wskaźnik rotacji zapasów

SPRZEDAŻ (OBRÓT)

WRZ =

ZAPAS ŚREDNI

[w
razach]

ZAPAS ŚREDNI · LICZBA DNI W OKRESIE

WRZ =

SPRZEDAŻ (OBRÓT)

[w
dniach]

38

Hierarchia decyzji w zarządzaniu
produkcją

SKUTECZNOŚĆ

Czy robimy właściwe

rzeczy?

(Are we doing the right

things?)

KONCENTRACJ

A

EFEKTYWNOŚĆ

Czy robimy je właściwie?

(Are we doing the things

right?)

DECYZJE STRATEGICZNE

projektowe

(przygotowanie działania)

DECYZJE OPERACYJNE

produkcyjne

(działanie)

39

Decyzje strategiczne w
zarządzaniu produkcją

1. Wybór i projektowanie produktu (co wytwarzać, kupować czy

produkować?)

2. Planowanie zdolności produkcyjnej (ile wytwarzać?)
3. Wybór i projektowanie procesu produkcyjnego (jak wytwarzać?)
4. Wybór lokalizacji (gdzie wytwarzać? )
5. Wybór struktury systemu produkcyjnego i layout (w jakich układach,

jaki layout?)

6. Wybór systemu pracy (jak organizować i mierzyć pracę?)

DECYZJE STRATEGICZNE (projektowe)



przygotowanie działania

Koncentracj

a

SKUTECZNOŚĆ

„

Robienie właściwych rzeczy” (Are we doing the right

things ?)

Faza

Projektowanie struktury produkcji (domen działalności)

i struktury (organizacji) systemu produkcyjnego

Zadanie

Ustalanie celów, strategii i przygotowanie przyszłych

działań

(przewaga w budowie struktury systemu produkcyjnego)

40

Decyzje operacyjne w
zarządzaniu produkcją

DECYZJE OPERACYJNE (produkcyjne)



działanie

Koncentracj

a

EFEKTYWNOŚĆ

„

Robienie rzeczy właściwie” (Are we doing the things

right ?)

Faza

Funkcjonowanie systemu produkcyjnego

Zadanie

Planowanie i sterowanie realizacją produkcji

celem wytworzenia pożądanych produktów

(przewaga w infrastrukturze systemu produkcyjnego)

1. Planowanie produkcji (średniookresowe) – poziom rodzin

wyrobów

2. Harmonogramowanie produkcji (krótkookresowe) – poziom

wyrobów

3. Planowanie potrzeb materiałowych – poziom składników
4. Sterowanie zaopatrzeniem – poziom surowców i składników
5. Sterowanie produkcją – poziom operacji

ZAKRES ZARZĄDZANIA
PRODUKCJĄ

Lokalizacja

produkcji

PROJEKTOWANIE

SYSTEMU

Struktura

produkcyjna

Layout

Projektowanie

produktu

Planowanie

zdolności pr.

Projektowanie

pracy

Mierzenie pracy

PLANOWANIE PRODUKCJI

Długookresowe

planowanie

Średnio okresowe

planowanie

Harmonogramowanie

produkcji

KIEROWANIE I STEROWANIE

PRODUKCJĄ

Kierowanie zasobami

ludzkimi

Zarzadzanie przepływem

produkcji

Zarządzanie przepływem

informacji

Zarządzanie jakością

Zarządzanie

produktywnością

WYNIKI

DZIAŁALNOŚCI

RYNEK

CELE PRZEDSIĘBIORSTWA

Projektowanie

procesu

Decyzje strategiczne

(projektowe) zarządzania

produkcją

42

Wybór i

projektowani

e produktu

Wybór i

projektowani

e procesu

Planowanie

zdolności

produkcyjnej

Wybór

struktury

produkcyjnej i

projektowani

e layout’u

Wybór i projektowanie produktu

Charakter decyzji: strategiczny
Cel: Zapewnienie przewagi konkurencyjnej poprzez skuteczne i

efektywne zaspokojenie potrzeb odbiorców

Dane:

•

Zmiany w otoczeniu (ekonomiczne, socjologiczne,
demograficzne, technologiczne, polityczne, ekologiczne –
nowe szanse, nowe potrzeby)

•

Sugestie klientów, dostawców, dystrybutorów, serwisu itd.

