OCENA MIEJSCA

ZDARZENIA

ETAPY OCENY MIEJSCA

Środki ochrony własnej
Bezpieczeństwo na miejscu wypadku
Całkowita ilość poszkodowanych
Sprzęt i środki potrzebne w akcji
Mechanizm urazu

ŚRODKI OCHRONY

OSOBISTEJ

• Kontakt z płynami ustrojowymi
• Rękawiczki
• Ochrona oczu i twarzy
• Nieprzepuszczalne fartuchy

BEZPIECZEŃSTWO NA

MIEJSCU

• Ocena miejsca wypadku
• Miejsce przestępstwa
• Przypadkowi świadkowie

CAŁKOWITA LICZBA

POSZKODOWANYCH

• Określ dokładną

liczbę
poszkodowanych,

• Wprowadź

procedurę wypadku
masowego,

• Wezwij dodatkowe

jednostki,

Sprzęt i środki potrzebne w

akcji

• Zabieraj ze sobą sprzęt który jest

potrzebny do zabezpieczenia ABC,

• Zabierz sprzęt do ewakuacji z

miejsca wypadku,

• Wezwij specjalistyczne jednostki,

MECHANIZM URAZU

• Co się stało ?
• W jaki sposób chory doznał

obrażeń ?

Oceń charakter (miejscowy,

uogólniony)

MECHANIZM TRZECH KOLIZJI

PODSTAWOWE MECHANIZMY

URAZÓW

•Urazy tępe

Nagłe wyhamowanie - deceleracja (kolizje)
Nagłe wyhamowanie w pionie (upadki)
Przeniesienie energii z tępego narzędzia

(kij baseballowy)

•Urazy penetrujące

Postrzały
Pchnięcia nożem
Upadki na przeszkody stałe

ZDERZENIE CZOŁOWE

• Duża energia powodująca mnogie

obrażenia

• Głowa,
• szyja,
• klatka piersiowa,
• brzuch,
• miednica,

ZDERZENIE BOCZNE

• Głowa,
• szyja,
• kończyna górna/bark

(po stronie uderzenia)

• klatka piersiowa/ brzuch

(bezpośrednie

uderzenie i/lub wypadnięcie)

• miednica/kończyny dolne

(po stronie

uderzenia)

UDERZENIE W TYŁ

POJAZDU

• Głowa, kręgosłup

DACHOWANIE

25-krotnie większe prawdopodobieństwo

zgonu

Często dochodzi do wyrzucenia z

pojazdu

Obrażenia wielonarządowe –

szczególnie przy nie zapiętych pasach

SYSTEMY WEWNĘTRZNYCH

ZABEZPIECZEŃ

•Biodrowe pasy bezpieczeństwa
•Trójpunktowe pasy bezpieczeństwa
•Poduszki powietrzne

Zawsze „podnieś i popatrz” pod otwartą

poduszkę powietrzną

• Deformacja kierownicy sugeruje uraz kierowcy

WYPADKI KOMUNIKACYJNE

-PODSUMOWANIE

• Zanotuj rodzaj zderzenia
• Zanotuj wystąpienie dużej energii podczas

wypadku

• Bądź bardzo podejrzliwy
• Skróć pobyt na miejscu wypadku do

minimum

• Przekaż obserwacje lekarzowi Oddziału

Ratunkowego

UPADKI

• Obrażenia zależą od:

• Wysokości, z jakiej spadł,
• Części ciała, którą uderzył,
• Powierzchni, na którą upadł.

• Złamania stóp/podudzi,
• Obrażenia bioder/miednicy,
• Obrażenia kręgosłupa szyjnego i

lędźwiowego

• Złamania przedramienia

URAZY PRZENIKAJĄCE

•Ciężkość urazu zależy od:

Miejsca
Długości przedmiotu
Kąta penetracji

•Poniżej 4-tej przestrzeni

międzyżebrowej mogą penetrować do
klatki piersiowej i j. brzusznej

•Nie usuwaj wbitych przedmiotów

(wyjątek RKO, drożność dróg oddechowych)

ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

RANY POSTRZAŁOWE

•Pamiętaj o bezpieczeństwie na miejscu

wypadku!

•Ciężkość urazu zależy od:

Miejsca postrzału
Prędkości pocisku

(broń wysokiej, średniej i niskiej energii)

powierzchni czołowej

(przekrój, fragmentacja, obracanie

się)

Rodzaju kuli

(pocisk, śrut)

•Zabezpiecz dowody, jeśli to możliwe

WYBUCHY

•Ocena miejsca zdarzenia

Bezpieczeństwo własne!
Materiał biologiczny, chemiczny,

radiologiczny

(obrażenia czwartorzędowe)

•Mechanizm

Pierwotny
Wtórny
Trzeciego rzędu

WYBUCHY

Faza pierwotna – fala uderzeniowa

Oszkodzenia błony bębenkowej, płuc, odma,

zatory powietrzne – objawy udarowe

Faza wtórna – uszkodzenia wywołane

przez odrzucone przedmioty

Faza trzeciorzędowa – obrażenia

wywołane przez upadek na ziemię lub

uderzenie o elementy stałe

ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

OCENA PACJENTA URAZOWEGO

BADANIE WSTĘPNE:

Ocena miejsca zdarzenia
Ocena wstępna:

AVPU
ABC

Szybkie badanie urazowe

Wskazania do

natychmiastowej ewakuacji

poszkodowanego z pojazdu

NZK
Wstrząs
Masywny krwotok nie dający się

zatamować

Zagrożenie dla pacjenta i ratownika

OCENA

• Poszkodowanych z niegroźnie

wyglądającymi obrażeniami:

SZYBKA OCENA WSTĘPNA,
BADANIE MIEJSCOWE

• Uogólniony mechanizm wypadku

OCENA WSTĘPNA
SZYBKIE BADANIE URAZOWE
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE,

TRANSPORT

BADANIE POWTÓRNE I DALSZE

OCENA

• Jeśli uraz jest groźny ale dotyczy

jednej okolicy ciała (rana
postrzałowa uda)

OCENA WSTĘPNA,
BADANIE MIEJSCOWE
INTERWENCJE TERAPEUTYCZNE,

TRANSPORT,

BADANIE POWTÓRNE I DALSZE

OCENA MIEJSCA

OCENA WSTĘPNA

MECHANIZM ZDARZENIA

UOGÓLNIONY LUB

NIEZNANY URAZ

(SZYBKIE BADANIE)

POTWIERDZONY

URAZ MIEJSCOWY

(BADANIE MIEJSCOWE)

OCENA WSTĘPNA

• WRAŻENIE OGÓLNE

 WIEK
 PŁEĆ (CIĄŻA)
 MASĘ CIAŁA
 POŁOŻENIE W STOSUNKU DO OTACZAJĄCYCH

PRZEDMIOTÓW

 ZACHOWANIE POSZKODOWANEGO

• AVPU

STAN ŚWIADOMOŚCI ZE STABILIZACJĄ

KRĘGOSŁUPA SZYJNEGO

• ABC

OCENA WSTĘPNA

CHOREGO

• Podchodzimy od przodu – stabilizujemy

głowę i szyję i pytamy co się stało?

• Po przejęciu stabilizacji głowy przez II-

go ratownika oceniamy ABC

• Jeżeli poszkodowany jest przytomny

można stabilizować mu głowę za
pomocą kolan i w tym czasie
przygotowywać np. opatrunki, tlen,
kołnierz .

OCENA WSTĘPNA

CHOREGO

 Podejście od przodu,ABC z

natychmiastową stabilizacją odcinka
szyjnego

 II-gi ratownik przejmuje głowę

poszkodowanego

 I-wszy ocenia świadomość (AVPU), drożność

dróg oddechowych, liczbę oddechów w ciągu
10 sekund, bada tętno na tętnicy szyjnej i
promieniowej, CRT .

 Jeśli na tym etapie występują jakieś

nieprawidłowości to eliminujemy je na
bieżąco.