•

Sugestie pracowników, wyniki badań podstawowych i
stosowanych

•

Badania rynku – znane i niezastąpione potrzeby

Sposoby osiągania nowego wyrobu przez firmę:

•

Własne prace badawczo – rozwojowe

•

Kopiowanie

•

Zakup licencji wyrobu

•

Działania innowacyjne prowadzące do zmian w konstrukcji i
procesie (technologii)

Wybór i projektowanie produktu

Przyczyny wprowadzania nowych wyrobów

•

Zewnętrzne – zmiany w otoczeniu – nacisk ze strony rynku

•

Wewnętrzne – innowacje produktowe i procesowe (nowa technologia

•

Kombinacja przyczyn wewnętrznych i zewnętrznych

Globalna tendencja :

CORAZ KRÓTSZE CYKLE ŻYCIA PRODUKTÓW

Sposoby osiągania przewagi konkurencyjnej

•

Inwestować więcej w B&R

•

Kłaść nacisk na działania długoterminowe

•

Pracować nad ciągłą poprawą w miejsce stosowania postawy
„jednorazowego mocnego uderzenia”. Małe osiągnięcia, takie jak
poprawa niezawodności wyrobu mogą mieć długotrwałe efekty na
postawę i wzorce kupowania

•

Pracować nad skróceniem cyklu wprowadzania nowego
wyrobu na rynek

Metody:

Simultaneous Engineering – projektowanie współbieżne,

zarządzanie projektami, analiza wartości (value analysis), inżynieria
wartości (value engineering), Technologia Grupowa (group
technology), systemy CAD/CAM, szybkie prototypowanie (rapid
prototyping)

Analiza cyklu życia wyrobu

45

Podstawa analizy:
kształtowanie się wielkości sprzedaży w fazach cyklu życia
Fazy w cyklu życia produktu:
1.Wprowadzanie
2.Wzrost
3.Dojrzałość
4.Schyłek
Firma nie przetrwa bez wprowadzania nowych
wyrobów na rynek

Wybór i projektowanie produktu

Cykl życia wyrobu

Cel analizy cyklu życia wyrobu:

•

Pomoc w rozwoju strategii asortymentu produktów firmy

•

Ocena sytuacji firmy w zakresie wyrobów w różnych okresach
życia

•

Pomoc w ustalaniu strategii konkurowania

•

Pomoc w szacowaniu ponoszonych kosztów w cyklu życia
wyrobu

•

Analiza możliwości rynku w okresie trwania produkcji

•

Pomoc w doborze strategii zarządzania produkcją wyrobów

•

Pomoc w ustalaniu kiedy z nowym wyrobem wychodzić na rynek

Efekt analizy cyklu życia wyrobu:



ustalenie w jakim okresie życia znajdują się wyroby firmy

Planowanie zdolności
produkcyjnej

Zdolność produkcyjna systemu, jest maksymalną liczbą

jednostek wyrobu, która może zostać wyprodukowana w
określonym okresie czasu

Planowana zdolność produkcyjna systemu: maksymalny

poziom obciążenia, który można danemu systemowi
przydzielić w określonym okresie czasu

Zdolność produkcyjna może być wyrażana w jednostkach

wejścia, wyjścia lub jednostkach dysponowanych
zasobów

30
szt/godz.

50 kg /
godz.

Wejście

Input

Wejś
cie

Input

Wejśc
ie

Input

Wyjście

Output

Wyjś
cie

Output

Wyjś
cie

Output

Planowanie zdolności
produkcyjnej

Z.p. jednostki produkcyjnej jest nieodzowną informacją w opracowaniu

planów.

Balansowanie zdolności produkcyjnej z obciążeniem jest stałym elementem

planowania produkcji

Decyzje planowania zdolności produkcyjnej:

1.

Jaki rodzaj zdolności prod. jest wymagany? (Rodzaj. Z.p. wynika z w
wyboru produktu)

2.

Jaka wielkość zdolności produkcyjnej jest wymagana? Wielkość
wymaganej z.p. określa się na podstawie prognoz popytu i planów sprzedaży

3.