ABC

• DROGI ODDECHOWE

OCEŃ DROŻNOŚĆ

• CHRAPANIE, BULGOTANIE/RZĘŻENIE, STRIDOR,

CISZA

UDROŻNIJ I KONTROLUJ

• WYGARNIĘCIE CIAŁ OBCYCH
• ODESSANIE
• WYSUNIĘCIE ŻUCHWY

NIEDROŻNOŚĆ DRÓG ODDECHOWYCH

= PRZERWANIE BADANIA

ABC

• OCENA ODDECHU

PATRZ, SŁUCHAJ I CZUJ

OBECNOŚĆ,
CZĘSTOTLIWOŚĆ,
GŁĘBOKOŚĆ,
WYSIŁEK ODDECHOWY

Znaczna hyperwentylacja > 30

oddechów/min. Również stanowi
wskazanie do oddechu
zastępczego, zazwyczaj wymaga
wprowadzenia do znieczulenia i
intubacji, dlatego wskazane jest
wezwanie zespołu „S”

Hypowentylacja ( < 10/min. ) -

stanowi wskazanie do
natychmiastowego wdrożenia
oddechu wspomaganego.

ABC

• OCENA KRĄŻENIA

ZAOPATRZ KRWOTOKI

OCENA TĘTNA NA TĘTNICY

PROMIENIOWEJ/SZYJNEJ

 OBECNOŚĆ
 CZĘSTOTLIWOŚĆ
 MIAROWOŚĆ
 JAKOŚĆ

SKÓRA

 KOLOR
 WILGOTNOŚĆ
 UCIEPLENIE
 CRT

SZYBKIE BADANIE

URAZOWE

GŁOWA
SZYJA
KLATKA PIERSIOWA
BRZUCH
MIEDNICA
KOŃCZYNY
PLECY/POŚLADKI
GCS, ŹRENICE, GLKEMIA, WYWIAD

ZORO BOSS

ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

Z

– ZNIEKSZTAŁCENIA

O

– OTARCIA

R

– RANY

O

– OBRZĘKI

B

– BOLESNOŚĆ

O

– OPARZENIA

S

– SKALECZENIA

S

- STŁUCZENIA

• GŁOWA

 Rany,
 Wgłobienia
 Źrenice
 Uszy

(wyciek płynu, zasinienia za uszami)

• SZYJA

 Tkliwość kręgosłupa szyjnego
 Odma podskórna
 Żyły szyjne/tchawica
 Obojczyki

KOŁNIERZ

• KLATKA PIERSIOWA



Osłuchanie/opukanie



Asymetria



Rany



Niestabilność



Trzeszczenia



Tony serca

• BRZUCH



Zasinienia



Tkliwość



Napięcie



Zwiększenie obwodu brzucha

• MIEDNICA



TKLIWOŚĆ



NIESTABILNOŚĆ



ZASINIENIA W PACHWINACH

• KOŃCZYNY GÓRNE I DOLNE



OBRZĘK



ZNIEKSZTAŁCENIE



NIESTABILNOŚĆ



MOTORYKA



CZUCIE

• PLECY I POŚLADKI

RANY
ZNIKSZTAŁCENIA
OBRZĘKI

PODCZAS PRZENOSZENIA

NA SZTYWNE NOSZE

• W AMBULANSIE

RR, HR, BP
ŹRENICE, GCS, GLIKEMIA

PRZERWANIE

BADANIA

 NIEDROŻNOŚĆ DRÓG

ODDECHOWYCH

 NZK

 NIEBEZPIECZEŃSTWO NA MIEJSCU

BADANIE POWTÓRNE

• DOKŁADNE BADANIE



U PACJENTÓW KRYTYCZNYCH

– W

TRAKCIE TRANSPORTU LUB W SZPITALU



U PACJENTÓW STABILNYCH

– NA

MIEJSCU

• OCENA WSTĘPNA
• MONITOROWANIE RR, HR, BP, SpO

2

,

CO

2

• BADANIE NEUROLOGICZNE
• SZCZEGUŁOWE BADANIE URAZOWE

LEKI PRZECIWBÓLOWE

 Podajemy je tylko po przeprowadzeniu

badania urazowego.

 Lekiem preferowanym na zespołach

podstawowych jest morfina podawana w

dawkach frakcjonowanych.

 Rozważenie podania leku

przeciwwymiotnego – po uwzględnieniu

przeciwwskazań

 Zaburzenia świadomości u pacjentów z

obrażeniami np.układu kostnego nie są

przeciwwskazaniem do podania leków

przeciwbólowych.

EKG

 Wypadek komunikacyjny jako silny

czynnik stresogenny może wywołać OZW

 OZW , VT lub zesp.MAS mogą być

przyczyną wypadku.

 Dlatego warto wykonać szybki zapis 12-

odprowadzoniowego EKG, szczególnie u

osób z obciążającym wywiadem

( mężczyźni, wiek > 45 lat, palący, z IHD,

HA , otyli )

KOŁNIERZ



Kołnierz zakładamy najwcześniej po
ocenie wstępnej i rozpoczęciu
szybkiego badania urazowego –
zbadaniu głowy i szyi.



Niekiedy można opóźnić zakładanie
kołnierza, np.przy konieczności
natychmiastowej ewakuacji z pojazdu,
przy intubacji, albo gdy ubrania
utrudniają jego założenie w danym
momencie.

KOŁNIERZ

Decyzja o założeniu kołnierza pociąga za

sobą konieczność umieszczenia

poszkodowanego na desce.

Założenie kołnierza nie oznacza pełnej stabilizacji –

nadal prowadzimy stabilizację ręczną.

Ustawienie głowy w pozycji innej niż osiowa

uniemożliwia zastosowanie kołnierza

standardowego. Staramy się unikać stosowania

wyciągu osiowego i unieruchamiamy w pozycji

zastanej z użyciem alternatywnych metod.

KOŁNIERZ



Przed założeniem kołnierza zawsze
sprawdzamy rozmiar



Ustalamy długość szyi i ustawiamy
wysokość podparcia potylicy.



Po założeniu dociągamy podparcie
żuchwy



Nie pozostawiamy pod kołnierzem
włosów ani ubrań

DESKA



Umieszczenie pacjenta na desce
odbywa się na drodze:



przetaczania



przenoszenia ( urazy miednicy )



przenoszenia z udziałem KED-a



podbieraków ( urazy miednicy )



położenia z pozycji pionowej

DESKA



Po przełożeniu na deskę stosunek wyjściowy
osi głowy i kręgosłupa powinien być
zachowany.



Stabilizatory układamy na desce stroną
pionową do pacjenta, a na podbierakach
stroną ściętą.



Podstawę stabilizatorów mocujemy tak, aby
pasy nie biegły pod deską.



Uszy poszkodowanego powinny znajdować
się na wysokości otworów w stabilizatorach.



Paski stabilizujące głowę powinny się
krzyżować.

DESKA



Gdy poszkodowany znajdzie się na
desce najpierw zapinamy:



pasy od nóg do głowy ( ściśle ) –
minimum 3 ( poniżej kolan, poniżej
krętarzy większych, poniżej obręczy
barkowej )



układamy stabilizatory ( dopiero teraz
możemy puścić głowę )



zapinamy paski stabilizatorów

DESKA



Jeśli wskutek przetaczania
poszkodowany trafi na skraj
deski nie wolno go przesuwać na
bok, a jedynie w osi kręgosłupa.

Przetaczanie



Potrzebne są minimum 3 osoby – w
czasie ułożenia na boku badamy plecy !!



Przetaczaniem i przekładaniem kieruje
osoba stabilizująca głowę.

PRZENOSZENIE



Optymalna metoda przy 4 ratownikach,

utrudniona, ale wykonalna przy 3.

Niewykonalna przy 2 !



Preferowana przy urazach miednicy.