Kiedy dana zdolność produk. jest wymagana? Kiedy zdolność p. jest
wymagana wynika z rozkładu popytu w czasie.

Znaczenie planowania zdolności produkcyjnej

1.

Zdolność produkcyjna ogranicza wielkość produkcji dla zaspokojenia przyszłego popytu

2.

Zdolność produkcyjna wpływa na koszty operacyjne (koszty nadmiaru, koszty
niedoboru zdolności)

3.

Zdolność produkcyjna jest determinantem kosztów inwestycji

4.

Decyzje dotyczące zdolności produkcyjnych mają charakter długo terminowy i
długotrwały

Planowanie zdolności
produkcyjnej

Mierniki zdolności produkcyjnej
Z. p. maksymalna wielkość produkcji na wyjściu,

możliwa do uzyskania w określonych warunkach

1.

Jeżeli produkowany jest jeden produkt, miarą z. p.
jednostki produkcyjnej jest liczba sztuk produktu w
jednostce czasu możliwa do wyprodukowania

2.

Jeżeli produkowanych jest wiele różnych
produktów:

2.1. ustalanie z.p. w jednostkach każdego produktu (np.

100 lodówek /dzień lub 70 zamrażarek/dzień)

2.2. ustalanie zdolności w umownych jednostkach –

wybór wyrobu reprezentanta

2.3. ustalanie zdolności w jednostkach dostępnych

zasobów (np. liczba dostępnych maszynogodzin lub
roboczogodzin w zakładzie

Planowanie zdolności
produkcyjnej

Typy zdolności produkcyjnej:

1.

Projektowana zdolność produkcyjna – maksymalna wielkość produkcji produktu na
wyjściu, którą można osiągnąć w idealnych warunkach przebiegu procesu produkcji

2.

Efektywna zdolność produkcyjna – wielkość produkcji, którą można osiągnąć przy
określonym programie produkcji z uwzględnieniem problemów harmonogramowania,
planowanych remontów, czynników jakości, przerw na posiłki, synchronizacji operacji i
innych

3.

Rzeczywista zdolność produkcyjna – wielkość produkcji uzyskana faktycznie na
wyjściu – efektywna zdolność zmniejszona z powodu nieprzewidzianych awarii,
absencji, braków, niedoborów materiałów i innych

Projektowana zdolność produkcyjna

Efektywna zdolność produkcyjna

Rzeczywista zdolność
produkcyjna

Miary skuteczności i
efektywności systemu

Rzeczywista zdolność
produkcyjna
Sprawność =
Efektywna zdolność
produkcyjna

Rzeczywista zdolność
produkcyjna
Wykorzystanie =
Projektowana zdolność
produkcyjna

Metody określania zdolności
produkcyjnej



Metoda wskaźnikowa



Metoda analityczna



Metoda normatywna



Metoda obliczania efektywnej zdolności
produkcyjnej według przepustowości „wąskiego
gardła”

Rezerwy zdolności produkcyjnej:



Rezerwy uruchamia się zwiększając wykorzystanie
systemu.



Zmniejszenie różnicy między projektowaną
zdolnością a efektywną i rzeczywistą zdolnością

52

Planowanie zdolności
produkcyjnej

Strategia planowania zdolności produkcyjnej

Opiera się na serii założeń i przewidywań odnośnie długoterminowego

zachowania rynku, zmian w technologii oraz w konkurencji

Musi uwzględniać:



Przewidywany wzrost i zmienność popytu



Zakres i kierunki technologicznej ewolucji



Zachowanie konkurentów



Zachowanie międzynarodowej konkurencji, rynków i dostawców

Musi brać pod uwagę:



Ograniczenia odnośnie zasobów



Rozłożenie w czasie, rozmiar, powiększanie zdolności



Zdolność rezerwową

Cechy zdolności produkcyjnej



Zależna od ograniczeń zasobów



Zależna od programu produkcyjnego



Zależna od technologii



Dynamiczna



Zależna od lokalizacji zakładu



Może być trudna do utrzymania



Zależna od polityki zarządzania oraz umów wewnętrznych i zewnętrznych (n.p. umów z
organizacjami związkowymi)

Wybór i projektowanie procesu

Wybór procesu – decyzja strategiczna – jak produkt

będzie wytwarzany

Decyzje:



W zakresie aspektów technicznych procesu



W zakresie aspektów ilościowo – ekonomicznych

Aspekt techniczny

1.

Wybór podstawowej technologii

2.

Wybór metody w fazach procesu wytwarzania

3.

Wybór urządzeń wytwórczych – NC, CNC, CAM, FMS, roboty

4.

Wybór sposobu przepływu materiału – transport ręczny, wózkowy,
taśmowy, AGV

Aspekt ilościowo – ekonomiczny

Ekonomia skali -

ma miejsce gdy w określonych warunkach

organizacyjnych, w ramach istniejących procesów, wytwarzanie
większej liczby produktów powoduje obniżkę kosztów
jednostkowych

Ekonomia zakresu

– ma miejsce gdy opłacalnym jest produkować

szerszy zakres asortymentowy w ramach istniejących procesów

54

Wybór i projektowanie procesu

W aspekcie ekonomii skali i ekonomii zakresu

należy rozstrzygnąć o charakterze ciągłości
i przepływu procesu oraz o jego strukturze.

Jaki ma być proces i jego struktura aby

zdolność produkcyjna pozwoliła na
zaspokojenie popytu przy kosztach
umożliwiających osiągniecie
zadawalającego zysku?

55

Wybór i projektowanie procesu

Procesy ciągłe (flow shop) – zachowanie w trakcie produkcji ciągłości

i powtarzalności procesu wytwarzania.

•

Procesy całodobowe (uniknięcie kosztownego zatrzymywania i rozruchu produkcji )
np. przemysł hutniczy, chemiczny, rafineryjny, oponiarski. Zwykle aparaturowe. W
trakcie wytwarzania nie wyróżnia się jednostki produkcji (sztuki)

•

Procesy ciągłe nie wymagające pracy całodobowej. Charakterystyczne dla fazy
montażu np. montaż samochodów, lodówek, pralek w potokowych liniach
montażowych. Procesy dyskretne potokowe w liniach potokowych.

Procesy nieciągłe (job shop) – wytwarzanie wyrobów w seriach. Serie

mogą być powtarzalne lub nie.

Procesy nieciagłe w liniach przezbrajalnych,

w FMS, komórkach przedmiotowych, komórkach specjalizowanych technologicznie.
Cecha – konieczność przestawiania produkcji przy przechodzeniu z jednego wyrobu
na drugi. Charakterystyczne dla środowiska MNZ i PNZ. Np. produkcja mebli,
obrabiarek, odzieży, okien, drzwi. Ferrari

Procesy typu przedsięwzięcie (project) – produkcja unikalnych

wyrobów przy zachowaniu stałej pozycji przedmiotu
wytwarzanego.

Przykład: produkcja statków, generatorów dużej mocy, bolidu dla

Formuły 1, projektowanie i implementacja systemu informatycznego dopasowanego
dla klienta

56

57

Procesy produkcyjne

Ferrari

Produkcja na

zamówienie

Montaż na zamówienie

Produkcja okien, drzwi

Przemysł odzieżowy

Przemysł meblowy

Popularny
samochód

PRZEMYSŁ

• rafineryjny

• hutniczy

• energetyczny

• chemiczny

• oponiarski

• motoryzacyjny

• elektroniczny

• Montaż AGD

.

Bolid dla Formuły 1

Konstrukcja satelitów

Budowa statków

Budowa domów

Produkcja filmu

Kampania prezydencka

Praca magisterska itp.

Wzrost powtarzalności produktów i ciągłości przebiegu procesów produkcyjnych

Procesy nieciągłe

Procesy typu

projekt

Procesy ciągłe

Relacje między kosztami i

wielkością produkcji w zależności

od procesu produkcyjnego

Koszty
przychodu

Wielkość
produkcji

Ciągły proces

Nieciągły
proces

Proces typu
projekt

Koszty przychodu = Stałe koszty +
Zmienne koszty

Efektywność procesu

Czas działań dodających wartość

Wskaźnik efektywności procesu

(WEP)

=

Łączny czas przejścia przez proces

WEP – stosunek sumy czasów działań
dodających wartość do produktu do
łącznego czasu przejścia produktu przez
proces produkcyjny