PODBIERAKI



To jedyna metoda bezpiecznego
przemieszczenia pacjenta na deskę w
przypadku 2 ratowników ( jeden
stabilizuje głowę, drugi ustala długość
podbieraków ).



Zapinamy podbieraki najpierw od strony
głowy, potem kończyn.



W przypadku konieczności przeniesienia
poszkodowanego na większą odległość
zapinamy pasy i zakładamy stabilizatory.

PODBIERAKI



Z uwagi na

czasochłonność ich

zakładania nie

nadają się do

zaopatrywania

pacjentów

niestabilnych.

KAMIZELKA KED



Wskazana w:



podejrzeniu urazu kręgosłupa



złamaniu kości udowej



złamaniu miednicy



transporcie dzieci



Warunkiem jej użycia jest stabilność

poszkodowanego !!!

KED a CIĄŻA

Stosowanie kamizelki KED nie jest

przeciwwskazane w ciąży. Należy

jednak pamiętać aby zawinąć poły

kamizelki, a pasy poprowadzić nad i

pod ciężarną macicą – na wysokości

pasa biodrowego. Niekiedy trzeba

będzie zrezygnować z zapięcia

niektórych pasów.

KED



Kolejność zakładania



Kołnierz i stabilizacja ręczna



Zbadanie pleców – podłożenie kamizelki



Zapięcie pasów:



środkowy ( żółty )



dolny ( czerwony )



udowe ( czarne )



Poduszka uszczelniająca



głowowe ( na krzyż )



górny ( zielony )

KED

Pas zielony zapinany jest na końcu i zaraz

po przeniesieniu poszkodowanego na

deskę należy go poluzować, aby nie

utrudniać oddychania. Prawidłowo

zapięte pasy udowe powodują, że

pacjent trafia na deskę ze zgiętymi w

biodrach kończynami. Te pasy także

należy poluzować !

PROCEDURY

OPASKA ZACISKAJĄCA

• ma na celu zaciśnięcie wszystkich

naczyń krwionośnych w obrębie
kończyny.

• WSKAZANIA !!!

Amputacja urazowa,
Zmiażdżenie kończyny
Masywne krwawienie w warunkach

zdarzenia masowego

CIAŁA OBCE

CIAŁA OBCE

wyjątek to – konieczność

reanimacji i lub udrożnienie

dróg oddechowych !!!



Nie wyjmujemy ciał obcych gdyż

Nie wyjmujemy ciał obcych gdyż

traktujemy je jako element tamujący

traktujemy je jako element tamujący

krwawienie z rany –jedynie je

krwawienie z rany –jedynie je

stabilizujemy !!

stabilizujemy !!

ODMA OTWARTA

(ZIEJĄCA RANA KLATKI

PIERSIOWEJ)

•Szybko zamknąć otwartą ranę

(łyżka defibrylatora, gumowej rękawiczki,
kawałek folii)

•Przygotować opatrunek i okleić

go z trzech stron

.

• Tlen, monitorowanie, wkłucie

ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

ODMA PRĘŻNA

• Wskazaniem do odbarczenia odmy na

miejscu jest wystąpienie co najmniej
dwóch objawów:

NIEWYDOLNOŚĆ ODDECHOWA I SINICA
ZANIK TĘTNA NA TĘTNICY

PROMIENIOWEJ

POGORSZAJĄCEGO SIĘ STANU

ŚWIADOMOŚCI

WIOTKA KLATKA PIERSIOWA

• Tlenoterapia,
• Wspomaganie wentylacji,
• Stabilizacja,
• ŁADUJ I JEDŹ
• Intubacja (CPAP)
• Ostrożnie z płynami



ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

KRWIAK OPŁUCNEJ

• Tlenoterapia,
• ŁADUJ I JEDŹ
• Lecz wstrząs

(90

– 100 mmHg)

• Monitorowanie,

obserwacja

ŹRÓDŁO : WWW.ITRAUMA.ORG

TAMPONADA SERCA

• Tlenoterapia,
• ŁADUJ I JEDŹ
• Monitorowanie
• Lecz wstrząs (90 –

100 mmHg)

PYTANIA ?