Cel zarządzania produkcją : ciągłe dążenie do

redukcji różnicy między sumarycznym czasem

dodawania wartości, a czasem przejścia

Cel idealistyczny: łączny czas dodawania

wartości = czas przejścia

Wybór procesu zależy od wielkości produkcji,

zróżnicowania wytwarzanych produktów, przepływu

produktu, struktury produkcyjnej i przestrzennej,

oraz kosztów stałych i zmiennych oraz

dysponowanego wyposażenia

Typy produkcji

Duża

SKALA

PRODUKCJI

Mała

ZRÓŻNICOWANIE ASORTYMENTOWE PRODUKCJI

Duże

Małe

JEDNOSTKOWE KOSZTY

PRODUKCJI

Wysoki

e

Niski

e

PRODUKCJA

POWTARZALNA

Produkcja

masowa

Produkcja

masowa

PRODUKCJA

NIEPOWTARZALNA

Produkcja

seryjna

Produkcja

seryjna

Produkcja

jednostkowa

Produkcja

jednostkowa

62

62

Charakterystyka produkcji

Masowa

Seryjna

Jednostkowa

PRODUKCJA

Asortyment

produktów

Szeroki

(nie ustalony)

Stały

Większe lub mniejsze

zróżnicowanie

Przykład

wyrobów

Żywność, kosmetyki

samochody, opony.

Książki, buty, ubrania,

telewizory, meble.

Samoloty, statki,

generatory

Standaryzacja

wyrobów

Niska

Wysoka

Średnia

Mała

(kilka lub 1)

Duża

Średnia

(zróżnicowane serie)

Skala

produkcji

Maszyny

i wyposażenie

Uniwersalne

Średnio

specjalizowane

Specjalistyczne

Pracownicy

Wysokie

kwalifikacje

Niskie

kwalifikacje

Średnie

kwalifikacje

Przykład usług

Usługi

komunikacyjne,

usługi z bankomatu.

Kursy uniwersyteckie,

wycieczki turystyczne.

Program

komputerowy, pisanie

książek.

Częstotliwość

zmian produktu

Żadna

(lub bardzo mała)

Średnia

Bardzo częsta

Struktura produkcyjna systemu

Struktura produkcyjna – zbiór komórek produkcyjnych i formy

ich wzajemnych powiązań wynikających z realizowanych
procesów produkcyjnych

Struktura produkcyjna powstaje poprzez grupowanie komórek

produkcyjnych niższych stopni w komórki wyższych stopni

Typy struktur produkcyjnych:



Struktura przedmiotowa (produktowa) – struktura o
specjalizacji przedmiotowej

Przykłady – komórka (linia) szycia spodni, linia montażu silników, oddział

kredytów hipotecznych (w banku)



Struktura technologiczna (procesowa, funkcjonalna) –
struktura o specjalizacji technologicznej

Przykłady – krajalnia, oddział obróbki plastycznej, gniazdo tokarek, komórka

analiz wiarygodności kredytowej (w banku)

Struktura produkcyjna systemu

Typy struktur produkcyjnych:
Struktura przedmiotowa (produktowa) – struktura o

specjalizacji przedmiotowej

Struktura technologiczna (procesowa, funkcjonalna) –

struktura o specjalizacji technologicznej

Stanowisk

o szycia

spodni

Stanowisk

o krojenia

spodni

St.

wykańczan

ia spodni

St.

pakowania

spodni

Linia szycia spodni

Zakład
szycia
odzieży

Oddział

szycia

Krajalnia

Oddział

wykańczan

ia

Struktura produkcyjna systemu



Struktura przedmiotowa – powstaje poprzez
grupowanie różnych maszyn, urządzeń i pracowników
pod katem wytwarzania produktu lub rodziny
produktów podobnych w określonej komórce
produkcyjnej



Struktura technologiczna - powstaje poprzez
grupowanie stanowisk roboczych ze względu na ich
podobieństwo technologiczne (procesowe)

Czynniki decydujące o wyborze struktury produkcyjnej:



Produkt i asortyment produkcji (zróżnicowanie)



Ilość – wielkość produkcji

Layout – struktura przestrzenna
systemu produkcyjnego

Layout systemu produkcyjnego – rozplanowanie

przestrzenne komórek produkcyjnych z
uwzględnieniem powiązań wynikających z
przebiegającego procesu produkcyjnego

Typy layout’u - struktury przestrzennej wynikają z

przyjętej koncepcji struktury produkcyjnej

Typy struktury produkcyjnej i przestrzennej



Przedmiotowa



Technologiczna



Z ustaloną pozycją przedmiotu pracy

System o strukturze
technologicznej

67

System o strukturze
przedmiotowej

68

System o strukturze z ustaloną
pozycją przedmiotu pracy

69

Rodzaje struktur produkcyjnych -
porównanie

Struktura

produkcyjna

Zalety

Wady

Technologiczn

a

• Wysoka elastyczność

asortymentowa

• Maksymalizacja

wykorzystania zdolności

produkcyjnych

• Zastosowanie

uniwersalnych maszyn

• Długi czas realizacji

• Duże zamrożenie produkcji

w toku

• Wysokie koszty transportu

międzystanowiskowego

• Większe zapotrzebowanie

na powierzchnię

produkcyjną

• Duża złożoność sterowania

produkcja

Przedmiotowa

• Krótki czas realizacji cykl

produkcyjny

• Małe zamrożenie produkcji

w toku

• Odpowiedzialność za

jakość, ilość i terminowość

• Możliwość zastosowania

przepływu po jednej sztuce

• Niskie koszty transportu

międzystanowiskowego

• Mała elastyczność

asortymentowa

• Problemy z

maksymalizacją

wykorzystania zdolności

produkcyjnej w warunkach

braku synchronizacji

czasów jednostkowych

operacji

• Specjalistyczne maszyny

71

Środowisko produkcyjne

PRODUKCJA NA MAGAZYN

PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE

Produkty standardowe

(standaryzacja)

Brak wpływu klienta

na ostateczną postać produktu

Produkcja powtarzalna

(masowa, wielkoseryjna)

Produkty zorientowane na

klienta

(kastomizacja)

Duży zakres wpływu klienta

na ostateczną postać produktu

Produkcja niepowtarzalna

(jednostkowa, małoseryjna)

„SPRZEDAWANIE TEGO,

CO SIĘ WYPRODUKOWAŁO”

„WYTWARZANIE TEGO,

CO SIĘ FORMALNIE SPRZEDAŁO”

ŚRODOWISKO PRODUKCYJNE  relacja typu „przedsiębiorstwo -

klient”

Środowiska klasyczne

FIRMA

dostawc

a

KLIENT

odbiorca

FIRMA

dostawc

a

KLIENT

odbiorca

72

Współczesne środowiska
produkcyjne

FAZA PRODUKCJI

FAZA DYSTRYBUCJI

PRODUKCJA NA MAGAZYN - PNM

Make to Stock - MTS

MONTAŻ NA ZAMÓWIENIE - MNZ

Assemble to Order - ATO

PRODUKCJA NA ZAMÓWIENIE - PNZ

Make to Order - MTO

KONSTRUKCJA NA ZAMÓWIENIE - KNZ

Engineer to Order - ETO

WYKOŃCZENIE NA ZAMÓWIENIE

Finish to Order - FTO

KOMPLETOWANIE NA ZAMÓWIENIE

Kit to Order - KTO

PAKOWANIE NA ZAMÓWIENIE

Wrapp to Order - WTO

73

Punkt rozdziału zamówienia
klienta (ODP)

Customer Order Decoupling Point

Produkcja oparta o

prognozy

standardowa

Produkcja oparta o

zamówienia

zorientowana na klienta

PNM

MNZ

PNZ

KNZ

D
O

S
T

A

W

C
Y

Produkcja

części

Montaż

zespołów

Montaż

wyrobów

Zaopatrzenie

K

L

I

E

N

C

I

74

Typy struktur produktów

Produkcja

na magazyn

Typ „A”

PNM

Wyrob

y

Surowce,

materiały

Moduły

opcjonalne

Produkcja

na zamówienie

PNZ

Typ „V”

Montaż

na zamówienie

PNZ

PNM

Typ „X”

Mała

Duża

Duża

Różnorodność

wyrobów

Duża

Liczba modułów

Duża

Mała

Duża

Różnorodność

surowców

75